BE A tindo ojlo vẹkuvẹku na azọ́ndenamẹ agun tọn de he ma ko yin dide na we todin wẹ ya? Vlavo azọngban de he go mẹdevo ko to nukunpedo wẹ. Kavi e sọgan yin azọ́ndenamẹ kavi lẹblanulọkẹyi sinsẹ̀nzọn tọn he go a penukundo pọ́n de. Amọ́ todin, mẹhowhe, agbasamalo, nuhahun akuẹ tọn, kavi azọngban whẹndo tọn lẹ nọ glọnalina we nado wà susu. Kavi e gán yindọ a tin to dandannu glọ nado jo azọ́ndenamẹ he go a penukundo na owhe susu lẹ de do, na diọdo he wá aimẹ to titobasinanu lọ mẹ lẹ wutu. Depope he whẹwhinwhẹ́n lọ yin, a gán nọ mọdọ emi ma to nuhe emi na ko jlo nado wà to sinsẹ̀nzọn Jiwheyẹwhe tọn mẹ lẹpo wà. To ninọmẹ mọnkọ lẹ mẹ, a gán nọ jẹflumẹ to whedelẹnu, podọ enẹ sọgbe. Eyin etlẹ yinmọ, nawẹ a sọgan glọnalina numọtolanmẹ agọ̀ lẹ—taidi gbigbọjọ, homẹgble, kavi mẹhẹndohomẹ—nado doadọ̀do to ahun towe mẹ gbọn? Nawẹ a gán hẹn ayajẹ towe go gbọn?

Mí sọgan plọnnu sọn apajlẹ Johanu Baptizitọ tọn mẹ na nuhe dù ayajẹ go hinhẹn. Johanu duvivi lẹblanulọkẹyi vonọtaun lẹ tọn, podọ ewọ sọgan ko donukun onú vò pete to sinsẹ̀nzọn etọn hlan Jehovah mẹ hú nuhe e wá mọ. E sọgan nọma ko lẹndọ emi na yí ojlẹ susu zan to gànpamẹ hú dehe emi yizan to lizọnyizọn lọ mẹ. Etomọṣo, Johanu gbẹ́ yin ayajẹnọ, podọ e hẹn ayajẹ enẹ go na pipotọ gbẹzan etọn tọn. Etẹwẹ gọalọna ẹn? Podọ nawẹ mílọsu sọgan hẹn ayajẹ mítọn go eyin mí tlẹ pehẹ ninọmẹ he gán hẹnmẹ jẹflumẹ lẹ gbọn?

To amakikọ-whenu owhe 29 W.M. tọn, Johanu bẹ azọ́ndenamẹ etọn jẹeji taidi alijladotọ Mẹsia lọ tọn, bo to didọmọ: “Mì lẹnvọjọ, na Ahọluduta olọn tọn ko dọnsẹpọ.” (Mat. 3:2; Luku 1:12-17) Mẹsusu dotoaina ẹn. Na nugbo tọn, gbẹtọgun lẹ nọ wá sọn fidindẹn nado sè owẹ̀n etọn, podọ susu yetọn yin whinwhàn nado lẹnvọjọ bo yí baptẹm. Johanu sọ yí jintli do na avase nukọntọ sinsẹ̀n tọn dodonọ-jlatọ lẹ gando whẹdida he to tepọn yé go, eyin yé ma diọ. (Mat. 3:5-12) To vivọnu owhe 29 W.M., e hẹn adà daho hugan lizọnyizọn etọn tọn di to whenue e baptizi Jesu. Sọn ojlẹ enẹ mẹ sọyi, Johanu na anademẹ gbẹtọ lẹ nado hodo Jesu, yèdọ Mẹsia dopagbe lọ.—Joh. 1:32-37.

Na azọ́ndenamẹ vonọtaun he Johanu hẹndi wutu, Jesu dọmọ: “To mẹhe yin jiji sọn yọnnu dè lẹ  mẹ, depope ma ko sọawuhia he klohu Johanu Baptizitọ.” (Mat. 11:11) Ayihaawe ma tin dọ homẹ Johanu tọn hùn taun na dona he e mọyi lẹ. Taidi Johanu, mẹsusu wẹ ko duvivi dona susu lẹ tọn to azán mítọn gbè. Lẹnnupọndo apajlẹ mẹmẹsunnu Terry tọn ji. Ewọ po asi etọn Sandra po ko yí owhe 50 linlán zan to sinsẹ̀nzọn whenu-gigọ́ tọn mẹ. Terry dọmọ: “N’ko mọ lẹblanulọkẹyi dagbedagbe susu lẹ yí. N’sẹ̀n taidi gbehosọnalitọ, azọ́nwatọ Bẹtẹli tọn, gbehosọnalitọ titengbe, nugopọntọ lẹdo tọn, nugopọntọ agbegbe tọn, podọ todin n’to sinsẹ̀n whladopo dogọ taidi gbehosọnalitọ titengbe de.” Ayajẹnu wẹ e nọ yin nado mọ lẹblanulọkẹyi yẹwhehọluduta tọn lẹ yí, amọ́ dile mí na plọn sọn apajlẹ Johanu tọn mẹ do, e nọ biọ vivẹnudido nado hẹn ayajẹ enẹ go zọnmii, eyin ninọmẹ lẹ wá diọ.

Onú titengbe he gọalọna Johanu Baptizitọ nado hẹn ayajẹ go wẹ pinpẹn-nutọn he e gbẹ́ nọ tindo na lẹblanulọkẹyi he e mọyi wayi lẹ. Lẹnnupọndo apajlẹ de ji. To baptẹm Jesu tọn godo, hodotọ Johanu tọn lẹ jẹ didepo ji bọ Jesu tọn lẹ to jijideji. Ehe zọ́n bọ devi Johanu tọn lẹ jẹ nuhà ji, podọ yé dọnsẹpọ ẹ bo dọmọ: “Pọ́n, ewọ to gbẹtọ lẹ baptizi, mẹlẹpo sọ to e dè yì.” (Joh. 3:26) Johanu gblọn dọmọ: “Mẹdepope he tindo asiyọyọ lọ wẹ asisunọ yọyọ lọ. Ṣigba, to whenue họntọn asisunọ yọyọ lọ tọn ṣite bo sè ohó etọn, e nọ tindo ayajẹ daho, na e ko sè ogbè asisunọ yọyọ lọ tọn wutu. Enẹwutu, ayajẹ ṣie ko yin hinhẹn gọ́.” (Joh. 3:29) Johanu ma whlẹnagbà hẹ Jesu; mọjanwẹ e ma lẹndọ azọngban Jesu tọn he klohu emitọn zọ́n bọ lẹblanulọkẹyi he emi tindo masọ yin nujọnu ba do niyẹn. Kakatimọ, Johanu hẹn ayajẹ etọn go, na e yọ́n pinpẹn azọngban etọn tọn taidi “họntọn asisunọ yọyọ lọ tọn” wutu.

Pọndohlan he Johanu wleawuna gọalọna ẹn nado hẹn ayajẹ go, mahopọnna nuhe azọ́ndenamẹ etọn biọ to e si lẹpo. Di apajlẹ, Johanu yin Nazili de sọn jiji whenu, podọ enẹwutu ovẹn ma dona jẹ onù na ẹn. (Luku 1:15) Jesu dọ gando gbẹzan jlẹkaji tọn he Johanu zan go dọmọ: “Johanu wá, bo ma nọ dù bo masọ nọ nù.” To vogbingbọn mẹ, Jesu po devi etọn lẹ po ma tin to alọhẹndotenamẹ mọnkọ lẹ glọ, podọ yé nọgbẹ̀ dile gbẹtọ lẹ nọ nọ̀ do to paa mẹ. (Mat. 11:18, 19) Humọ, dile etlẹ yindọ Johanu ma wà azọ́njiawu depope, e yọnẹn dọ devi Jesu tọn lẹ, ehe bẹ delẹ to mẹhe ko hodo Johanu wayi lẹ mẹ hẹn, mọ nunina enẹ yí. (Mat. 10:1; Joh. 10:41) Kakati nado dike vogbingbọn enẹlẹ ni fẹayihasẹna ẹn, Johanu hẹn alọnu etọn ján to azọ́n he Jehovah dena ewọ mẹ.

Eyin mílọsu yọ́n pinpẹn azọ́ndenamẹ he mí tindo to alọnu to sinsẹ̀nzọn Jehovah tọn mẹ tọn, mí ma na hẹn ayajẹ mítọn bu. Terry he go mí donù wayi dọmọ: “N’nọ na ayidonugo azọ́ndenamẹ depope he n’mọyi.” Whenue e flin ojlẹ he e yizan to sinsẹ̀nzọn whenu-gigọ́ tọn mẹ, e dọmọ: “Nudepope ma vẹna mi, numimọ dagbe lẹ kẹdẹ wẹ n’nọ flin.”

Mí sọgan hẹn ayajẹ mítọn to sinsẹ̀nzọn Jiwheyẹwhe tọn mẹ siso deji, eyin mí nọ lẹnayihamẹpọn do nuhe nọ hẹn azọ́ndenamẹ kavi azọngban yẹwhehọluduta tọn depope yin nuhọakuẹ nugbonugbo ji. Lẹblanulọkẹyi de wẹ nado yin “azọ́nwatọ hatọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ.” (1 Kọl. 3:9) Kẹdẹdile aṣọ́donu he yè nọ súnsún de sọgan gbẹ́ nọ to sisẹ́ do, ayihamẹlinlẹnpọn do gbégbò daho he mí tindo nado sẹ̀n Jiwheyẹwhe ji gán gọalọna mí nado glọnalina linlẹn agọ̀ lẹ nado hò ayajẹ mítọn yí. Mí ma na nọ yí avọ́sinsan he basi mí te lẹ jlẹdo mẹdevo lẹ tọn go. Mí ma na nọ lẹndọ lẹblanulọkẹyi mítọn lẹ ma họakuẹ sọ mẹdevo lẹ tọn.—Gal. 6:4.

Johanu sọgan ko yọnẹn dọ lizọnyizọn emitọn na wá doalọte, amọ́ e sọgan nọma lẹndọ enẹ na jọ to ajiji mẹ domọ. (Joh. 3:30) To owhe 30 W.M., nudi osun ṣidopo to whenue e ko baptizi Jesu godo, Ahọlu Hẹlọdi wle Johanu sú do gànmẹ. Ṣogan, Johanu wà nuhe go e pé lẹpo nado zindonukọn to kunnudide mẹ. (Malku 6:17-20) Etẹwẹ gọalọna ẹn nado hẹn ayajẹ etọn go to whenue e pannukọn diọdo enẹlẹ? E ze ayiha etọn do gbigbọnu lẹ ji.

Whenue Johanu to gànpamẹ, e sè linlin lẹ gando lizọnyizọn Jesu tọn he to adàgblo go. (Mat. 11:2; Luku 7:18) Johanu kudeji dọ Jesu wẹ Mẹsia lọ, ṣogan e gán ko kanse ede lehe Jesu na hẹn nuhe Owe-wiwe lẹ dọ gando Mẹsia lọ go lẹpo di do. To whenuena e yindọ Mẹsia lọ na duahọlu, be vlavo  gandudu Jesu tọn na bẹjẹeji to madẹnmẹ ya? Be ehe na zọ́n bọ Johanu na yin tuntundote sọn gànpamẹ ya? Na Johanu to jejeji nado mọnukunnujẹ azọngban Jesu tọn mẹ dogọ wutu, e do awe to devi etọn lẹ mẹ hlan nado kanse Jesu dọ: “Be hiẹ wẹ Mẹhe ja lọ ya, kavi be mí dona donukun mẹdevo wẹ?” (Luku 7:19) Whenue yé lẹkọ, Johanu na ko dotoaina yé po sọwhiwhe po dile yé to zẹẹmẹ basi dọ Jesu hẹnazọ̀ngbọna gbẹtọ lẹ to azọ́njiawu-liho bo gọ̀ emi dohlan nado dọna Johanu dọmọ: “Nukuntọ́nnọ lẹ to numọ todin, sẹkunọ lẹ to zọnlinzin, pòtọnọ lẹ to yinyin kiklọ́we, tókunọ lẹ to núsè, oṣiọ lẹ to yinyin finfọn, bọ wẹndagbe lọ to yinyin lilá hlan wamọnọ lẹ.”—Luku 7:20-22.

Ayihaawe ma tin dọ linlin he yé na lọ hẹn Johanu lodo. Ehe yin kunnudenu dọ Jesu to dọdai he gando Mẹsia lọ go lẹ hẹndi. Dile etlẹ yindọ wiwá Jesu tọn ma dekọtọn do tundote Johanu tọn mẹ, Johanu yọnẹn dọ sinsẹ̀nzọn he emi wà ma yin to ovọ́ mẹ. Mahopọnna ninọmẹ etọn lẹ, e tindo whẹwhinwhẹ́n nado yin ayajẹnọ.

Taidi Johanu, eyin mí nọ ze ayiha do gbigbọnu lẹ ji, mí na penugo nado yí ayajẹ po homẹfa po do doakọnnanu. (Kol. 1:9-11) Mí gán wàmọ gbọn Biblu hihia po ayihamẹlinlẹnpọn deji po dali, ehe na zọ́n bọ mí na nọ flindọ nuhe mí wà to sinsẹ̀nzọn Jiwheyẹwhe tọn mẹ ma na yin to ovọ́ mẹ gbede. (1 Kọl. 15:58) Sandra dọmọ: “Weta Biblu tọn dopo hihia egbesọegbesọ ko gọalọna mi nado dọnsẹpọ Jehovah dogọ. Ehe gọalọna mi nado nọ ze ayiha ṣie do ewọ ji bọ e ma yin do dee titi ji.” Mí gán sọ ze ayiha do linlin azọ́n Ahọluduta lọ tọn lẹ ji, ehe sọgan gọalọna mí nado nọ mọnú zẹ̀ ninọmẹ mítọn titi lẹ go bo lẹnnupọndo nuhe Jehovah to wiwadotana lẹ ji. Sandra dọmọ: “Tito-to-whinnu sunmẹsunmẹ tọn Televiziọn JW^® tọn lẹ nọ gọalọna mí nado mọdọ mí dọnsẹpọ titobasinanu lọ dogọ, podọ nado hẹn ayajẹ go to azọ́ndenamẹ mítọn mẹ.”

Johanu Baptizitọ yí “gbigbọ po huhlọn Elija tọn” po do hẹn azọ́ndenamẹ ojlẹ gli tọn etọn di, podọ taidi Elija ewọ yin “gbẹtọ he tindo numọtolanmẹ taidi mítọn lẹ nkọ.” (Luku 1:17; Jak. 5:17) Eyin mí nọ hodo apajlẹ pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn tọn Johanu tọn bo nọ ze ayiha do gbigbọnu lẹ ji, mílọsu gán hẹn ayajẹ go to sinsẹ̀nzọn Ahọluduta lọ tọn mítọn mẹ, mahopọnna nudepope he gán jọ to gbẹzan mítọn mẹ.