1-3. (a) Avùnnukundiọsọmẹnu tẹwẹ jọja lẹpo nọ pannukọn, podọ apajlẹ tẹwẹ mí sọgan yí do basi zẹẹmẹ ehe tọn? (Pọ́n yẹdide he tin to bẹjẹeji hosọ ehe tọn.) (b) Aliho dagbe hugan tẹ mẹ wẹ jọja Klistiani lẹ sọgan duto avùnnukundiọsọmẹnu ehe ji te?

MÍ NI dọ dọ a basi tito nado tọ́nwhẹ̀n yì tòhò he dẹn de mẹ na nujijọ vonọtaun de. Nado yì dọ́n, e na biọ dọ a ni zingbejizọnlin to mọto mẹ na ojlẹ dindẹn. To whenue a jẹ húndotẹn lọ, ahun towe gbàdo na a mọdọ húndotọ lẹ po mọto lẹ po sù to finẹ wutu. Lehe e yọ́n do sọ dọ yanwle towe họnwun na we—enẹ wẹ nado dín ohún he jei fie a ko de nado yì lọ! Eyin a biọ ohún depope poun mẹ, fidevo lao wẹ a na yì tọ́n te.

² To egbehe, jọja lẹ sọgan yin yiyijlẹdo húndotọ enẹlẹ go. Jọja aflanmẹ lẹ nọ pannukọn gbejizọnlin gaa de, he ma yin mọto tọn, amọ́ ogbẹ̀ tọn. To whedelẹnu, dotẹnmẹ hundote po nudide he yé nọ pannukọn lẹ po sọgan nọ gbàhundona yé. Jọja lẹ emi, mì sọgan hẹn nulẹ bọawuna mìde eyin fie mì jei to gbẹ̀mẹ họnwun na mì ganji. Fie wẹ mì dona pànta?

³ Hosọ ehe na gblọndo kanbiọ enẹ tọn, gbọn tulinina jọja lẹ nado ze gbẹzan yetọn sinai do ojlo lọ nado hẹn homẹ Jehovah tọn hùn  ji dali. Ehe zẹẹmẹdo nado nọ natẹn Jehovah to adà gbẹzan yetọn tọn lẹpo mẹ—yèdọ wepinplọn, agbasazọ́n, azọngban whẹndo tọn lẹ po mọmọ po sọyi. E sọ zẹẹmẹdo nado doafọna yanwle gbigbọmẹ tọn lẹ. Jọja he nọ ze Jehovah sinsẹ̀n do otẹn tintan mẹ lẹ sọgan kudeji dọ ewọ na dona yé gbọn hinhẹn gbẹzan yetọn tindo kọdetọn dagbe dali.—Hia Howhinwhẹn lẹ 16:3.

4. Etẹwẹ mí na gbadopọnna to hosọ ehe mẹ?

⁴ E sọgbe hẹ lẹnpọn dagbe nado nọ ze yanwle yẹwhehọluduta tọn lẹ dai sọn ovu whenu. Etẹwutu? Mí na gbadopọnna whẹwhinwhẹ́n atọ̀n delẹ. Awe he jẹnukọn lẹ dohia dọ afọdidona yanwle gbigbọmẹ tọn lẹ nọ hẹn haṣinṣan mẹtọn hẹ Jehovah lodo; atọ̀ntọ zinnudo ale he afọdidona yanwle yẹwhehọluduta tọn lẹ sọn ovu whenu nọ hẹnwa ji.

5. Etẹwẹ yin whẹwhinwhẹ́n tintan lọ he wutu mí do nọ ze yanwle gbigbọmẹ tọn lẹ dai?

⁵ Whẹwhinwhẹ́n tintan he wutu mí nọ ze yanwle gbigbọmẹ tọn lẹ dai wẹ nado dohia Jehovah dọ mí yọ́n pinpẹn owanyi etọn po nuhe e ko wà na mí lẹ po tọn taun. Salmu-kantọ lọ doayi e go dọmọ: “E yọ́n nado nọ dopẹna Jehovah . . . Na hiẹ ko yí azọ́n towe lẹ do hẹn homẹ ṣie hùn, Jehovah E; yẹn nọ yí ayajẹ do dawhá, na azọ́n alọ towe tọn lẹ wutu.” (Salm. 92:1, 4) Taidi jọja de, lẹnnupọndo nuhe sin ahọ́ a dù do Jehovah lẹpo ji. Ogbẹ̀ towe, yise towe, Biblu, agun lọ po todido sọgodo tọn jiawu he a tindo po. Gbigbọnu lẹ zizedo otẹn tintan mẹ yin aliho de nado do pinpẹn-nutọn hia Jiwheyẹwhe na dona enẹlẹ, podọ ehe nọ hẹn we dọnsẹpọ ewọ dogọ.

6. (a) Nawẹ yanwle gbigbọmẹ tọn lẹ nọ yinuwado haṣinṣan mítọn hẹ Jehovah ji gbọn? (b) Yanwle tẹlẹ wẹ mẹde sọgan zedai sọn jọja whenu?

⁶ Whẹwhinwhẹ́n awetọ wẹ yindọ, tlolo he a jẹ vivẹnudo ji nado jẹ yanwle gbigbọmẹ tọn lẹ kọ̀n, Jehovah nọ mọdọ a to azọ́n dagbe lẹ wà na emi. Ehe nọ hẹn haṣinṣan towe hẹ ewọ lodo dogọ. Apọsteli Paulu na mí jide dọmọ: “Jiwheyẹwhe ma yin mawadodonọ nado wọn azọ́n mìtọn po owanyi he mì dohia na oyín etọn po.” (Heb. 6:10) A lẹn gbede dọ emi whè gbau nado jẹ yanwle lẹ zedai ji blo. Owhe ao wẹ Christine tindo to whenue e magbe nado nọ hia otàn gbẹzan tọn Kunnudetọ nugbonọ lẹ tọn to gbesisọ mẹ. Whenue Toby do owhe 12, e ze yanwle lọ dai nado hia Biblu blebu jẹnukọnna baptẹm etọn. Owhe 11 wẹ Maxim tindo bọ nọviyọnnu etọn Noemi do owhe 10 whenue yé omẹ awe lẹ yí baptẹm. Enẹgodo, yé jẹ vivẹnudo ji nado jẹ yanwle sinsẹ̀nzọn Bẹtẹli tọn kọ̀n. Na ayiha yetọn nido gbọṣi yanwle yetọn ji, yé tẹ́ alọdowemẹwe Bẹtẹli tọn de do adógo to whégbè. Naegbọn hiẹ lọsu ma na lẹnnupọndo yanwle he yin nujọnu na we lẹ ji bo jẹ vivẹnudo ji nado jẹ yé kọ̀n?—Hia Filipinu lẹ 1:10, 11.

7, 8. (a) Nawẹ yanwle lẹ zizedai nọ hẹn nudide lẹ bibasi bọawu dogọ gbọn? (b) Naegbọn jọja aflanmẹ de do basi nudide ma nado yì wehọmẹ alavọ tọn?

⁷ Etẹwẹ yin whẹwhinwhẹ́n atọ̀ntọ he wutu e do yọ́n nado nọ ze yanwle gbigbọmẹ tọn lẹ dai sọn ovu whenu? Na taidi jọja de, nudide susu wẹ a dona basi. A dona basi nudide gando wepinplọn, agbasazọ́n po nudevo lẹ po go. Nudide lẹ bibasi nọ taidi ali he sọgbe de dide to whenue yè jẹ aliklantẹn de. Eyin a ko gbẹ́ yọ́n ali he yì fie a jei, e ma na vẹawu nado de ali he sọgbe lọ. Mọdopolọ, eyin a yọ́n yanwle towe lẹ ganji, nudide lẹ bibasi nọ bọawu dogọ. Howhinwhẹn lẹ 21:5 dọmọ: “Tito mẹhe nọ dovivẹnu tọn lẹ nọ tindo kọdetọn dagbe dandan.” Lehe a basi tito lẹ domẹwhenu nado ze yanwle lẹ dai do sọ, mọ wẹ a na yawu tindo kọdetọn dagbe do niyẹn. Damaris tindo numimọ enẹ tọn to whenue e pannukọn nudide titengbe de to owhe aflanmẹ tọn mẹ.

⁸ To whenue Damaris fó wehọmẹ daho, e yin dopo to mẹhe wazọ́n taun lẹ mẹ. E sọ mọ ajọ̀ wepinplọn tọn de yí nado yì plọn osẹ́n to  wehọmẹ alavọ tọn, amọ́ e de nado wà azọ́n whenu gli tọn de poun. Etẹwutu? E dọmọ: “Sọn ovu whenu gbọ́n wẹ n’ko magbe nado yin gbehosọnalitọ. Ehe na biọ dọ ma mọ azọ́n whenu gli tọn de. Eyin n’tindo gbedewema daho osẹ́n-zọ́nwiwà tọn to wehọmẹ alavọ tọn, n’gán ko jẹ adọkun taun, amọ́ e na ko vẹawuna mi nado mọ azọ́n whenu gli tọn de.” Damaris to sinsẹ̀n todin taidi gbehosọnalitọ sọn owhe 20 die. Be e mọdọ yanwle he sọgbe lọ wẹ emi doafọna bo ko basi nudide dagbe lọ to aflanmẹ ya? E dọmọ: “To azọ́nwatẹn ṣie, n’nọ saba dukosọ hẹ osẹ́n-zọ́nwatọ susu. Yé nọ wazọ́n he n’na ko to wiwà lẹ eyin osẹ́n wẹ n’plọn dai. Amọ́, azọ́n enẹ ma nọ hẹn ayajẹ wá na susu yetọn. Nudide ṣie nado lẹzun gbehosọnalitọ gọalọna mi nado dapana agbasazọ́n de he nọ hẹn apọṣimẹ wá, bosọ zọ́n bọ n’ko tindo ayajẹ na owhe susu to sinsẹ̀nzọn Jehovah tọn mẹ.”

9. Naegbọn jọja mítọn lẹ do jẹna pipà taun?

⁹ Jọja fọtọ́n susu he tin to agun lẹ mẹ lẹdo aihọn pé wẹ jẹna pipà taun. Yé nọ ze yede jo na Jehovah bo nọ yí gbẹzan yetọn do doafọna yanwle yẹwhehọluduta tọn lẹ. Jọja enẹlẹ nọ duvivi ogbẹ̀ tọn to gigọ́ mẹ, podọ to ojlẹ dopolọ mẹ yé sọ nọ plọn nado hodo anademẹ Jehovah tọn lẹ to nuwiwa yetọn lẹpo mẹ. Ehe bẹ wepinplọn, agbasazọ́n po azọngban whẹndo tọn po hẹn. Sọlomọni wlan dọmọ: “Nọ yí ahun towe lẹpo do dejido Jehovah go, . . . Nọ hẹn ewọ do ayiha mẹ to nuhe wà a te lẹpo mẹ, ewọ nasọ jlọ ali towe lẹ.” (Howh. 3:5, 6) Jọja he tin to agun mẹ lẹ họakuẹ to nukun Jehovah tọn mẹ, yèdọ mẹhe tindo owanyi sisosiso na yé, nọ basi hihọ́na yé, nọ deanana yé bosọ nọ dona yé.

10. (a) Naegbọn lizọnyizọn lọ wẹ dona tin to otẹn tintan mẹ na mí? (b) Nawẹ mí sọgan tindo kọdetọn dagbe dogọ to lizọnyizọn lọ mẹ gbọn?

¹⁰ Jọja he nọ ze gbẹzan etọn sinai do ojlo lọ nado hẹn homẹ Jehovah tọn hùn ji nọ ylọ lizọnyizọn lọ dọ nujọnu taun. Jesu Klisti zinnudeji dọ, “yẹwheho wẹndagbe lọ tọn dona yin didọ to akọta lẹpo mẹ whẹ́.” (Malku 13:10) Na yẹwhehodidọ yin azọ́n niyaniya tọn sọmọ wutu, mí dona ze e do otẹn tintan mẹ to nuhe mí basi tito nado doafọna lẹpo mẹ. Be a sọgan ze yanwle lọ dai nado nọ tindo mahẹ dogọ to lizọnyizọn lọ mẹ whẹwhẹ ya? Be a sọgan lẹzun gbehosọnalitọ ya? Bọ etẹwẹ lo eyin yẹwhehodidọ ma nọ hẹn ayajẹ wá na we sọmọ? Podọ nawẹ a sọgan tindo kọdetọn dagbe dogọ to kunnudide mẹ gbọn? Afọdide titengbe awe ehelẹ na gọalọna we: Nọ wleawu ganji, podọ ma nọ gbọjọ to nuhe a yọnẹn lẹ mimá hẹ mẹdevo lẹ mẹ blo. E sọgan paṣa we nado mọ lehe yẹwhehodidọ na wá hẹn ayajẹ susu wá na we do.

11, 12. (a) Nawẹ jọja lẹ sọgan wleawudai nado dekunnu gbọn? (b) Nawẹ jọja de yí dotẹnmẹ hundote de zan gbọn nado dekunnu to wehọmẹ?

¹¹ Nado bẹjẹeji, a sọgan dovivẹnu nado dín gblọndo na kanbiọ de he wehọmẹvigbẹ́ lẹ nọ saba fọndote, taidi “Naegbọn a do yise dọ Jiwheyẹwhe tin?” Nọtẹn Intẹnẹt tọn mítọn jw.org bẹ hosọ delẹ hẹn he yin awuwlena nado gọalọna jọja lẹ nado dovivẹnu bo mọ lehe yé na na gblọndo kanbiọ enẹ tọn do. Pọ́n NUHE BIBLU PLỌN MÍ > JỌJA LẸ glọ. To finẹ, a na mọ azọ́nwema de he hosọ etọn yin “Naegbọn N’Yise Dọ Jiwheyẹwhe Tin?” Azọ́nwema lọ na deanana we nado wleawuna gblọndo towe titi. E bẹ wefọ atọ̀n hẹn he a sọgan yizan to whenue a to zẹẹmẹ nuyise towe tọn basi—enẹ wẹ Heblu lẹ 3:4; Lomunu lẹ 1:20 gọna Salmu lẹ 139:14. Azọ́nwema enẹlẹ yiyizan sọgan gọalọna we nado wleawuna gblọndo kanbiọ susu devo lẹ tọn.—Hia 1 Pita 3:15.

¹² Eyin dotẹnmẹ lọ hundote, na tuli wehọmẹvigbẹ́ towe lẹ lọsu nado nọ yì jw.org ji. Nuhe Luca wà niyẹn. Yé to hodọ to klasi do sinsẹ̀n voovo lẹ ji bọ Luca doayi e go dọ nuplọnwe lọ bẹ linlẹn agọ̀ delẹ hẹn gando Kunnudetọ lẹ go. Dile etlẹ yindọ e whleawu, e biọgbè nado vọ́ linlẹn agọ̀ enẹlẹ jlado, podọ  mẹplọntọ lọ na ẹn gbè. Gbọnvona dọ Luca basi zẹẹmẹ nuyise etọn lẹ tọn e sọ do nọtẹn Intẹnẹt tọn mítọn hia klasi lọ blebu. Podọ taidi azọ́ndenamẹ whégbè tọn, mẹplọntọ lọ biọ to wehọmẹvi dopodopo si nado pọ́n yẹdide ṣiṣavi tọn lọ Nọ Duto Nukunvandomẹtọ lẹ Ji Matin Avùnhiho. Homẹ Luca tọn hùn taun dọ e penugo nado dekunnu to aliho dagbe mẹ.

13. Naegbọn mí ma dona nọ gbọjọ to whenue nuhahun lẹ fọ́n?

¹³ Eyin ali lọ tlẹ nọ wá yin póde-dòde to gbejizọnlin lọ whenu, ma gbọjọ blo. (2 Tim. 4:2) Eyin nuhahun lẹ fọ́n, nọ tẹdo yanwle towe lẹ go gligli. Katharina tindo owhe 17 to whenue e ze yanwle lọ dai nado dekunnuna azọ́nwatọgbẹ́ etọn lẹ dopodopo. Dopo to yé mẹ nọ zùn in whẹwhẹ, amọ́ e magbe ma nado gbọjọ. Aliho dagbe he mẹ e yinuwa te to nuhahun lẹ whenu yinuwado azọ́nwatọgbẹ́ etọn devo he nọ yin Hans ji. Taidi kọdetọn de, e hia linlinwe mítọn lẹ, plọn Biblu bo wá yí baptẹm. Katharina ko sẹtẹn sọn finẹ bo ma tlẹ yọnẹn paali dọ nulẹ wá yì domọ. Yí nukun homẹ tọn do pọ́n ayajẹ etọn to owhe 13 godo whenue e to aisinsin to Plitẹnhọ mẹ hẹ whẹndo etọn bo sè dọ Hans wẹ yin hodọtọ jonọ lọ! Lehe e yọ́n do sọ dọ Katharina ma gbọjọ, ṣigba tẹdo yanwle etọn go nado dekunnuna azọ́nwatọgbẹ́ etọn lẹ!

14, 15. (a) Etẹwẹ jọja he tin to kọgbidinamẹ glọ lẹ dona hẹn do ayiha mẹ? (b) Nawẹ jọja lẹ sọgan nọavùnte sọta kọgbidinamẹ hagbẹ lẹ tọn gbọn?

¹⁴ Kakajẹ din, hosọ ehe ko na we tuli nado magbe bo ze gbẹzan towe sinai do ojlo towe nado sẹ̀n Jehovah ji. Ehe zẹẹmẹdo nado ze yanwle gbigbọmẹ tọn lẹ do otẹn tintan mẹ to gbẹzan towe mẹ. Jọja he to ohá towe ji lẹ sọgan nọ ze gbẹzan yetọn sinai do gbẹdudu ji, bo tlẹ sọgan nọ basi oylọna we nado hopódona yé. E yá wẹo kavi e dẹn wẹo, e na biọ dọ a ni do obá he mẹ a ko magbe nado nọ tẹdo nudide he a ko basi lẹ go jẹ hia. A dike kọgbidinamẹ hagbẹ lẹ tọn fẹayihasẹna we blo. Hú popolẹpo, eyin a flin gbejizọnlin mọto mẹ tọn he go mí donù wayi, be a na biọ mọto he jei fidepope poun de mẹ na e taidi na we dọ húndotọ he to mọto lọ mẹ lẹ to gbẹdu wutu wẹ ya? Lala, a ma na wàmọ!

¹⁵ Aliho susu mẹ wẹ yè sọgan nọavùnte sọta kọgbidinamẹ hagbẹ lẹ tọn te. Di apajlẹ,  nọ dapana ninọmẹ he a yọnẹn dọ e sọgan ze mẹ do whlepọn mẹ lẹ. (Howh. 22:3) Podọ nọ flinnu dewe gando kọdetọn vẹadi he awukinkọndopọ hẹ mẹdevo lẹ to walọ ylankan zinzan mẹ sọgan hẹnwa lẹ go. (Gal. 6:7) Nudevo he na gọalọ wẹ nado yigbe dọ a tindo nuhudo ayinamẹ tọn. Whiwhẹ na whàn we nado nọ kẹalọyi ayinamẹ mẹjitọ towe lẹ tọn podọ mẹdevo he whèwhín to agun lọ mẹ lẹ tọn.—Hia 1 Pita 5:5, 6.

16. Dọ numimọ de he do ale he whiwhẹ didohia nọ hẹnwa lẹ hia.

¹⁶ Whiwhẹ whàn Christoph nado kẹalọyi ayinamẹ dagbe de he e mọyi. Ojlẹ vude to baptẹm etọn godo, e jẹ nọtẹn aihundida lanmẹyiya tọn de yì ji whẹwhẹ. Jọja devo he nọ wá finẹ lẹ na ẹn tuli nado biọ ogbẹ́ yetọn mẹ. Christoph dọhodo whẹho lọ ji hẹ mẹho agun tọn de he biọ to e si nado lẹnnupọndo owù delẹ ji whẹpo do basi nudide, taidi nado jai jẹ omọ̀ gbigbọ agbàwhinwhlẹn tọn mẹ. Mahopọnna enẹ, Christoph biọ ogbẹ́ lọ mẹ. Ṣigba, e wá doayi e go dọ aihundida lọ nọ bẹ danuwiwa hẹn, bo tlẹ sọgan ze ogbẹ̀ mẹtọn do owù mẹ. E sọ yì mọ mẹho devo lẹ, bọ yemẹpo na ẹn ayinamẹ sinai do Owe-wiwe lẹ ji. E dọmọ: “Jehovah do ayinamẹtọ dagbe lẹ hlan mi, podọ n’dotoaina Ẹn, dile etlẹ yindọ e ma yin to afọdopolọji.” Be a tindo whiwhẹ jẹ obá lọ mẹ nado nọ kẹalọyi ayinamẹ he sọgbe lẹ ya?

17, 18. (a) Etẹwẹ Jehovah jlo dọ jọja lẹ ni wà bẹsọn din? (b) Numọtolanmẹ tẹwẹ mẹdelẹ nọ wá tindo to whenue yé whẹ́n mẹho, podọ nawẹ yè sọgan dapana ehe gbọn? Na apajlẹ de.

¹⁷ “Hiẹ jọja sunnu [kavi yọnnu] E, nọ jaya, dile hiẹ gbẹ́ pò to jọja yin, sọ dike ahun towe ni nọ jaya to jọja whenu towe.” (Yẹwh. 11:9) Na nugbo tọn, Jehovah jlo dọ taidi jọja de, ahun towe ni nọ gọ́ na ayajẹ. Hosọ ehe zinnudo aliho dopo he mẹ enẹ sọgan yọnbasi te ji. Nọ ze yanwle yẹwhehọluduta tọn lẹ do otẹn tintan mẹ, gbọn Jehovah hinhẹn do ayiha mẹ to tito towe lẹpo mẹ dali. Lehe a yawu jẹ mọwà ji do sọ, mọ wẹ a na yawu duvivi anademẹ, hihọ́-basinamẹ po dona Jehovah tọn po tọn do niyẹn. Nọ lẹnnupọndo ayinamẹ dagbe he to Ohó etọn mẹ lẹpo ji, bo hẹn ayinamẹ ehe do ayiha mẹ: “Todin, flin Mẹdatọ Daho towe to jọja whenu towe.”—Yẹwh. 12:1.

¹⁸ Yè ma nọ yin jọja kakadoi. Jọja lẹ nọ yawu whẹ́n mẹho. E blawu dọ to whenue yé whẹ́n, susu yetọn wẹ e nọ wá vẹna dọ yé ko doafọna yanwle he ma sọgbe lẹ to jọja whenu, kavi tlẹ nọ jẹflumẹ dọ emi ma tindo yanwle depope. Ṣigba, to whenue jọja he ze yanwle yẹwhehọluduta tọn lẹ do otẹn tintan mẹ to egbehe lẹ wá whẹ́n, yé na jaya taun dọ emi basi nudide mọnkọ lẹ. Nuhe jọ do Mirjana go niyẹn, mẹhe tindo nugopipe vonọtaun to aihundida lanmẹyiya tọn mẹ to jọja whenu. E yin oylọ-basina nado tindo mahẹ to Aihundida Olympique tọn he nọ yin bibasi to avivọ-whenu lẹ mẹ, ṣigba kakatimọ e de nado biọ lizọnyizọn whenu-gigọ́ tọn mẹ. To owhe 30 godo, Mirjana gbẹ́ tin to sinsẹ̀nzọn whenu-gigọ́ tọn mẹ po asu etọn po. E dọmọ: “Yindidi, gbégbò, huhlọn po adọkun po yin ojlẹ gli tọn, bo yin yanwle he ma họakuẹ to gbẹ̀mẹ lẹ. Jiwheyẹwhe sinsẹ̀n po vivẹnudido nado yí adà de wà to alọgigọna gbẹtọ lẹ to gbigbọ-liho mẹ po, yin yanwle dagbe he nọ dẹn-to-aimẹ lẹ.”

19. Ale tẹlẹ wẹ yanwle gbigbọmẹ tọn lẹ zizedo otẹn tintan mẹ domẹwhenu nọ hẹnwa?

¹⁹ Jọja he to agun mẹ lẹ jẹna pipà taun na aliho he mẹ yé nọ duto avùnnukundiọsọmẹnu lẹ ji te, podọ na titẹdo gbemima yetọn nado ze Jehovah sinsẹ̀n do otẹn tintan mẹ go. Jọja lẹ nọ wà ehe gbọn afọdidona yanwle gbigbọmẹ tọn lẹ po azọ́n yẹwhehodidọ tọn yiylọdọ nujọnu taun po dali. Humọ, yé nọ magbe ma nado dike aihọn ehe ni fẹayihasẹna yé. Jọja aflanmẹ lẹ sọgan deji dọ tuklajijẹ yetọn lẹ ma na yin ovọ́. Yé tindo godonọnamẹ mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu yetọn lẹ po tọn, podọ eyin yé ze yede jo na Jehovah, tito yetọn lẹ na nọ tindo kọdetọn dagbe.