TO WHENUE n’tindo owhe 12 wẹ n’doayi e go whla tintan dọ n’tindo nuhọakuẹ de he n’sọgan namẹ. To plidopọ de whenu, mẹmẹsunnu de kanse mi eyin n’na jlo nado dọyẹwheho. N’ma ko dọyẹwheho pọ́n, amọ́ n’yigbe. Mí yì aigba-denamẹ de ji, podọ e bẹ alọnuwe apòmẹ tọn he dọhodo Ahọluduta lọ ji delẹ na mi. E dọna mi dọ: “A na dọhona gbẹtọ lẹ to awà ali lọ tọn enẹ ji, bọ yẹn na yì awà ehe ji.” Po obu po, n’jẹ yìyì ji sọn whédegbè jẹ whédegbè, podọ e paṣa mi dọ to ojlẹ de godo, n’do alọnuwe lọ lẹpo gbonu. E họnwun dọ mẹsusu yiwanna nuhe n’tindo nado namẹ.

N’yin jiji to Chatham, Kent, Angleterre to 1923, bo whẹ́n to aihọn he gọ́ na gbẹtọ he ko jẹflumẹ lẹ de mẹ. Wẹkẹ-Whàn tintan lọ ma hẹn aihọn lọ pọnte dile yè dopà etọn do. Nudevo he sọ hẹn mẹjitọ ṣie lẹ jẹflumẹ wẹ nuyiwa nukọntọ sinsẹ̀n Baptiste tọn lẹ tọn, mẹhe nukọnyiyi yedetiti tọn nọ duahunmẹna zẹjlẹgo lẹ. To whenue n’tindo nudi owhe ṣinẹnẹ, onọ̀ ṣie jẹ plitẹnhọ Ogbẹ́ Biblu Plọntọ Akọjọpli tọn mẹ yì ji, fie mẹhe wá yin yiylọdọ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ nọ basi opli kavi klasi yetọn lẹ te. To finẹ, dopo to mẹmẹyọnnu lọ lẹ mẹ nọ na míwu ovi lẹ nuplọnmẹ delẹ sinai do Biblu po owe lọ La Harpe de Dieu po ji. N’yiwanna nuhe n’to pinplọn lẹ.

Taidi jọja aflanmẹ de, homẹ ṣie nọ hùn nado yí Biblu do na todido mẹdevo lẹ. Yẹn ṣo wẹ nọ saba tọ́n bo nọ yì sọn whédegbè jẹ whédegbè, ṣigba n’sọ plọnnu gbọn yẹwhehodidọ hẹ mẹdevo lẹ dali. Di apajlẹ, to gbèdopo, yẹn po mẹmẹsunnu he yin mẹho na mi de po to kẹkẹ afọ tọn kùn jei fie mí na dọyẹwheho te, mí zẹ̀ sinsẹ̀ngán de go bọ n’dọ dọ, “Mì pọ́n, gbọgbọẹ de die!” Mẹmẹsunnu lọ do kẹkẹ etọn te, bo biọ dọ mí ni sinai do atinpo de ji. E dọmọ: “Mẹnu wẹ na we aṣẹ nado dawhẹna mẹde taidi gbọgbọẹ? Gbọ mí ni nọ mọ ayajẹ to wẹndagbe lọ lilá mẹ, bo jo whẹdida do na Jehovah.” N’plọn nususu gando ayajẹ he nunamẹ nọ hẹnwa go to ojlẹ bẹjẹeji tọn enẹlẹ mẹ.​—Mat. 25:31-33; Owalọ 20:35.

Mẹmẹsunnu devo he yin mẹho na mi plọn mi dọ, nado mọ ayajẹ to nunamẹ mẹ, e nọ biọ to whedelẹnu dọ mí ni doakọnnanu po homẹfa po. Asi etọn gbẹwanna Kunnudetọ lẹ. To gbèdopo, e basi oylọna mi wá owhé etọn gbè nado dùnú kleun de. Asi etọn gblehomẹ taun dọ e tọ́n bo yì dọyẹwheho, podọ e jẹ tii-pali lẹ dlan do mí ji. Kakati nado wọhẹ ẹ, e yí homẹhunhun do gọ̀ tii-pali lọ lẹ do otẹn yetọn mẹ. To owhe lẹ godo, homẹfa etọn hẹn ale wá, na asi etọn wá yí baptẹm bo lẹzun Kunnudetọ Jehovah tọn.

 Ojlo ṣie nado na todido de mẹdevo lẹ gando sọgodo go fọ́n bo to jijideji, podọ yẹn po onọ̀ ṣie po yí baptẹm to Dover to mars 1940. Grande-Bretagne tọ́nawhàn Allemagne to septembre 1939, to whenue n’tindo owhe 16. To juin 1940, n’mọ bọ agbànbẹhun he mẹ awhànfuntọ fọtọ́n susu he to sijọsijọ ji te lẹ gbọn owhé mítọn nukọn wayi. Yewlẹ wẹ lùn awhàn Dunkirk tọn lọ tọ́n. Nukunta yetọn ma do todido depope hia, podọ n’tindo ojlo sisosiso nado dọhona yé gando Ahọluduta lọ go. To ojlẹ de godo to owhe lọ mẹ, bọmbu lẹ jẹ yinyin didà do Angleterre ji gbọzangbọzan. To ozán lẹpo mẹ, n’nọ mọ bọ pipli agahun Allemagne tọn he nọ dà bọmbu lẹ nọ gbọn aga wayi to lẹdo mítọn mẹ. N’nọ to nudidọ bọmbu lọ lẹ tọn sè debọdo-dego, podọ yé nọ yidogọna obu mítọn to whenue yé flẹ jẹ kọmẹ bo wú. Eyin mí tọ́n to wunkẹngbe, mí nọ mọdọ lẹdo delẹ blebu po owhe he yé bẹhẹn lẹ po ko yin gbigbakija. Vudevude, e wá họnwun na mi dọ Ahọluduta lọ wẹ todido dopo gee he n’tindo na sọgodo.

Na nugbo tọn, 1941 wẹ n’bẹ gbẹzan he hẹn ayajẹ wá na mi taun lọ jẹeji. To ojlẹ lọ mẹ, n’ko to azọ́nplọn to Royal Dockyard to Chatham nado lẹzun bato-zọ́nwatọ, yèdọ azọ́n nukundeji de he nọ hẹn ale susu wá. E ko dẹn bọ devizọnwatọ Jehovah tọn lẹ mọnukunnujẹemẹ dọ Klistiani lẹ ma dona funawhàn na akọta de sọta devo. To gblagbla 1941 tọn mẹ, mí jẹ nukunnumọjẹemẹ ji dọ mí ma dona nọ wazọ́n to azọ́nwhé he nọ wleawuna awhànfunnu lẹ mẹ. (Joh. 18:36) Na azọ́nwhé he mẹ n’nọ wazọ́n te lọ nọ wleawuna bato awhànfunfun tọn he nọ gbọn ohù glọ lẹ wutu, n’mọdọ ojlẹ lọ die nado jo azọ́n ṣie do bo bẹ sinsẹ̀nzọn whenu-gigọ́ tọn jẹeji. Cirencester wẹ ofi tintan he n’yin didohlan, yèdọ tòdaho whanpẹnọ de to lẹdo Cotswolds tọn mẹ.

To whenue n’tindo owhe 18, n’yin súsú do gànpamẹ na osun ṣinẹnẹ, na n’gbẹ́ nado funawhàn wutu. Obu di mi taun whla tintan he ohọ̀n gànhọ lọ tọn yin súsú do mi bọ e pò yẹn ṣo. Ṣigba, to ojlẹ kleun de godo, gàntọ po gàntọ-ṣọ́tọ lẹ po jẹ nuhewutu n’do tin to finẹ kanse mi ji, podọ n’basi zẹẹmẹ nuyise ṣie lẹ tọn na yé po homẹhunhun po.

To whenue n’tọ́n sọn gànpamẹ godo, e yin bibiọ to asi e nado kọnawudopọ hẹ Leonard Smith * nado dọyẹwheho to tòdaho voovo lẹ mẹ to ayimatẹn mítọn mẹ to Kent. Bẹsọn 1944, agahun fọtọ́n linlán he mẹ gbẹtọ ma tin te bọ bọmbu yin bibẹ do lẹ wẹ nọ gbà do Kent ji. Fie mí te lọ lọsu sin aga wẹ agahun lọ lẹ nọ jugbọn, yèdọ to Londres po adà Europe tọn he Nazi lẹ yí po ṣẹnṣẹn. Bọmbu enẹlẹ yin yiylọdọ doodlebugs to  Glẹnsigbe mẹ. Awhàn lọ dobu taun, na to whenue mí masọ sè nudidọ agahun de tọn ba, mí ko nọ yọnẹn dọ to ojlẹ kleun de godo, agahun lọ na flẹ bo wú. Mí nọ plọn Biblu hẹ whẹndo de he bẹ gbẹtọ atọ́n hẹn. To ojlẹ delẹ mẹ, mí nọ sinai to tafo ogànnọ de glọ, ehe yin awuwlena nado basi hihọ́namẹ eyin vlavo owhé lọ họ́. Whẹndo enẹ blebu wẹ wá yí baptẹm to godo mẹ.

To awhàn lọ godo, n’basi gbehosọnalitọ na owhe awe to hùwaji Irlande tọn. Mí ma yọ́n obá he mẹ Irlande gbọnvona Angleterre jẹ. Mí nọ yì sọn họndekọn jẹ họndekọn nado dín ohọ̀, bo nọ dọ dọ mí yin mẹdehlan, bosọ nọ do linlinnamẹwe lẹ gbonu to aliji. Nulunu wẹ nuyiwa ehelẹ yin to otò mọnkọtọn he mẹ sinsẹ̀n Katoliki tọn gbayipe te! To whenue dawe de sìn-adán na mí, n’yì jẹwhẹ na ponọ de, bọ e dọna mi dọ, “Eyọ́n, etẹ donukun a te dai?” Mí ma ko yọ́n obá he mẹ yẹwhenọ lẹ tindo huhlọn jẹ. Yé nọ yinuwa bọ omẹ lẹ nọ yin yinyan sọn azọ́nmẹ eyin yé kẹalọyi owe mítọn lẹ. Podọ, yé yinuwa bọ mí yin yinyan sọn ohọ̀ mítọn lẹ mẹ.

E ma dẹn bọ mí mọnukunnujẹemẹ dọ eyin mí jẹ lẹdo yọyọ de mẹ, e na yọ́n hugan nado sẹyì olá bo dọyẹwheho to fie yẹwhenọ devo paṣẹ do kẹdẹ. To godo mẹ pete, mí nọ wá dọyẹwheho na mẹhe ma dẹn do fie mí nọ nọ̀ lẹ. To Kilkenny, mí nọ plọn Biblu hẹ dẹpẹ de whla atọ̀n to osẹ dopo mẹ mahopọnna nukundiọsọmẹ gbẹtọgun danuwatọ lẹ tọn. N’yiwanna nado nọ plọnmẹ nugbo Biblu tọn lẹ sọmọ bọ n’de nado doalọwemẹ nado mọ azọ́nplọnmẹ mẹdehlan tọn yí to Wehọmẹ Giliadi tọn.

To azọ́nplọnmẹ osun atọ́n tọn godo to New York, ẹnẹ to míwu mẹhe mọ gbedewema yí to Giliadi lẹ mẹ yin didohlan lopo pẹvipẹvi delẹ ji to lẹdo Ohù Caraïbe tọn mẹ. To novembre 1948, mí tọ́n sọn New York City to tọjihun pẹvi de mẹ he nọ yin Sibia, ehe dite na mẹtlu 18. Homẹ ṣie hùn taun, na n’ma ko do tọjihun pọ́n. Dopo to mí mẹ, yèdọ Gust Maki yin bato-kùntọ numimọnọ. E plọn mí onú dodonu tọn delẹ gando bato-kùnkùn go, di apajlẹ lehe yè nọ kẹ́ alavọ kavi gọ̀ ẹ wá odò do, lehe yè nọ yí nuyizan alidohiamẹ tọn zan do, po lehe yè nọ diahi hẹ jẹhọn do po. Gust yí azọ́nyinyọnẹn do deanana tọjihun mítọn gbọn yujẹhọn sinsinyẹn lẹ nù na azán 30 kaka mí do jẹ Bahamas.

To whenue mí ko dọyẹwheho na osun delẹ to lopo pẹvi Bahamas tọn lẹ ji godo, mí kùn tọjihun dedo lopo Leeward po Windward po tọn lẹ ji, he dite na nudi kilomẹtlu 800, bẹsọn Lopo Vierges he sẹpọ Porto Rico bo diblayi Trinité. Na owhe atọ́n, lopo he to olá bọ Kunnudetọ de ma to e ji lẹ ji wẹ mí nọ dọyẹwheho te hugan. To whedelẹnu, mí nọ yì na osẹ susu bo ma nọ penugo nado do wekanhlanmẹ hlan kavi mọyi. Ṣigba, homẹ mítọn nọ hùn taun nado lá Ohó Jehovah tọn to lopo lẹ ji!​—Jel. 31:10.

Eyin mí glinhún do fide, wiwá mítọn nọ paṣa tòmẹnu lọ lẹ podọ gbẹtọ lẹ nọ pli do tọ̀tó nado yọ́n mẹhe mí yin. Mẹdelẹ to yé mẹ ma ko mọ tọjihun pẹvi kavi yovo de pọ́n. Mẹhe nọ nọ̀ lopo lọ ji lẹ yin sinsẹ̀nnọ he jọmẹ bo yọ́n Biblu ganji. Yé nọ saba na mí whèvi mú, avocat po azín po. Tọjihun pẹvi mítọn ma tindo tẹnmẹ sọmọ na mí nido nọ mlọn e mẹ, dànú kavi yàn avọ̀, ṣigba mí nọ dowéna.

Mí nọ kùn tọjihun lọ gbọn otọ̀ lọ tó bo nọ to gbẹtọ lẹ dlapọn kakajẹ whèjai. Mí nọ saba dọna yé dọ mí na na hodidọ sinai do Biblu ji de. Podọ to whèjai, mí nọ húhú ogàn tọjihun lọ tọn nado dohia dọ ogàn lọ ko hò. Homẹhunnu wẹ e nọ yin nado mọ yé to whenue yé ja. Miyọ́ngbán yetọn lẹ nọ taidi sunwhlẹvu lẹ dile yé to tejẹ sọn pópló lẹ ji. To whedelẹnu, gbẹtọ kanweko nọ wá bo nọ gbọṣi finẹ kakajẹ zánmẹ bo nọ to kanbiọ lẹ kanse.  Yé nọ yiwanna hànjiji, enẹwutu mí nọ kàn hogbe ohàn Ahọluduta lọ tọn delẹ tọn bo nọ má na yé. Dile míwu omẹ ẹnẹ lẹ to nuhe go mí pé lẹpo wà nado jihàn lọ lẹ, tòmẹnu lọ lẹ nọ kọnawudopọ hẹ mí to hànjiji lọ mẹ, podọ ogbè yetọn lẹ nọ sọgbe hẹ hàngbe lọ lẹ bo nọ yọ́nsè taun. Ojlẹ ayajẹ tọn nankọ lẹ die!

To whenue mí deanana plọnmẹ Biblu de fó godo, plọnmẹ Biblu delẹ nọ hodo mí yì whẹndo devo he mí dona dlapọn lọ dè, bo nọ kọnawudopọ hẹ mí to oplọn enẹ lọsu mẹ. Dile etlẹ yindọ mí dona sẹtẹn to whenue mí ko yí osẹ kleun delẹ zan to fide godo, mí nọ saba dọna mẹhe do ojlo hia taun lẹ nado to nuplọn hẹ mẹhe pò lẹ kaka mí nado lẹkọ. Ayajẹnu wẹ e yin nado mọdọ delẹ to yé mẹ ylọ azọ́ndenamẹ yetọn dọ nujọnu taun.

To egbehe, nọtẹn whanpẹnọ wẹ susu lopo enẹlẹ tọn yin bo nọ gọ́ na tomẹyitọ saditọ lẹ, ṣigba to ojlẹ lọ mẹ, nọtẹn he to olá lẹ wẹ yé yin bọ otọ̀ pẹvi, yẹnkẹn huto tọn po odétin lẹ po kẹdẹ wẹ yè nọ mọ hlan. Mí nọ saba kùnhún sọn lopo de ji jẹ devo ji to zánmẹ. Whèvi daho he nọ yin dauphin lẹ nọ to sinlìn hodo tọjihun mítọn podọ onú dopo gee he mí nọ to sisè wẹ nudidọ osin tọn dile e to hihò do ohúnkọ̀ mítọn go. Osun nọ di do otọ̀ lọ nukunmẹ, podọ sọn olá e nọ taidi aná whanpẹnọ de he gọ́ na miyọ́ngbán.

To whenue mí ko dọyẹwheho to lopo lọ lẹ ji na owhe atọ́n godo, mí kùnhún dedo Porto Rico nado diọ tọjihun mítọn po bato he tindo zomọ de po. To whenue mí jẹ finẹ, n’jẹ wanyina Maxine Boyd ji, yèdọ mẹmẹyọnnu mẹdehlan whanpẹnọ de he n’dukosọna. E ko yin yẹwhehodọtọ wẹndagbe lọ tọn zohunhunnọ de sọn ovu-whenu etọn gbọ́n. To godo mẹ, e sẹ̀n taidi mẹdehlan to République dominicaine kakajẹ whenue gandudu Katoliki tọn lọ yàn ẹn sọn otò lọ mẹ to 1950. Na n’nọ wazọ́n to bato mẹ wutu, gbedewema he n’tindo ma na mi dotẹnmẹ nado nọ Porto Rico hú osun dopo. To madẹnmẹ, n’dona dedo lopo lẹ ji, podọ n’ma yọ́n whenue n’nasọ lẹkọwa. Enẹwutu, n’dọna dee dọ, ‘Ronald, eyin a jlo na dà viyọnnu ehe, a dona yawu yinuwa.’ To osẹ atọ̀n godo, n’dọhona ẹn bọ to osẹ ṣidopo godo, mí wlealọ. Na yẹn po Maxine po yin azọ́ndena do Porto Rico taidi mẹdehlan wutu, n’masọ wá tọ́n sọn finẹ po bato yọyọ lọ po ba.

To 1956, mí jẹ agun lẹ dlapọn ji to azọ́n lẹdo tọn mẹ. Susu to mẹmẹsunnu lọ lẹ mẹ wẹ yin wamọnọ, ṣigba mí yiwanna nado nọ dla yé pọ́n. Di apajlẹ, to gbétatò Potala Pastillo tọn mẹ, whẹndo Kunnudetọ tọn awe delẹ tin he tindo ovi susu, bọ n’nọ yí ován do jihàn na yé. N’kanse dopo to viyọnnu pẹvi lọ lẹ mẹ he nọ yin Hilda eyin e jlo na hodo mí nado yì dọyẹwheho. E gblọn dọmọ: “E jlo mi, amọ́ n’ma gán yì. N’ma do afọpa.” Mí họ̀ afọpa de na ẹn, podọ e hodo mí nado yì dọyẹwheho. To owhe lẹ godo, yẹn po Maxine po to Bẹtẹli Brooklyn tọn dlapọn to 1972 bọ mẹmẹyọnnu de he ṣẹṣẹ mọ gbedewema yí to Wehọmẹ Giliadi tọn dọnsẹpọ mí. E to awuwle nado yì fie e yin didohlan, yèdọ Équateur podọ e dọmọ: “Be mì flin mi ya? Yẹn wẹ viyọnnu pẹvi lọ he wá sọn Pastillo, bo ma tindo afọpa.” Viyọnnu he nọ yin Hilda lọ wẹ! Homẹhun mí sọmọ bọ dasin wayi do mí!

To 1960, e yin bibiọ to mí si nado sẹ̀n to alahọ Porto Rico tọn mẹ, ehe tin to Santurce, San Juan, to owhé pẹvi petlezìn doponọ de gbè. To bẹjẹeji, yẹn po Lennart Johnson po wẹ nọ wà suhugan azọ́n lọ tọn. Ewọ po asi etọn po wẹ yin Kunnudetọ Jehovah tọn tintan to République dominicaine, podọ yé wá Porto Rico to 1957. To nukọn mẹ, Maxine wẹ nọ penukundo nuzinzọn linlinnamẹwe lẹ tọn go, bo nọ penukundo nuzinzọn fọtọ́n linlán go to osẹ dopo mẹ. E yiwanna azọ́n ehe wiwà, na e nọ mọdọ azọ́n enẹ nọ gọalọna mẹsusu nado mọ núdùdù gbigbọmẹ tọn yí wutu.

N’yiwanna sinsẹ̀nzọn Bẹtẹli tọn, na gbẹzan nunamẹ tọn de wẹ. Ṣigba, e sọ bẹ avùnnukundiọsọmẹnu etọn lẹ hẹn ga. Di apajlẹ, to plidopọ akọjọpli tọn tintan he yin bibasi to Porto Rico to 1967 whenu, azọngban lọ lẹ húagbọ́ mi. Nathan Knorr, he to anadena azọ́n Kunnudetọ lẹ tọn to ojlẹ lọ mẹ, wá Porto Rico. E gbọn nuṣiwa dali lẹndọ n’gboawupo nado basi tito tẹnsẹnamẹnu lẹ tọn na mẹdehlan he wá sọn otò devo mẹ lẹ, mahopọnna dọ n’wàmọ. To nukọn mẹ, e na mi ayinamẹ sinsinyẹn gando tito-bibasina nulẹ go, bo dọna mi dọ nuhe n’wà lọ vẹna emi taun. N’ma jlo na dọnnu hẹ ẹ, amọ́ n’mọdọ owhẹ̀ agọ̀ wẹ yin sisadokọna mi, podọ whẹho lọ dán mi na ojlẹ de. Etomọṣo, whedevonu he yẹn po Maxine po mọ Mẹmẹsunnu Knorr, e basi oylọna mí wá ohọ̀ etọn mẹ bo dà núdùdù na mí.

Mí tlọ́n Porto Rico bo yì dla hagbẹ whẹndo tọn ṣie lẹ pọ́n whlasusu to Angleterre. Papa ma kẹalọyi nugbo to whenue yẹn po Mama po wàmọ. Ṣigba to  whenue hodọtọ he tlọ́n Bẹtẹli lẹ wá dla mí pọ́n, onọ̀ ṣie nọ biọ to yé si nado wá dọ́ owhé mítọn gbè. Otọ́ ṣie mọ lehe nugopọntọ he wá sọn Bẹtẹli ehelẹ yin whiwhẹnọ do to vogbingbọn mẹ na sinsẹ̀ngán he ko hẹn ẹn jẹflumẹ to owhe delẹ die wayi lẹ. To godo mẹ, to 1962, e wá yí baptẹm taidi Kunnudetọ Jehovah tọn de.

To 2011, asi vivẹ́ ṣie Maxine kú. Na nugbo tọn, n’to jejeji nado mọ ẹn whladopo dogọ to fọnsọnku whenu. Todido dagbe nankọ die! To owhe 58 he yẹn po Maxine po yizan dopọ lẹ gblamẹ, mí mọ bọ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ jideji sọn nudi 650 jẹ 26 000 to Porto Rico! Enẹgodo, to 2013, alahọ États-Unis po Porto Rico po tọn yin kinkọndopọ podọ e yin bibiọ to asi e nado sẹ̀n to Wallkill to New York. To owhe 60 he n’ko yizan to lopo lọ ji lẹ godo, n’nọ tindo numọtolanmẹ lọ dọ n’taidi coquí de, yèdọ bese Porto Rico tọn pẹvi de he mẹlẹpo yọnẹn he nọ jihàn dọ ko-ki, ko-ki to whèjai. Ṣigba todin, n’dona diọada.

N’gbẹ́ yiwanna Jiwheyẹwhe sinsẹ̀n to Bẹtẹli. N’ko tindo owhe 90 linlán todin, podọ azọngban he n’nọ hẹndi wẹ nado na tuli hagbẹ whẹndo Bẹtẹli tọn lẹ taidi lẹngbọhọtọ gbigbọmẹ tọn de. E yin didọna mi dọ n’ko dla hagbẹ 600 linlán pọ́n sọn whenue gbọ́n n’wá Wallkill. Delẹ to mẹhe nọ wá mọ mi lẹ mẹ nọ jlo na dọhodo nuhahun mẹdetiti tọn kavi whẹndo tọn lẹ ji. Mẹdevo lẹ nọ jlo na yọ́n lehe yé sọgan tindo kọdetọn dagbe to sinsẹ̀nzọn Bẹtẹli tọn mẹ do. Podọ mẹdevo lẹ he ṣẹṣẹ wlealọ nọ to ayinamẹ dín do alọwle ji. Mẹdelẹ ko vọ́ yin azọ́ndena do aigba-denamẹ lọ ji. N’nọ dotoaina mẹhe nọ dọhona mi lẹpo, podọ eyin e biọ domọ, n’nọ saba dọna yé dọ: “‘Jiwheyẹwhe nọ yiwanna nunamẹtọ homẹhunnọ.’ Enẹwutu, nọ mọ ayajẹ to azọ́n towe kọ̀n. Jehovah wẹ a to wiwà na.”​—2 Kọl. 9:7.

Lehe e nọ yin avùnnukundiọsọmẹnu nado yin ayajẹnọ to Bẹtẹli do, mọ wẹ e nọ yin do to fidevo lẹ. E nọ biọ dọ: A ni ze ayiha do nuhewutu nuhe wà a te lọ do yin nujọnu ji. Nuhe mí nọ wà to Bẹtẹli lẹpo wẹ yin sinsẹ̀nzọn wiwe. E nọ gọalọna mí nado nọgodona azọ́n “afanumẹ nugbonọ podọ nuyọnẹntọ lọ” tọn, enẹ wẹ nado wleawuna núdùdù gbigbọmẹ tọn na pipli mẹmẹsunnu lẹ tọn lẹdo aihọn pé. (Mat. 24:45) Mahopọnna fie mí to Jehovah sẹ̀n te, mí tindo dotẹnmẹ hundote lẹ nado pagigona ẹn. Mì gbọ mí ni nọ mọ ayajẹ to nudepope he ewọ nọ biọ dọ mí ni wà mẹ, na “Jiwheyẹwhe nọ yiwanna nunamẹtọ homẹhunnọ.”