1, 2. Dile numimọ Angelito tọn dohia do, etẹwẹ dopodopo mítọn dona wà?

BE KUNNUDETỌ Jehovah tọn wẹ mẹjitọ towe lẹ yin ya? Eyin mọ wẹ, hẹn do ayiha mẹ dọ a ma sọgan dugu haṣinṣan mẹdetiti tọn de tintindo hẹ Jehovah tọn sọn yé dè. Vlavo mẹjitọ mítọn lẹ nọ sẹ̀n Jiwheyẹwhe kavi lala, dopodopo mítọn wẹ dona wleawuna haṣinṣan mẹdetiti tọn de hẹ Jehovah.

² Lẹnnupọndo numimọ mẹmẹsunnu de tọn ji he nọ yin Angelito. Ewọ yin pinplọn whẹ́n to whẹndo Kunnudetọ tọn de mẹ. Ṣigba, to whenue e gbẹ́ yin jọja, e nọ mọdọ emi ma vẹ́ po Jiwheyẹwhe po sọmọ. E dọmọ: “N’to Jehovah sẹ̀n to ojlẹ lọ mẹ, na n’jlo na wà nue whẹndo ṣie to wiwà poun wutu.” Amọ́, Angelito basi dide nado nọ yí whenu susu zan dogọ na Ohó Jiwheyẹwhe tọn hihia po ayihamẹlinlẹnpọn deji po, podọ e sọ jẹ dẹ̀ho ji whẹwhẹ hlan Jehovah. Etẹwẹ yin kọdetọn lọ? Angelito dọmọ: “N’wá mọdọ aliho dopo gee lọ nado vẹ́ po Otọ́ yiwanna ṣie Jehovah po wẹ yindọ yẹnlọsu ni dovivẹnu nado yọ́n ewọ.” Numimọ Angelito tọn fọ́n kanbiọ titengbe delẹ dote: Vogbingbọn tẹwẹ tin to akọjijẹ hẹ Jehovah po yinyọ́n ewọ ganji po ṣẹnṣẹn? Podọ nawẹ mí nọ wá yọ́n Jehovah gbọn?

3. Vogbingbọn tẹwẹ tin to Jehovah yinyọnẹn po yinyọ́n ewọ ganji po ṣẹnṣẹn?

³ Mí sọgan lẹndọ mẹde yọ́n Jehovah eyin mẹlọ yọ́n yinkọ Jiwheyẹwhe tọn kavi jẹakọ hẹ delẹ to nuhe Ewọ ko dọ bosọ wà  lẹ mẹ. Ṣigba, Jehovah yinyọnẹn ganji bẹ nususu hẹn humọ. Mí dona nọ yí whenu zan nado plọnnu gando Jehovah po jẹhẹnu dagbedagbe etọn lẹ po go. Gbọnmọ dali kẹdẹ wẹ mí sọgan jẹ nukunnumọjẹ nuhe to godona hodidọ po nuyiwa etọn lẹ po mẹ ji. Enẹ na gọalọna mí nado yọnẹn eyin vlavo ewọ kẹalọyi pọndohlan, nudide po nuyiwa mítọn lẹ po kavi lala. Tlolo he mí ko mọnukunnujẹ ojlo Jehovah tọn na mí mẹ, mí dona yinuwa sọgbe hẹ nuhe mí plọn lọ.

4. Nawẹ dogbigbapọnna apajlẹ he to Biblu mẹ lẹ na gọalọna mí gbọn?

⁴ Mẹdelẹ sọgan nọ ṣàn mí kò na mí jlo na sẹ̀n Jehovah wutu, podọ nukundiọsọmẹ yetọn tlẹ sọgan sinyẹn deji eyin mí jẹ gbẹdo hẹ omẹ etọn lẹ ji. Ṣigba, eyin mí dejido Jehovah go, ewọ ma na gbẹ́ mí dai gbede. Gbọnmọ dali, mí to dodonu họntọnjiji hẹ Jiwheyẹwhe tọn de zedai, ehe na nọ aimẹ dile mí na togbẹ̀ dẹnsọ. Be mí sọgan yọ́n Jehovah jẹ obá enẹ mẹ nugbonugbo ya? Gbau! Apajlẹ he gbẹtọvi mapenọ delẹ taidi Mose po Ahọlu Davidi po zedai dohia dọ enẹ yọnbasi. Dile mí to dogbapọnna nuyiwa yetọn lẹ, mí na mọ gblọndo na kanbiọ awe delẹ: Nawẹ yé wá yọ́n Jehovah gbọn? Podọ, etẹlẹ wẹ mí sọgan plọn sọn apajlẹ yetọn lẹ mẹ?

5. Etẹwẹ Mose de nado wà?

⁵ Mose yinuwa sọgbe hẹ nuhe ewọ plọn. To whenue Mose do nudi owhe 40, e de nado dogbẹ́ hẹ omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ, yèdọ Heblu lẹ, kakati nado yin yinyọnẹn taidi “visunnu viyọnnu Falo tọn tọn.” (Heb. 11:24) Mose gbẹ́ otẹn nukundeji de dai. To whenue ewọ nọ adà Heblu he yin afanumẹ to Egipti lẹ tọn mẹ, e yọnẹn dọ Falo, yèdọ gandutọ huhlọnnọ he nọ yin pinpọnhlan di yẹwhe de, na gblehomẹ sinsinyẹn do emi go. Lehe nuyiwa yise tọn etọn jẹna ayidego do sọ! Mose dejido Jehovah go. Jidide enẹ yin dodonu dolido de he zọ́n bọ haṣinṣan etọn hẹ Jiwheyẹwhe dẹn-to-aimẹ.—Howh. 3:5.

6. Etẹwẹ mí sọgan plọn sọn apajlẹ Mose tọn mẹ?

⁶ Etẹwẹ enẹ plọn mí? Taidi Mose, mímẹpo wẹ dona basi nudide de: Be mí na de nado sẹ̀n Jiwheyẹwhe bo dogbẹ́ hẹ omẹ etọn lẹ ya? E sọgan biọ dọ mí ni basi avọ́sinsan susu nado sẹ̀n Jiwheyẹwhe, podọ e yọnbasi dọ mẹhe ma yọ́n Jehovah lẹ ni diọnukunsọ mí. Amọ́, eyin mí dejido Otọ́ olọn mẹ tọn mítọn go, mí sọgan kudeji dọ ewọ na gọalọna mí!

7, 8. Etẹwẹ Mose zindonukọn nado to pinplọn?

⁷ Mose zindonukọn nado to nuplọn gando jẹhẹnu Jehovah tọn lẹ go, podọ nado nọ wà ojlo Etọn. Di apajlẹ, to whenue e yin bibiọ to Mose si nado plan akọta Islaeli tọn sọn kanlinmọgbenu, ewọ whleawu bosọ dọna Jehovah pludopludo dọ emi ma pegan. Jiwheyẹwhe do awuvẹmẹ sisosiso hia Mose, bo wleawu alọgọ de tọn na ẹn. (Eks. 4:10-16) Taidi kọdetọn de, Mose penugo nado lá owẹ̀n whẹdida tọn huhlọnnọ lẹ na Falo. Enẹgodo, Mose mọ bọ Jehovah yí huhlọn Etọn zan to whenue E whlẹn Islaelivi lẹ gán, ṣigba bo và Falo po awhànpa etọn lẹ po sudo to Ohù Vẹẹ mẹ.—Eks. 14:26-31; Salm. 136:15.

⁸ To whenue Mose plan Islaelivi lẹ tọ́n sọn Egipti godo, yé nọ to nuhlundọ mapote. Etomọṣo, Mose doayi homẹfa daho Jehovah tọn go dile Ewọ to nuyiwa hẹ omẹ etọn he E tundote sọn kanlinmọgbenu lẹ. (Salm. 78:40-43) Mose sọ mọdọ whiwhẹ ayidego tọn wẹ Jehovah dohia bo do diọlinlẹn, to whenue ewọ biọ to e si nado wàmọ.—Eks. 32:9-14.

9. Sọgbe hẹ Heblu lẹ 11:27, obá tẹ mẹ wẹ haṣinṣan Mose po Jehovah po tọn sinyẹn jẹ?

⁹ To whenue yé tọ́n sọn Egipti godo, Mose wá vẹ́ po Jehovah po sọmọ bọ e taidi dọ ewọ  sọgan mọ Otọ́ olọn mẹ tọn etọn tlọlọ wẹ nkọ. (Hia Heblu lẹ 11:27.) Nado do obá he mẹ haṣinṣan yetọn sinyẹn jẹ hia, Biblu dọmọ: “Jehovah nọ dọho hẹ Mose nukun sọ nukun, kẹdẹdile gbẹtọ de nọ dọho hẹ gbẹtọ hatọ etọn do.”—Eks. 33:11.

10. Etẹwẹ mí dona wà nado yọ́n Jehovah ganji?

¹⁰ Etẹwẹ enẹ plọn mí? Nado yọ́n Jehovah ganji, e ma ko pé nado plọnnu gando jẹhẹnu etọn lẹ go gba, ṣigba mí sọ dona nọ wà ojlo etọn. To egbehe, ojlo Jehovah tọn wẹ yindọ “gbẹtọ wunmẹ lẹpo ni yin whinwhlẹngán bo wá oyọnẹn he pegan nugbo tọn kọ̀n.” (1 Tim. 2:3, 4) Aliho dopo nado wà ojlo Jiwheyẹwhe tọn wẹ nado plọnnu mẹdevo lẹ gando Jehovah go.

11. Dile mí to nuplọn mẹdevo lẹ gando Jehovah go, nawẹ mí nọ wá yọ́n ewọ dogọ gbọn?

¹¹ To paa mẹ, whenue mí to nuplọn mẹdevo lẹ gando Jehovah go wẹ mílọsu nọ wá yọ́n ewọ dogọ. Di apajlẹ, mí nọ mọ kunnudenu awuvẹmẹ Jehovah tọn tlọlọ to whenue e deanana mí yì mẹhe tindo ninọmẹ ahun mẹ tọn he jẹ lẹ dè. (Joh. 6:44; Owalọ 13:48) Mí nọ mọ huhlọn he Ohó Jiwheyẹwhe tọn tindo whenue mí doayi e go dọ mẹhe mí to nuplọn lẹ dealọ sọn aṣa ylankan lẹ mẹ bo jẹ gbẹtọ-yinyin yọyọ lọ yí dogo ji. (Kol. 3:9, 10) Podọ mí nọ mọ kunnudenu homẹfa Jiwheyẹwhe tọn dile e to dotẹnmẹ lẹ hundote na mẹsusu to aigba-denamẹ mítọn ji nado plọnnu gando ewọ go bo yin whinwhlẹngán.—Lom. 10:13-15.

12. Dile Eksọdusi 33:13 dohia do, etẹwẹ Mose biọ, podọ etẹwutu?

¹² Mose ma yí haṣinṣan etọn hẹ Jehovah do gbẹ̀n asajikàn. Etlẹ yin to whenue Mose ko wà azọ́n huhlọnnọ susu to oyín Jiwheyẹwhe tọn mẹ godo, e yí sisi do biọ Jehovah dọ ni dike emi ni yọ́n ewọ dogọ. (Hia Eksọdusi 33:13.) Mose ko tindo owhe 80 linlán to whenue e basi obiọ enẹ, ṣigba e yọnẹn dọ nususu gbẹ́ tin bọ emi dona plọn gando Otọ́ owanyinọ olọn mẹ tọn emitọn go.

13. Etẹwẹ yin dopo to aliho he mẹ mí sọgan dohia dọ haṣinṣan mítọn hẹ Jiwheyẹwhe họakuẹ na mí te lẹ mẹ?

¹³ Etẹwẹ enẹ plọn mí? Mahopọnna whenue gbọ́n mí ko to Jehovah sẹ̀n, mí ma dona yí haṣinṣan mítọn hẹ ewọ do gbẹ̀n asajikàn gbede. Dopo to aliho he mẹ mí sọgan dohia hezeheze dọ haṣinṣan mítọn hẹ Jiwheyẹwhe họakuẹ na mí te mẹ wẹ nado nọ dọhona ẹn to odẹ̀ mẹ.

14. Naegbọn odẹ̀ do yin aliho titengbe de nado plọnnu gando Jiwheyẹwhe go dogọ?

¹⁴ Hodọdopọ dagbe wẹ nọ hẹn haṣinṣan de lodo. Enẹwutu, nọ dọnsẹpọ Jiwheyẹwhe gbọn dẹ̀hiho hlan ẹn whẹwhẹ dali, bo ma nọ dibu gbede nado dọ nuhe to ahun ji na we lẹ na ẹn blo. (Efe. 6:18) Krista he nọ nọ̀ Turquie dọmọ: “Owanyi ṣie na Jehovah po jidide ṣie to ewọ mẹ po nọ jideji to whedepopenu he n’dọ linlẹn ṣie lẹ na ẹn to odẹ̀ mẹ bo wá mọdọ ewọ gọalọna mi. Whenue n’mọ lehe Jehovah nọ na gblọndo na odẹ̀ ṣie lẹ do, enẹ gọalọna mi nado nọ mọ Ewọ di Otọ́ podọ Họntọn de.”

15. Etẹwẹ Jehovah dọ gando Ahọlu Davidi go?

¹⁵ Ahọlu Davidi yin jiji to akọta he ko yin kinklandowiwe hlan Jehovah Jiwheyẹwhe de mẹ. Ṣigba, Davidi wà nususu hú aṣa sinsẹ̀n tọn whẹndo etọn tọn lẹ hihodo poun. E wleawuna haṣinṣan mẹdetiti tọn de hẹ Jiwheyẹwhe, podọ Jehovah yiwanna ẹn to aliho vonọtaun mẹ. Jehovah lọsu dọ gando Davidi go dọ ewọ yin “sunnu de he ahun [Emitọn] kẹalọyi.” (Owalọ 13:22) Nawẹ Davidi wá vẹ́ po Jehovah po sọmọ gbọn?

16. Etẹwẹ Davidi plọn gando Jehovah go dile e to nudida lẹ pọ́n?

 ¹⁶ Davidi plọnnu gando Jehovah go sọn nudida lẹ mẹ. Whenue Davidi gbẹ́ yin jọja, e nọ yí ojlẹ susu zan to gbonu, dile e to nukunpedo lẹngbọ otọ́ etọn tọn lẹ go. E yọnbasi dọ ojlẹ enẹlẹ mẹ wẹ ewọ jẹ ayihamẹlẹnpọn do nuhe Jehovah dá lẹ ji te. Di apajlẹ, dile Davidi to agahomẹ pọnhlan to zánmẹ, e ma yin sunwhlẹvu madosọha lẹ kẹdẹ wẹ e na ko nọ mọ gba, ṣigba e na ko nọ doayi jẹhẹnu Mẹlọ he dá yé tọn lẹ go ga. Davidi yin whinwhàn nado wlan dọmọ: “Olọn lẹ to gigo Jiwheyẹwhe tọn lá; agahomẹ sọ to azọ́n alọ etọn tọn jla.” (Salm. 19:1, 2) To whenue Davidi lẹnnupọndo aliho he mẹ gbẹtọvi lẹ yin didá te ji, e doayi nuyọnẹn jiawu Jehovah tọn go. (Salm. 139:14) Dile Davidi to vivẹnudo nado mọnukunnujẹ azọ́n Jehovah tọn lẹ mẹ, enẹ whàn ẹn nado whiwhẹ ede.—Salm. 139:6.

17. Etẹwẹ mí sọgan plọn eyin mí nọ lẹnayihamẹpọn do nudida lẹ ji?

¹⁷ Etẹwẹ enẹ plọn mí? Nọ tindo ojlo to nudida lẹ mẹ. E ma ko pé nado nọgbẹ̀ to aihọn whanpẹnọ he Jehovah dá ehe mẹ poun; nuhe e bẹhẹn lẹ nisọ nọ hẹn awuji mí! To gbẹzan egbesọegbesọ tọn towe mẹ, nọ lẹnayihamẹpọn do nuhe nudida he lẹdo we lẹ, yèdọ atin lẹ, kanlin lẹ po gbẹtọ lẹ po plọn we gando Jehovah go ji. To whenẹnu, a na nọ mọ nususu plọn gando Otọ́ owanyinọ towe go to azán dopodopo ji. (Lom. 1:20) Podọ, a na mọdọ owanyi he a tindo na ẹn na to sinsinyẹn deji egbesọegbesọ.

18. Dile Salmu lẹ 18tọ dohia do, etẹwẹ Davidi yigbe etọn?

¹⁸ Davidi doayi e go dọ Jehovah to alọgọna emi. Di apajlẹ, to whenue Davidi to hihọ́-basina lẹngbọ otọ́ etọn tọn lẹ sọn kinnikinni de si podọ sọn beali de si, e mọdọ Jehovah wẹ gọalọna emi nado duto kanlin nuwledutọ huhlọnnọ enẹlẹ si. To whenue Davidi gbawhàn Goliati awhànfuntọ asuka lọ tọn, e họnwun na ẹn gblegede dọ Jehovah wẹ to anadena emi. (1 Sam. 17:37) Podọ to whenue Davidi họ̀ngán sọn alọ Ahọlu Sauli awuwhàntọ lọ tọn mẹ, ewọ mọnukunnujẹemẹ dọ Jehovah wẹ whlẹn emi. (Salm. 18, nukinkan aga tọn) Gbẹtọ goyitọ de sọgan ko jlo nado mọ pipà yí na nuwadotana enẹlẹ wutu. Ṣigba Davidi yin whiwhẹnọ, enẹwutu e kẹalọyi dọ Jehovah wẹ gọalọna emi to gbẹzan emitọn mẹ.—Salm. 138:6.

19. Etẹwẹ mí sọgan plọn sọn apajlẹ Davidi tọn mẹ?

¹⁹ Etẹwẹ enẹ plọn mí? E ma ko pé dọ mí ni nọ biọ alọgọ Jehovah tọn poun. Mí sọ dona nọ tẹnpọn nado doayi whenue ewọ gọalọna mí po lehe e wàmọ do po go. Eyin mí nọ gbọn whiwhẹ dali kẹalọyi dọ mí tindo dogbó, mí na mọ hezeheze dọ Jehovah nọ wleawu nuhe whèdo mí lẹ tọn na mí. Podọ whedepopenu he mí doayi e go dọ Jehovah gọalọna mí, haṣinṣan mítọn hẹ ewọ nọ lodo dogọ. Isaac, yèdọ mẹmẹsunnu de he nọ nọ̀ Fidji bo ko sẹ̀n Jehovah na owhe susu lẹ, mọdọ ehe yin nugbo. E dọmọ: “Eyin n’lẹnnupọndo gbẹzan ṣie ji, n’sọgan mọ lehe Jehovah ko gọalọna mi do sọn whenue n’jẹ Biblu plọn ji kakajẹ egbé. Taidi kọdetọn de, Jehovah yin omẹ nujọnu tọn de na mi.”

20. Etẹwẹ mí sọgan plọn sọn haṣinṣan he Davidi tindo hẹ Jiwheyẹwhe mẹ?

²⁰ Davidi nọ do jẹhẹnu Jehovah tọn nkọ lẹ hia. Jehovah dá mí po nugopipe lọ po nado nọ do jẹhẹnu etọn nkọ lẹ hia. (Jen. 1:26) Lehe mí to nuplọn gando jẹhẹnu Jehovah tọn lẹ go sọ, mọ wẹ mí na penugo nado nọ hodo apajlẹ etọn dogọ do niyẹn. Na Davidi wá yọ́n Otọ́ olọn mẹ tọn etọn ganji wutu, e penugo nado hodo apajlẹ Etọn to nuyiwa etọn hẹ mẹdevo lẹ mẹ. Lẹnnupọndo apajlẹ dopo poun ji.  Davidi waylando sọta Jehovah to whenue e deayọ hẹ Bati-ṣeba, bosọ kàn ayiha bọ asu etọn yin hùhù. (2 Sam. 11:1-4, 15) Ṣigba, Jehovah de nado do lẹblanu hia Davidi, yèdọ dawe de he ko do lẹblanu hia mẹdevo lẹ. Na Davidi tindo haṣinṣan dagbe mọnkọ hẹ Jehovah wutu, ewọ wá yin dopo to ahọlu he mẹlẹ yiwanna hugan to Islaeli lẹ mẹ, bosọ yin apajlẹ de he go Jehovah yí ahọlu devo lẹ jlẹdo to Islaeli.—1 Ahọ. 15:11; 2 Ahọ. 14:1-3.

21. To kọndopọ mẹ hẹ Efesunu lẹ 4:24 gọna 5:1, etẹwẹ na yin kọdetọn lọ lẹ eyin mí “nọ hodo apajlẹ Jiwheyẹwhe tọn”?

²¹ Etẹwẹ enẹ plọn mí? Mí dona “nọ hodo apajlẹ Jiwheyẹwhe tọn.” E ma yindọ mọwiwà nọ hẹn ale wá na mí kẹdẹ wẹ gba, amọ́ e sọ nọ gọalọna mí nado yọ́n ewọ. Eyin mí wleawuna jẹhẹnu etọn nkọ lẹ, mí nọ dohia dọ ovi etọn lẹ wẹ mí yin nugbonugbo.—Hia Efesunu lẹ 4:24; 5:1.

22, 23. Etẹwẹ na yin kọdetọn lọ eyin mí yí nuhe mí plọn gando Jehovah go lẹ do yizan mẹ?

²² Dile mí ko mọ do, Jehovah nọ do ede hia mí gbọn nudida lẹ po Ohó etọn Biblu po gblamẹ. Owe vonọtaun enẹ bẹ apajlẹ devizọnwatọ nugbonọ Jiwheyẹwhe tọn susu tọn hẹn taidi Mose po Davidi po, yèdọ apajlẹ mẹhe tọn mí sọgan hodo lẹ. Jehovah ko yí adà etọn wà. Mílọsu dona yí adà mítọn wà bo plọnnu gando ewọ go jẹ obá he mẹ mí penugo jẹ.

²³ Mí ma na doalọtena nupinplọn gando Jehovah go gbede. (Yẹwh. 3:11) Nujọnu lọ ma yin obá he mẹ mí plọnnu gando ewọ go jẹ gba, ṣigba lehe mí nọ yí nuhe mí plọn lẹ zan do. Eyin mí nọ yí nuhe mí plọn lẹ do yizan mẹ bosọ nọ tẹnpọn nado hodo apajlẹ Otọ́ owanyinọ mítọn tọn, ewọ na to dindọnsẹpọ mí zọnmii. (Jak. 4:8) Gbọn Ohó etọn gblamẹ, ewọ hẹn mí deji dọ emi ma na gbẹ́ mẹhe to dindin emi lẹ dai gbede gba.