1, 2. (a) Nawẹ Isaia 60:22 to hẹndi mọ to ojlẹ opodo tọn ehe mẹ gbọn? (b) Nuhudo etẹ tọn wẹ tin todin to adà aigba ji tọn titobasinanu Jehovah tọn mẹ?

“OMẸ vude na lẹzun fọtọ́n podọ omẹ pẹvi de na lẹzun akọta huhlọnnọ.” (Isa. 60:22) Dọdai ehe to hẹndi mọ to azán godo tọn ehelẹ mẹ. Na nugbo tọn, to owhe sinsẹ̀nzọn tọn 2015 tọn mẹ, wẹnlatọ Ahọluduta lọ tọn 8 220 105 wẹ yí zohunhun do dọyẹwheho lẹdo aihọn pé! Adà godo tọn dọdai enẹ tọn dona hẹn Klistiani dopodopo lẹnnupọn, na Otọ́ olọn mẹ tọn mítọn dọmọ: “Yẹn, Jehovah lọsu, wẹ na basi i po awuyiya po to ojlẹ etọn mẹ.” Taidi mẹhe to mọto he to wezun ji de mẹ lẹ, mí nọ mọdọ azọ́n mẹhẹnzun devi tọn lọ to mizọnmizọn ji. Adà tẹwẹ a to yiyiwà to azọ́n enẹ mẹ? Be a to nuhe go a pé lẹpo wà taidi wẹnlatọ zohunhunnọ Ahọluduta lọ tọn ya? Mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu susu lẹ po wẹ to vivẹnudo nado sẹ̀n taidi gbehosọnalitọ whepoponu tọn kavi alọgọtọ tọn lẹ. Podọ be homẹ mítọn ma nọ hùn nado mọdọ mẹsusu wẹ nọ siọ oylọ nado sẹtẹn bo yì sẹ̀n to fie nuhudo sù te kavi tindo mahẹ to adà nuwiwa yẹwhehọluduta lọ tọn devo lẹ mẹ ya?

² To ojlẹ dopolọ mẹ, nuhudo azọ́nwatọ tọn gbẹ́ sù. Nudi agun 2 000 wẹ nọ yin didoai to whemẹwhemẹ. Eyin mẹho agun tọn 5 na sẹ̀n to agun yọyọ dopodopo mẹ, be devizọnwatọ lizọnyizọnwiwa  tọn 10 000 dona pegan nado sẹ̀n taidi mẹho agun tọn to whemẹwhemẹ. Ehe dohia dọ nujọnu wẹ e yin dọ mẹmẹsunnu fọtọ́n susu ni pegan nado sẹ̀n taidi devizọnwatọ lizọnyizọnwiwa tọn lẹ. To yidogọ mẹ, vlavo mí yin mẹmẹsunnu kavi mẹmẹyọnnu, mí nọ tindo “nususu nado wà to azọ́n Oklunọ tọn mẹ.”​—1 Kọl. 15:58.

3, 4. Etẹwẹ e zẹẹmẹdo nado yinukọn to gbigbọ-liho?

³ Hia 1 Timoti 3:1. Hogbe Glẹkigbe tọn lọ he yin lilẹdo “to vivẹnudo” zẹẹmẹdo dindlẹn nado yí nude, vlavo nude he alọ towe ma plá. Gbọn hogbe ehe yiyizan dali, apọsteli Paulu dohia dọ e nọ biọ vivẹnudido nado yinukọn to gbigbọ-liho. Mí ni dọ dọ mẹmẹsunnu de to nulẹnpọn do yanwle etọn lẹ ji to agun mẹ. E sọgan nọma ko yin devizọnwatọ lizọnyizọnwiwa tọn todin, ṣigba e mọdọ emi dona wleawuna jẹhẹnu gbigbọmẹ tọn delẹ. Tintan whẹ́, e tẹnpọn nado pegan taidi devizọnwatọ lizọnyizọnwiwa tọn. To ojlẹ de godo, e to linlẹn dọ emi na pegan nado sẹ̀n taidi mẹho agun tọn. Depope he whẹho lọ na yin, e dona wazọ́n sinsinyẹn nado jẹ nubiọtomẹsi lẹ kọ̀n nado sọgan mọ lẹblanulọkẹyi lẹ yí to agun mẹ.

⁴ Mọdopolọ, mẹmẹsunnu kavi mẹmẹyọnnu he jlo na sẹ̀n taidi gbehosọnalitọ, to Bẹtẹli, kavi taidi mẹdezejotọ he nọ gbá Plitẹnhọ Ahọluduta tọn lẹ dona dovivẹnu nado jẹ yanwle yetọn lẹ kọ̀n. Mì gbọ mí ni gbadopọnna lehe Ohó Jiwheyẹwhe tọn na tuli mímẹpo nado yinukọn to sinsẹ̀n-bibasi nugbo mẹ do.

5. Nawẹ jọja lẹ sọgan yí huhlọn yetọn zan to sinsẹ̀nzọn lọ mẹ gbọn?

⁵ Jọja lẹ nọ tindo huhlọn he e nọ biọ nado wà susu to sinsẹ̀nzọn Jehovah tọn mẹ. (Hia Howhinwhẹn lẹ 20:29.) To Bẹtẹli, jọja susu wẹ nọ tindo mahẹ to Biblu po owe sinai do Biblu ji lẹ po zínzín mẹ bosọ nọ blá yé dopọ. Mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu jọja susu po wẹ nọ gọalọ nado gbá Plitẹnhọ Ahọluduta tọn lẹ bosọ nọ penukundo yé go. To whenue nugbajẹmẹji de jọ, jọja lẹ nọ kọnawudopọ hẹ Kunnudetọ numimọnọ devo lẹ to azọ́n kọgbọ hẹnwanamẹ tọn lẹ mẹ. Podọ gbehosọnalitọ jọja susu wẹ nọ gọalọ nado hẹn wẹndagbe lọ yì mẹhe to olá po mẹhe nọ do jonọgbè lẹ po dè.

6-8. (a) Nawẹ jọja de diọ pọndohlan etọn gando sinsẹ̀nzọn Jiwheyẹwhe tọn go gbọn, podọ etẹwẹ yin kọdetọn lọ? (b) Nawẹ mí sọgan “dọ́pọ́n bo mọdọ Jehovah yọ́n” gbọn?

⁶ E họnwun dọ a nọ yọ́n pinpẹn sinsẹ̀nzọn ahundopo tọn towe hlan Jiwheyẹwhe tọn. Ṣigba, etẹwẹ lo eyin a nọ tindo numọtolanmẹ he mẹmẹsunnu de he nọ yin Aaron tindo wayi tọn nkọ? Dile etlẹ yindọ whẹndo Klistiani tọn de mẹ wẹ ewọ whẹ́n te, e dọ dọ, “N’ma nọ mọ ayajẹ to opli po sinsẹ̀nzọn kunnudegbe tọn po mẹ.” E nọ jlo e nado sẹ̀n Jiwheyẹwhe po ayajẹ po, ṣigba e ma nọ pà ẹ. Etẹwẹ e wà?

⁷ Aaron ze tito dagbe gbigbọmẹ tọn lẹ dai he bẹ Biblu hihia, awuwiwlena opli lẹ po mahẹ tintindo to yé mẹ po hẹn. Humọ, e nọ hodẹ̀ to gbesisọ mẹ. Dile owanyi etọn na Jehovah to jijideji, e jẹ nukọnyi ji to gbigbọ-liho. Sọn whenẹnu, Aaron ko duvivi gbehosọnalitọ bibasi tọn, wazọ́n dopọ hẹ mẹdevo lẹ nado hẹn kọgbọ wá na mẹhe jiya nugbajẹmẹji tọn lẹ bosọ dọyẹwheho na mẹhe nọ do jonọgbè lẹ. Todin, Aaron to sinsẹ̀n to Bẹtẹli bosọ yin mẹho agun tọn. Nukun tẹwẹ e nọ yí do pọ́n nudide he e ko basi lẹ? “N’ko ‘dọ́pọ́n bosọ mọdọ Jehovah yọ́n.’ Na dona etọn lẹ wutu, n’mọdọ n’duahọdo e, ehe nọ whàn mi nado wà susu dogọ to sinsẹ̀nzọn etọn mẹ, bosọ to vivi dona susu devo lẹ tọn dù.”

⁸ Salmu-kantọ lọ jihàn dọmọ: “Nudagbe depope ma na whèdo mẹhe nọ dín Jehovah lẹ.” (Hia Salmu lẹ 34:8-10.) Na nugbo tọn,  Jehovah ma nọ dowinyan mẹhe nọ sẹ̀n ẹn po zohunhun po lẹ gbede. Mílọsu nọ “dọ́pọ́n bo [nọ] mọdọ Jehovah yọ́n,” dile mí to nuhe go mí pé lẹpo wà to sinsẹ̀nzọn etọn mẹ. Podọ eyin mí yí alindọn lẹpo do to Jiwheyẹwhe sẹ̀n, mí nọ mọ ayajẹ he ma pé awe.

9, 10. Naegbọn e yin nujọnu nado nọ “yí homẹfa do nọtepọn” Jiwheyẹwhe?

⁹ Dile a to vivẹnudo nado jẹ yanwle towe lẹ kọ̀n, nọ “yí homẹfa do nọtepọn” Jiwheyẹwhe. (Mika 7:7) Jehovah nọ nọgodona devizọnwatọ nugbonọ etọn lẹ to whepoponu, eyin e tlẹ na yé dotẹnmẹ nado nọte na ojlẹ de whẹpo do mọ lẹblanulọkẹyi lẹ yí kavi kakajẹ whenue ninọmẹ yetọn na diọ. E dopà visunnu de tọn na Ablaham, ṣigba tọgbo lọ dona yí yise po homẹfa po do nọtepọn ẹn. (Heb. 6:12-15) Mahopọnna dọ Ablaham nọte na owhe susu whẹpo do ji Isaki, e ma gbọjọ podọ Jehovah ma dowinyan ẹn.​—Jen. 15:3, 4; 21:5.

¹⁰ E ma nọ bọawu nado nọte. (Howh. 13:12) Eyin mí nọ to nulẹnpọn do numọtolanmẹ agọ̀ lẹ ji, mí sọgan gbọjọ pete. Kakatimọ, nuyọnẹnnu wẹ e na yin nado nọ yí whenu mítọn do hẹn jẹhẹnu gbigbọmẹ tọn mítọn lẹ pọnte dogọ. Pọ́n aliho atọ̀n he mẹ mí sọgan wàmọ te lẹ.

11. Jẹhẹnu tẹlẹ wẹ mí sọgan tẹnpọn nado wleawuna, podọ naegbọn yé do yin nujọnu?

¹¹ Wleawuna jẹhẹnu gbigbọmẹ tọn lẹ. Gbọn Ohó Jiwheyẹwhe tọn hihia po ayihamẹlinlẹnpọn deji po dali, mí sọgan wleawuna nuyọnẹn, zinzin, wuntuntun, oyọnẹn, nugopipe nulẹnpọn tọn po wunza po. Jẹhẹnu mọnkọtọn lẹ yin dandannu na mẹhe nọ deanananu to  sinsẹ̀n-bibasi nugbo mẹ lẹ. (Howh. 1:1-4; Titu 1:7-9) Podọ dile mí to owe sinai do Biblu ji lẹ hia, mí na nọ mọ pọndohlan Jiwheyẹwhe tọn do whẹho lẹ ji. Egbesọegbesọ wẹ mí dona de ayidedai, nusisọ́ po aṣọ́dido po, lehe mí na zan akuẹ do gọna lehe mí na nọ yinuwa hẹ mẹdevo lẹ do. Gbọn nuhe mí plọn sọn Biblu mẹ yíyí-do-yizan mẹ dali, mí na nọ basi nudide he na nọ hẹn homẹ Jehovah tọn hùn lẹ.

12. Nawẹ hagbẹ agun tọn lẹ sọgan do yede hia taidi mẹhe go yè sọgan dejido lẹ gbọn?

¹² Nọ do dewe hia di mẹhe go yè sọgan dejido. Vlavo mí yin mẹmẹsunnu kavi mẹmẹyọnnu, mí dona wà nuhe go mí pé lẹpo nado nọ hẹn azọngban yẹwhehọluduta tọn mítọn lẹ di. Taidi ayimatẹn-gán de, Nẹhemia dona de mẹdelẹ sọn omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ mẹ do otẹn azọngban tọn mẹ. Mẹnu lẹ wẹ e de? Mẹhe nọ dibusi Jiwheyẹwhe, he go yè sọgan dejido bosọ nọ dọ nugbo lẹ wẹ e de. (Nẹh. 7:2; 13:12, 13) To egbehe lọsu ga, “nuhe nọ yin nukundo to họ̀nkọnsi lẹ si wẹ yindọ yé ni yin mimọ nado yin nugbonọ.” (1 Kọl. 4:2) Eyin a to dagbe wà, e ma sọgan whlá.​—Hia 1 Timoti 5:25.

13. Nawẹ a sọgan hodo apajlẹ Josẹfu tọn gbọn eyin mẹdevo lẹ ma jọmẹ hẹ we?

¹³ Dike Jehovah ni klọ́ we wé. Etẹwẹ a sọgan wà eyin mẹdevo lẹ ma nọ jọmẹ hẹ we? Vlavo a sọgan jlo nado yawu didẹ ninọmẹ lọ. Ṣigba to whedelẹnu, eyin a to kanván nado yiavùnlọna dewe, a na hẹn ninọmẹ lọ ylan deji. Nọvisunnu Josẹfu tọn lẹ sayana ẹn, ṣigba ewọ ma hẹn yé do homẹ. To nukọn mẹ, yè sawhẹdokọna Josẹfu bosọ ze e do gànmẹ to aliho mawadodo tọn mẹ. Etomọṣo, e dike Jehovah ni deanana ẹn to ninọmẹ sinsinyẹn enẹlẹ mẹ. Etẹwẹ yin kọdetọn lọ? “Ohó Jehovah tọn . . . klọ́ ẹ wé.” (Salm. 105:19) To whlepọn lọ lẹ godo, Josẹfu pegan na azọngban vonọtaun de. (Jen. 41:37-44; 45:4-8) Dile a to jujugbọn nuhahun sinsinyẹn lẹ mẹ, nọ biọ nuyọnẹn to odẹ̀ mẹ, nọ yinuwa bo nọ dọho dẹẹdẹ bosọ nọ lẹhlan Jiwheyẹwhe nado mọ huhlọn. Jehovah nasọ gọalọna we.—Hia 1 Pita 5:10.

14, 15. (a) Naegbọn mí dona ‘nọ payi mẹpinplọn mítọn go to whepoponu’? (b) Nawẹ a sọgan nọ diọada sọgbe hẹ ninọmẹ lẹ gbọn? (Pọ́n yẹdide he tin to bẹjẹeji hosọ ehe tọn po apotin lọ “ Be A Sọgan Yí Aliho Devo Zan Ya?” po)

¹⁴ Paulu dotuhomẹna Timoti dọmọ: “Zindonukọn nado nọ jo dewe na wehihia gbangba tọn, na tudohomẹnamẹ, na mẹpinplọn. Nọ payi dewe po mẹpinplọn towe po go to whepoponu.” (1 Tim. 4:13, 16) To ojlẹ enẹ mẹ, Timoti ko lẹzun wẹnlatọ Ahọluduta lọ tọn numimọnọ de. Ṣogan, e na tindo kọdetọn dagbe to lizọnyizọn etọn mẹ kiki eyin e ‘nọ payi mẹpinplọn etọn go to whepoponu.’ E ma dona lẹndọ aliho kunnudide tọn he emi nọ yizan lọ ko pé gba. Nado jẹ ahun gbẹtọ lẹ tọn mẹ, e dona nọ diọadana aliho mẹpinplọn tọn etọn sọgbe hẹ nuhudo yetọn lẹ. Nudopolọ wẹ mílọsu dona wà taidi wẹnlatọ Ahọluduta lọ tọn lẹ.

¹⁵ Mí nọ ba mẹdelẹ pò to whégbè dile mí to yẹwhehodọ sọn whédegbè jẹ whédegbè. To fidelẹ, mí ma nọ penugo nado biọ owhé po lẹdo he nọ vẹawu nado yì lẹ po mẹ. Eyin ninọmẹ aigba-denamẹ mìtọn tọn niyẹn, naegbọn a ma na lẹnnupọndo aliho devo lẹ ji nado dekunnu?

16. Nawẹ a sọgan tindo kọdetọn dagbe to kunnudide gbangba tọn mẹ gbọn?

¹⁶ Kunnudide gbangba tọn yin aliho dagbe de nado lá wẹndagbe lọ. Kunnudetọ susu wẹ to mahẹ gigọ́ tindo to aliho kunnudide tọn ehe mẹ po kọdetọn dagbe po. Yé nọ de whenu dovo nado dọyẹwheho na gbẹtọ lẹ to pinpán glintẹn po húnglintẹn lẹ po, to ahi lẹ mẹ, to kanlinpọntẹn lẹ podọ to nọtẹn gbangba tọn devo lẹ. Kunnudetọ de sọgan yí wuntuntun do bẹ hodọdopọ jẹeji hẹ mẹde gbọn hodidọ gando linlin de go, ovi mẹlọ tọn lẹ pipà  kavi kanbiọ de kinkanse gando azọ́n mẹlọ tọn go dali. Dile hodọdopọ lọ to yìyì, wẹnlatọ lọ sọgan de wefọ dopo nado na gblọndo. Nuhe mẹlọ dọ nọ saba hùn dotẹnmẹ devo dote nado dọhodo Biblu ji.

17, 18. (a) Nawẹ a sọgan hẹn jidide towe jideji gando kunnudide gbangba tọn go gbọn? (b) Nawẹ a sọgan hodo apajlẹ Davidi tọn to lizọnyizọn towe mẹ gbọn?

¹⁷ Eyin a nọ mọdọ kunnudide gbangba tọn vẹawu, ma gbọjọ blo. Eddie, yèdọ gbehosọnalitọ de to tòdaho New York tọn mẹ nọ whleawu nado dọho hẹ gbẹtọ lẹ to gbangba. Ṣigba to ojlẹ de godo, e wleawuna jidide. Etẹwẹ gọalọna ẹn? E dọmọ: “To sinsẹ̀n-bibasi whẹndo tọn mítọn whenu, yẹn po asi ṣie po nọ dín gblọndo na kanbiọ agọjẹdonu tọn he gbẹtọ lẹ nọ saba kanse lẹ. Mí sọ nọ biọ ayinamẹ Kunnudetọ devo lẹ tọn.” Todin, Eddie nọ to jejeji nado tindo mahẹ to kunnudide gbangba tọn mẹ.

¹⁸ Dile a to azọ́nplọn bo to yíyí dogọna jidide towe to wẹndagbe lọ lilá mẹ, nukọnyiyi gbigbọmẹ tọn towe na họnwun. (Hia 1 Timoti 4:15.) Hú popolẹpo, a na to gigopana Otọ́ olọn mẹ tọn mítọn dile Davidi wà do, mẹhe jihàn dọmọ: “Yẹn na nọ pà Jehovah to whelẹponu; pipà etọn na nọ to nùflo ṣie lẹ ji to whepoponu. Yẹn na nọ doawagun to Jehovah mẹ; homẹmimiọnnọ na sè bo jaya.” (Salm. 34:1, 2) E sọgan yinmọ na hiẹ lọsu, to whenue homẹmimiọnnọ lẹ na yí ayajẹ do kọnawudopọ hẹ we to sinsẹ̀n-bibasi nugbo mẹ.

19. Naegbọn devizọnwatọ nugbonọ Jehovah tọn dona nọ jaya, eyin e tlẹ to ninọmẹ sinsinyẹn lẹ mẹ?

¹⁹ Davidi sọ jihàn dọmọ: “Azọ́n towe lẹpo wẹ na nọ pagigona we, Jehovah E, nugbonọ towe lẹ nasọ nọ pà we. Yé na nọ lá gigo gandudu towe tọn bo na nọ dọho gando huhlọn towe go, nado hẹn azọ́n huhlọnnọ towe lẹ zun yinyọnẹn na gbẹtọ lẹ gọna whanpẹ jiawu gandudu towe tọn.” (Salm. 145:10-12) Ayihaawe ma tin dọ hogbe enẹlẹ do numọtolanmẹ Kunnudetọ Jehovah tọn nugbonọ lẹpo tọn hia. Ṣigba etẹwẹ lo eyin azọ̀n kavi mẹhowhe nọ dekanpona mahẹ he a nọ tindo to lizọnyizọn lọ mẹ jẹ obá de mẹ? Nọ flin to whepoponu dọ dile a to wẹndagbe lọ má hẹ nukunpedomẹgotọ dotowhé tọn lẹ po mẹdevo lẹ po, sinsẹ̀nzọn wiwe towe nọ pagigona Jiwheyẹwhe jiawu mítọn. Eyin gànpamẹ wẹ a te na yise towe wutu, vlavo a nọ dọhona gbẹtọ lẹ gando nugbo lọ go dile ninọmẹ lẹ na dotẹnmẹ etọn do, podọ enẹ na nọ hẹn homẹhun Jehovah. (Howh. 27:11) Nudopolọ wẹ gando mẹhe to whẹndo he ma nọ sẹ̀n Jehovah dopọ lẹ mẹ bo ka nọ tẹdo gbigbọnu lẹ go. (1 Pita 3:1-4) Etlẹ yin to ninọmẹ sinsinyẹn lẹ mẹ, a sọgan nọ pà Jehovah bo yinukọn to gbigbọ-liho.

20, 21. Eyin a mọ azọngban yí dogọ to titobasinanu Jehovah tọn mẹ, nawẹ a sọgan yin dona de na mẹdevo lẹ gbọn?

²⁰ Matin ayihaawe, Jehovah na dona we eyin a to nukọnyi to gbigbọ-liho. Vlavo gbọn diọdo kleunkleun lẹ bibasi to tito kavi gbẹzan towe mẹ dali, a sọgan tindo mahẹ dogọ to nugbo họakuẹ Jiwheyẹwhe tọn lilá na mẹhe tindo nuhudo todido tọn lẹ mẹ. Humọ, nukọnyiyi gbigbọmẹ tọn towe po gbẹzan mẹde-yido-sanvọ́ tọn towe po sọgan hẹn dona mayọnjlẹ lẹ wá na yisenọ hatọ towe lẹ. Podọ dile a yí whiwhẹ do to vivẹnudo to agun mẹ, a na mọ ahọsumẹ yí gbọn owanyi, pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn gọna godonọnamẹ mẹdevo he yiwanna Jehovah lẹ tọn dali.

²¹ Vlavo mí ko to Jehovah sẹ̀n sọn owhe susu die kavi osun kleun de poun, mímẹpo wẹ sọgan yinukọn to sinsẹ̀n-bibasi mítọn mẹ. Ṣigba nawẹ Klistiani he whèwhín lẹ sọgan gọalọna mẹyọyọ lẹ nado yinukọn to gbigbọ-liho gbọn? Mí na dọhodo ehe ji to hosọ he bọdego mẹ.