1. Nawẹ Biblu nọ saba do mẹplọnlọ hia gbọn?

TO WHENUE a sè hogbe lọ “mẹplọnlọ,” etẹwẹ nọ wá ayiha mẹ na we? Vlavo to afọdopolọji a nọ lẹnnupọndo yasanamẹ ji, ṣigba e bẹ nususu hẹn humọ. To Biblu mẹ, mẹplọnlọ nọ saba yin didohia to aliho he dọnmẹdogo mẹ, podọ to whedelẹnu e nọ yin nùdego to pọmẹ hẹ oyọnẹn, nuyọnẹn, owanyi po ogbẹ̀ po. (Howh. 1:2-7; 4:11-13) Nuhewutu enẹ yinmọ wẹ yindọ mẹplọnlọ Jiwheyẹwhe tọn nọ do owanyi he ewọ tindo na mí po ojlo etọn dọ mí ni mọ ogbẹ̀ madopodo po hia. (Heb. 12:6) Dile etlẹ yindọ mẹplọnlọ etọn sọgan bẹ yasanamẹ hẹn, e ma nọ yin po okà po kavi po kanyinylan po gbede. Na nugbo tọn, zẹẹmẹ tintan “mẹplọnlọ” tọn bẹ linlẹn mẹpinplọn tọn hẹn, taidi lehe e nọ yindo to whẹho ovi yiwanna de pinplọn whẹ́n tọn mẹ.

2, 3. Nawẹ mẹplọnlọ sọgan bẹ nuplọnmẹ po yasanamẹ po hẹn gbọn? (Pọ́n yẹdide he tin to bẹjẹeji hosọ ehe tọn.)

² Pọ́n apajlẹ ehe: Visunnu de he nọ yin Johnny yí bọlu de do to aihunda to họmẹ. Onọ̀ etọn dọna ẹn dọmọ: “Johnny, a ka yọnẹn dọ emi ma dona nọ yí bọlu do daihun to họmẹ maa! A sọgan hẹn nude gbà.” Ṣigba, e gbẹkọ ayinamẹ onọ̀ etọn tọn go bo gbẹ́ to aihunda po bọlu lọ po, bọ to ajiji mẹ, e gbà okòzẹ́n he mẹ vounvoun te de. Nawẹ onọ̀ etọn na domẹplọnlọ e go gbọn? Mẹplọnlọ etọn sọgan bẹ  nuplọnmẹ po yasanamẹ wunmẹ de po hẹn. To whenue onọ̀ etọn to nuplọn ẹn, ewọ sọgan flin Johnny nuhewutu nuhe e wà do ylan. Ojlo etọn wẹ nado dohia ovi lọ nuhewutu tonusisena mẹjitọ etọn lẹ do yin nuyọnẹnnu, gbọn zẹẹmẹ bibasi do lehe osẹ́n he yé do na ẹn lẹ yin dandan tọn, bosọ sọgbe hẹ lẹnpọn dagbe do ji dali. Nado vọ́ huhlọnna nuhe e dọna ovi lọ, onọ̀ lọ sọgan yí aliho yasanamẹ tọn he sọgbe delẹ zan. Di apajlẹ, ewọ sọgan yí bọlu lọ sọn Johnny si na ojlẹ de. Ehe sọgan plọn ẹn dọ tolivivẹ nọ hẹn kọdetọn ylankan lẹ wá.

³ Taidi hagbẹ agun Klistiani tọn lẹ, mí yin apadewhe whédo Jiwheyẹwhe tọn. (1 Tim. 3:15) Enẹwutu, mí nọ na sisi jlọjẹ Jiwheyẹwhe tọn nado ze nujinọtedo lẹ dai podọ nado domẹplọnlọ mí go po owanyi po to whenue mí tùnafọ nujinọtedo enẹlẹ ji. Humọ, eyin nuyiwa mítọn lẹ hẹn kọdetọn ylankan lẹ wá, mẹplọnlọ etọn nọ flin mí lehe e yin nujọnu do sọ nado nọ dotoaina Otọ́ olọn mẹ tọn mítọn. (Gal. 6:7) Jiwheyẹwhe nọ hò mítọn pọ́n taun podọ e nọ jlo nado de mí sọn nuhahun mẹ.—1 Pita 5:6, 7.

4. (a) Azọ́nplọnmẹ wunmẹ tẹwẹ Jehovah nọ dona? (b) Etẹwẹ mí na gbadopọnna to hosọ ehe mẹ?

⁴ Gbọn mẹplọnlọ sinai do Owe-wiwe lẹ ji nina ovi mítọn kavi plọnmẹ Biblu de dali, mí sọgan gọalọna ẹn nado wá lẹzun hodotọ Klisti tọn. Ohó Jiwheyẹwhe tọn, yèdọ azọ́nwanu azọ́nplọnmẹ tọn titengbe mítọn nọ hẹn mí penugo nado ‘domẹplọnlọmẹgo to dodowiwa mẹ.’ Gbọnmọ dali, mí sọgan gọalọna ovi kavi plọnmẹ Biblu mítọn nado mọnukunnujẹ ‘nuhe Jesu degbe etọn na mí lẹpo’ mẹ bosọ nọ “payi” yé go. (2 Tim. 3:16; Mat. 28:19, 20) Jehovah nọ dona azọ́nplọnmẹ wunmẹ ehe, yèdọ azọ́nplọnmẹ de he nọ hẹn nuplọntọ lẹ pegan nado hẹn mẹsusu dogọ zun devi Klisti tọn. (Hia Titu 2:11-14.) Todin, mì gbọ mí ni gbadopọnna kanbiọ titengbe atọ̀n delẹ: (1) Nawẹ mẹplọnlọ Jiwheyẹwhe tọn nọ do owanyi he ewọ tindo na mí hia gbọn? (2) Etẹwẹ mí sọgan plọn sọn apajlẹ mẹhe go Jiwheyẹwhe domẹplọnlọ to hohowhenu lẹ tọn mẹ? (3) To whenue mí to mẹplọnlọdomẹgo, nawẹ mí sọgan hodo apajlẹ Jiwheyẹwhe po Visunnu etọn po tọn gbọn?

5. Aliho tẹlẹ mẹ wẹ mẹplọnlọ he wá sọn Jehovah dè nọ do owanyi etọn na mí hia te?

⁵ Owanyi wẹ nọ whàn Jehovah nado wọhẹ mí, plọnnu mí, bo plọnazọ́n mí, na mí nido sọgan gbọṣi owanyi etọn mẹ bo nọ aliho ogbẹ̀ tọn lọ ji. (1 Joh. 4:16) Ewọ ma nọ de mí pò kavi zùn mí gbede, na ehe sọgan zọ́n bọ mí na mọ míde di nuvọ́nọ. (Howh. 12:18) Kakatimọ, Jehovah nọ doyẹyigona mí, nọ ze ayidonugo do jẹhẹnu dagbe mítọn lẹ ji, bosọ nọ na sisi mẹdekannujẹ nudide bibasi tọn mítọn. Be nukun mọnkọ wẹ a nọ yí do pọ́n mẹplọnlọ Jiwheyẹwhe tọn, vlavo e wá gbọn Ohó etọn, owe sinai do Biblu ji lẹ, mẹjitọ Klistiani lẹ kavi mẹho agun tọn lẹ gblamẹ ya? Na nugbo tọn, mẹho agun tọn he nọ tẹnpọn nado yí walọmimiọn po owanyi po do gọ̀ mí do otẹn mítọn mẹ to whenue mí “ṣì afọ ze,” vlavo to mayọnẹn mẹ lẹ, nọ do owanyi he Jehovah tindo na mí hia.—Gal. 6:1.

6. To whenue mẹplọnlọdidomẹgo biọ dọ yè ni yí azọngban lẹ sọn mẹsi, nawẹ ehe nọ do owanyi Jiwheyẹwhe tọn hia gbọn?

⁶ Ṣigba to whedelẹnu, mẹplọnlọ sọgan bẹ nususu hẹn hú ayinamẹ kavi nugbẹnamẹ. Eyin ylando sinsinyẹn lẹ wẹ yin wiwà, e sọgan biọ dọ mẹde ni hẹn lẹblanulọkẹyi lẹ bu to agun mẹ. Eyin whẹho lọ tlẹ yinmọ, mẹplọnlọ mọnkọtọn nọ do owanyi he Jiwheyẹwhe tindo na mí hia. Di apajlẹ, lẹblanulọkẹyi lẹ hinhẹnbu sọgan gọalọna mẹde nado mọ lehe e yin nujọnu do sọ dọ ewọ ni na ayidonugo oplọn mẹdetiti tọn, ayihamẹlinlẹnpọn po dẹ̀hiho po dogọ. Gbọnmọ dali, ewọ sọgan vọ́ huhlọn mọyi to gbigbọ-liho. (Salm. 19:7) To nukọn mẹ, ewọ sọgan gọ̀ lẹblanulọkẹyi lẹ mọyi. Mẹdidesẹ sọn agun mẹ lọsu tlẹ nọ do owanyi Jehovah tọn hia, na e nọ basi hihọ́na agun lọ sọta nuyiwadomẹji ylankan lẹ. (1 Kọl. 5:6, 7, 11) Podọ na Jiwheyẹwhe nọ domẹplọnlọmẹgo  jẹ obá he jẹ mẹ wutu, ylandonọ de didesẹ sọn agun mẹ sọgan gọalọna ẹn nado mọ obá he mẹ ylando etọn sinyẹn jẹ bosọ whàn ẹn nado lẹnvọjọ.—Owalọ 3:19.

7. Mẹnu wẹ Ṣẹbna, podọ jijọ ylankan tẹwẹ e jẹ awuwlena ji?

⁷ Nado zinnudo nujọnu-yinyin mẹplọnlọ tọn ji, mì gbọ mí ni dọhodo omẹ awe delẹ ji he go Jehovah domẹplọnlọ: Ṣẹbna, he nọgbẹ̀ to ojlẹ Ahọlu Hẹzekia tọn mẹ, gọna Graham, mẹmẹsunnu ojlẹ mítọn mẹ tọn de. Taidi họ̀nkọnsi, yèdọ “mẹhe yin nukunpedonugotọ owhé lọ tọn”—vlavo owhé Hẹzekia tọn—Ṣẹbna tin to otẹn nukundeji de mẹ. (Isa. 22:15) Ṣigba e blawu dọ, e wá lẹzun goyitọ bo jẹ gigo edetiti tọn dín ji. Ewọ tlẹ kùn ṣiọditẹn adọkunnọ tọn de na ede, bosọ nọ zọ̀n “osọ́-kẹkẹ gigonọ” lẹ mẹ!—Isa. 22:16-18.

8. Nawẹ Jehovah domẹplọnlọ Ṣẹbna go gbọn, podọ etẹwẹ yin kọdetọn lọ?

⁸ Na Ṣẹbna doafọna gigo edetiti tọn wutu, Jiwheyẹwhe ‘dlan ẹn sẹ̀ sọn ogántẹn etọn mẹ,’ bo ze Eliakimi do otẹn etọn mẹ. (Isa. 22:19-21) Diọdo ehe wá aimẹ to whenue Ahọlu Sẹnnakelibi Asilia tọn to tito basi nado tọ́nawhàn Jelusalẹm. To ojlẹ vude godo, ahọlu enẹ do ahọluzọnwatọ nukundeji lẹ hlan Jelusalẹm to pọmẹ hẹ awhànpa daho de nado hẹn Ju lẹ gbọjọ bo vannukundo Hẹzekia na ewọ nido jogbe. (2 Ahọ. 18:17-25) Eliakimi yin didohlan nado dọho hẹ ahọluzọnwatọ lọ lẹ, ṣigba e ma yin ewọ kẹdẹ. Omẹ awe delẹ hodo e, bọ Ṣẹbna he to devizọnwa todin taidi wekantọ yin dopo to yé mẹ. Vlavo be ehe ma dohia dọ Ṣẹbna ma joawuna adidudu po mẹhẹndohomẹ po, ṣigba kakatimọ yí whiwhẹ do kẹalọyi azọngban he yìdo hú dehe e tindo dai ya? Eyin mọ wẹ, etẹwẹ mí sọgan plọn sọn kandai lọ mẹ? Mì gbọ mí ni gbadopọnna nuplọnmẹ atọ̀n delẹ.

9-11. (a) Onú titengbe tẹlẹ wẹ mí sọgan plọn sọn numimọ Ṣẹbna tọn mẹ? (b) Nawẹ aliho he mẹ Jehovah yinuwa hẹ Ṣẹbna te na we tuli gbọn?

⁹ Tintan, Ṣẹbna hẹn otẹn etọn bu. Numimọ etọn zinnudo avase lọ ji dọ “goyiyi wẹ nọ jẹnukọnna aijijẹ ajiji, podọ gbigbọ sakla tọn wẹ nọ jẹnukọnna ahlidida.” (Howh. 16:18) Eyin a tindo lẹblanulọkẹyi lẹ to agun mẹ, vlavo bọ mẹsusu tlẹ yọ́n we, be a na dovivẹnu nado hẹn pọndohlan whiwhẹ tọn go gando dewe go ya? Be a na nọ na pipà Jehovah na nunina depope he a tindo kavi na nuwadotana towe lẹ ya? (1 Kọl. 4:7) Apọsteli Paulu wlan dọmọ: “Yẹn dọna mẹhe to mì ṣẹnṣẹn to finẹ lẹpo ma nado nọ lẹn ede tọn glanglan hú lehe e jẹ nado nọ lẹn do, ṣigba nado nọ lẹnnupọn to aliho de mẹ he na dohia dọ mì tindo wunza.”—Lom. 12:3.

¹⁰ Awetọ, wọhẹmẹ sinsinyẹn he Jehovah na Ṣẹbna sọgan ko dohia dọ ewọ ma pọ́n Ṣẹbna hlan di mẹhe ma gán basi vọjlado. (Howh. 3:11, 12) Nuplọnmẹ dagbe nankọ die na mẹhe  hẹn lẹblanulọkẹyi sinsẹ̀nzọn tọn yetọn bu to agun Jiwheyẹwhe tọn mẹ to egbehe lẹ! Kakati nado gblehomẹ bo dokẹ̀nmẹ, e na yọ́n dọ yé ni wà nuhe go yé pé lẹpo nado zindonukọn to Jiwheyẹwhe sinsẹ̀n mẹ sọgbe hẹ ninọmẹ yọyọ yetọn, bo nọ pọ́n mẹplọnlọ hlan taidi kunnudenu owanyi Jehovah tọn. Flindọ, Otọ́ mítọn ma na pọ́n mí hlan di mẹhe ma sọgan diọ eyin mí whiwhẹ míde to nukọn etọn. (Hia 1 Pita 5:6, 7.) Aliho dopo he mẹ Jiwheyẹwhe sọgan diọ mí te wẹ gbọn mẹplọnlọ owanyinọ dido mí go dali. Enẹwutu mì gbọ mí ni to dotẹnmẹ na ẹn zọnmii nado diọ mí.

¹¹ Atọ̀ntọ, aliho he mẹ Jehovah yinuwa hẹ Ṣẹbna te bẹ nuplọnmẹ titengbe de hẹn na mẹhe tindo azọngban lọ nado domẹplọnlọmẹgo lẹ, taidi mẹjitọ lẹ po nugopọntọ Klistiani lẹ po. Nuplọnmẹ tẹwẹ? Dile etlẹ yindọ mẹplọnlọ Jehovah tọn sọgan do wangbẹna sinsinyẹn he ewọ tindo na ylando hia, e sọgan sọ do mẹtọnhopọn etọn na mẹhe waylando de hia. Taidi mẹjitọ de kavi nugopọntọ de, eyin hiẹ dona domẹplọnlọmẹgo, be a na hodo apajlẹ Jehovah tọn bo nọ tindo wangbẹna sinsinyẹn na nuṣiwa lọ ṣogan bo gbẹ́ nọ mọ jẹhẹnu dagbe he ovi towe kavi yisenọ hatọ de tindo lẹ ya?—Juda 22, 23.

12-14. (a) Aliho tẹlẹ mẹ wẹ mẹdelẹ nọ yinuwa gando mẹplọnlọ Jiwheyẹwhe tọn go te? (b) Nawẹ Ohó Jiwheyẹwhe tọn gọalọna mẹmẹsunnu de nado jla pọndohlan etọn do gbọn, podọ etẹwẹ yin kọdetọn lọ lẹ?

¹² E blawu dọ, to whenue yè domẹplọnlọ mẹdelẹ go, yé nọ gboawupo nado mọnú zẹ̀ awufiẹsa lọ go, bo tlẹ nọ jo Jiwheyẹwhe po omẹ etọn lẹ po do. (Heb. 3:12, 13) Ṣigba, be enẹ dohia dọ omẹ mọnkọ lẹ ma sọgan sọ yin alọgọna ba wẹ ya? Lẹnnupọndo apajlẹ Graham tọn ji, yèdọ mẹhe yin didesẹ sọn agun mẹ bo wá yin gigọyí to ojlẹ de godo, bosọ wá gbọjọ to enẹgodo. To owhe delẹ godo, e biọ to mẹho agun tọn he jihọntọn hẹ ẹ de si nado plọn Biblu hẹ ẹ.

¹³ Mẹho lọ flin dọmọ: “Nuhahun Graham tọn wẹ goyiyi. E nọ mọhodọdo mẹho agun tọn he penukundo whẹho etọn go bọ e do yin didesẹ sọn agun mẹ lẹ go. Enẹwutu, to oplọn he bọdego lẹ whenu, mí gbadopọnna wefọ delẹ he dọhodo goyiyi po kọdetọn etọn lẹ po ji. Taidi to mẹpọ́nnu de mẹ, Graham jẹ ede mọ to Ohó Jiwheyẹwhe tọn mẹ ji gblegede, podọ nuhe e mọ ma hẹn homẹ etọn hùn! Nuyiwadomẹji lọ jiawu taun! To whenue e ko wá mọdọ goyiyi wẹ ṣinyọ́n nukun ji na emi taidi ‘atinpo’ de bọ walọ homọdọdonugo tọn wẹ yin nuhahun emitọn, e jẹ diọdo lẹ basi ji po awuyiya po to aliho dagbe mẹ. E jẹ opli Klistiani tọn lẹ yì ji to gbesisọ mẹ, nọ plọn Ohó Jiwheyẹwhe tọn sisosiso, bo nọ hodẹ̀ egbesọegbesọ. E sọ kẹalọyi azọngban gbigbọmẹ tọn etọn lẹ taidi tatọ́ whẹndo tọn de, podọ ehe hẹn homẹ asi etọn po ovi etọn lẹ po tọn hùn taun.”—Luku 6:41, 42; Jak. 1:23-25.

¹⁴ Mẹho lọ zindonukọn dọmọ: “To gbèdopo, Graham dọ nude na mi he yinuwado ji e taun. E dọmọ: ‘N’ko yọ́n nugbo lọ sọn owhe susu lẹ die, bo tlẹ sọ sẹ̀n taidi gbehosọnalitọ. Amọ́, din wẹ n’gán dọ nugbonugbo dọ n’yiwanna Jehovah.’ To ojlẹ vude godo, e yin bibiọ to e si nado nọ hẹn miklo to plitẹnhọ Ahọluduta tọn mẹ, yèdọ lẹblanulọkẹyi de he e yiwanna taun. Apajlẹ etọn plọn mi dọ eyin mẹde ze ede whè to Jiwheyẹwhe nukọn bo kẹalọyi mẹplọnlọ, ewọ nọ mọ dona susu lẹ yí!”

15. Eyin mí jlo dọ mẹplọnlọ mítọn ni whàn mẹlẹ nado yinuwa, etẹwẹ mílọsu dona nọ wà?

¹⁵ Nado yin mẹplọntọ dagbe lẹ, mílọsu whẹ́ wẹ dona yin nuplọntọ dagbe lẹ. (1 Tim. 4:15, 16) Mọdopolọ, mẹhe Jiwheyẹwhe deazọ́nna nado nọ domẹplọnlọmẹgo lẹ lọsu dona zindonukọn nado nọ setonuna anademẹ Jehovah tọn lẹ sọn ojlo mẹ wá. Whiwhẹ yíyí do setonu to aliho mọnkọ mẹ nọ zọ́n bọ yé nọ jẹna sisi bosọ nọ tindo awuvivo hodidọ tọn to whenue yé to azọ́nplọn mẹdevo lẹ kavi to wiwọhẹ yé. Lẹnnupọndo apajlẹ Jesu tọn ji.

16. Etẹwẹ yin delẹ to nuhe mí sọgan plọn sọn Jesu dè gando mẹplọnlọdidomẹgo he sọgbe po mẹpinplọn kọdetọn dagbenọ po go lẹ mẹ?

 ¹⁶ Jesu nọ setonuna Otọ́ etọn to whepoponu, etlẹ yin to whenue mọwiwà vẹawu taun. (Mat. 26:39) Podọ Otọ́ etọn wẹ e nọ na pipà na nuplọnmẹ etọn lẹ po nuyọnẹn etọn po. (Joh. 5:19, 30) Whiwhẹ po tonusise Jesu tọn po nọ dọ̀n gbẹtọ ahunjijlọnọ lẹ sẹpọ ẹ, bosọ zọ́n bọ ewọ yin mẹplọntọ awuvẹmẹtọ podọ homẹdagbenọ de. (Hia Luku 4:22.) Hogbe mẹhẹnlodo tọn etọn lẹ nọ na tuli mẹhe taidi ofán he dẹ́ kavi miyọ́ngbán-kàn he ko dibla ṣí lẹ. (Mat. 12:20) Etlẹ yin to whenue homẹfa Jesu tọn yin whiwhlepọn, ewọ gbẹ́ nọ do homẹdagbe po owanyi po hia. Mí mọ kunnudenu ehe tọn to whenue e wọhẹ apọsteli etọn lẹ na gbigbọ ṣejannabi po goyiyi po tọn yetọn wutu.—Malku 9:33-37; Luku 22:24-27.

17. Jẹhẹnu dagbe tẹlẹ wẹ na gọalọna mẹho agun tọn lẹ nado yin lẹngbọhọtọ dagbe lẹ na apó Jiwheyẹwhe tọn?

¹⁷ Mẹhe tindo azọngban lọ nado namẹ mẹplọnlọ he sinai do Owe-wiwe lẹ ji lẹpo na yinuwa po nuyọnẹn po eyin yé hodo apajlẹ Klisti tọn. Ehe nọ dohia nugbonugbo dọ yé jlo dọ Jiwheyẹwhe po Visunnu etọn po ni deanana yé. Apọsteli Pita wlan dọmọ: “Mì yìn lẹngbọpa Jiwheyẹwhe tọn he yin zizedo alọmẹ na mì bo nọ wadevizọn taidi nugopọntọ, e ma yin po mananọmawà po, ṣigba sọn ojlo mẹ wá to Jiwheyẹwhe nukọn; e ma yin po owanyi na ale mawadodo tọn po, ṣigba po jejejininọ po; e ma yin nado duklunọ do mẹhe yin ogú Jiwheyẹwhe tọn lẹ ji gba, ṣigba nado yin apajlẹ na lẹngbọpa lọ.” (1 Pita 5:2-4) Nado dọ hójọhó, nugopọntọ he nọ yí ayajẹ do setonuna Jiwheyẹwhe po Klisti po lẹ, yèdọ ota agun lọ tọn, nọ mọaleyi bosọ nọ hẹn ale wá na mẹhe to anademẹ yetọn glọ lẹ.—Isa. 32:1, 2, 17, 18.

18. (a) Etẹwẹ Jehovah biọ to mẹjitọ lẹ si? (b) Nawẹ Jiwheyẹwhe nọ gọalọna mẹjitọ lẹ nado hẹn azọngban yetọn di gbọn?

¹⁸ Nunọwhinnusẹ́n dodonu tọn dopolọ lẹ wẹ gando whẹndo go. Tatọ́ whẹndo tọn lẹ yin didọna dọmọ: “Mì ma nọ hẹn homẹgble ovi mìtọn lẹ blo, ṣigba mì nọ to pinpọn yé go whẹ́n to mẹplọnlọ po tudohomẹnamẹ Jehovah tọn po mẹ.” (Efe. 6:4) Nawẹ whẹho ehe yin nujọnu sọ? Howhinwhẹn lẹ 19:18 dọmọ: “Domẹplọnlọ visunnu towe go to whenue todido gbẹ́ tin, a dike okú etọn yin hihia dokọna we blo.” Mọwẹ, Jehovah na hẹn mẹjitọ Klistiani lẹ nado dogbè, eyin yé gboawupo nado na ovi de mẹplọnlọ he jẹ! (1 Sam. 3:12-14) Ṣigba, Jehovah nọ na mẹjitọ lẹ nuyọnẹn po huhlọn he yé tindo nuhudo etọn po, eyin yé yí whiwhẹ do biọ ẹ to odẹ̀ mẹ, bosọ dín anademẹ gbọn Ohó etọn po gbigbọ wiwe etọn po gblamẹ.—Hia Jakọbu 1:5.

19, 20. (a) Dona tẹlẹ wẹ alọkikẹyi mẹplọnlọ Jiwheyẹwhe tọn nọ hẹnwa? (b) Etẹwẹ mí na gbadopọnna to hosọ he bọdego mẹ?

¹⁹ E na vẹawu nado slẹ dona he mí na mọyi lẹ, eyin mí nọ kẹalọyi mẹplọnlọ Jiwheyẹwhe tọn bosọ nọ hodo apajlẹ Jehovah po Jesu po tọn to whenue mí to mẹplọnlọ do mẹdevo lẹ go. Dopo to dona ehelẹ mẹ wẹ yindọ, whẹndo lẹ po agun lẹ po na lẹzun bẹtẹn jijọho tọn. Mẹdopodopo nasọ nọ mọ nugbonugbo dọ yè yiwanna emi, dọ emi họakuẹ bosọ tin to hihọ́ glọ, yèdọ ohia dona he to nukọn ja lẹ tọn de. (Salm. 72:7) Na nugbo tọn, e ma yin hójijlẹ nado dọ dọ mẹplọnlọ Jehovah tọn nọ plọn mí lehe mí na nọgbẹ̀ kakadoi to jijọho po pọninọ po mẹ do taidi whẹndo de, to nukunpedomẹgo Otọ́ mítọn tọn glọ. (Hia Isaia 11:9.) Eyin mí nọ pọ́n mẹplọnlọ Jiwheyẹwhe tọn hlan to aliho enẹ mẹ, e yọnbasi dọ mí na yọ́n pinpẹn nuhe e yin tọn nugbonugbo, yèdọ kunnudenu dagbe owanyi mayọnjlẹ he Ewọ tindo na mí tọn.

²⁰ To hosọ he bọdego mẹ, mí na gbadopọnna adà mẹplọnlọdidomẹgo to whẹndo mẹ podọ to agun mẹ tọn devo lẹ. Mí nasọ gbadopọnna mẹplọnlọ-dido-mẹdetiti go, podọ nude he sọgan sọ sinyẹn hugan awufiẹsa ojlẹ gli tọn he mẹplọnlọ sọgan hẹnwa.