1. Nugbo tẹlẹ wẹ a plọn whenue a jẹ Biblu plọn ji?

 BE A flin whenue a jẹ Biblu plọn ji ya? E gán ko paṣa we nado plọn dọ Jiwheyẹwhe do yinkọ de. Vlavo e miọnhomẹna we nado mọdọ Jiwheyẹwhe ma nọ sayana gbẹtọ lẹ to olọnzomẹ. Podọ e yọnbasi dọ todido lọ nado vọ́ mẹyiwanna towe he ko kú lẹ mọ bosọ nọpọ́ hẹ yé to Paladisi mẹ to aigba ji na ko vivi na we taun.

2. Gbọnvona nugbo Biblu tọn lẹ pinplọn, adà devo tẹlẹ mẹ wẹ a ko sọ yinukọn te? (Efesunu lẹ 5:1, 2)

² Lehe a to Ohó Jiwheyẹwhe tọn plọn sọ, mọ wẹ owanyi towe na Jehovah whẹ́n deji dogọ do niyẹn. Owanyi enẹ wẹ whàn we nado yí nuhe plọn a te lẹ do yizan mẹ. A basi nudide dagbe lẹ, na a ze yé sinai do nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn lẹ ji wutu. A ko hẹn pọndohlan po walọyizan towe po pọnte, na a jlo na hẹn homẹ Jiwheyẹwhe tọn hùn wutu. Dile ovi de nọ hodo apajlẹ mẹjitọ owanyinọ etọn de tọn do, hiẹ lọsu to apajlẹ Otọ́ olọn mẹ tọn towe tọn hodo.—Hia Efesunu lẹ 5:1, 2.

3. Kanbiọ tẹlẹ wẹ mí gán nọ kanse míde?

³ Mí gán kanse míde dọ: ‘Be owanyi ṣie na Jehovah ko siso deji todin hugan whenue n’ṣẹṣẹ lẹzun Klistiani de ya? Sọn whenue gbọ́n n’ko yí baptẹm, be aliho nulẹnpọn po nuyiwa po tọn ṣie nọ taidi Jehovah tọn dogọ—titengbe na nuhe dù owanyi didohia mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu ṣie lẹ po ya?’ Eyin “owanyi he a tindo to tintan whenu lọ” ko miọn to aliho de mẹ, ma gbọjọ blo. Onú mọnkọ de jọ do Klistiani lẹ go to owhe kanweko tintan whenu. Agbọ́ yetọn ma pé Jesu, podọ agbọ́ mílọsu tọn ma na pé e ga. (Osọ. 2:4, 7) E yọnẹn dọ mí gán hẹn owanyi he mí tindo tlolo he mí plọn nugbo lọ lodo whladopo dogọ.

4. Etẹwẹ mí na gbadopọnna to hosọ ehe mẹ?

⁴ Hosọ ehe na gbadopọnna lehe mí gán zindonukọn nado to whinwhẹ́n to owanyi mítọn na Jehovah podọ na mẹdevo lẹ mẹ  do. Enẹgodo, mí nasọ dọhodo dona delẹ he míwlẹ po mẹdevo lẹ po nọ mọyi eyin mí hẹn owanyi mítọn lodo ji.

5, 6. Avùnnukundiọsọmẹnu tẹlẹ wẹ apọsteli Paulu pehẹ to lizọnyizọn etọn whenu, amọ́ etẹwẹ whàn ẹn nado zindonukọn to Jehovah sinsẹ̀n mẹ?

⁵ Apọsteli Paulu duvivi gbẹzan dagbe de tọn to sinsẹ̀nzọn Jehovah tọn mẹ, amọ́ e dona duto avùnnukundiọsọmẹnu susu lẹ ji. Paulu nọ saba zingbejizọnlin gaa lẹ, podọ gbejizọnlin bibasi to ojlẹ enẹlẹ mẹ ma nọ bọawu. To gbejizọnlin Paulu tọn lẹ whenu to whedelẹnu, e nọ “to owù lẹ mẹ to otọ̀ ji,” podọ “to owù lẹ mẹ sọn jaguda lẹ dè.” To ojlẹ delẹ mẹ, nukundiọsọmẹtọ lẹ sọ yinuwa hẹ ẹ po kanyinylan po. (2 Kọl. 11:23-27) Podọ mẹmẹsunnu Paulu tọn lẹ ma nọ yọ́n pinpẹn vivẹnu ahundopo tọn he e nọ do nado gọalọna yé lẹ tọn to whelẹponu.—2 Kọl. 10:10; Flp. 4:15.

⁶ Etẹwẹ gọalọna Paulu nado zindonukọn to sinsẹ̀nzọn Jehovah tọn mẹ? Paulu plọn nususu gando jẹhẹnu Jehovah tọn lẹ go sọn Owe-wiwe lẹ mẹ podọ sọn numimọ mẹdetiti tọn etọn lẹ mẹ. Paulu wá kudeji dọ Jehovah Jiwheyẹwhe yiwanna emi. (Lom. 8:38, 39; Efe. 2:4, 5) Podọ e wá yiwanna Jehovah sisosiso. Paulu do owanyi etọn na Jehovah hia, na e “yilizọn na omẹ wiwe lẹ bosọ zindonukọn nado to lizọnyina yé” wutu.—Heb. 6:10.

7. Etẹwẹ yin dopo to aliho he mẹ mí gán hẹn owanyi mítọn na Jehovah jideji te lẹ mẹ?

⁷ Mí sọgan hẹn owanyi mítọn na Jiwheyẹwhe jideji eyin mí nọ yí sọwhiwhe do plọn Ohó etọn. Dile a to Biblu hia, nọ dovivẹnu nado doayi nuhe adà etọn dopodopo dehia gando Jehovah go lẹ go. Nọ kanse dewe dọ: ‘Nawẹ kandai ehe dohia gbọn dọ Jehovah yiwanna mi? Whẹwhinwhẹ́n tẹlẹ wẹ e na mi nado yiwanna Jehovah?’

8. Nawẹ odẹ̀ gán gọalọna mí nado hẹn owanyi mítọn na Jiwheyẹwhe siso dogọ gbọn?

⁸ Aliho devo he mẹ mí sọgan hẹn owanyi mítọn na Jehovah siso deji te wẹ gbọn ahunmẹdunamẹnu mítọn lẹ didọna ẹn to odẹ̀ mẹ to gbesisọ mẹ dali. (Salm. 25:4, 5) Taidi kọdetọn de, Jehovah na na gblọndo odẹ̀ mítọn lẹ tọn. (1 Joh. 3:21, 22) Khanh he yin mẹmẹyọnnu de to Asie dọmọ: “To tintan whenu, owanyi ṣie na Jehovah sinai do nuhe n’plọn gando ewọ go lẹ ji, amọ́ whenue n’wá mọ lehe e na gblọndo odẹ̀ ṣie lẹ tọn do, owanyi he n’do na ẹn wá siso dogọ. Ehe zọ́n bọ n’nọ jlo na wà nuhe na hẹn homẹ etọn hùn lẹ.” b

9. Nawẹ Timoti dohia gbọn dọ emi to owanyi he emi do na mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu emitọn lẹ po hẹn lodo?

⁹ Owhe delẹ whenue Paulu ko lẹzun Klistiani godo, e dukosọna dẹpẹ jijọ dagbenọ de he nọ yin Timoti. Timoti yiwanna Jehovah, bosọ yiwanna gbẹtọ lẹ. Paulu dọna Filipinu lẹ dọmọ: “Yẹn ma tindo mẹdevo de he tindo ayilinlẹn he taidi [Timoti] tọn, mẹhe na penukundo mì go sọn ahun mẹ wá.” (Flp. 2:20) Tofi, Paulu ma to hodọ gando nugopipe Timoti tọn nado nọ basi titona nulẹ kavi gando nugopipe etọn taidi hodọtọ gbangba tọn de go gba, amọ́ e họnwun dọ owanyi he Timoti do na mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu etọn lẹ po wẹ yinuwado Paulu ji sisosiso. Ayihaawe ma tin dọ agun he Timoti dlapọn lẹ nọ to jejeji na dlapọn etọn lẹ.—1 Kọl. 4:17.

10. Nawẹ Anna po asu etọn po do owanyi he yé tindo na mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu yetọn lẹ po hia gbọn?

¹⁰ Mílọsu lẹ nọ dín aliho lẹ nado gọalọna mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu mítọn lẹ po. (Heb. 13:16) Lẹnnupọndo numimọ Anna tọn he yin nùdego to hosọ he jẹnukọn mẹ ji. To yujẹhọn sinsinyẹn de godo, ewọ po asu etọn  po yì dla whẹndo Kunnudetọ tọn de pọ́n to owhé yetọn gbè bọ yé doayi e go dọ yujẹhọn lọ ko hẹn họta ohọ̀ yetọn tọn gble. Enẹ zọ́n bọ avọ̀ whẹndo lọ tọn depope ma to wiweji. Anna dọmọ: “Mí bẹ avọ̀ yetọn lẹ bo yàn yé, lì yé bosọ bọ̀ yé, podọ mí gọ̀ yé bẹ wá na yé. To nukun mítọn mẹ, mí ma ko wà onú kaka de, amọ́ enẹ hẹn haṣinṣan mítọn hẹ yé sinyẹn deji kakajẹ egbehe.” Owanyi he Anna po asu etọn po do na mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu lẹ po wẹ whàn yé nado gọalọna yé to aliho he yọ́n-na-yizan mẹ.—1 Joh. 3:17, 18.

11. (a) Nawẹ vivẹnudido mítọn nado do owanyi hia gán yinuwado mẹdevo lẹ ji gbọn? (b) Sọgbe hẹ Howhinwhẹn lẹ 19:17, nawẹ Jehovah nọ yinuwa gbọn whenue mí do owanyi hia?

¹¹ Whenue mí yí owanyi po homẹdagbe po do yinuwa hẹ mẹdevo lẹ, yé nọ saba doayi vivẹnudido mítọn nado wleawuna pọndohlan po jẹhẹnu Jehovah tọn nkọ lẹ po go. Podọ yé sọgan yọ́n pinpẹn homẹdagbe mítọn tọn hugan lehe mí sọgan lẹn do. Homẹ Khanh he yin nùdego wayi tọn nọ hùn taun eyin e flin mẹhe ko gọalọna ẹn lẹ. E dọmọ: “N’yọ́n pinpẹn mẹmẹyọnnu vivẹ́ he nọ plan mi yì lizọnyizọn lọ mẹ lẹpo tọn taun. Yé nọ wá ze mi, nọ basi oylọna mi nado wá dù ojlonu de kavi núdùdù whèmẹ tọn, podọ yé sọ nọ ze mi wá whégbè. Todin, n’wá mọdọ vivẹnu susu wẹ e nọ biọ to yé si nado wàmọ. Podọ owanyi mẹ wẹ yé nọ desọn nado wàmọ.” Na nugbo tọn, e ma yin mẹlẹpo wẹ na do pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn hia na nuhe mí wà na yé lẹ. Khanh dọ gando mẹhe gọalọna ẹn lẹ go dọmọ: “E na ko jlo mi nado suahọ yé na nuyiwa homẹdagbe tọn yetọn lẹpo, amọ́ n’ma yọ́n fie yemẹpo nọ nọ̀. Ṣigba, Jehovah uwọ yọnẹn, podọ odẹ̀ ṣie wẹ yindọ ewọ ni suahọ yé na nuhe yé wà na mi lẹ.” Owhẹ̀ Khanh tọn whẹ́n. Na nugbo tọn, Jehovah nọ doayi e go eyin mí tlẹ wà onú kleun de nado do homẹdagbe hia mẹdevo lẹ. E nọ pọ́n ẹn hlan taidi avọ́sinsan họakuẹ de podọ  taidi ahọ́ de he emi na gọ̀ sú.—Hia Howhinwhẹn lẹ 19:17.

12. Nawẹ mẹmẹsunnu lẹ gán nọ do owanyi yetọn na mẹhe to agun lọ mẹ lẹ hia gbọn? (Sọ pọ́n yẹdide lẹ.)

¹² Eyin mẹmẹsunnu de wẹ a yin, nawẹ a sọgan do owanyi hia mẹdevo lẹ bosọ dovivẹnu nado gọalọna yé gbọn? Mẹmẹsunnu jọja de he nọ yin Jordan kanse mẹho agun tọn de nuhe e gán wà nado wà susu dogọ to agun lọ mẹ. Mẹho agun tọn lọ pà ẹ na nukọnyiyi he e ko basi, bo wá na ẹn ayinamẹ delẹ gando nudevo he e sọgan wà dogọ lẹ go. Di apajlẹ, e na ayinamẹ Jordan nado nọ yawu wá Plitẹnhọ Ahọluduta tọn mẹ bo nọ dọnudo mẹdevo lẹ, nọ do mahẹ to opli lẹ ji, nọ dekunnu dopọ hẹ pipli kunnudegbe tọn etọn to gbesisọ mẹ, bosọ dín aliho dagbe devo he mẹ e na gọalọna mẹdevo lẹ te. Whenue Jordan yí ayinamẹ ehe do yizan mẹ, e ma yin dọ e plọn nuyọyọ lẹ kẹdẹ wẹ gba, amọ́ owanyi etọn na mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu etọn lẹ po sọ jideji ga. Jordan plọn dọ e ma yin whenue mẹmẹsunnu de lẹzun devizọnwatọ lizọnyizọnwiwa tọn, wẹ e nọ jẹ alọgọna mẹdevo lẹ ji; kakatimọ, e nọ zindonukọn nado to alọgọna mẹdevo lẹ etlẹ yin to whenue e ko yin pipà godo.—1 Tim. 3:8-10, 13.

13. Nawẹ owanyi whàn mẹmẹsunnu de he nọ yin Christian nado vọ́ pegan taidi mẹho agun tọn de gbọn?

¹³ Etẹwẹ lo eyin a ko sẹ̀n taidi devizọnwatọ lizọnyizọnwiwa tọn kavi taidi mẹho agun tọn de to ojlẹ de mẹ wayi? Jehovah nọ flin azọ́n he a ko wà wayi lẹ gọna owanyi he whàn we nado wàmọ lẹ. (1 Kọl. 15:58) E sọ nọ doayi owanyi he a zindonukọn nado to didohia go. Mẹmẹsunnu de he nọ yin Christian jẹflumẹ taun whenue yè yí azọngban mẹho tọn sọn e si. Ṣogan, e dọmọ: “Owanyi whàn mi bọ n’de nado wà nuhe go n’pé lẹpo nado to Jehovah sẹ̀n, vlavo n’tindo azọngban delẹ kavi lala.” To nukọn mẹ, e sọ vọ́ wá yin pipà taidi mẹho.  Christian yigbe dọmọ: “N’dibu pẹẹde nado vọ́ kẹalọyi azọngban mẹho tọn. Amọ́ n’dọ dọ eyin Jehovah gbọn lẹblanu etọn dali jlo dọ n’ma vọ́ sẹ̀n taidi mẹho, n’na wàmọ, na owanyi he n’do na ewọ gọna mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu ṣie lẹ po wutu.”

14. Etẹwẹ a plọn sọn nuhe mẹmẹyọnnu de he wá sọn Géorgie dọ mẹ?

¹⁴ Devizọnwatọ Jehovah tọn lẹ sọ nọ do owanyi hia kọmẹnu yetọn lẹ. (Mat. 22:37-39) Di apajlẹ, mẹmẹyọnnu Elena, he nọ nọ̀ otò Géorgie tọn mẹ dọmọ: “To tintan whenu, onú dopo gee he nọ whàn mi nado dọyẹwheho wẹ owanyi he n’do na Jehovah. Amọ́ dile owanyi ṣie na Otọ́ olọn mẹ tọn ṣie to whinwhẹ́n deji, owanyi ṣie na gbẹtọ lẹ sọ jideji ga. N’nọ tẹnpọn nado lẹnnupọndo nuhahun he pehẹ yé te lẹ po hosọ he gán jẹ ahun yetọn mẹ lẹ po ji. Lehe n’to nulẹnpọndo yé ji sọ, mọ wẹ n’nọ jlo nado gọalọna yé dogọ do niyẹn.”—Lom. 10:13-15.

15, 16. Dile nujijọ he yin vivọ́ basi lọ dohia do to yẹdide lọ lẹ mẹ, dona tẹlẹ wẹ nọ wá sọn owanyi didohia mẹdevo lẹ mẹ?

¹⁵ Eyin mí do owanyi hia mẹmẹsunnu mítọn lẹ, e ma yin yewlẹ kẹdẹ wẹ e nọ hẹn ale wá na. Whenue COVID-19 bẹjẹeji, mẹmẹsunnu de he nọ yin Paolo po asi etọn po plọn mẹmẹyọnnu mẹhomẹ susu lehe yé gán nọ yí nuyizan lẹtliki tọn yetọn zan nado dekunnu do. E wá pà mẹmẹyọnnu de he e nọ vẹawuna to tintan whenu nado zan nuyizan lẹtliki tọn etọn ganji. E penugo  bo yí i zan nado basi oylọna hẹnnumẹ etọn lẹ wá Hùnwhẹ Oflin tọn. Kandeko to yé mẹ wẹ duvivi Oflin lọ tọn gbọn hodọdopọ video ji tọn gblamẹ! Vivẹnudido Paolo po asi etọn po tọn hẹn ale wá na mẹmẹyọnnu lọ po hẹnnumẹ etọn lẹ po. To nukọn mẹ, mẹmẹyọnnu lọ kanwehlan Paolo dọmọ: “A wanu na alọ nuyizan lọ tọn he a dohia míwu mẹhomẹ lẹ. N’ma na wọn mẹtọnhopọn Jehovah tọn po vivẹnudido vẹkuvẹku towe lẹ po pọ́n gbede.”

¹⁶ Numimọ lẹ taidi ehe nkọ plọn Paolo onú titengbe de. E flinnu in dọ owanyi yin nujọnu hugan oyọnẹn kavi nugopipe jọwamọ tọn. E flin dọmọ: “Nugopọntọ lẹdo tọn wẹ n’yin dai. To egbehe, n’mọdọ dile etlẹ yindọ wẹnlatọ lẹ sọgan ko wọn hodidọ he n’na lẹ, yé gbẹ́ nọ flin alọgọ nujọnu tọn he n’na yé lẹ.”

17. Mẹnu lẹ wẹ nasọ mọaleyi eyin mí do owanyi hia?

¹⁷ Eyin mí do owanyi hia mẹdevo lẹ, mílọsu lẹ nọ mọaleyi sọn e mẹ to aliho madonukun lẹ mẹ. Jonathan, he nọ nọ̀ Nouvelle Zélande, yigbe dọ nugbo wẹ ehe. To sibigbe whèmẹ dopo he owhè hùn sinsinyẹn, e mọ gbehosọnalitọ de he to kunnude to alitó. Jonathan basi dide nado nọ wazọ́n dopọ hẹ gbehosọnalitọ lọ to sibigbe whèmẹ he bọdego lẹ. To ojlẹ lọ mẹ, ewọ lọsu ma ko yọ́n obá he mẹ nuyiwa homẹdagbe tọn ehe na hẹn ale wá na ẹn jẹ. Jonathan yigbe dọmọ: “To ojlẹ enẹ mẹ to gbẹzan ṣie mẹ, n’ma yiwanna lizọnyizọn kunnudegbe tọn. Amọ́ whenue n’dotoaina aliho mẹpinplọn tọn gbehosọnalitọ lọ tọn bo mọ lehe e to kọdetọn dagbe tindo do to lizọnyizọn etọn mẹ, ehe whàn mi nado yiwanna azọ́n ehe. N’jihọntọn dagbe de he gọalọna mi nado whẹ́n to gbigbọ-liho, nado duvivi lizọnyizọn lọ tọn, podọ nado dọnsẹpọ Jehovah dogọ.”

18. Etẹwẹ Jehovah jlo dọ mí ni nọ wà?

¹⁸ Jehovah jlo dọ mímẹpo ni whẹ́n to owanyi he mí do na emi podọ na mẹdevo lẹ mẹ. Dile mí ko plọn do, mí gán hẹn owanyi mítọn na Jehovah lodo eyin mí nọ hia Ohó etọn, nọ lẹnayihamẹpọn deji bosọ nọ hodẹ̀ hlan ẹn to gbesisọ mẹ. Owanyi mítọn na mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu mítọn lẹ po na siso deji eyin mí nọ gọalọna yé to aliho dagbe lẹ mẹ. Lehe owanyi mítọn to whinwhẹ́n deji sọ, mọ wẹ mí na dọnsẹpọ Jehovah po whẹndo gbigbọmẹ tọn mítọn po hugan gbede pọ́n do niyẹn. Podọ mí nasọ duvivi haṣinṣan enẹlẹ tọn kakadoi!