Nawẹ Mí Sọgan Tindo Mẹdekannujẹ Nujọnu Tọn Gbọn?
“Eyin Visunnu lọ hẹn mì jẹ mẹdekannu, mì na jẹ mẹdekannu nugbonugbo.”—JOH. 8:36.
1, 2. (a) Etẹwẹ dohia dọ gbẹtọvi lẹ to vivẹnudo nado mọ mẹdekannujẹ yí? (b) Etẹwẹ ko yin kọdetọn vivẹnudido enẹlẹ tọn?
TO EGBEHE, nususu wẹ gbẹtọ lẹ nọ dọ gando zẹ́nsisọ, vivomẹninọ po mẹdekannujẹ po go. To awà voovo aihọn lọ tọn lẹ ji, gbẹtọ lẹ nọ jlo na jẹ mẹdekannu sọn kọgbidinamẹ, mẹnukuntahihopọn po ohẹ́n po si. Mẹdevo lẹ nọ jlo na tindo mẹdekannujẹ hodidọ tọn, nudide tọn podọ nado deanana yede. Diblayin gbẹtọvi lẹpo wẹ nọ jlo vẹkuvẹku nado wà nuhe jlo yé kavi zan gbẹzan he jlo yé.
2 Ṣigba, whẹho devo pete wẹ aliho he mẹ ojlo enẹlẹ nọ yin pekọ hẹnwa na te yin. Na whẹho paa kavi tonudidọ tọn lẹ, mẹsusu nọ fọngu, hòmà, nọ yí nukundiọsọmẹ zan, bo tlẹ nọ de gandudu lẹ sẹ̀ gánnugánnu. Amọ́, be gufinfọn enẹlẹ nọ jẹ yanwle yetọn lẹ kọ̀n ya? Lala, kakatimọ yé nọ saba dekọtọn do nugbajẹmẹji po okú po mẹ. Whladopo dogọ, ehe lẹpo nọ do nugbo-yinyin ayidonugo gbọdo Ahọlu Sọlomọni tọn hia dọmọ: “Gbẹtọ ko dugán do gbẹtọ ji na awugble etọn.”—Yẹwh. 8:9.
3. Etẹwẹ mí sọgan wà nado mọ ayajẹ po pekọ nujọnu tọn po?
3 Devi Jakọbu zinnudo aṣli ayajẹ po pekọ nujọnu tọn po tọn ji. E wlan dọmọ: “Mẹhe zín nukun do osẹ́n pipé he yin mẹdekannujẹ tọn lọ mẹ bo zindonukọn to e mẹ . . . [na] yin ayajẹnọ to nuhe wà e te mẹ.” (Jak. 1:25) Jehovah, mẹhe na osẹ́n pipé enẹ wẹ yọ́n nuhe gbẹtọvi lẹ tindo nuhudo etọn nado yin ayajẹnọ po pekọnọ mlẹnmlẹn po hugan mẹdevo depope. Nuhe asu po asi po tintan lọ tindo nuhudo etọn nado yin ayajẹnọ lẹpo wẹ e na yé, yèdọ kakajẹ mẹdekannujẹ nujọnu tọn ji.
WHENUE GBẸTỌVI LẸ TINDO MẸDEKANNUJẸ NUJỌNU TỌN
4. Mẹdekannujẹ tẹwẹ Adam po Evi po duvivi etọn? (Pọ́n yẹdide he tin to bẹjẹeji hosọ ehe tọn.)
4 Eyin mí hia weta awe tintan Jenẹsisi tọn lẹ, mí sọgan doayi e go dọ mẹdekannujẹ wunmẹ he gbẹtọvi lẹ nọ jlo to egbehe pẹpẹ sin vivi wẹ Adam po Evi po dù—enẹ wẹ mẹdekannujẹ sọn ohẹ́n, obu po kọgbidinamẹ po si. Asu po asi po tintan lọ ma nọ hanú depope gando núdùdù, azọ́n, awutu po okú po go. (Jen. 1:27-29; 2:8, 9, 15) Be ehe zẹẹmẹdo dọ mẹdekannujẹ Adam po Evi po tọn ma tindo dogbó wẹ ya? Mì gbọ mí ni gbadopọnna.
5. To vogbingbọn mẹ na nuhe mẹsusu nọ lẹn, etẹwẹ yin dandan na gbẹtọvi lẹ nido duvivi mẹdekannujẹ nujọnu tọn?
5 To egbehe, mẹsusu wẹ nọ lẹndọ mẹdekannujẹ nujọnu tọn tintindo zẹẹmẹdo nado penugo bo wà nuhe jlo yé lẹpo, mahopọnna kọdetọn lọ lẹ. Owe alọdlẹndonu tọn lọ The World Book Encyclopedia basi zẹẹmẹ mẹdekannujẹ tọn taidi “nugopipe lọ nado basi nudide lẹ bosọ jẹ yé kọ̀n.” Ṣigba, e yidogọ dọ: “To osẹ́n-liho, gbẹtọvi lẹ nọ tindo mẹdekannujẹ eyin osẹ́n mawadodo tọn, he ma yin dandan tọn, kavi he ma sọgbe hẹ lẹnpọn dagbe lẹ ma glọnalina yé.” Ehe dohia dọ dogbó delẹ yin dandan, na mẹlẹpo to pọmẹ nido duvivi mẹdekannujẹ he yé tindo tọn. Kanbiọ lọ todin wẹ: Mẹnu wẹ tindo jlọjẹ nado magbe dogbó he yin dodo, dandan po lẹnpọn dagbe po tọn lẹ tọn?
6. (a) Naegbọn Jehovah kẹdẹ wẹ tindo mẹdekannujẹ mlẹnmlẹn? (b) Mẹdekannujẹ wunmẹ tẹwẹ gbẹtọvi lẹ sọgan duvivi etọn, podọ etẹwutu?
6 Na nuhe dù mẹdekannujẹ, nuagokun de he mí dona hẹn do ayiha mẹ wẹ yindọ Jehovah Jiwheyẹwhe kẹdẹ wẹ tindo mẹdekannujẹ mlẹnmlẹn, he madodogbó. Etẹwutu? Na ewọ wẹ Didatọ nulẹpo tọn podọ Nupojipetọ wẹkẹ lọ tọn. (1 Tim. 1:17; Osọ. 4:11) Flin hogbe dagbedagbe he Ahọlu Davidi yí do basi zẹẹmẹ otẹn yiaga podọ vonọtaun he mẹ Jehovah kẹdẹ tin te tọn lẹ. (Hia 1 Otànnugbo lẹ 29:11, 12.) Enẹwutu, nudida lẹpo to olọn mẹ podọ to aigba ji wẹ tindo mẹdekannujẹ he tindo dogbó. Yé dona kẹalọyi dọ Jehovah wẹ tindo aṣẹpipa daho hugan nado magbe dogbó he yin dodo, dandan tọn po dehe sọgbe hẹ lẹnpọn dagbe lẹ po tọn. Na nugbo tọn, aliho he mẹ Jehovah Jiwheyẹwhe nọ yinuwa hẹ gbẹtọvi lẹ te sọn bẹjẹeji niyẹn.
7. Etẹwẹ yin delẹ to nuwiwa jọwamọ tọn he nọ yidogọna ayajẹ mẹtọn lẹ mẹ?
7 Mahopọnna dọ Adam po Evi po duvivi mẹdekannujẹ tọn to aliho susu mẹ to bẹjẹeji, dogbó delẹ yin zizedai na yé. Dile etlẹ yindọ delẹ to dogbó ehelẹ mẹ yin jọwamọnu, yè ma sọgan dasá yé. Di apajlẹ, mẹjitọ mítọn tintan lẹ yọnẹn dọ nado to gbẹnọ zọnmii, yé dona nọ gbọ, dùnú, damlọn po mọmọ po sọyi. Be yé lẹndọ onú ehelẹ wiwà hò mẹdekannujẹ yetọn yí wẹ ya? Lala, na Jehovah hẹn ẹn diun dọ etlẹ yin gbọn onú jọwamọ tọn ehelẹ bibasi dali, yé sọgan mọ awuvivi po pekọ po. (Salm. 104:14, 15; Yẹwh. 3:12, 13) Mẹnu wẹ ma nọ mọ awuvivi eyin e yí jẹhọn flẹ́flẹ́, dù núdùdù he e yiwanna hugan de kavi damlọn yìkànmẹ to zánmẹ? Po homẹhunhun po wẹ mí nọ wà onú dandan tọn ehelẹ bo ma nọ mọ yé di aliglọnnamẹnu kavi agbànpẹnmẹnu. Matin ayihaawe, numọtolanmẹ dopolọ wẹ Adam po Evi po tindo.
8. Gbedide tangan tẹwẹ Jiwheyẹwhe na mẹjitọ mítọn tintan lẹ, podọ na lẹndai tẹ wutu?
8 Jehovah degbena Adam po Evi po nado jivi bo gọ́ aigba ji bosọ penukundo e go. (Jen. 1:28) Be gbedide ehe hò mẹdekannujẹ yetọn yí to aliho de mẹ wẹ ya? Paali! Gbedide ehe yin nina nado na dotẹnmẹ gbẹtọvi lẹ nado tindo mahẹ to lẹndai Mẹdatọ yetọn tọn hinhẹndi mẹ, enẹ wẹ nado hẹn aigba lọ blebu zun paladisi na whẹndo gbẹtọvi tọn pipé de kakadoi. (Isa. 45:18) To egbehe, nudide lọ nado nọ tlẹnmẹ kavi nado wlealọ bo ma jivi ma jẹagọdo ojlo Jehovah tọn na gbẹtọvi lẹ. Etomọṣo, suhugan gbẹtọvi lẹ tọn nọ wlealọ bo nọ plọn ovi lẹ whẹ́n mahopọnna avùnnukundiọsọmẹnu he nudide enẹlẹ nọ bẹhẹn lẹ. (1 Kọl. 7:36-38) Etẹwutu? Na to paa mẹ, gbẹtọvi lẹ nọ mọ ayajẹ po pekọ po to mọwiwà mẹ. (Salm. 127:3) Adam po Evi po sọgan ko duvivi alọwle po gbẹzan whẹndo tọn yetọn po tọn kakadoi.
LEHE MẸDEKANNUJẸ NUJỌNU TỌN YIN HINHẸNBU DO
9. Naegbọn gbedide Jiwheyẹwhe tọn he tin to Jenẹsisi 2:17 mẹ do yin dodo, dandan tọn kavi sọgbe hẹ lẹnpọn dagbe?
9 Jehovah na Adam po Evi po gbedide devo, ehe zọnpọ hẹ osẹ́nbá he na hò yé eyin yé tùnafọ gbedide lọ ji. E dọmọ: “Na nuhe dù atin oyọnẹn dagbe po oylan po tọn, hiẹ ma dona dù sinsẹ́n etọn, na to azán he gbè hiẹ dù sọn e mẹ te, na jide tọn, hiẹ na kú.” (Jen. 2:17) Be gbedide ehe yin mawadodo tọn, ma yin dandan tọn kavi ma sọgbe hẹ lẹnpọn dagbe wẹ ya? Be ehe hò mẹdekannujẹ Adam po Evi po tọn yí wẹ ya? Lala wẹ. Na nugbo tọn, weyọnẹntọ Biblu tọn susu wẹ dohia dọ gbedide ehe sọgbe bo yin lẹnpọn dagbe tọn. Di apajlẹ, weyọnẹntọ de dọmọ: “Gbedide Jiwheyẹwhe tọn lẹ he tin to [Jenẹsisi 2:16, 17] mẹ dohia dọ Jiwheyẹwhe kẹdẹ wẹ yọ́n nuhe yin dagbe . . . na gbẹtọvi lẹ podọ dọ Jiwheyẹwhe kẹdẹ wẹ yọ́n nuhe ma yin dagbe na yé. Nado duvivi nuhe yin ‘dagbe’ tọn, gbẹtọvi lẹ dona dejido Jiwheyẹwhe go bo setonuna ẹn. Eyin yé vẹtoli, yé na yin jijodo na yede nado basi nudide gando nuhe yin dagbe . . . po nuhe yin oylan po go.” Gbẹtọvi lẹ ma sọgan hẹn agbàn enẹ na yede po kọdetọn dagbe po.
Nudide Adam po Evi po tọn hẹn nugbajẹmẹji wá! (Pọ́n hukan 9-12tọ)
10. Naegbọn mí ma dona lẹndọ mẹdekannujẹ po jlọjẹ lọ po nado basi nudide dagbe po oylan po tọn do yin nudopolọ?
10 To egbehe, susu mẹhe nọ hia gbedide he Jehovah na Adam lẹ tọn wẹ nọ dọ dọ Adam ma tindo mẹdekannujẹ nado wà nuhe jlo e. Gbọnmọ dali, yé nọ lẹndọ mẹdekannujẹ yiyizan gọna jlọjẹ lọ nado basi nudide nuhe yin dagbe po oylan po tọn yin nudopolọ. Adam po Evi po tindo mẹdekannujẹ nado basi nudide eyin vlavo yé na setonuna Jiwheyẹwhe kavi lala. Ṣigba, Jehovah kẹdẹ wẹ tindo jlọjẹ mlẹnmlẹn lọ nado basi nudide nuhe yin dagbe po oylan po tọn, yèdọ nuhe “atin oyọnẹn dagbe po oylan po tọn” he tin to jipa Edẹni tọn lọ mẹ nọtena. (Jen. 2:9) Mí dona kẹalọyi dọ mí ma nọ yọ́n nuhe na yin kọdetọn nudide mítọn lẹ tọn to whepoponu, mọjanwẹ mí ma sọgan yọnẹn eyin yé na hẹn ale wá na mí to whepoponu do niyẹn. Enẹ wẹ zọ́n bọ mí nọ saba mọ bọ gbẹtọvi lẹ nọ basi nudide lẹ po mẹwhinwhàn dagbe lẹ po—ṣogan bọ nudide lọ lẹ nọ wá dekọtọn do yajiji, awubla kavi nugbajẹmẹji mẹ. (Howh. 14:12) Dogbó gbẹtọvi tọn lẹ nọ yí adà daho de wà to whẹho ehe mẹ. Gbedide he Jehovah na Adam po Evi po dohia dọ e gbọn owanyi dali plọn yé aliho he mẹ yé na yí mẹdekannujẹ nujọnu tọn zan te. Naegbọn mí do dọ mọ, podọ nawẹ asu po asi po tintan lọ yinuwa gbọn?
11, 12. Naegbọn nudide Adam po Evi po tọn hẹn nugbajẹmẹji wá? Na apajlẹ.
11 Mẹjitọ mítọn tintan lẹ basi nudide nado vẹtoli. Evi ma penugo nado gbẹ́ mẹtẹnpọn Satani tọn dai to whenue e dopà dọmọ, “nukun mìtọn nasọ hùn bọ mìwlẹ na taidi Jiwheyẹwhe bo na nọ yọ́n dagbe po oylan po.” (Jen. 3:5) Be nudide Adam po Evi po tọn wá hẹn mẹdekannujẹ yetọn pọnte to aliho de mẹ wẹ ya? E blawu dọ e ma yinmọ. Nudide yetọn ma dekọtọn do nuhe Satani dọna yé mẹ. Na taun tọn, e ma dẹn bọ yé mọdọ kọgbigbẹ́ anademẹ Jehovah tọn go bo de aliho yetọn na yede hẹn nugbajẹmẹji wá. (Jen. 3:16-19) Etẹwutu? Whẹwhinwhẹ́n lọ poun wẹ yindọ, Jehovah ma na gbẹtọvi lẹ mẹdekannujẹ nado magbe nuhe yin dagbe po oylan po tọn na yede gba.—Hia Howhinwhẹn lẹ 20:24 po nudọnamẹ odò tọn po; Jelemia 10:23.
12 Ehe sọgan yin yiyijlẹdo agahun-kùntọ de go. To paa mẹ, nado jẹ fihe e jei to jijọho mẹ, ewọ dona nọ gbọn ali he ko yin didena ẹn lọ. Azọ́nwanu egbezangbe tọn delẹ ko yin awuwlena do agahun lẹ mẹ na agahun-kùntọ de nido kùn agahun lọ ganji, podọ nado dọhodopọ hẹ anademẹtọ agahun-kùntọ lẹ tọn lẹ nado jẹ fie e dona glin do. Etomọṣo, eyin agahun-kùntọ lọ basi dide nado gbẹkọ anademẹ enẹlẹ go bo gbọn ali depope he jlo e, enẹ sọgan hẹn nugbajẹmẹji wá. Taidi agahun-kùntọ enẹ, Adam po Evi po jlo na wà nulẹ to aliho he jlo yé mẹ. Yé gbẹ́ anademẹ he Jiwheyẹwhe ko wleawuna lọ dai. Etẹwẹ yin kọdetọn lọ? Enẹ hẹn nugbajẹmẹji sinsinyẹn wá yé ji bo dekọtọn do ylando po okú po mẹ na yewlẹ gọna kúnkan sọgodo tọn yetọn. (Lom. 5:12) Vivẹnudido yetọn nado deanana yede zọ́n bọ yé hẹn mẹdekannujẹ he ko yin nina yé lọ bu.
LEHE MÍ SỌGAN TINDO MẸDEKANNUJẸ NUJỌNU TỌN DO
13, 14. Nawẹ mí sọgan tindo mẹdekannujẹ nujọnu tọn gbọn?
13 Mẹdelẹ sọgan nọ lẹndọ lehe mẹdekannujẹ he yé tindo sù sọ, mọ wẹ yé na tindo ayajẹ dogọ do niyẹn; amọ́, nugbo lọ wẹ yindọ mẹdekannujẹ madodogbó tintindo taidi ohí onù awenọ de. Nugbo wẹ dọ mẹdekannujẹ nọ hẹn ale susu wá; ṣigba, yí nukun homẹ tọn do pọ́n obá he mẹ aihọn lọ na ko ylan jẹ eyin dogbó depope ma tin. Enẹwutu, owe lọ The World Book Encyclopedia dọmọ: “Osẹ́n he nọ yin didoai nado deanana gbẹtọvi lẹ nọ saba doglẹ taun, na yé dona basi hihọ́na jlọjẹ gbẹtọvi lẹ tọn bosọ de dogbó na mẹdekannujẹ yetọn to ojlẹ dopolọ mẹ wutu.” Hogbe lọ “doglẹ” sọgbe taun. Lẹnnupọndo osẹ́n madosọha he gbẹtọvi lẹ ko wleawuna lẹ ji, gọna whẹ̀yidọtọ po whẹdatọ susu he e nọ biọ lẹ po nado basi zẹẹmẹ osẹ́n enẹlẹ tọn bosọ hẹn ẹn diun dọ yé yin hihodo.
14 To vogbingbọn mẹ, Jesu Klisti zinnudo aliho he bọawu de ji nado duvivi mẹdekannujẹ nujọnu tọn. Ewọ dọmọ: “Eyin mì gbọṣi ohó ṣie mẹ, be devi ṣie wẹ mì yin nugbonugbo, mìwlẹ nasọ yọ́n nugbo lọ, nugbo lọ nasọ hẹn mì jẹ mẹdekannu.” (Joh. 8:31, 32) Anademẹ Jesu tọn nado tindo mẹdekannujẹ nujọnu tọn bẹ nubiọtomẹsi awe hẹn: Tintan wẹ nado kẹalọyi nugbo he ewọ plọnmẹ, podọ awetọ wẹ nado lẹzun devi etọn. Mọwiwà nọ planmẹ jẹ mẹdekannujẹ nujọnu tọn kọ̀n. Ṣigba, mẹdekannujẹ sọn etẹ si? Jesu basi zẹẹmẹ yinukọn dọmọ: “Ylanwatọ lẹpo wẹ yin afanumẹ ylando tọn. . . . Eyin Visunnu lọ hẹn mì jẹ mẹdekannu, mì na jẹ mẹdekannu nugbonugbo.”—Joh. 8:34, 36.
15. Naegbọn mẹdekannujẹ he Jesu dopà etọn sọgan hẹn mí “jẹ mẹdekannu nugbonugbo”?
15 E họnwun dọ mẹdekannujẹ he Jesu dopà etọn na devi etọn lẹ yiaga taun hú mẹdekannujẹ paa kavi mẹdekannujẹ to tonudidọ-liho, ehe suhugan gbẹtọvi lẹ tọn nọ jlo vẹkuvẹku to egbehe. To whenue Jesu dọ dọ: “Eyin Visunnu lọ hẹn mì jẹ mẹdekannu, mì na jẹ mẹdekannu nugbonugbo,” nuhe go e to hodọ gando wẹ mẹdekannujijẹ sọn kanlinmọgbenu he ylan taun bo gbidikọna gbẹtọvi lẹ hugan to whenuho mẹ si, enẹ wẹ “afanumẹ ylando tọn” yinyin. Gbọnvona dọ ylando sọgan plan mí jẹ nuhe ma sọgbe wiwà kọ̀n, e sọgan sọ glọnalina mí ma nado nọ wà nuhe mí yọnẹn dọ e sọgbe kavi ma nado nọ wà nuhe mí yọnẹn dọ mí penugo nado wà. To linlẹn enẹ mẹ, mí yin afanumẹ ylando tọn lẹ, podọ enẹ nọ hẹn gbigbọjọ, awufiẹsa po yajiji po wá, podọ okú to godo mẹ. (Lom. 6:23) Apọsteli Paulu nọ tindo numọtolanmẹ awufiẹsa po awubla po tọn ehe taun. (Hia Lomunu lẹ 7:21-25.) To whenue mí na yin tuntundote sọn gẹdẹ ylando tọn mẹ kẹdẹ wẹ mí sọgan donukun mẹdekannujẹ nujọnu tọn he mẹjitọ mítọn tintan lẹ duvivi etọn wayi lọ tọn.
16. Nawẹ mí sọgan jẹ mẹdekannu nugbonugbo gbọn?
16 Hodidọ Jesu tọn lọ dọ “eyin mì gbọṣi ohó ṣie mẹ” dohia dọ nubiọtomẹsi kavi afọdide delẹ yin dandan nado yin hinhẹn jẹ mẹdekannu gbọn ewọ dali. Taidi Klistiani klandowiwe lẹ, mí ko mọ́n míde bo ko basi nudide ma nado dasá dogbó nuplọnmẹ Klisti tọn lẹ tọn, na devi etọn lẹ wẹ mí wutu. (Mat. 16:24) Dile Jesu dopà etọn do, mí na jẹ mẹdekannu nugbonugbo, to whenue ale avọ́sinsan ofligọ etọn tọn lẹ na yin yiyizan do ota mítọn mẹ to gigọ́ mẹ.
17. (a) Etẹwẹ na hẹn gbẹzan mítọn tindo zẹẹmẹ po pekọ nujọnu tọn po? (b) Etẹwẹ mí na gbadopọnna to hosọ he bọdego mẹ?
17 Taidi devi Jesu tọn lẹ, tonusisena nuplọnmẹ etọn lẹ na hẹn gbẹzan mítọn tindo zẹẹmẹ po pekọ nujọnu tọn po. Taidi kọdetọn de, ehe nọ hùnali todido lọ tọn dote na mí, enẹ wẹ nado wá yin hinhẹn jẹ mẹdekannu mlẹnmlẹn sọn afanumẹ-yinyin ylando po okú po tọn si. (Hia Lomunu lẹ 8:1, 2, 20, 21.) To hosọ he bọdego mẹ, mí na mọ lehe mí sọgan yí mẹdekannujẹ he mí tindo todin zan po nuyọnẹn po do, bo gbọnmọ dali gbògbéna Jehovah, Jiwheyẹwhe mẹdekannujẹ nujọnu tọn lọ kakadoi.
