1. Nawẹ nudida lẹ yin kunnudenu alọtútlú Jehovah tọn gbọn?

DILE etlẹ yindọ mẹdepope ma topọ hẹ Jehovah to whenue e jẹ nulẹ dá ji, e ma lẹn ede tọn kẹdẹ pọ́n. Kakatimọ, e na nunina ogbẹ̀ tọn nudida nuyọnẹntọ lẹ, ehe bẹ nudida gbigbọnọ lẹ po gbẹtọvi lẹ po hẹn. Jehovah, yèdọ “Jiwheyẹwhe ayajẹnọ lọ” yiwanna nudagbe lẹ ninamẹ. (1 Tim. 1:11; Jak. 1:17) Podọ, na e jlo dọ mílọsu ni tindo ayajẹ wutu, e nọ plọn mí nado nọ tlúalọ.—Lom. 1:20.

2, 3. (a) Naegbọn nunamẹ nọ hẹn ayajẹ wá na mí? (b) Etẹlẹ wẹ mí na gbadopọnna?

² Jiwheyẹwhe dá gbẹtọ to apajlẹ ede tọn mẹ. (Jen. 1:27) Enẹ wẹ yindọ mí yin didá nado do jẹhẹnu etọn nkọ lẹ hia. Enẹwutu, nado tindo ayajẹ po pekọ po, mí dona hodo apajlẹ Jehovah tọn gbọn ojlo didohia to mẹdevo lẹ mẹ po alọtútlú yíyí do nanúmẹ po dali. (Flp. 2:3, 4; Jak. 1:5) Etẹwutu? Do glido, na Jehovah ko gbọn owanyi dali dá mí to aliho enẹ mẹ wutu wẹ. Dile etlẹ yindọ mí yin mapenọ, mí sọgan hodo apajlẹ alọtútlú Jehovah tọn po kọdetọn dagbe po.

³ Biblu do lehe mí sọgan yin nunamẹtọ alọtlútọ lẹ do hia mí. Mì gbọ mí ni gbadopọnna nuplọnmẹ delẹ he Owe-wiwe lẹ bẹhẹn  gando whẹho ehe go. Mí na mọ lehe alọtútlú nọ dekọtọn do nukundagbe Jiwheyẹwhe tọn mẹ do, podọ lehe awuwiwlena jẹhẹnu ehe nọ gọalọna mí nado hẹn azọngban he Jiwheyẹwhe ko de na mí lọ di do. Mí nasọ gbadopọnna lehe alọtútlú mítọn tindo kanṣiṣa hẹ ayajẹ mítọn do, gọna nuhewutu mí dona zindonukọn nado to awuwlena jẹhẹnu ehe.

4, 5. Apajlẹ alọtútlú tọn tẹlẹ wẹ Jehovah po Jesu po zedai na mí?

⁴ Jehovah jlo dọ gbẹtọvi he ewọ dá lẹ ni hodo apajlẹ etọn, enẹwutu homẹ etọn nọ hùn eyin mí nọ tlúalọ. (Efe. 5:1) Aliho he mẹ mí yin didá te gọna whanpẹ po nuhọakuẹ-yinyin nuhe tin lẹdo mí pé lẹ tọn po nọ dohia hezeheze dọ Jiwheyẹwhe jlo dọ gbẹtọvi lẹ ni tindo ayajẹ. (Salm. 104:24; 139:13-16) Enẹwutu, mí nọ gbògbéna ẹn to whenue mí dovivẹnu nado hẹn ayajẹ wá na mẹdevo lẹ.

⁵ Klistiani nugbo lẹ nọ hodo apajlẹ Klisti tọn, mẹhe ze apajlẹ pipé lọ dai gando lehe gbẹtọvi sọgan yin alọtlútọ do go. Jesu lọsu dọmọ: “Visunnu gbẹtọ tọn wá, e ma yin nado yin lizọnyina gba, ṣigba nado yilizọn namẹ bo ze ogbẹ̀ etọn jo taidi ofligọ de do ota mẹsusu tọn mẹ.” (Mat. 20:28) Enẹwutu, apọsteli Paulu na tuli Klistiani lẹ dọmọ: “Mìwlẹ ni nọ tindo pọndohlan ehe to mì mẹ, ehe tin to Klisti Jesu mẹ ga, . . . E jo nulẹpo do bo taidi afanumẹ de.” (Flp. 2:5, 7) Dopodopo mítọn na wà dagbe nado nọ kanse ede dọ, ‘Be n’sọgan hodo apajlẹ Jesu tọn pẹkipẹki hugan lehe n’ko to wiwà do ya?’—Hia 1 Pita 2:21.

6. Etẹwẹ Jesu plọn mí to apajlẹ Samalianu kọmẹnu dagbe lọ tọn mẹ? (Pọ́n yẹdide he tin to bẹjẹeji hosọ ehe tọn.)

⁶ Mí sọgan duvivi nukundagbe Jehovah tọn eyin mí nọ hodo apajlẹ pipé he ewọ po Klisti po zedai, nọ do ojlo hia to dagbemẹninọ mẹdevo lẹ tọn mẹ bosọ nọ dín aliho lẹ nado penukundo nuhudo yetọn lẹ go. Na nugbo tọn, Jesu hẹn ẹn họnwun to apajlẹ etọn gando Samalianu kọmẹnu dagbe lọ go mẹ dọ, nuhe emi to nukundo sọn hodotọ emitọn lẹ si wẹ nado nọ dovivẹnu vonọtaun nado nọ gọalọna mẹdevo lẹ, etlẹ yin mẹhe wá sọn ninọmẹ he gbọnvona yetọn lẹ mẹ. (Hia Luku 10:29-37.) Be a flin kanbiọ he whàn Jesu nado pìntàn Samalianu kọmẹnu dagbe lọ tọn ya? Ju de kanse e dọmọ: “Mẹnu wẹ kọmẹnu ṣie taun?” Gblọndo Jesu tọn dohia dọ taidi Samalianu lọ, eyin mí jlo na mọ nukundagbe Jiwheyẹwhe tọn mí dona wleawufo nado nọ yí alọtútlú do nanúmẹ.

7. Nawẹ nuyiwa mítọn po ṣejannabi po kavi matin ṣejannabi tindo kanṣiṣa hẹ whẹho nupojipetọ-yinyin tọn lọ gbọn?

⁷ Klistiani lẹ tindo whẹwhinwhẹ́n dagbe susu nado nọ tlúalọ. Di apajlẹ, jẹhẹnu ehe tindo kanṣiṣa hẹ whẹho he Satani fọndote to jipa Edẹni tọn mẹ. Gbọnna? Satani sọalọakọ́n dọ Adam po Evi po, podọ to linlẹn he gbloada mẹ gbẹtọvi lẹpo, na vò hugan eyin yé ze ayidonugo do yedetiti ji bo nọ ze afọdidona ojlo yetọn titi lẹ donukọnna tonusisena Jiwheyẹwhe. Ojlo ṣejannabi tọn lọ nado taidi Jiwheyẹwhe wẹ sisẹ́ Evi nado yinuwa. Adam do ojlo ṣejannabi tọn hia to whenue e hẹn homẹ Evi tọn hùn. (Jen. 3:4-6) Mímẹpo wẹ sọgan mọ kọdetọn he nudide yetọn lẹ hẹnwa hezeheze. Ṣejannabi ma nọ hẹn ayajẹ wá gba; kakatimọ, awubla mẹ wẹ e nọ dekọtọn do. Gbọn alọtútlú mítọn dali, mí nọ dohia dọ mí kudeji dọ aliho nuyiwa tọn Jiwheyẹwhe tọn wẹ yin dagbe hugan lọ.

8. Naegbọn asu po asi po tintan lọ dona ko tindo ojlo to nunamẹ mẹ?

⁸ Jiwheyẹwhe na asu po asi po tintan lọ anademẹ lẹ he dona ko gọalọna yé nado lẹnnupọndo dagbemẹninọ mẹdevo lẹ tọn ji,  dile etlẹ yindọ yewlẹ kẹdẹ wẹ tin to jipa Edẹni tọn mẹ. Jehovah dona Adam po Evi po, bo na yé tuli nado sudeji, gọ́ aigba ji bo dugán do e ji. (Jen. 1:28) Kẹdẹdile Mẹdatọ lọ tindo ojlo nujọnu tọn to dagbemẹninọ nudida etọn lẹ tọn mẹ do, mẹjitọ gbẹtọvi tintan lọ lẹ dona ko jlo dọ ovi he yé na wá ji lẹ ni do ayajẹ. Paladisi lọ dona yin hinhẹn gblodeji lẹdo aihọn pé, na kúnkan Adam tọn nido duvivi etọn. Azọ́n pligidi enẹ na ko biọ gbekọndopọ whẹndo Adam tọn he fọ́n bo to jijideji lọ tọn.

9. Naegbọn Paladisi lọ hinhẹn gblodeji na ko hẹn ayajẹ wá?

⁹ Na sunnu po yọnnu po pipé lẹ, azọ́nwiwa nado hẹn Paladisi lọ gblodeji na ko zẹẹmẹdo gbekinkọndopọ mlẹnmlẹn hẹ Jehovah nado hẹn lẹndai etọn lẹ di, bo gbọnmọ dali biọ gbọjẹ etọn mẹ. (Heb. 4:11) Yí nukun homẹ tọn do pọ́n lehe azọ́n enẹ na ko yin awuvivinu bosọ hẹn ale susu wá do sọ! Yedetiti yiyizan na dagbemẹninọ mẹdevo lẹ tọn na ko hẹn dona susu po ayajẹ mayọnjlẹ po wá na yé.

10, 11. Nawẹ mí sọgan hẹn azọ́ndenamẹ yẹwhehodidọ po gbẹtọ lẹ hinhẹn zun devi po tọn lọ di gbọn?

¹⁰ To egbehe, Jehovah ko deazọ́nna omẹ etọn lẹ nado nọ dọyẹwheho bo hẹn gbẹtọ lẹ zun devi. Nado hẹn azọ́ndenamẹ enẹ di, mí dona nọ do ojlo ahundopo tọn hia to dagbemẹninọ mẹdevo lẹ tọn mẹ. Mí sọgan doakọnnanu to azọ́n ehe mẹ, kiki eyin mí tindo mẹwhinwhàn dagbe lọ, enẹ wẹ wanyina Jiwheyẹwhe podọ wanyina kọmẹnu mítọn.

¹¹ To owhe kanweko tintan W.M tọn, Paulu dlẹnalọdo ede po gbẹdohẹmẹtọ vivẹ́ etọn delẹ po taidi “azọ́nwatọ hatọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ,” na azọngban yetọn nado nọ do okún nugbo Ahọluduta lọ tọn bo nọ húsinna ẹn wutu. (1 Kọl. 3:6, 9) To egbehe, mílọsu sọgan yin “azọ́nwatọ hatọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ” gbọn alọtútlú yíyí do zan whenu, nutindo po huhlọn mítọn lẹ po do azọ́n yẹwhehodidọ tọn he Jiwheyẹwhe dena mí lọ tamẹ dali. Lẹblanulọkẹyi daho nankọ die!

12, 13. Ale tẹlẹ wẹ a lẹndọ gbẹtọ lẹ hinhẹn zun devi nọ hẹnwa?

¹² Alọtútlú yíyí do zan whenu po huhlọn mítọn po to azọ́n yẹwhehodidọ po gbẹtọ lẹ hinhẹn zun devi tọn lọ po mẹ nọ hẹn ayajẹ daho wá. Mẹsusu he ko tindo lẹblanulọkẹyi lọ nado deanana plọnmẹ Biblu he to nukọnyi lẹ na dọna we dọ onú vude wẹ sọgan hẹn ale wá namẹ sọmọ. Ayajẹ daho wẹ e nọ yin nado mọdọ homẹ nuplọntọ he yọ́n-pinpẹn-nutọn lẹ tọn nọ hùn to whenue yé mọnukunnujẹ nugbo gbigbọmẹ tọn lẹ mẹ, lodo to yise mẹ, basi diọdo lẹ bosọ jẹ nugbo lọ má hẹ mẹdevo lẹ ji. Jesu lọsu gọ́ na ayajẹ taun to whenue devi 70 he e dohlan nado yì dọyẹwheho lẹ “lẹkọwa po ayajẹ po,” na kọdetọn dagbe he yé tindo lẹ wutu.—Luku 10:17-21.

¹³ Lẹdo aihọn pé, homẹ wẹnlatọ lẹ tọn nọ hùn nado mọdọ wẹndagbe lọ to nuyiwa do gbẹzan gbẹtọ lẹ tọn ji to aliho dagbe lẹ mẹ. Lẹnnupọndo apajlẹ Anna he yin  mẹmẹyọnnu jọja tlẹnnọ de tọn ji, mẹhe gbloada na lizọnyizọn etọn gbọn tẹnsisẹ nado yì sẹ̀n to lẹdo Whèzẹtẹn Europe tọn de mẹ dali, fie nuhudo wẹnlatọ tọn sù te. * E wlan dọmọ: “Tofi, dotẹnmẹ susu nọ hundotenamẹ nado deanana plọnmẹ Biblu lẹ, podọ n’yiwanna enẹ taun. Sinsẹ̀nzọn ṣie nọ hẹn ayajẹ susu wá na mi. Eyin n’lẹkọwa whégbè, n’ma tlẹ nọ do whenu nado lẹnnupọndo nuhahun ṣie titi lẹ ji. N’nọ lẹnnupọndo mẹhe n’to nuplọn hẹ lẹ ji—yèdọ nuhahun po ayimajai yetọn lẹ po. N’nọ lẹnnupọndo lehe n’gán na tuli yé bo gọalọna yé to aliho he yọ́n-na-yizan lẹ mẹ do ji. Podọ, n’wá tindo nujikudo lọ dọ ‘ayajẹ sù to nunamẹ mẹ hú to mimọyi mẹ.’”—Owalọ 20:35.

14. Nawẹ a sọgan mọ awuvivi to lizọnyizọn towe mẹ gbọn, eyin gbẹtọ vude wẹ tlẹ nọ kẹalọyi wẹndagbe lọ?

¹⁴ Mí sọgan tindo ayajẹ eyin mí nọ hùn dotẹnmẹ dote na gbẹtọ lẹ nado kẹalọyi wẹndagbe lọ, eyin yé tlẹ ko de ma nado dotoai. To popolẹpo mẹ, to egbehe azọ́ndenamẹ mítọn yin nudopolọ hẹ yẹwhegán Ezekiẹli tọn, mẹhe Jehovah dọna dọmọ: “Hiẹ dona dọ ohó ṣie lẹ na yé, eyin yé dotoai kavi lala.” (Ezek. 2:7; Isa. 43:10) Eyin mẹdelẹ ma tlẹ nọ yiwanna owẹ̀n mítọn, Jehovah nọ yọ́n pinpẹn vivẹnudido mítọn lẹ tọn. (Hia Heblu lẹ 6:10.) Wẹnlatọ de do pọndohlan dagbe de hia to adà ehe mẹ. E wlan gando lizọnyizọn etọn go dọmọ: “Mí ko do, húsinna bosọ hodẹ̀ po todido lọ po dọ Jehovah na hẹn ojlo lọ whẹ́n.”—1 Kọl. 3:6.

15. Nawẹ mẹsusu nọ yinuwa gbọn eyin yè do alọtútlú hia yé, podọ be nuyiwa yetọn dona bẹpla aliho he mẹ mí nọ yinuwa te wẹ ya?

¹⁵ Jesu jlo dọ mí ni nọ tlúalọ nado tindo ayajẹ. Mẹsusu wẹ nọ yinuwa to aliho dagbe mẹ eyin yè do alọtútlú hia yé. E na mí tuli dọmọ: “Mì nọ namẹ, gbẹtọ lẹ nasọ na mì. Yé na kọ̀n nuhe yin jijlẹ ganji, he yè zíndo odò, bo whàn dopọ bosọ gọfla do akọ̀n na mì. Na nujlẹnu he mì to yíyí do jlẹ namẹ wẹ yé na yí do jlẹ na mì ga.” (Luku 6:38) Na nugbo tọn, e ma yin mẹlẹpo wẹ nọ kẹalọyi nuyiwa alọtútlú tọn mítọn, ṣigba eyin yé wàmọ, pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn yetọn sọgan hẹn kọdetọn debọdo-dego lẹ wá. Enẹwutu, nọ tlúalọ, vlavo eyin e taidi dọ gbẹtọ lẹ nọ yọ́n pinpẹn  etọn kavi lala. A ma gán yọ́n obá he mẹ nuyiwa alọtútlú tọn dopo poun sọgan hẹn kọdetọn dagbe wá jẹ gbede.

16. Etẹwẹ dona nọ whàn mí nado nọ tlúalọ?

¹⁶ Mẹhe yin alọtlútọ nugbonugbo ma nọ nanúmẹ po linlẹn lọ po nado mọ nude yí to godo mẹ. Jesu tindo ehe to ayiha mẹ to whenue e plọnmẹ dọmọ: “To whenue hiẹ wleawuna hùnwhẹ de, basi oylọna wamọnọ lẹ, pòtẹnnọ lẹ, sẹkunọ lẹ, nukuntọ́nnọ lẹ; hiẹ nasọ yin ayajẹnọ, na yé ma tindo nudepope he yé na yí do suahọ we.” (Luku 14:13, 14) Biblu-kantọ de dọ dọ “Mẹhe yin alọtlútọ na nọ yin didona.” Mẹdevo dọmọ: “Ayajẹnọ wẹ mẹdepope he nọ hò agbátọnọ tọn pọ́n.” (Howh. 22:9; Salm. 41:1) Na nugbo tọn, mí dona nọ nanúmẹ, na alọgigọna mẹdevo lẹ nọ hẹn ayajẹ wá na mí wutu.

17. Aliho nunamẹ tọn tẹlẹ wẹ na hẹn ayajẹ wá na we?

¹⁷ Whenue Paulu yihodọ sọn hogbe Jesu tọn lẹ mẹ he dọ dọ “ayajẹ sù to nunamẹ mẹ hú to mimọyi mẹ,” e ma yin agbasanu lẹ mimá hẹ mẹhe tin to nuhudo mẹ lẹ kẹdẹ go wẹ e to hodọ gando gba, ṣigba e sọ to alọdlẹndo tuli, anademẹ po alọgọ nina yé po ga. (Owalọ 20:31-35) To ohó po apajlẹ po mẹ, apọsteli lọ plọn mí nado nọ ze míde jo, enẹ wẹ nado nọ yí whenu, huhlọn, ayidonugo po owanyi mítọn po zan.

18. Tadona tẹ kọ̀n wẹ weyọnẹntọ susu lẹ wá gando alọtútlú go?

¹⁸ Mẹhe nọ basi dodinnanu do haṣinṣan gbẹtọvi tọn ji lẹ lọsu ko doayi e go dọ nunamẹ nọ hẹnmẹ tindo ayajẹ. Hosọ de na linlin dọ, “gbẹtọ lẹ nọ dọ dọ emi nọ tindo ayajẹ nujọnu tọn to emide mẹ to whenue emi wà dagbe na mẹdevo lẹ.” Dodinnanutọ lẹ dọ dọ, alọgigọna mẹdevo lẹ yin nujọnu nado wleawuna “pọndohlan dagbe dogọ gando lẹndai gọna zẹẹmẹ” ogbẹ̀ tọn go, “na e nọ hẹn pekọ wá na nuhudo tangan gbẹtọvi tọn lẹ.” Enẹwutu, weyọnẹntọ lẹ nọ saba na tuli gbẹtọ lẹ nado ze yede jo na tòzọ́n wiwà nado sọgan yidogọna agbasalilo po ayajẹ yetọn po. Ehe ma yin nupaṣamẹ de na mẹhe kẹalọyi Biblu taidi Ohó Mẹdatọ owanyinọ mítọn Jehovah tọn lẹ.—2 Tim. 3:16, 17.

19, 20. Whẹwhinwhẹ́n tẹlẹ wutu wẹ a do nọ jlo nado tlúalọ?

¹⁹ E sọgan vẹawu taun nado hẹn gbigbọ alọtútlú tọn go, na mẹhe ṣẹnṣẹn mí to gbẹnọ te lẹ nọ ze ojlo yetọn titi lẹ donukọnna mẹdevo lẹ tọn wutu. Ṣigba, Jesu dọ dọ gbedide awe he klohugan lẹ wẹ nado nọ yí ahun, alindọn, ayiha po huhlọn mítọn lẹpo po do yiwanna Jehovah, podọ nado nọ yiwanna kọmẹnu mítọn di míde. (Malku 12:28-31) Dile mí ko mọ do to hosọ ehe mẹ, mẹhe yiwanna Jehovah lẹ nọ hodo apajlẹ etọn. Jehovah nọ nanú mẹdevo lẹ, podọ Jesu nọ wà nudopolọ. Yé biọ to mí si nado nọ wà nudopolọ, na mọwiwà na hẹn ayajẹ wá na mí nugbonugbo wutu. Eyin mí nọ dovivẹnu nado do gbigbọ alọtútlú tọn ehe hia to nuyiwa mítọn hẹ Jehovah po kọmẹnu mítọn lẹ po mẹ, mí na gbògbéna ewọ bo nasọ hẹn ale wá na míde po mẹdevo lẹ po.

²⁰ Matin ayihaawe, a ko nọ dovivẹnu dai nado ze dewe jo nado gọalọna mẹdevo lẹ, titengbe yisenọ hatọ towe lẹ. (Gal. 6:10) Eyin a zindonukọn nado to mọwà, ayihaawe ma tin dọ mẹlẹ na yiwanna we bo nọ yọ́n pinpẹn towe, podọ taidi kọdetọn de, a na tindo ayajẹ. Howhinwhẹn lẹ 11:25 dọmọ: “Alọtlútọ na tindo kọdetọn dagbe, podọ mẹdepope he nọ fakọna mẹdevo lẹ na yin kọfana ga.” Na nugbo tọn, nunamẹ matin ṣejannabi, homẹdagbe po alọtútlú po sọgan yin didohia to aliho susu mẹ podọ to adà gbẹzan Klistiani tọn po lizọnyizọn towe tọn susu lẹ po mẹ, podọ ehe na hẹn ale susu lẹ wá. To hosọ he bọdego mẹ, mí na gbadopọnna delẹ to aliho po adà ehelẹ po mẹ.