1. Naegbọn Jehovah wẹ yin Zẹ́ndotọ daho hugan lọ?

TO NOVEMBRE 2010 to Londres, Angleterre, yè doahi nudi 42 000 000 000 F CFA tọn na okòzẹ́n Chine tọn de he yin bibasi to owhe kanweko 18tọ mẹ. E họnwun dọ zẹ́ndotọ de sọgan diọ okò, yèdọ nude he gbayipe bo pọ̀kuẹ, zun núzinzan whanpẹnọ he vẹahi taun de. Etomọṣo, mí ma sọgan yí gbẹtọvi zẹ́ndotọ depope jlẹdo Jehovah go. Sẹpọ vivọnu azán nudida tọn ṣidopotọ tọn, Jiwheyẹwhe dá sunnu pipé de “sọn kọ́gudu [okò] aigba tọn mẹ” bo na ẹn nugopipe nado do jẹhẹnu Mẹdatọ etọn tọn lẹ hia. (Jen. 2:7) Abajọ sunnu pipé enẹ, Adam he yin didá sọn aigba mẹ do yin yiylọdọ “visunnu Jiwheyẹwhe tọn.”—Luku 3:38.

2, 3. Nawẹ mí sọgan hodo apajlẹ Islaelivi he lẹnvọjọ lẹ tọn gbọn?

² Ṣigba, to whenue Adam ṣiatẹ sọta Mẹdatọ etọn, e masọ yin visunnu Jiwheyẹwhe tọn ba. Etomọṣo, to owhe kanweko lẹ gblamẹ “aslọ daho” gbẹtọvi tọn de sọn kúnkan Adam tọn mẹ basi dide nado nọgodona nupojipetọ-yinyin Jiwheyẹwhe tọn. (Heb. 12:1) Gbọn whiwhẹ yíyí do litaina Mẹdatọ yetọn dali, yé ko dohia dọ yé jlo dọ Ewọ ni yin Otọ́ podọ Zẹ́ndotọ yetọn, kakati ni yin Satani. (Joh. 8:44) Nugbonọ-yinyin yetọn na Jiwheyẹwhe flin mí ohó he Isaia dọ gando Islaelivi he lẹnvọjọ lẹ go dọmọ: “Jehovah E, hiẹ wẹ Otọ́  mítọn. Okò wẹ míwlẹ bọ hiẹ yin Zẹ́ndotọ mítọn; mímẹpo wẹ yin azọ́n alọ towe tọn lẹ.”—Isa. 64:8.

³ To egbehe, mẹhe nọ sẹ̀n Jehovah to gbigbọ po nugbo po mẹ lẹpo nọ dovivẹnu nado do whiwhẹ po taliai dopolọ po hia. Yé nọ mọdọ gbégbò de wẹ e yin nado ylọ Jehovah dọ Otọ́ podọ nado litaina ẹn taidi Zẹ́ndotọ yetọn. Be a nọ mọ dewe taidi okò pọpọ to alọ Jiwheyẹwhe tọn mẹ, bo jlo nado yin didiọ zun núzinzan he họakuẹ de to nukun etọn lẹ mẹ ya? Be nukun dopolọ wẹ a nọ yí do pọ́n mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu towe lẹ dopodopo po bo nọ mọ yé taidi okò he ji yè gbẹ́ to azọ́nwa do, yèdọ taidi mẹhe to yinyin didiọ gbọn Jiwheyẹwhe dali ya? Na mí nido penugo bo wàmọ, mì gbọ mí ni gbadopọnna adà atọ̀n to azọ́n Jehovah, Zẹ́ndotọ mítọn tọn mẹ: Lehe e nọ de mẹhe e nọ diọ lẹ gbọn, nuhewutu e do nọ diọ yé, po lehe e nọ wàmọ do po.

4. Nawẹ Jehovah nọ de mẹhe e nọ dọ̀n wá ede dè lẹ gbọn? Na apajlẹ delẹ.

⁴ To whenue Jehovah pọ́n gbẹtọvi lẹ, e ma nọ na ayidonugo awusọhia gbonu tọn. Kakatimọ, ahun yetọn wẹ e nọ gbeje pọ́n, yèdọ gbẹtọ homẹ tọn yetọn. (Hia 1 Samuẹli 16:7b.) Nugbo ehe yin didohia to gigọ́ mẹ to whenue Jiwheyẹwhe do agun Klistiani tọn lọ ai. E dọ̀n mẹsusu he sọgan yin pinpọnhlan di kanylantọ to nukun gbẹtọ lẹ tọn mẹ wá ede po Visunnu etọn po dè. (Joh. 6:44) Dopo to omẹ mọnkọtọn lẹ mẹ wẹ Falesi de he nọ yin Saulu, yèdọ “nùzantọ, homẹkẹndomẹtọ po kanylantọ de po.” (1 Tim. 1:13) Etomọṣo, mẹlọ he “nọ gbeje ahun lẹ pọ́n” ma pọ́n Saulu hlan taidi okò he ma yọ́n-na-yizan de gba. (Howh. 17:3) Kakatimọ, Jiwheyẹwhe mọdọ ewọ sọgan yin didiọ zun núzinzan họakuẹ de—na nugbo tọn, yèdọ “núzinzan dide de” nado dekunnuna “akọta lẹ, ahọlu lẹ po ovi Islaeli tọn lẹ po.” (Owalọ 9:15) Mẹdevo lẹ he Jiwheyẹwhe sọ pọ́n hlan di núzinzan sọgodo tọn “na yizan yẹyi tọn” lẹ bẹ mẹhe ko yin ahànnumunọ, gbẹtọ he nọ doalọ to fẹnnuwiwa po ajojijẹ po mẹ to ojlẹ de mẹ wayi lẹ hẹn. (Lom. 9:21; 1 Kọl. 6:9-11) Dile yé to oyọnẹn he pegan Ohó Jiwheyẹwhe tọn tindo bo to yise yetọn hẹn lodo to Jehovah mẹ, yé nọ na ẹn dotẹnmẹ nado diọ yé.

5, 6. Nawẹ jidide mítọn to Jehovah Zẹ́ndotọ mítọn mẹ dona nọ yinuwado pọndohlan he mí tindo gando (a) mẹhe tin to aigba-denamẹ mítọn ji lẹ go ji gbọn? (b) mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu mítọn lẹ po go ji gbọn?

⁵ Nawẹ nuhe ji mí ṣẹṣẹ dọhodo lẹ sọgan gọalọna mí gbọn? Jidide he mí tindo dọ Jehovah tindo nugopipe nado mọ nuhe to ahun mẹ podọ nado dọ̀n mẹhe ewọ de lẹ wá ede dè, dona gọalọna mí nado dapana whẹdida na mẹdevo lẹ to aigba-denamẹ mítọn ji podọ to agun mítọn mẹ. Lẹnnupọndo apajlẹ dawe de he nọ yin Michael tọn ji. E flin dọmọ: “Eyin n’mọ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ to ohọ̀n ṣie ji, n’nọ suhọ̀n bo nọ dovọ́na yé taidi dọ mẹde ma tlẹ to finẹ. N’nọ ylanhùn do yé go taun! To ninọmẹ devo mẹ, n’wá dukosọna whẹndo de he n’yiwanna na walọ dagbe yetọn wutu. Amọ́ to gbèdopo he n’wá yọnẹn dọ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ wẹ yé yin, e vẹna mi taun! Ṣigba, walọ yetọn whàn mi nado dindona nuhewutu n’do gbẹwanna Kunnudetọ lẹ. E ma dẹn bọ n’doayi e go dọ pọndohlan he n’tindo gando yé go ma sinai do whẹwhinwhẹ́n nugbo lẹ ji, kakatimọ nukunnumamọjẹnumẹ po yèdọ-yèdọ lẹ po wẹ zọ́n.” Michael wá kẹalọyi plọnmẹ Biblu de nado sọgan mọnukunnujẹ whẹwhinwhẹ́n nujọnu tọn lọ lẹ mẹ. To nukọn mẹ, e kẹalọyi nugbo lọ bo wá biọ sinsẹ̀nzọn whenu-gigọ́ tọn mẹ.

⁶ Alọkikẹyi Jehovah taidi Zẹ́ndotọ mítọn sọgan yinuwado pọndohlan he mí nọ tindo gando yisenọ hatọ mítọn lẹ go ji ga. Be a nọ pọ́n mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu towe lẹ po taidi núzinzan he go yè gbẹ́ to azọ́nwa do de dile Jiwheyẹwhe nọ pọ́n do ya, kavi a nọ mọ yé di núzinzan de he go azọ́n depope ma pò te? Ewọ sọgan mọ nuhe mẹde yin to homẹ podọ gbẹtọ wunmẹ he mẹde sọgan wá lẹzun  to alọ azọ́nyọnẹntọ tọn etọn lẹ mẹ. Enẹwutu, Jehovah nọ tindo pọndohlan dagbe gando gbẹtọ lẹ go bo ma nọ ze ayiha do mape ojlẹ gli tọn lẹ ji. (Salm. 130:3) Mí sọgan hodo apajlẹ etọn gbọn pọndohlan dagbe tintindo gando devizọnwatọ etọn lẹ go dali. Na nugbo tọn, mí sọgan wazọ́n dopọ hẹ Zẹ́ndotọ mítọn gbọn alọgigọna mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu mítọn lẹ po dali dile yé to vivẹnudo nado yinukọn to gbigbọ-liho. (1 Tẹs. 5:14, 15) Na mẹho lẹ yin “sunnu lẹ di nunina” wutu, yé dona nọ yin nukọntọ to adà ehe mẹ.—Efe. 4:8, 11-13.

7. Naegbọn homẹ towe nọ hùn do mẹplọnlọ Jehovah tọn go?

⁷ A sọgan ko sè bọ mẹde dọ dọ: ‘Whenue yẹnlọsu jivi wẹ n’wá yọ́n pinpẹn mẹplọnlọ he mẹjitọ ṣie lẹ nọ do go e tọn to gigọ́ mẹ.’ Dile mí to numimọ tindo dogọ to gbẹ̀mẹ, mí sọgan wá tindo pọndohlan dagbe gando mẹplọnlọ go bo nọ pọ́n ẹn hlan dile Jehovah nọ wà do, yèdọ taidi dohia owanyi tọn de. (Hia Heblu lẹ 12:5, 6, 11.) Na nugbo tọn, owanyi he Jehovah tindo na ovi etọn lẹ wẹ nọ whàn ẹn nado yí homẹfa do diọ yé. E jlo dọ mí ni yin nuyọnẹntọ podọ ayajẹnọ bo nọ do owanyi hia emi lọsu. (Howh. 23:15) E ma nọ jlo dọ mí ni ze afọdide nulú tọn de bo wá jiya, mọ e masọ jlo dọ mí ni kú taidi “ovi homẹgble tọn” lẹ, dile e yin do na Adam.—Efe. 2:2, 3.

8, 9. Nawẹ Jehovah nọ plọn mí to egbehe gbọn, podọ obá tẹ mẹ wẹ mẹpinplọn ehe na zindonukọn jẹ to sọgodo?

⁸ Taidi “ovi homẹgble tọn” lẹ, mí ko tindo walọ delẹ dai he Jiwheyẹwhe gbẹwanna, etlẹ sọgan yin jijọ kanlinjọmẹ tọn delẹ! Ṣigba, Jehovah diọ mí bọ mí wá taidi lẹngbọvu lẹ. (Isa. 11:6-8; Kol. 3:9, 10) Enẹwutu, lẹdo he mẹ Jehovah to mí diọ te to egbehe nọ yin pinpọnhlan di paladisi gbigbọmẹ tọn de he to yinyin awuwlena to alọnu. Mí nọ tindo numọtolanmẹ hihọ́ tọn mahopọnna aihọn ylankan he mẹ mí tin te. Humọ, to paladisi ehe mẹ, delẹ to mí mẹ he tlẹ whẹ́n to whẹndo he mẹ owanyi ma tin te podọ dehe mẹ whẹgbè nọ sù te lẹ nọ wá duvivi owanyi nugbo tọn. (Joh. 13:35) Mí ko sọ plọn nado nọ do owanyi hia mẹdevo lẹ. Hú popolẹpo, mí ko wá yọ́n Jehovah bo nọ mọaleyi todin sọn owanyi otọ́ tọn he e nọ dohia mí mẹ.—Jak. 4:8.

⁹ To aihọn yọyọ lọ mẹ, mí na duvivi dona paladisi gbigbọmẹ tọn lọ tọn lẹ to gigọ́ mẹ. To whenẹnu, gbọnvona paladisi gbigbọmẹ tọn mítọn, mí nasọ duvivi paladisi jọnun de tọn to gandudu Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn glọ. To ojlẹ he mẹ nulẹpo na yin vivọjlado te ehe mẹ, Jehovah na zindonukọn nado to gbẹtọvi he nọ nọ̀ aigba ji lẹ diọ, bo na plọn yé jẹ obá he mí sọgan lẹn to egbehe dọ e vẹawu nado plọnmẹ jẹ mẹ. (Isa. 11:9) Humọ, Jiwheyẹwhe na hẹn apọ̀n po agbasa mítọn po zun pipé, na mí nido penugo nado mọnukunnujẹ nuplọnmẹ etọn mẹ bosọ wà ojlo etọn to aliho pipé mẹ. Enẹwutu, mì gbọ mí ni magbe nado to taliaina Jehovah zọnmii bo gbọnmọ dali dohia ẹ dọ mí nọ pọ́n aliho he mẹ e nọ diọ mí te hlan taidi dohia owanyi etọn tọn na mí.—Howh. 3:11, 12.

10. Nawẹ Jesu do homẹfa po azọ́nyinyọnẹn Zẹ́ndotọ Daho lọ tọn po hia gbọn?

¹⁰ Taidi zẹ́ndotọ azọ́nyọnẹntọ daho de, Jehovah nọ yọ́n “okò” wunmẹ he tin to nukọn etọn, podọ e nọ diọ okò lọ sọgbe hẹ wunmẹ enẹ. (Hia Salmu lẹ 103:10-14.) Humọ, ewọ nọ yinuwa hẹ mí sọgbe hẹ awugbopo, dogbó po whinwhẹ́n gbigbọmẹ tọn dopodopo mítọn tọn po. Visunnu etọn do lehe ewọ nọ yinuwa hẹ devizọnwatọ mapenọ etọn lẹ do hia. Lẹnnupọndo lehe Jesu yinuwa gando nuṣiwa apọsteli etọn lẹ tọn go do ji, titengbe ayilinlẹn yetọn nado nọ dọnnu to yedelẹ ṣẹnṣẹn gando mẹhe yiaga hugan go. Eyin a ko nọ mọ nudindọn sinsinyẹn apọsteli lẹ tọn wẹ, be a na pọ́n yé hlan di gbẹtọ whiwhẹnọ podọ mẹhe e bọawu nado diọ lẹ ya? Etomọṣo, Jesu ma tindo pọndohlan agọ̀ gando yé go. Ewọ yọnẹn dọ ayinamẹ he gọ́ na owanyi po homẹfa po gọna apajlẹ whiwhẹ tọn emitọn na gọalọna apọsteli nugbonọ emitọn lẹ nado diọ. (Malku 9:33-37;  10:37, 41-45; Luku 22:24-27) To whenue Jesu ko yin finfọnsọnku bọ gbigbọ wiwe yin kinkọ̀n jẹgbonu godo, apọsteli lẹ ma na ayidonugo otẹn kavi yindidi. Kakatimọ, azọ́n he ewọ zedo alọmẹ na yé wẹ yé na ayidonugo.—Owalọ 5:42.

11. Aliho tẹlẹ mẹ wẹ Davidi dohia dọ emi yin okò pọpọ te, podọ nawẹ mí sọgan hodo apajlẹ etọn gbọn?

¹¹ To egbehe, Jehovah nọ diọ devizọnwatọ etọn lẹ, titengbe gbọn Ohó etọn, gbigbọ wiwe etọn po agun Klistiani tọn po gblamẹ. Ohó Jiwheyẹwhe tọn sọgan diọ mí eyin mí nọ hia ẹ po yanwle tangan de po bo nọ lẹnayihamẹpọn do e ji bosọ nọ biọ alọgọ Jehovah tọn nado yí nuhe mí hia lẹ zan. Davidi wlan dọmọ: “N’nọ flin we to adọzan ṣie ji; yẹn nọ lẹnayihamẹpọn gando gowe to zánhomẹ.” (Salm. 63:6) E sọ yidogọ dọmọ: “Yẹn na pà Jehovah he ko na mi ayinamẹ. Etlẹ yin to zánmẹ, linlẹn ṣie he whlá lẹ nọ wọhẹ mi.” (Salm. 16:7) Mọwẹ, Davidi na dotẹnmẹ ayinamẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ nado yinuwado adà gbẹtọ homẹ tọn etọn blebu ji, nado diọ linlẹn po numọtolanmẹ etọn he siso hugan lẹ po, etlẹ yin to whenue ayinamẹ lọ sinyẹn. (2 Sam. 12:1-13) Apajlẹ whiwhẹ po taliai po tọn dagbe nankọ die Davidi zedai na mí! Be hiẹ lọsu nọ lẹnayihamẹpọn do Ohó Jiwheyẹwhe tọn ji gbọn dotẹnmẹ nina ẹn nado yinuwado adà gbẹtọ homẹ tọn towe he siso hugan lẹ ji dali ya? Be hiẹ dona dovivẹnu nado wà humọ ya?—Salm. 1:2, 3.

12, 13. Nawẹ Jehovah nọ yí gbigbọ wiwe po agun Klistiani tọn po do diọ mí gbọn?

¹² Gbigbọ wiwe sọgan diọ mí to aliho susu mẹ. Di apajlẹ, e sọgan gọalọna mí nado wleawuna gbẹtọ-yinyin Klisti tọn nkọ, ehe nọ yin yinyọnẹn gbọn sinsẹ́n gbigbọ Jiwheyẹwhe tọn didohia dali. (Gal. 5:22, 23) Dopo to adà sinsẹ́n enẹ tọn mẹ wẹ owanyi. Mí yiwanna Jiwheyẹwhe bo jlo na setonuna ẹn bosọ jlo dọ ewọ ni diọ mí, na mí yọnẹn dọ gbedide etọn lẹ ma nọ pẹnagbànmẹ wutu. Gbigbọ wiwe sọ sọgan na mí huhlọn nado duto nuyiwadomẹji aihọn tọn po gbigbọ ylankan etọn po ji. (Efe. 2:2) Apọsteli Paulu, yèdọ dawe de he ji gbigbọ goyiyi tọn nukọntọ sinsẹ̀n Ju tọn lẹ yinuwado taun to jọja whenu, wá penugo nado wlan dọmọ: “To nulẹpo mẹ, yẹn tindo huhlọn lọ gbọn mẹlọ he nọ na mi huhlọn dali.” (Flp. 4:13) Enẹwutu, taidi Paulu, mì gbọ mí ni zindonukọn nado to gbigbọ wiwe biọ. Jehovah ma na sú otó etọn do obiọ ahundopo tọn whiwhẹnọ lẹ tọn.—Salm. 10:17.

 ¹³ Jehovah nọ yí agun Klistiani tọn po mẹhe nọ deanananu to agun mẹ lẹ po zan nado diọ dopodopo mítọn. Di apajlẹ, eyin mẹho agun tọn lẹ doayi e go dọ mí tindo nuhahun to gbigbọ-liho, yé nọ dovivẹnu nado gọalọna mí, ṣigba e ma nọ yin po nuyọnẹn gbẹtọ tọn po. (Gal. 6:1) Kakatimọ, yé nọ yí whiwhẹ do lẹhlan Jiwheyẹwhe dè nado biọ zinzin po nuyọnẹn po. Yé nọ hẹn ninọmẹ mítọn do ayiha mẹ, nọ hodẹ̀ do e ji bo nọ yinuwa sọgbe hẹ odẹ̀ yetọn lẹ gbọn dodinnanu bibasi to Ohó Jiwheyẹwhe tọn po owe Klistiani tọn mítọn lẹ po mẹ dali. Ehe sọgan hẹn yé penugo nado na mí alọgọ he sọgbe hẹ nuhudo mítọn lẹ. Eyin yé gbọn mẹtọnhopọn po owanyi po dali dọnsẹpọ we nado gọalọna we, vlavo nado dọ̀n ayiha towe wá nusisọ́ po aṣọ́dido towe po ji, be a na kẹalọyi ayinamẹ yetọn lẹ taidi dohia owanyi Jiwheyẹwhe tọn na we ya? Eyin a wàmọ, a na dohia dọ a taidi okò bibọ to alọ Jehovah tọn lẹ mẹ bo wleawufo nado yin didiọ na dagbe towe.

14. Dile etlẹ yindọ mí taidi okò to alọ Jehovah tọn mẹ, nawẹ ewọ nọ na sisi mẹdekannujẹ nudide bibasi tọn mítọn gbọn?

¹⁴ Nukunnumimọjẹ lehe Jiwheyẹwhe sọgan to didiọ mí do mẹ sọgan gọalọna mí to haṣinṣan mítọn hẹ yisenọ hatọ mítọn lẹ mẹ podọ to nuyiwa mítọn hẹ mẹhe tin to aigba-denamẹ mítọn ji lẹ mẹ, kakajẹ plọnmẹ Biblu mítọn lẹ ji. To ojlẹ Biblu tọn lẹ mẹ, zẹ́ndotọ de ma nọ kùn okò tọ́n bo nọ jẹ azọ́nwa do e go ji to afọdopolọji gba. Jẹnukọn whẹ́, e nọ wleawuna okò lọ; ehe nọ biọ dọ ni ṣinyan agán po nudevo he ma yọ́n-na-yizan lẹ po sọn e mẹ. To gbigbọ-liho, Jiwheyẹwhe nọ wleawuna gbẹtọ ojlo dagbenọ lẹ nado sọgan diọ yé. Ṣigba, e nọ na sisi mẹdekannujẹ nudide bibasi tọn yetọn. E ma nọ hẹn yé po huhlọn po nado basi diọdo, kakatimọ e nọ de nujinọtedo dodo tọn etọn lẹ hia yé na yé nido diọ gbẹzan yetọn kavi basi vọjlado lẹ sọn ojlo mẹ wá.

15, 16. Nawẹ plọnmẹ Biblu lẹ nọ dohia dọ yé jlo dọ Jehovah ni diọ emi gbọn? Na apajlẹ.

¹⁵ Lẹnnupọndo apajlẹ Tessie tọn ji, yèdọ mẹmẹyọnnu de to Australie. Mẹmẹyọnnu he deanana oplọn etọn dọmọ: “E ma vẹawuna Tessie sọmọ nado mọnukunnujẹ nugbo Biblu tọn mẹ. Etomọṣo, e ma yinukọn sọmọ to gbigbọ-liho, e ma tlẹ nọ yì opli Klistiani tọn lẹ lọsu. Enẹwutu, to whenue n’ko lẹnnupọn bo hodẹ̀ susu gando whẹho lọ go godo, n’de nado doalọtena oplọn lọ. Enẹgodo, nujiawu de jọ. To oplọn Biblu tọn he n’lẹndọ e na yin godo tọn lọ whenu, Tessie dọ nuhe to ahun ji na ẹn na mi. E dọ dọ emi nọ tindo numọtolanmẹ dọ emi yin yẹnuwatọ na emi yiwanna akọhiho wutu. Ṣigba todin, e basi dide nado jo walọ enẹ do.”

¹⁶ Ojlẹ vude to enẹgodo, Tessie jẹ opli Klistiani tọn lẹ yì ji bo jẹ jẹhẹnu Klistiani tọn lẹ dohia ji to nuyiwa etọn lẹ mẹ, etlẹ yin to whenue e pehẹ mẹṣanko hagbẹ etọn lẹ tọn. Mẹmẹyọnnu lọ yidogọ dọmọ: “To nukọn mẹ, Tessie yí baptẹm bo sẹ̀n taidi gbehosọnalitọ whepoponu tọn, etlẹ yin to whenue ovi etọn lẹ gbẹ́ pò to pẹvi.” Na nugbo tọn, to whenue plọnmẹ Biblu lẹ jẹ gbẹzan yetọn diọ ji nado hẹn homẹ Jiwheyẹwhe tọn hùn, ewọ nọ dọnsẹpọ yé bo nọ diọ yé zun núzinzan he họakuẹ taun lẹ.

17. (a) Naegbọn homẹ towe nọ hùn dọ Jehovah yin Zẹ́ndotọ towe? (b) Adà mẹdidiọ tọn tẹlẹ wẹ mí na gbadopọnna?

¹⁷ Kakajẹ egbé, okòzẹ́n delẹ gbẹ́ nọ yin dido po alọ po bọ zẹ́ndotọ lọ nọ yí sọwhiwhe do diọ okò lọ zun núzinzan whanpẹnọ de. Mọdopolọ, Zẹ́ndotọ mítọn nọ yí owanyi po homẹfa po do wazọ́n do mí go, bo nọ yí ayinamẹ etọn lẹ do diọ mí bosọ nọ pọ́n lehe mí nọ yinuwa gando azọ́n mẹdidiọ tọn etọn go do. (Hia Salmu lẹ 32:8.) Be a nọ mọdọ Jehovah tindo ojlo sisosiso to hiẹ mẹ ya? Be a nọ mọdọ emi to yinyin didiọ to alọ mẹtọnhopọn tọn etọn lẹ mẹ ya? Eyin mọ wẹ, jẹhẹnu devo tẹlẹ wẹ na gọalọna we nado taidi okò pọpọ he Jehovah sọgan diọ po awubibọ po? Jijọ tẹlẹ wẹ a dona dapana ma nado taidi okò he sinyẹn kavi dehe go e vẹawu nado wazọ́n do? Podọ nawẹ mẹjitọ lẹ sọgan kọngbedopọ hẹ Jehovah to ovi yetọn lẹ didiọ mẹ gbọn? Hosọ he bọdego na dọhodo kanbiọ ehelẹ ji.