TO MATIU 13:24-26 mẹ, Jesu dọmọ: “Ahọluduta olọn tọn sọgan yin yiyijlẹdo dawe de go, he do okún dagbe do ogle etọn mẹ. To whenuena gbẹtọ lẹ to amlọndọ, kẹntọ etọn wá bo do ogbé ylankan lẹ do likun lọ lẹ ṣẹnṣẹn bosọ tọ́nyi. To whenue likun lọ tọ́n amà bo de sinsẹ́n tọ́n, to whenẹnu, ogbé ylankan lọ lẹ sọawuhia ga.” Wekantọ voovo lẹ ko fọ́n ayihaawe dote gando nugbo-yinyin apajlẹ enẹ tọn go, ṣogan kandai hohowhenu tọn Lomu tọn he yin alọkẹyi to osẹ́n-liho lẹ dohia dọ onú mọnkọtọn nọ jọ.

Wezẹhomẹ Biblu tọn de dọmọ: “Ogbé ylankan dido gbọn ogle mẹdevo tọn mẹ nado yiahọsu . . . yin sẹ́nhẹngba de to osẹ́n Lomu tọn glọ. Eyin nuhudo lọ tin nado dosẹ́n gando whẹho ehe go, e dohia dọ nuhe nọ jọ de wẹ.” Weyọnẹntọ osẹ́n-zọ́nwatọ Alastair Kerr basi zẹẹmẹ dọ to owhe 533 W.M., Ahọluigbagán Lomu tọn Justinian de owe de tọ́n he hosọ etọn yin Digest, ehe basi bladopọ osẹ́n Lomu tọn bo donù adà delẹ go sọn hodidọ osẹ́n-zọ́nwatọ ojlẹ enẹ mẹ tọn (nudi owhe 100-250 W.M.) lẹ tọn mẹ. Sọgbe hẹ owe ehe (Digest, 9.2.27.14), osẹ́n-zọ́nwatọ Ulpian donù whẹho de go he yin nukunpedego gbọn togán Lomu tọn owhe kanweko awetọ tọn Celsus dali. Ogbé ylankan lẹ yin dido gbọn ogle mẹdevo tọn mẹ, podọ taidi kọdetọn de, jinukun lẹ yin hinhẹngble. Owe lọ Digest donù pọngbọ sọgbe hẹ osẹ́n lẹ he tin na glenọ kavi glesi lọ go, na ewọ nido mọ ahọsumẹ yí sọn sẹ́nhẹngbatọ lọ dè do nuhe e hẹngu lọ nù.

Nugbo lọ dọ onú ylankan mọnkọtọn wá aimẹ to Ahọluigba Lomu tọn glọ to hohowhenu dohia dọ ninọmẹ he go Jesu donù lọ nọ jọ nugbonugbo.

TO OJLẸ enẹ mẹ, gandudu Lomu tọn nọ deanana Jude gbọn afọzedaitọ de dali, he nọ yin ayimatẹn-gán bọ awhànpa de nọ to anademẹ etọn glọ. Azọngban etọn titengbe hugan wẹ nado ṣinyan takuẹ na Lomu bo hẹn diun dọ jijọho tin bọ nulẹ to kannukannu. Gandudu Lomu tọn nọ tẹnpọn nado sukúndona nuwiwa he jẹagọdo osẹ́n lẹ bo hẹn mẹhe nọ fọ́n tukla dote lẹ wá owhẹ̀ nukọn. Gbọnvona enẹ, gandudu Lomu tọn nọ saba jo anadidena whẹho egbesọegbesọ tọn ayimatẹn lẹ tọn do alọmẹ na kọmẹ-gán lẹ.

Whẹdatẹn Daho Ju lẹ tọn wẹ nọ yinuwa taidi Whẹdatẹn Daho Hugan podọ tòwedegbẹ́ na whẹho he gando osẹ́n Juvi lẹ tọn go. Whẹdatẹn pẹvipẹvi devo lẹ tin to Jude lẹdo pé. Whẹho otò tọn po sẹ́nhẹngba tọn lẹ po wẹ na ko nọ yin nukunpedego gbọn whẹdatẹn mọnkọtọn lẹ dali bọ gandutọ Lomu tọn lẹ ma nọ dademẹ. Ṣigba, dogbó dopo he kọ̀n whẹdatẹn Ju tọn lẹ ma sọgan jẹ wẹ yindọ yé ma sọgan de bo hù sẹ́nhẹngbatọ lẹ na yede, na jlọjẹ gandudu Lomu tọn kẹdẹ wẹ enẹ nọ saba yin. Whẹho de he yin yinyọnẹn ganji ehe mẹ nulẹ ma yì domọ te wẹ whenue Whẹdatẹn Daho Ju lẹ tọn dawhẹna Stefani bo dlan zannu do e hù.​—Owalọ 6:8-15; 7:54-60.

Enẹwutu, aṣẹpipa Whẹdatẹn Daho Ju lẹ tọn gbloada taun. Etomọṣo, weyọnẹntọ Emil Schürer doayi e go dọ: “Dogbó sinsinyẹn he yin zizedo yé ji wẹ yindọ aṣẹpatọ Lomu tọn lẹ sọgan de dide whedepopenu bo penukundo whẹho lẹ go na yede, dile yé nọ wà do to whenue yé doayi e go dọ mẹde hùwhẹ do otò.” Apajlẹ dopo whẹho mọnkọtọn tọn wá aimẹ to gandudu awhàngán daho Klaudiu Lisia tọn glọ, mẹhe wle apọsteli Paulu he yin tòvi Lomu tọn de do gànmẹ.​—Owalọ 23:26-30.