“AWHÀN hohowhenu tọn lẹpo . . . taidi onú pẹvi taun yijlẹdo awhàn daho he to nukọnzindo to Europe go.” Mọ wẹ Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ lọ Tọn 1^er septembre 1915 basi zẹẹmẹ wẹkẹ-whàn tintan tọn do, ehe gando nudi otò 30 go. Na awhàn lọ wutu, Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ lọ Tọn lọ na linlin dọmọ: “Sinsẹ̀nzọn [Ahọluduta] lọ tọn yin alọhẹndotena jẹ obá de mẹ, titengbe to Allemagne po France po.”

To whenue awhàn sinsinyẹn he gbànú lẹdo aihọn pé enẹ fọ́n, Biblu Plọntọ lẹ ma ko mọnukunnujẹ nunọwhinnusẹ́n kadaninọ Klistiani lẹ tọn mẹ to gigọ́ mẹ. Etomọṣo, yé magbe nado lá wẹndagbe lọ. Na Wilhelm Hildebrandt jlo na yí adà etọn wà to sinsẹ̀nzọn Ahọluduta lọ tọn mẹ wutu, e basi nuzinzọn vọkan susu alọnuwe pẹvi lọ L’Étudiant de la Bible tọn to Flansegbe mẹ. E ma wá France taidi gbehosọnalitọ de (yẹwhehodọtọ whenu-gigọ́ tọn), kakatimọ taidi awhànfuntọ Allemagne-nu de. Dile e tlẹ taidi kẹntọ de, bo do ponọ-wù, e lá owẹ̀n jijọho tọn na aligbọntọ France-nu he ohó etọn paṣa lẹ.

Wekanhlanmẹ he sọawuhia to Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ lọ Tọn mẹ lẹ dohia dọ Biblu Plọntọ he yin Allemagne-nu delẹ mọdọ yé to dandannu glọ nado hẹn wẹndagbe Ahọluduta lọ tọn zun yinyọnẹn na mẹdevo lẹ, mahopọnna dọ yé tin to awhànzọ́n mẹ. Mẹmẹsunnu Lemke, he yin awhànfuntọ hùji tọn de, na linlin dọ hagbẹ emitọn atọ́n do ojlo hia to owẹ̀n lọ mẹ. E wlan dọmọ: “Etlẹ yin to bato ehe mẹ, n’to sinsẹ́n detọ́n na gigo Jehovah tọn.”

Georg Kayser yì awhàngbenu taidi awhànfuntọ bo lẹkọwa whé taidi devizọnwatọ Jiwheyẹwhe nugbo lọ tọn. Nawẹ enẹ jọ gbọn? E mọ owe Biblu Plọntọ lẹ tọn de yí, bo kẹalọyi nugbo Ahọluduta tọn lọ po ahun lẹpo po bo jo awhànfunfun do. Enẹgodo, e kẹalọyi azọ́n de he ma tindo kanṣiṣa hẹ awhàn. To awhàn lọ godo, e sẹ̀n taidi gbehosọnalitọ zohunhunnọ na owhe susu.

Dile etlẹ yindọ Biblu Plọntọ lẹ ma mọnukunnujẹ whẹho kadaninọ tọn mẹ to gigọ́ mẹ, pọndohlan po nuyiwa yetọn po gbọnvo pete na dehe mẹhe nọgodona awhàn lọ lẹ dohia. Na nugbo tọn, to whenue tonudọtọ lẹ po nukọntọ sinsẹ̀n tọn lẹ po to godonọna awhàn lọ, Biblu Plọntọ lẹ tẹdo “Ahọvi Jijọho tọn” lọ go. (Isa. 9:6) Mahopọnna dọ delẹ to yé mẹ ma hẹn kadaninọ mlẹnmlẹn go, yé gbẹ́ tẹdo nuyise dodonu tọn dopolọ he Biblu Plọntọ Konrad Mörtter lọsu tindo go, mẹhe dọmọ:  “E họnwun na mi hezeheze to kọndopọ mẹ hẹ Ohó Jiwheyẹwhe tọn, dọ Klistiani de ma dona hùmẹ.”​—Eks. 20:13. *

To Allemagne, osẹ́n de ma yin zizedai nado basi hihọ́namẹ gando whẹho ayihadawhẹnamẹnu tọn lẹ go, etomọṣo hugan Biblu Plọntọ 20 wẹ gbẹ́ nado wà awhànzọ́n. Delẹ to yé mẹ nọ yin pinpọnhlan di mẹhe hùn tadu lẹ, dile e yin do na Gustav Kujath; ewọ yin zizedo fie yè nọ penukundo tadunọ lẹ go te bọ yè nọ na ẹn amasin nado hẹn ẹn damlọn. Hans Hölterhoff lọsu he gbẹ́ nado wà awhànzọ́n yin zize yì gànpamẹ, podọ to dọ́n, e gbẹ́ ma nado wazọ́n depope he gando awhànfunfun go. Gàntọ-ṣọ́tọ lẹ blá ẹ do awugbó de mẹ, bo finyọ́n ẹn sọmọ bọ awà po afọ etọn lẹ po kuyẹ̀. Na e ma jogbe wutu, gàntọ-ṣọ́tọ lọ lẹ yinuwa to aliho oklọ tọn mẹ nado dohia ẹ dọ emi ko hù mẹdelẹ bo na wà nudopolọ na ewọ lọsu. Ṣigba, Hans hẹn tenọgligo masẹafọ to awhàn lọ blebu whenu.

E sọ yin bibiọ to mẹmẹsunnu devo lẹ si nado wà awhànzọ́n, amọ́ yé gbẹ́ nado hẹn osò bo biọ azọ́n devo lẹ he ma gando awhànfunfun go. * Mọ wẹ Johannes Rauthe lọsu yinuwa do, podọ e yin didohlan nado wazọ́n to fie yè to pinpán-gàn tẹ́ te. Konrad Mörtter yin azọ́ndena nado nọ gọalọna doto lẹ, podọ Reinhold Weber yin azọ́ndena taidi doto mẹgopọntọ. Homẹ August Krafzig tọn hùn dọ azọ́n he yin didena ẹn lẹ ma gando awhàngbenu yìyì go. Biblu Plọntọ ehelẹ po mẹdevo he yinuwa taidi yé lẹ po magbe nado sẹ̀n Jehovah sọgbe hẹ nukunnumọjẹnumẹ he yé tindo gando owanyi po nugbonọ-yinyin po go.

Na Biblu Plọntọ lẹ yinuwa domọ to awhàn lọ whenu wutu, aṣẹpatọ lẹ jẹ nuyiwa yetọn lẹ ṣọ́ ji. To owhe he bọdego lẹ mẹ, Biblu Plọntọ he to Allemagne lẹ yin yiylọ wá owhẹ̀ nukọn whla fọtọ́n susu na azọ́n yẹwhehodidọ tọn yetọn wutu. Nado gọalọna yé, alahọ Allemagne tọn ze azọ́nwatẹn he nọ penukundo whẹho osẹ́n tọn go de dai to Bẹtẹli, to Magdeburg.

Dile ojlẹ to yìyì, Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ hẹn nukunnumọjẹnumẹ yetọn gando whẹho kadaninọ Klistiani tọn go pọnte dogọ. To whenue wẹkẹ-whàn awetọ bẹjẹeji, yé hẹn kadaninọ yetọn go bo gbẹ́ ma nado nọgodona awhàn to aliho depope mẹ. Enẹwutu, Gandudu Allemagne tọn pọ́n yé di kẹntọ bo dohomẹkẹn yé sinsinyẹn. Ṣigba, whẹho devo wẹ ehe sọ yin bo na yin hodọdeji to adà debọdo-dego hosọ lọ “Sọn Onú Hoho Sẹdotẹn Mítọn” lẹ tọn mẹ to nukọn mẹ.​—Sọn onú hoho sẹdotẹn mítọn to Europe Centrale.