1, 2. (a) Etẹwẹ Jubile yin? (Pọ́n apotin lọ “ Etẹwẹ Jubile Yin to Hohowhenu?”) (b) Etẹ go wẹ Jesu dọho gando to Luku 4:16-18 mẹ?

TO OTÒ susu mẹ, gbẹtọ lẹ nọ saba dù hùnwhẹ owhe 50tọ nujijọ vonọtaun lẹ tọn. Hùnwhẹ ehelẹ nọ yin yiylọdọ Jubile. Nuwiwa he nọ zọnpọ hẹ jubile lẹ sọgan dẹn na azán dopo, osẹ dopo kavi etlẹ yin humọ, amọ́ yé nọ wá vivọnu to godo mẹ, podọ ayajẹ he yé nọ hẹnwa nọ yawu yin winwọn.

² Mí na gbadopọnna jubile de he tlẹ sọ yọ́n tlala hú dehe nọ yin bibasi to owhe 50tọ lẹpo mẹ to Islaeli hohowhenu tọn bo nọ dẹn na owhe dopo. Jubile hohowhenu tọn enẹ hẹn mẹdekannujẹ wá na mẹhe basi i lẹ. Naegbọn mí dona tindo ojlo to e mẹ to egbehe? Whẹwhinwhẹ́n lọ wẹ yindọ owhe Jubile tọn to Islaeli nọ flin mí onú dagbedagbe de he Jehovah to nina mí etlẹ yin todin, yèdọ tundote de he na dẹn-to-aimẹ, podọ ehe go Jesu ko dọho gando.—Hia Luku 4:16-18.

3. Dile Levitiku 25:8-12 dohia do, nawẹ Islaelivi lẹ nọ mọaleyi sọn Jubile mẹ gbọn?

³ Mí sọgan mọnukunnujẹ nuhe dọ Jesu te gando mẹdekannujẹ go mẹ dogọ, eyin mí gbadopọnna Jubile he Jiwheyẹwhe basi tito etọn na omẹ etọn lẹ to hohowhenu jẹnukọn whẹ́. Jehovah dọna Islaelivi lẹ dọmọ: “Mì dona klan owhe 50tọ do wiwe bo lá mẹdekannujẹ to aigba lọ ji na mẹhe nọ nọ̀ e ji lẹpo. Ehe na lẹzun Jubile de na mì bọ dopodopo mìtọn na lẹkọyi aigba mìtọn lẹ ji, podọ yì whẹndo mìtọn lẹ mẹ.” (Hia Levitiku 25:8-12.) To hosọ he jẹnukọn mẹ, mí gbadopọnna lehe Islaelivi lẹ nọ mọaleyi sọn Gbọjẹzan sẹmẹsẹmẹ tọn lọ mẹ do. Ṣigba, nawẹ yé nọ mọaleyi sọn Jubile mẹ gbọn? Mí ni dọ dọ sunnu  Islaelivi de duahọ daho de, podọ taidi kọdetọn de e to dandannu glọ nado sà aigba etọn do suahọ lọ. To owhe Jubile tọn mẹ, aigba enẹ dona yin gigọjo na ẹn. Gbọnmọ dali, ewọ sọgan ‘lẹkọyi aigba etọn ji,’ bọ ogú sọgodo tọn ovi etọn lẹ tọn ma na dọ̀n. To ninọmẹ devo mẹ, dawe de he biọ nuhahun sinsinyẹn lẹ mẹ sọgan sà dopo to ovi etọn lẹ mẹ—kavi etlẹ yin edetiti—do kanlinmọgbenu nado suahọ de. To owhe Jubile tọn lọ mẹ, kanlinmọ lọ dona ‘lẹkọyi whẹndo etọn mẹ.’ Ehe zọ́n bọ mẹdepope ma nọ yin afanumẹ kakadoi matin todido! Lehe enẹ do mẹtọnhopọn Jehovah tọn hia do sọ!

4, 5. Naegbọn mí dona tindo ojlo to Jubile hohowhenu tọn lọ mẹ to egbehe?

⁴ Ale devo tẹwẹ Jubile nọ hẹnwa? Jehovah dọmọ: “Mẹdepope to mì mẹ ma na lẹzun wamọnọ, na e họnwun dọ Jehovah na dona we to aigba he Jehovah Jiwheyẹwhe towe to nina we nado yí taidi ogú lọ ji.” (Deut. 15:4) Lehe enẹ gbọnvona nuhe to jijọ to aihọn ehe mẹ do sọ, fie adọkunnọ nọ fọ́n bo nọ to adọkun jẹ dogọ, bọ wamọnọ nọ fọ́n bo nọ to ohẹ́n jẹ dogọ te!

⁵ Taidi Klistiani lẹ, mí ma tin to Osẹ́n Mose tọn glọ. Ehe dohia dọ mí ma to dandannu glọ nado hodo tito Jubile hohowhenu tọn lọ he nọ biọ dọ yè ni tún afanumẹ lẹ dote, jo ahọ́ ahọ́tọnọ lẹ tọn na yé, bo gọ̀ ogú-yigba lẹ jo. (Lom. 7:4; 10:4; Efe. 2:15) Etomọṣo, nujọnu wẹ e yin nado tindo ojlo to Jubile mẹ. Etẹwutu? Na mí sọgan duvivi mẹdekannujẹ, kavi tundote de tọn, he nọ flin mí tito he Jehovah zedai na Islaelivi lẹ.

6. Etẹ si wẹ gbẹtọvi lẹ dona yin tuntundote sọn?

⁶ Mímẹpo wẹ do hudo mẹdekannujẹ tọn, na mí yin afanumẹ lẹ to aliho he blawu de mẹ, yèdọ afanumẹ ylando tọn. Na mí yin ylandonọ lẹ wutu, mí nọ poyọnho, nọ jẹazọ̀n bosọ nọ kú. Mẹsusu nọ mọ kunnudenu enẹ tọn to whenue yé pọ́n yede to mẹpọ́nnu mẹ, kavi yì dotowhé nado mọ nukunpedomẹgo yí. Mí sọ nọ jẹflumẹ eyin mí waylando. Apọsteli Paulu yigbe dọ emi yin hinhẹn zun “kanlinmọ na osẹ́n ylando tọn he tin to agbasa [emitọn] mẹ.” E yidogọ dọmọ: “Gbẹtọ  tapònọ he yẹn yin! Mẹnu wẹ na whlẹn mi sọn agbasa he to okú ehe hẹnwa to yẹn mẹ lọ si?”—Lom. 7:23, 24.

7. Dọdai tẹwẹ Isaia dọ gando mẹdekannujẹ go?

⁷ Mí dopẹ́ dọ Jiwheyẹwhe wleawuna aliho de nado whlẹn mí kavi tún mí dote sọn ylando si. Jesu wẹ yin họnhungan tundote enẹ tọn. To owhe kanweko 8tọ J.W.M., yẹwhegán Isaia dọ dọdai mẹdekannujẹ sọgodo tọn vonọtaun de tọn. Mẹdekannujẹ vonọtaun enẹ na hẹn ale susu wá hú dehe Islaelivi lẹ duvivi etọn to owhe Jubile tọn mẹ. E wlan dọmọ: “Gbigbọ Oklunọ Nupojipetọ Jehovah tọn tin to ji e, na Jehovah ko yiamisisadode mi nado lá wẹndagbe na homẹmimiọnnọ lẹ. Ewọ ko do mi hlan nado blá apà na mẹhe ahun yetọn jẹflumẹ lẹ, nado lá tundote hlan kanlinmọ lẹ.” (Isa. 61:1) Mẹnu go wẹ dọdai enẹ gando?

8. Mẹnu go wẹ dọdai tundote tọn he Isaia dọ lọ gando?

⁸ Dọdai titengbe he gando tundote go enẹ jẹ hẹndi mọ ji to whenue Jesu bẹ lizọnyizọn etọn jẹeji godo. Whenue e yì sinagọgu he to tòpẹvi etọn Nazalẹti mẹ, Jesu hia hogbe Isaia tọn enẹlẹ na Ju he pli dopọ to finẹ lẹ. Jesu yí hogbe enẹlẹ zan gando ede go dọmọ: “Gbigbọ Jehovah tọn tin to ji e, na e ko yiamisisadode mi nado lá wẹndagbe na wamọnọ lẹ. Ewọ ko do mi hlan nado lá tundote hlan kanlinmọ lẹ podọ nukunnumimọ hlan nukuntọ́nnọ lẹ, nado tún mẹhe yin kọgbidina lẹ dote, nado dọyẹwheho owhe alọkẹyi Jehovah tọn.” (Luku 4:16-19) Nawẹ Jesu hẹn dọdai enẹ di gbọn?

9. Tundote wunmẹ tẹwẹ mẹsusu donukun to ojlẹ Jesu tọn mẹ?

⁹ Gbẹtọ lẹ ko jẹ vivi tundote kavi mẹdekannujẹ he Isaia dọ dọdai etọn bọ Jesu hia lọ tọn dù ji bẹsọn owhe kanweko tintan whenu. Jesu do nugbo-yinyin enẹ tọn hia to whenue e dọmọ: “Egbehe wẹ adà Owe-wiwe tọn he mì ṣẹṣẹ sè ehe yin hinhẹndi.” (Luku 4:21) Mẹsusu he sè nuhe Jesu hia lẹ sọgan ko to nukundo diọdo delẹ to tonudidọ-liho nado yin tuntundote sọn Lomu glọ. Yé sọgan ko tindo numọtolanmẹ dawe awe delẹ tọn nkọ, mẹhe dọmọ: “Míwlẹ tindo todido dọ dawe ehe wẹ mẹlọ he na whlẹn Islaeli.” (Luku 24:13, 21) Ṣigba, mí yọnẹn dọ Jesu ma na tuli hodotọ etọn lẹ nado fọngu sọta Lomu, na agbàn pinpẹn he yin dido do kọ̀ji na yé wutu. Kakatimọ, ewọ plọn yé nado nọ yí “nuhe yin Sesali tọn lẹ na Sesali.” (Mat. 22:21) To whelọnu lo, nawẹ Jesu hẹn mẹdekannujẹ wá to ojlẹ enẹ mẹ gbọn?

10. Etẹ si wẹ Jesu tún gbẹtọ lẹ dote sọn?

 ¹⁰ Visunnu Jiwheyẹwhe tọn wá nado gọalọna gbẹtọvi lẹ nado yin tuntundote to aliho awe mẹ. Tintan, Jesu tún yé dote sọn nuplọnmẹ nukọntọ sinsẹ̀n tọn lẹ tọn he yin agbàn to kọ̀ji na yé lẹ si. To ojlẹ lọ mẹ, Ju susu wẹ yin afanumẹ na aṣa po nuyise agọ̀ lẹ po. (Mat. 5:31-37; 15:1-11) Mẹhe nọ ylọ yede dọ alihiamẹtọ gbigbọmẹ tọn lẹ lọsu yin nukuntọ́nnọ to linlẹn de mẹ. Na yé gbẹ́ Mẹsia lọ po nukunnumọjẹnumẹ gbigbọmẹ tọn he e nọ namẹ po dai wutu, yé gbọṣi zinvlu po ylando po mẹ. (Joh. 9:1, 14-16, 35-41) Nuplọnmẹ Jesu tọn he sọgbe lẹ gọna apajlẹ dagbe etọn tún homẹmimiọnnọ lẹ dote to gbigbọ-liho.—Malku 1:22; 2:23–3:5.

11. Etẹwẹ yin aliho awetọ he mẹ Jesu hẹn mí jẹ mẹdekannu te?

¹¹ Aliho awetọ he mẹ Jesu hẹn gbẹtọvi lẹ jẹ mẹdekannu te wẹ yindọ e tún yé dote sọn kanlinmọgbenu ylando he yé dugu etọn lọ tọn. To dodonu avọ́sinsan Jesu tọn ji, Jiwheyẹwhe sọgan jo ylando mẹhe do yise hia bosọ kẹalọyi ofligọ he Ewọ wleawuna lọ tọn lẹ na yé. (Heb. 10:12-18) Jesu dọmọ: “Eyin Visunnu lọ hẹn mì jẹ mẹdekannu, mì na jẹ mẹdekannu nugbonugbo.” (Joh. 8:36) Ayihaawe ma tin dọ mẹdekannujẹ enẹ pọnte taun hú dehe Islaelivi lẹ sọgan tindo to owhe Jubile tọn mẹ! Di apajlẹ, sunnu de he yin tuntundote to Jubile whenu sọgan gbẹ́ lẹzun afanumẹ, podọ to popolẹpo mẹ, e sọgan wá kú. Ṣigba mẹdekannujẹ he Jesu na mí na yin tẹgbẹ tọn.

12. Mẹnu lẹ wẹ omẹ tintan he mọaleyi sọn tundote he Jesu lá lọ mẹ?

¹² To azán Pẹntikọsti owhe 33 W.M. tọn gbè, Jehovah yí gbigbọ wiwe do de apọsteli lẹ gọna sunnu po yọnnu nugbonọ devo lẹ po. E kẹalọyi yé taidi visunnu sọdodovi etọn lẹ, bọ gbọnmọ dali, yé na yin finfọnsọnku do olọn mẹ to nukọn mẹ nado duahọlu hẹ Jesu. (Lom. 8:2, 15-17) Yewlẹ wẹ omẹ tintan he mọaleyi sọn tundote he Jesu lá to sinagọgu Nazalẹti tọn lọ mẹ. Sunnu po yọnnu enẹlẹ po masọ yin afanumẹ na nuplọnmẹ lalo lẹ ba, kavi na aṣa nukọntọ sinsẹ̀n tọn Ju lẹ tọn he ma sọgbe hẹ owe-wiwe lẹ. Jiwheyẹwhe sọ nọ pọ́n yé hlan di mẹhe ko yin tuntundote sọn nuyiwadomẹji ylankan ylando tọn lẹ si. Jubile yẹhiadonu tọn ehe he bẹjẹeji sọn hodotọ yiamisisadode Klisti tọn lẹ ji to owhe 33 W.M., na wá opodo to vivọnu Gandudu Owhe Fọtọ́n Jesu tọn. Etẹwẹ mí na ko wadotana to whenẹnu?

13, 14. Gbọnvona Klistiani yiamisisadode lẹ, mẹnu lẹ wẹ sọgan mọaleyi sọn tundote he Jesu lá lọ mẹ?

¹³ To egbehe, gbẹtọ ahunjijlọnọ livi susu sọn akọta lẹpo mẹ wẹ yin apadewhe “lẹngbọ devo lẹ” tọn. (Joh. 10:16) Jiwheyẹwhe ma de yé nado duahọlu hẹ Jesu to olọn mẹ. Kakatimọ, yé tindo todido sinai do Biblu ji lọ nado nọgbẹ̀ kakadoi to aigba ji. Be todido towe niyẹn ya?

¹⁴ Etlẹ yin todin, a to vivi dona delẹ tọn dù, ehe mẹhe na tin to Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn mẹ to olọn mẹ lẹ nọ mọyi. Gbọn yise tintindo to ohùn he Jesu sọndai lọ mẹ dali, a sọgan biọ jona ylando towe lẹ tọn. Enẹ na zọ́n bọ a na tindo teninọ dagbe po ayihadawhẹnamẹnu dagbe de po to Jiwheyẹwhe nukọn. (Efe. 1:7; Osọ. 7:14, 15) Sọ lẹnnupọndo dona he sin vivi dù a te lẹ ji, na a ko yin tuntundote sọn nuyise lalo he go a ko tẹdo wayi na owhe susu lẹ si wutu. Jesu dọmọ: “Mìwlẹ nasọ yọ́n nugbo lọ, nugbo lọ nasọ hẹn mì jẹ mẹdekannu.” (Joh. 8:32) Ayajẹ nankọ die nado tindo mẹdekannujẹ mọnkọ!

15. Mẹdekannujẹ po dona tẹlẹ po wẹ mí gán donukun to sọgodo?

¹⁵ A sọgan donukun mẹdekannujẹ he gbloada humọ de to nukọn mẹ. To sọgodo he to yakẹ, Jesu na yinuwa po gbemima po nado sukúndona sinsẹ̀n lalo po gandudu gbẹtọvi tọn mẹhodutọ lẹ po. Jiwheyẹwhe na basi hihọ́na “gbẹtọ susugege de” he nọ sẹ̀n ewọ, podọ enẹgodo e na hùn dotẹnmẹ dote na  yé nado duvivi dona susu lẹ tọn to paladisi aigba ji tọn de mẹ. (Osọ. 7:9, 14) Gbẹtọ madosọha lẹ na yin finfọnsọnku bo na tindo dotẹnmẹ hundote lọ nado yin tuntundote sọn nuyiwadomẹji ylando Adam tọn lẹpo si.—Owalọ 24:15.

16. Tundote he gbloada taun tẹwẹ to tepọn gbẹtọvi lẹ?

¹⁶ To Gandudu Owhe Fọtọ́n tọn lọ whenu, Jesu po gandutọgbẹ́ etọn lẹ po na gọalọna gbẹtọvi lẹ nado jẹ pipé kọ̀n to agbasa-liho podọ to gbigbọ-liho. Ojlẹ hẹngọwa po tundote po tọn enẹ na taidi owhe Jubile Islaeli tọn. Gbọnmọ dali, mẹhe nọ sẹ̀n Jehovah po nugbonọ-yinyin po to aigba ji lẹpo na lẹzun gbẹtọvi pipé bo vò sọn ylando si.

17. Dọdai tẹwẹ Isaia 65:21-23 dọ gando omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ go? (Pọ́n yẹdide he to wepa ji.)

¹⁷ Isaia 65:21-23 basi zẹẹmẹ lehe gbẹninọ na wá te to aigba ji do tọn. (Hia.) Gbẹninọ ma na yin apọṣimẹnu. Kakatimọ, Biblu dọ dọ to ojlẹ enẹ mẹ, omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ na wazọ́n he na hẹn ale po pekọ po wá lẹ. To vivọnu Owhe Fọtọ́n lọ tọn, mí sọgan kudeji dọ “nudida lọsu na ede [na] yin hinhẹn jẹ mẹdekannu sọn afanumẹ-yinyin na gbigble mẹ bo tindo mẹdekannujẹ gigonọ he yin ovi Jiwheyẹwhe tọn lẹ tọn.”—Lom. 8:21.

18. Naegbọn mí sọgan deji dọ sọgodo dagbedagbe de to tepọn mí?

¹⁸ Kẹdẹdile Jehovah ze tito de dai, na Islaelivi lẹ nido nọ hẹn jlẹkajininọ go gando azọ́n po gbọjẹ po go do, nudopolọ wẹ e na yin na omẹ etọn lẹ to Gandudu Owhe Fọtọ́n Klisti tọn he ja lọ whenu. Ayihaawe ma tin dọ whenu na tin na nuwiwa gbigbọmẹ tọn lẹ. To egbehe, sinsẹ̀n-bibasi na Jiwheyẹwhe yin nujọnu nado tindo ayajẹ, podọ e nasọ yinmọ to aihọn yọyọ lọ mẹ. Na nugbo tọn, mí tindo whẹwhinwhẹ́n dagbe nado nọ jaya to azọ́n dagbe po nuwiwa gbigbọmẹ tọn he mí sọgan donukun lẹ po mẹ to whenue gbẹtọvi he tindo yise lẹ na duvivi ogbẹ̀ tọn to Gandudu Owhe Fọtọ́n Klisti tọn lọ whenu.