AYIHAAWE ma tin dọ a nọ yọ́n pinpẹn nunina voovo Jehovah tọn lẹ tọn, ehe bẹ mẹdekannujẹ nudide bibasi tọn towe nado de lehe a gán duvivi nunina enẹlẹ tọn do hẹn. Homẹhunnu wẹ e yin dọ Biblu dọ dọ ovẹn yin nunina de sọn Jiwheyẹwhe dè, bo tlẹ dọ dọ: “Akla yin bibasi na nukiko, podọ ovẹn nado duvivi ogbẹ̀ tọn.” (Yẹwh. 10:19; Salm. 104:15) Amọ́ a gán ko doayi e go dọ mẹdelẹ ko do nuhahun ahàn sinsinyẹn nùnù tọn. Humọ, pọndohlan voovo wẹ mẹlẹ tindo lẹdo aihọn pé gando ahàn sinsinyẹn nùnù go. Amọ́ afọdide nuyọnẹn tọn tẹlẹ wẹ Klistiani lẹ dona ze?

Mahopọnna fie mí nọ nọ̀ kavi aṣa he mẹ mí whẹ́n te, eyin mí na dotẹnmẹ pọndohlan Jiwheyẹwhe tọn nado deanana nulẹnpọn po nudide mítọn lẹ po, ayihaawe ma tin dọ mí na mọaleyi podọ e nasọ zọ́n bọ gbẹzan mítọn na do ayajẹ.

Dile a na ko doayi e go do, mẹsusu lẹ to aihọn lọ mẹ wẹ nọ saba nùahàn bosọ nọ nùmú. Mẹdelẹ gán nọ nùahàn na numọtolanmẹ awuvivi tọn he e gán hẹnwa wutu. Mẹdevo lẹ nọ nùahàn nado duto nuhahun yetọn lẹ ji. Podọ to lẹdo delẹ mẹ, mẹlẹ nọ pọ́n mẹhe nọ nùahàn zẹjlẹgo lẹ hlan taidi mẹhe hunnukun kavi asuka.

Amọ́, Klistiani lẹ tindo anademẹ nuyọnẹn tọn lẹ sọn Mẹdatọ owanyinọ yetọn dè. Di apajlẹ, e na mí avase gando kọdetọn vẹadi he ahàn nùnù zẹjlẹgo nọ hẹnwa lẹ go. To Howhinwhẹn lẹ 23:29-35 mẹ, mí gán ko hia zẹẹmẹ gigọ́ he yin bibasi gando ahànnumunọ de gọna delẹ to nuhahun he ahàn nùnù zẹjlẹgo nọ hẹnwa lẹ mẹ go. a Mẹho agun tọn de to Europe he nọ yin Daniel flin gbẹzan he e zan whẹpo do lẹzun Klistiani nugbo de bo dọmọ: “Ahàn sinsinyẹn nùnù zẹjlẹgo zọ́n bọ n’basi nudide ylankan lẹ bosọ do numimọ awufiẹsa tọn lẹ he hẹn awugble sinsinyẹn wá na mi to numọtolanmẹ-liho.”

Nawẹ Klistiani de gán yí mẹdekannujẹ nudide bibasi tọn etọn zan bo dapana nuhahun he ahàn nùnù zẹjlẹgo gán hẹnwa lẹ gbọn? Aṣli lọ wẹ nado nọ dike pọndohlan Jiwheyẹwhe tọn ni nọ deanana nulẹnpọn po nuyiwa mítọn lẹ po.

Mì gbọ mí ni gbadopọnna nuhe Biblu dọ gando ahàn sinsinyẹn nùnù gọna mẹwhinwhàn he wutu mẹdelẹ do nọ nùahàn go.

Ohó Jiwheyẹwhe tọn ma jẹagọdo ahàn sinsinyẹn nùnù do jlẹkaji. Na nugbo tọn, Biblu dohia dọ ovẹn nùnù gán hẹn awuvivi wá. Mí hia dọmọ: “Dù núdùdù towe po ayajẹ po bosọ nù ovẹn towe po aglinjijẹ po.” (Yẹwh. 9:7) Jesu nù ovẹn to nujijọ de whenu, podọ devizọnwatọ nugbonọ Jehovah tọn devo lẹ sọ wà nudopolọ ga.—Mat. 26:27-29; Luku 7:34; 1 Tim. 5:23.

Etomọṣo, Ohó Jiwheyẹwhe tọn dohia hezeheze dọ vogbingbọn tin to ahàn sinsinyẹn nùnù po ahànnumu po ṣẹnṣẹn. E dọ to aliho he họnwun mẹ dọmọ: “Mì nọ nù ovẹn mú blo.” (Efe. 5:18) Podọ etlẹ sọ dohia dọ “ahànnumunọ lẹ . . . ma na dugu Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn.” (1 Kọl. 6:10) Mọwẹ, Jehovah jẹagọdo ahàn nùnù zẹjlẹgo po ahànnumu po sinsinyẹn. Kakati nado nọ hodo aliho nuyiwa tọn he yinuwado aṣa mítọn ji de domọ poun, mí nọ yiwanna nado tindo pọndohlan Jiwheyẹwhe tọn.

Mẹdelẹ nọ lẹndọ emi gán nùahàn sinsinyẹn susu bo ma na mú. Amọ́ enẹ do owù taun. Owe-wiwe lẹ hẹn ẹn họnwun dọ “afanumẹ ovẹn susu tọn” yinyin gán sisẹ́ mẹde nado ṣinuwa sinsinyẹn, podọ e gán bẹpla haṣinṣan etọn hẹ Jehovah. (Titu 2:3;  Howh. 20:1) Jesu tlẹ na avase dọ “nùnù zẹjlẹgo” gán glọnalina mẹde nado biọ aihọn yọyọ Jiwheyẹwhe tọn mẹ. (Luku 21:34-36) Eyin mọ wẹ, etẹwẹ gán gọalọna Klistiani de nado dapana omọ̀ he nọ saba zọnpọ hẹ ahàn sinsinyẹn nùnù lẹ?

Owùnu taun wẹ e yin dọ mẹde ni na dotẹnmẹ aṣa he mẹ e whẹ́n te nado yinuwado nukun he e nọ yí do pọ́n ahàn nùnù ji. Klistiani lẹ nọ gbọn nuyọnẹn dali wà nuhe nọ hẹn homẹ Jehovah tọn hùn lẹ, na nuhe dù dùdù po nùnù po. Biblu flinnu mí dọ: “Vlavo mì to dùdù kavi to nùnù wẹo kavi nudevo depope he mì to wiwà, mì nọ wà nulẹpo na gigo Jiwheyẹwhe tọn.” (1 Kọl. 10:31) Kanbiọ po nunọwhinnusén Biblu tọn delẹ po die he ji mí dona lẹnnupọndo:

Be n’nọ nùahàn sinsinyẹn nado hẹn homẹ mẹdevo lẹ tọn hùn wẹ ya? Eksọdusi 23:2 dọmọ: “Hiẹ ma dona hodo gbẹtọgun.” Tofi, Jehovah to avase na Islaelivi lẹ ma nado hodo apajlẹ mẹhe ma nọ hẹn homẹ emitọn hùn lẹ tọn. Avase enẹ sọ gando Klistiani lẹ go to egbehe. Eyin mí na dotẹnmẹ hagbẹ lẹ nado yinuwado nulẹnpọn po nudide he mí nọ basi gando ahàn sinsinyẹn po go ji, mí gán wá jẹla sọn Jehovah dè bo gbẹkọ nujinọtedo etọn lẹ go.—Lom. 12:2.

Be n’nọ nùahàn sinsinyẹn nado do obá he mẹ n’do huhlọn jẹ hia wẹ ya? To aṣa delẹ mẹ, mẹlẹ nọ saba nùahàn sinsinyẹn bosọ nọ nùmú podọ enẹ yin alọkẹyi. (1 Pita 4:3) Amọ́ doayi ayinamẹ nuyọnẹn tọn he to 1 Kọlintinu lẹ 16:13 mẹ go he dọmọ: “Mì nọ nukle, mì lodo to yise mẹ, mì nọ hẹn mìde di sunnu, mì yin huhlọnnọ.” Be ahàn sinsinyẹn gán gọalọna mẹde nado yin huhlọnnọ nugbonugbo ya? Paali. E bọawu dọ ahàn sinsinyẹn nùnù ni yinuwado nugopipe mẹde tọn nado lẹnnupọn ganji bosọ basi nudide dagbe lẹ ji. Taidi kọdetọn de, kakati ahàn sinsinyẹn nùnù zẹjlẹgo ni do mẹde hia di huhlọnnọ, e nọ do mẹlọ hia di madogánnọ wẹ. Isaia 28:7 basi zẹẹmẹ mẹhe nọ danbú na ahàn sinsinyẹn wutu lẹ tọn taidi mẹhe to sàmù bosọ nọ wà nuhe ma sọgbe.

Huhlọn nujọnu tọn nọ wá sọn Jehovah dè bo nọ biọ dọ mí ni nọ nukle, bo lodo to yise mẹ. (Salm. 18:32) Klistiani nugbo de gán wà ehe, eyin e nọ nọ̀ aṣeji bo nọ yinuwa po nujikudo po nado basi hihọ́na ede sọn nuhe gán gbleawuna ẹn to gbigbọ-liho lẹ si. Jesu do huhlọn mọnkọ hia whenue e to aigba  ji, podọ mẹsusu nọ na ẹn sisi na e yin adọgbotọ bo magbe nado wà nuhe sọgbe wutu.

Be n’nọ nùahàn sinsinyẹn nado de ayiha sọn nuhahun ṣie lẹ ji wẹ ya? Salmu-kantọ de kàn to gbọdo glọ dọ: “Whenue magbọjẹ lẹ húagbọ́ mi, hiẹ [Jehovah] miọnhomẹna mi bo hẹn kọgbọ wá na mi.” (Salm. 94:19) Eyin nuhahun lẹ gbaṣinyọ́n we, nọ lẹhlan Jehovah nado mọ kọfanamẹ yí kakati nido yin ahàn sinsinyẹn. Aliho dagbe de nado wàmọ wẹ nado nọ hodẹ̀ hlan Jehovah whẹwhẹ. Humọ, mẹsusu ko mọdọ e nọ yọ́n nado dín ayinamẹ yọ́n-na-yizan lẹ sọn họntọn he whèwhín de dè to agun mẹ. Na nugbo tọn, ahàn sinsinyẹn nùnù nado duto nuhahun lẹ ji gán bẹpla walọyizan dagbe mẹde tọn bo dekanpona gbemima etọn nado wà nuhe sọgbe. (Hos. 4:11) Daniel he go mí donù wayi dọmọ: “N’diahi hẹ magbọjẹ po numọtolanmẹ whẹhuhu tọn po. N’nọ nùahàn nado duto nuhahun lọ ji, amọ́ nuhahun devo lẹ wẹ mọwiwà sọ nọ hẹnwa podọ n’hẹn họntọn ṣie lẹ po sisi mẹdetiti tọn ṣie po bu.” Etẹwẹ wá gọalọna Daniel? E dọmọ: “N’wá doayi e go dọ Jehovah sin hudo wẹ n’do to apá ṣie, e ma yin ahàn sinsinyẹn tọn. E wá pà mi bọ n’penugo nado pehẹ nuhahun ṣie lẹ bosọ duto yé ji.” Nugbo lọ wẹ yindọ Jehovah to finẹ to whelẹponu nado fakọna mí, eyin etlẹ taidi dọ wà-gbọn-de-ma-tin.—Flp. 4:6, 7; 1 Pita 5:7.

Eyin a nọ nùahàn sinsinyẹn to whedelẹnu, naegbọn a ma na yí kanbiọ he bọdego ehelẹ do gbeje dewe pọ́n: ‘Be hagbẹ whẹndo tọn kavi họntọn vivẹ́ de ko dọ ahunmẹdunamẹnu etọn gando aṣa ahàn nùnù tọn ṣie go wẹ ya?’ Eyin mọ wẹ, e gán yin ohia lọ dọ a tindo aṣa de kavi nuhahun de ehe a ma na ayidonugo. ‘Be n’nọ nùahàn todin hugan dai tọn wẹ ya?’ Ninọmẹ towe gán taidi mẹhe ma ko yin afanumẹ na ahàn sinsinyẹn, amọ́ bo ko to ali lọ ji tọn. ‘Be e nọ vẹawuna mi nado gọ̀n ahàn sinsinyẹn ma nù na azán kleun de kavi humọ wẹ ya?’ Eyin mọ wẹ, a gán ko yí ahàn sinsinyẹn nùnù do dó aṣa kavi ko yin afanumẹ na ahàn sinsinyẹn. Vlavo alọgọ doto lẹ tọn gán gbọ nuhahun lọ.

Nado dapana owù kavi nuhahun he nọ zọnpọ hẹ ahàn sinsinyẹn nùnù, Klistiani delẹ ko de nado nọla na ahàn sinsinyẹn nùnù mlẹnmlẹn. Mẹdevo lẹ gán de ma nado nọ nùahàn paali na yé ma yiwanna poun wutu. Eyin họntọn towe de basi nudide  mọnkọ, a gán dohia dọ emi nọ hò etọn pọ́n eyin a nọ na sisi nudide etọn bo ma nọ mọhodọdego.

Kavi a gán mọdọ nuyọnẹnnu wẹ e yin nado ze dogbó mẹdetiti tọn lẹ dai. Klistiani de gán ze dogbó lẹ dai gando obá he mẹ e na nùahàn jẹ go. Kavi e gán ze osẹ́n mẹdetiti tọn lẹ dai gando whla nẹmu he e na nùahàn go, vlavo whladopo to osẹ dopo mẹ kavi dọ e na nọ nù do jlẹkaji to núdùdù whenu. Mẹdevo lẹ ko ze dogbó lẹ dai gando ahàn sinsinyẹn wunmẹ he yé na nọ nù go, taidi ovẹn kavi bia-hàn nùnù do jlẹkaji, amọ́ bo nọ dapana ahànta nùnù etlẹ yin to whenue yè ṣaka ẹ dopọ hẹ ahàn devo lẹ. Eyin mẹde ko ze dogbó lẹ dai gando ahàn nùnù go, e na bọawuna mẹlọ dogọ ma nado yì zẹ̀ dogbó enẹlẹ go. Podọ e masọ biọ dọ Klistiani he whèwhín de nisọ to nuhà eyin e ko basi nudide mọnkọ bo ko sọ magbe nado tẹdego.

Numọtolanmẹ mẹdevo lẹ tọn hihòpọn sọ yin adà devo he mí na hẹn do ayiha mẹ. Lomunu lẹ 14:21 dọmọ: “E pọnte ma nado dù olàn kavi nù ovẹn kavi wà nudepope he na hẹn mẹmẹsunnu towe dahli.” Nawẹ a gán yí ayinamẹ ehe zan gbọn? Nọ do owanyi mẹmẹsunnu tọn hia. Eyin a mọdọ ahàn sinsinyẹn nùnù gán gbleawuna mẹde, be owanyi ma na whàn we nado yí jlọjẹ towe do sanvọ́ ya? Gbọnmọ dali, a na dohia dọ a nọ hò numọtolanmẹ mẹdevo lẹ tọn pọ́n, bo nọ na sisi yé bosọ nọ dín ale yetọn e ma yin towe titi.—1 Kọl. 10:24.

Humọ, aṣẹpatọ lẹ gán de osẹ́n lẹ tọ́n he gán deanana nudide Klistiani de tọn. Osẹ́n enẹlẹ gán magbe e whè gbau owhe nẹmu he mẹde na do whẹpo do nùahàn sinsinyẹn tọn, kavi gbẹ́ dọ mẹde ma dona nùahàn whẹpo do kùnhún kavi kẹkẹ kavi whẹpo do zan maṣinu delẹ.—Lom. 13:1-5.

Jehovah ko doyẹyigona mí bo na mí mẹdekannujẹ nado duvivi nuhe e na mí lẹ tọn. Ehe bẹ nunina mẹdekannujẹ nudide bibasi tọn yiyizan whenue mí jlo na de nuhe mí na dù po nuhe mí na nù po hẹn. Mì gbọ nudide mítọn lẹ ni nọ dohia dọ mí yọ́n pinpẹn mẹdekannujẹ ehe tọn bo nọ yí i zan nado hẹn homẹ Otọ́ olọn mẹ tọn mítọn tọn hùn.