Kanbiọ lẹ sọn Wehiatọ lẹ Dè
Be asu po asi po Klistiani lẹ sọgan nọ pọ́n DIU, yèdọ nuyizan de he nọ glọnalina hòmimọ hlan taidi aliho he sọgbe hẹ Owe-wiwe lẹ nado glọnalina vijiji ya?
To whẹho ehe mẹ, asu po asi po Klistiani dopodopo sọgan gbeje nudọnamẹ tangan delẹ po nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn lẹ po pọ́n. Enẹgodo, yé dona basi nudide de he na zọ́n bọ yé na hẹn ayihadawhẹnamẹnu dagbe de go to Jiwheyẹwhe nukọn.
To hohowhenu, whenue gbẹtọvi awe gee wẹ tin to aigba ji, (podọ omẹ ṣinatọ̀n to Singigọ lọ godo), Jehovah degbe dọmọ: “Mì yin sinsẹ́nnọ bo sudeji.” (Jen. 1:28; 9:1) Biblu ma dọ dọ gbedide enẹ gando Klistiani lẹ go gba. Enẹwutu, asu po asi po dopodopo wẹ na de eyin yé na yí aliho aliginglọnna vijiji tọn de zan nado doalọtena vijiji kavi nado de whenue yé na jivi te. Whẹho tẹlẹ ji wẹ yé dona lẹnnupọndo?
Klistiani lẹ dona dindona eyin tito aliginglọnna vijiji tọn depope he yé jlo na yizan sọgbe hẹ nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn lẹ. Enẹwutu, Klistiani lẹ ma nọ yí hòdide zan gbede taidi aliho de nado glọnalina vijiji. Hòdide sọn ojlo mẹ wá jẹagọdo nuhe Biblu dọ gando sisi tintindo na ogbẹ̀ go. Klistiani lẹ ma na desọn ojlo mẹ nado hù ovi-kẹ́n de, ehe na wá lẹzun gbẹtọvi de. (Eks. 20:13; 21:22, 23; Salm. 139:16; Jel. 1:5) Etẹwẹ dogbọn DIU (dispositif intra-utérin) yiyizan dali?
Whẹho ehe yin dogbapọnna to Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ lọ Tọn 1er septembre 1979 (Flansegbe, weda 30-31) mẹ. DIU he nọ yin yiyizan to ojlẹ enẹ mẹ lẹ nọ yin bibasi po lọba po bo nọ yin sisisẹ do vidọ̀ mẹ nado glọnalina hòmimọ. Hosọ lọ dohia dọ aliho he mẹ DIU enẹlẹ nọ wazọ́n te ma yin nukunnumọjẹemẹ to gigọ́ mẹ to ojlẹ lọ mẹ. Doto azọ́nyọnẹntọ susu dọ dọ DIU lọ lẹ nọ glọnalina ovi-sin sunnu de tọn nado jẹpọ po azìn yọnnu de tọn po to vidọ̀ mẹ nado wleawuna ovi-kẹ́n de. Eyin ovi-sin po azìn yọnnu tọn de po ma jẹpọ, ogbẹ̀ gbẹtọvi tọn de ma na bẹjẹeji.
Etomọṣo, kunnudenu delẹ dohia dọ e nọ wá jọ to whedelẹnu bọ ovi-kẹ́n de nọ yin awuwlena. Ovi-kẹ́n yọyọ lọ sọgan whẹ́n do adọ̀vọ mẹ kavi sẹtẹn yì vidọ̀ mẹ. Eyin ovi-kẹ́n lọ sẹtẹn yì vidọ̀ mẹ, DIU lọ sọgan glọnalina ẹn nado mọtẹn to finẹ podọ ma nado whẹ́n dile e nọ yì do to ohò yọnnu hohonọ de tọn mẹ. Nado doalọtena ogbẹ̀ to aliho mọnkọtọn mẹ na yin nudopolọ hẹ hòdide. Hosọ lọ dotana dọmọ: “Klistiani ahundoponọ de he to kinkanse eyin e sọgbe nado yí DIU zan, dona yí sọwhiwhe do gbeje nudọnamẹ lẹ pọ́n bo yí yé jlẹdo nuhe Biblu dọ do wiwe-yinyin ogbẹ̀ tọn ji go.”—Salm. 36:9.
Sọn whenue hosọ ehe yin zinzinjẹgbonu to 1979, be nukọnyiyi ayidego tọn lẹ ko tin to adà ehe mẹ to lẹnunnuyọnẹn-liho kavi to dotozọ́nwiwa-liho ya?
DIU wunmẹ voovo awe wẹ wá gbayipe. Tintan yin DIU de he mẹ gànvẹẹ nọ tin te, ehe gbayipe taun to États-Unis to owhe 1988 gblamẹ. Awetọ yin DIU de he nọ tindo osin-agbasamẹ tọn (hormone), ehe wá gbayipe to 2001. Nukunnumọjẹnumẹ tẹwẹ mí tindo gando lehe nuyizan awe ehelẹ nọ wazọ́n do go?
DIU he mẹ gànvẹẹ nọ tin te: Mí ko mọ dai dọ DIU lẹ nọ hẹn ẹn vẹawuna ovi-sin nado gbọn vidọ̀ mẹ bo yì jẹpọ po azìn yọnnu tọn de po. Humọ, DIU he nọ tindo gànvẹẹ lẹ nọ hù nuvikun he to ovi-sin sunnu tọn mẹ lẹ, na gànvẹẹ nọ hù aṣẹ na ovi-sin wutu. * Podọ, mẹdelẹ dọ dọ DIU he nọ tindo gànvẹẹ sọgan diọ ninọmẹ vidọ̀ tọn.
DIU he nọ tindo osin-agbasamẹ tọn: DIU wunmẹ voovo wẹ tin he nọ tindo osin-agbasamẹ tọn de taidi dehe nọ saba tin to amasinkún he nọ glọnalina hòmimọ lẹ mẹ. DIU ehelẹ nọ jo osin-agbasamẹ tọn do vidọ̀ mẹ. E taidi dọ DIU ehelẹ nọ zọ́n bọ azìn yọnnu tọn ma sọgan yin awuwlena to ohò yọnnu delẹ tọn mẹ. Na nugbo tọn, eyin azìn yọnnu tọn ma yin awuwlena, ovi-kẹ́n ma sọgan wá aimẹ. Gbọnvona enẹ, mẹsusu nọ lẹndọ osin-agbasamẹ tọn he to DIU lọ lẹ mẹ nọ finyọ́n vidọ̀ lọ. * Humọ, e sọ nọ finyọ́n onù na vidọ̀ lọ bo nọ gbọnmọ dali glọnalina ovi-sin sunnu tọn nado sà gbọn vijinu yọnnu tọn mẹ biọ vidọ̀ mẹ. Nuyiwa DIU ehelẹ tọn lẹ yinukọn zẹ̀ nuyiwa DIU lọba tọn lọ lẹ tọn go.
Dile mí ko dọ do, DIU wunmẹ awe lẹpo wẹ nọ yinuwado vidọ̀ ji. Ṣigba, etẹwẹ lo eyin azìn yọnnu tọn de yin awuwlena bọ ovi-kẹ́n de wá aimẹ? Ovi-kẹ́n lọ sọgan biọ vidọ̀ mẹ bo ma na mọtẹn, na ninọmẹ vidọ̀ lọ tọn he ko diọ nọ glọnalina ẹn wutu. Enẹ na hẹn ohò lọ gble tlolo to bẹjẹeji etọn. Etomọṣo, e taidi dọ ninọmẹ he mẹ ovi-kẹ́n nọ kú te lẹ ma yá, kẹdẹdile e nọ yindo to whedelẹnu na mẹhe nọ zan amasinkún he nọ glọnalina hòmimọ lẹ.
Enẹwutu, mẹde ma gán dọ po nujikudo po dọ eyin yè zan DIU he nọ tindo osin-agbasamẹ tọn kavi gànvẹẹ, ovi-kẹ́n ma sọgan wá aimẹ gbede. Ṣigba, kunnudenu lẹnunnuyọnẹn tọn lẹ dohia dọ, po aliho he mẹ nuyizan he yin sislẹ to aga ehelẹ nọ yinuwa te po, mẹhe nọ yí DIU mọnkọtọn lẹ zan lẹ ma nọ saba mọhò.
Asu po asi po Klistiani de he jlo na yí DIU de zan sọgan dọho hẹ dotozọ́nwatọ azọ́nyọnẹntọ de gando DIU he tin-to-aimẹ to lẹdo lọ mẹ, gọna ale po owù he e sọgan hẹnwa na asi lọ po go. Yé ma dona donukun kavi dike mẹdepope etlẹ yin dotozọ́nwatọ de ni de nuhe yé na wà na yé. (Lom. 14:12; Gal. 6:4, 5) Nudide mẹdetiti tọn wẹ. Yé dona basi nudide yetọn taidi asu po asi po he jlo na hẹn homẹ Jiwheyẹwhe tọn hùn, bosọ hẹn ayihadawhẹnamẹnu wiwe de go to nukọn etọn.—Yijlẹdo 1 Timoti 1:18, 19; 2 Timoti 1:3 go.
^ huk. 4 Owe alọdlẹndonu tọn de he azọ́nwhé ahọlu tọn he nọ penukundo agbasalilo go to Angleterre wleawuna dọmọ: “DIU he mẹ gànvẹẹ sù te lẹ nọ do jide taun. Ehe dohia dọ to yọnnu he nọ yí DIU ehe zan lẹ mẹ, sọha he na mọhò ma pé dopo to 100 ji to owhe dopo mẹ. DIU he mẹ gànvẹẹ ma sù te ma do jide jẹ obá mọnkọtọn mẹ.”
^ huk. 5 Na DIU he nọ tindo osin-agbasamẹ tọn lẹ nọ finyọ́n vidọ̀ wutu, to whedelẹnu, doto lẹ nọ biọ to yọnnu he ko wlealọ kavi dehe ma ko wlealọ bọ lajijẹ susu nọ wayi do lẹ si nado yizan.
