1. Etẹwẹ sunnu Klistiani de dona wà nado do kọdetọn dagbe?

 AHỌLU DAVIDI dọna Sọlomọni dọmọ: “Yin huhlọnnọ bo do dewe hia di sunnu.” (1 Ahọ. 2:1-3) To egbehe, sunnu Klistiani lẹpo nọ wà dagbe nado hodo ayinamẹ enẹ. Na enẹ nido pà yé, yé dona plọn nado nọ setonuna osẹ́n Jiwheyẹwhe tọn bosọ nọ yí nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn lẹ do yizan mẹ to adà gbẹzan tọn yetọn lẹpo mẹ. (Luku 2:52) Naegbọn e do yin nujọnu sọmọ na mẹmẹsunnu jọja lẹ nado lẹzun sunnu Klistiani he whèwhín lẹ?

2, 3. Naegbọn e do yin nujọnu dọ mẹmẹsunnu jọja lẹ ni lẹzun Klistiani he whèwhín lẹ?

² Sunnu Klistiani de nọ hẹn azọngban titengbe lẹ di to whẹndo mẹ podọ to agun mẹ. Matin ayihaawe, mìwu mẹmẹsunnu jọja lẹ nọ lẹnnupọndo azọngban he mì gán hẹndi to sọgodo lẹ ji. Vlavo yanwle mìtọn wẹ nado biọ sinsẹ̀nzọn whenu-gigọ́ tọn mẹ, nado lẹzun devizọnwatọ lizọnyizọnwiwa tọn, podọ mẹho agun tọn de to nukọn mẹ. E gán sọ nọ jlo mì nado wlealọ bo jivi lẹ. (Efe. 6:4; 1 Tim. 3:1) Nado jẹ yanwle ehelẹ kọ̀n bosọ tindo kọdetọn dagbe, e na biọ dọ mì ni yin Klistiani he whèwhín lẹ. b

³ Etẹwẹ gán gọalọna mì nado lẹzun Klistiani he whèwhín lẹ? Nugopipe titengbe delẹ tin he mì dona wleawuna. Eyin mọ wẹ, etẹwẹ mì gán wà todin nado wleawudai bosọ tindo kọdetọn dagbe to azọngban depope he mì na wá hẹndi to sọgodo lẹ mẹ?

4. Fitẹ wẹ a gán mọ apajlẹ dagbe he a gán hodo lẹ te? (Sọ pọ́n yẹdide lọ.)

⁴ Nọ hodo afọdòmẹ mẹhe tindo apajlẹ dagbe lẹ tọn. Biblu donù jọja sunnu susu go he yè gán hodo apajlẹ dagbe yetọn. Sunnu  hohowhenu tọn enẹlẹ yiwanna Jiwheyẹwhe bosọ hẹn azọngban susu lẹ di nado penukundo omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ go. A gán sọ mọ mẹhe tindo apajlẹ dagbe lẹ to sunnu Klistiani he whèwhín lẹ ṣẹnṣẹn to whẹndo towe titi mẹ podọ to agun towe mẹ. (Heb. 13:7) Humọ, a tindo apajlẹnọ pipé lọ, yèdọ Jesu Klisti. (1 Pita 2:21) Dile a yí sọwhiwhe do to nuplọn do apajlẹnọ ehelẹ ji, nọ lẹnnupọndo jẹhẹnu titengbe yetọn lẹ ji. (Heb. 12:1, 2) Enẹgodo, basi dide lehe a na hodo apajlẹ sunnu ehelẹ tọn do tọn.

5. Nawẹ a gán wleawuna nugopipe nulẹnpọn tọn gbọn, podọ naegbọn enẹ do yin nujọnu? (Salmu lẹ 119:9)

⁵ Wleawuna ‘nugopipe nulẹnpọn tọn bosọ whlá ẹ.’ (Howh. 3:21) Sunnu he tindo nugopipe nulẹnpọn tọn nọ yí sọwhiwhe do lẹnnupọn whẹpo do yinuwa. Enẹwutu, nọ dovivẹnu sinsinyẹn nado wleawuna nugopipe enẹ bosọ hẹn e go. Etẹwutu? Aihọn ehe gọ́ na jọja sunnu he nọ yin anadena gbọn linlẹn yetọn titi lẹ dali kavi he nọ na dotẹnmẹ numọtolanmẹ yetọn nado deanana nuyiwa yetọn lẹ. (Howh. 7:7; 29:11) Linlinnamẹnu lẹ gán sọ yinuwado ji we to aliho sinsinyẹn mẹ. Amọ́ nawẹ a gán wleawuna nugopipe nulẹnpọn tọn gbọn? Bẹjẹeji po nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn lẹ pinplọn po bosọ lẹnnupọndo nuhewutu yé na hẹn ale wá na we ji. Enẹgodo, po alọgọ nunọwhinnusẹ́n enẹlẹ tọn po, basi nudide he na hẹn homẹ Jehovah tọn hùn lẹ. (Hia Salmu lẹ 119:9.) Eyin a wleawuna nugopipe vonọtaun ehe, be a ko ze afọdide titengbe de nado lẹzun sunnu Klistiani he whèwhín de. (Howh. 2:11, 12; Heb. 5:14) Lẹnnupọndo lehe nugopipe nulẹnpọn tọn na hẹn ale wá na we to ninọmẹ awe ehelẹ mẹ do ji: (1) dile a to nuyiwa hẹ mẹmẹyọnnu lẹ podọ (2) dile a to nudide basi gando nusisọ́ po aṣọ́dido towe po go.

6. Nawẹ nugopipe nulẹnpọn tọn na gọalọna mẹmẹsunnu jọja de nado nọ do sisi hia mẹmẹyọnnu lẹ gbọn?

⁶ Nugopipe nulẹnpọn tọn na gọalọna we nado nọ na sisi yọnnu lẹ. Nude ma ylan to e mẹ dọ jọja sunnu de ni tindo ojlo to mẹmẹyọnnu de mẹ. Amọ́, jọja sunnu he tindo nugopipe nulẹnpọn tọn de ma na dọ, kavi kàn, kavi wà nudepope he sọgan fọ́n numọtolanmẹ owanyi tọn dote na mẹmẹyọnnu lọ, adavo e to nulẹnpọndeji nugbonugbo taidi alọwlemẹ sọgodo tọn  etọn. (1 Tim. 5:1, 2) Eyin mẹmẹsunnu de to họntọn mẹ hẹ mẹmẹyọnnu de, e na jlo na basi hihọ́na yinkọ dagbe mẹmẹyọnnu lọ tọn, bọ yé omẹ awe lẹ ma na nọ nọ̀ yede ṣo gbede adavo eyin yé to fie mẹdevo lẹ gán mọ yé te.—1 Kọl. 6:18.

7. Nawẹ nugopipe nulẹnpọn tọn na gọalọna mẹmẹsunnu jọja de whenue e to nudide basi gando nusisọ́ po aṣọ́dido po go gbọn?

⁷ Aliho devo he mẹ jọja sunnu de nọ dohia te dọ emi wleawuna nugopipe nulẹnpọn tọn te wẹ nado nọ basi nudide dagbe lẹ to whẹho nusisọ́ po aṣọ́dido po tọn mẹ. To paa mẹ, mẹhe nọ wleawuna nusisọ́ he to zòji bosọ nọ basi ajọjijla yetọn lẹ nọ yin mẹhe ma tindo sisi na Jehovah lẹ kavi nọ zan gbẹzan mawé lẹ. Linlẹn mawé yetọn nọ yinuwado aliho nusisọ́ tọn yetọn he nọ finyọ́n tánun-tánun kavi he nọ zọ́n bọ sunnu nọ di yọnnu lẹ ji. Whenue jọja sunnu he to lilẹzun Klistiani he whèwhín de to nudide basi gando nuhe e na do go, nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn gọna apajlẹ dagbe mẹdevo lẹ tọn to agun lọ mẹ wẹ na deanana ẹn. E gán kanse ede dọ: ‘Be nudide ṣie lẹ nọ dohia dọ n’do wunza bosọ nọ hò mẹdevo lẹ tọn pọ́n ya? Be aliho he mẹ n’nọ sọnú te nọ hẹn ẹn bọawuna mẹdevo lẹ nado mọdọ n’yin sinsẹ̀n-basitọ Jiwheyẹwhe tọn de nugbonugbo ya?’ (1 Kọl. 10:31-33; Titu 2:6) Jọja sunnu he tindo nugopipe nulẹnpọn tọn de na jẹna sisi mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu etọn lẹ po tọn podọ Otọ́ olọn mẹ tọn etọn tọn ga.

8. Etẹwẹ mẹmẹsunnu jọja de gán wà nado yin gbẹtọ dejidego?

⁸ Yin gbẹtọ dejidego. Jọja sunnu he go yè gán dejido de nọ yí sọwhiwhe do penukundo azọngban etọn lẹpo go. (Luku 16:10) Lẹnnupọndo apajlẹ pipé Jesu tọn ji. E ma yin vọ́donanutọ kavi yí azọngban etọn lẹ do daihun pọ́n gbede. Kakatimọ, e hẹn azọ́ndenamẹ he Jehovah dena ẹn lẹ di, etlẹ yin to whenue e vẹawu nado wàmọ. E yiwanna gbẹtọ lẹ, titengbe devi etọn lẹ, podọ e desọn ojlo mẹ nado ze ogbẹ̀ etọn jo do ota yetọn mẹ. (Joh. 13:1) Taidi Jesu, nọ vánkan nado hẹn azọ́ndenamẹ depope he yin zizedo alọmẹ na we lẹ di. Eyin lehe a na wàmọ do ma họnwun na we ganji, yin whiwhẹnọ bosọ biọ alọgọ mẹmẹsunnu he whèwhín lẹ tọn. Ma nọ do pekọ to onú vude wiwà mẹ blo. (Lom. 12:11) Kakatimọ, nọ hẹn azọ́ndenamẹ towe di to gigọ́ mẹ, nọ wà ẹ “na Jehovah, e ma yin na gbẹtọ lẹ.” (Kol. 3:23) Na nugbo tọn, a ma yin mẹpipe, enẹwutu yin whiwhẹnọ bo nọ kẹalọyi nuṣiwa towe lẹ.—Howh. 11:2.

9. Naegbọn mẹmẹsunnu jọja de dona wleawuna azọ́nyinyọnẹn he yọ́n-na-yizan lẹ?

⁹ Nado lẹzun sunnu Klistiani he whèwhín de, e na biọ dọ a ni wleawuna nugopipe he na yọ́n-na-yizan lẹ. Nugopipe ehelẹ na gọalọna we nado didá azọngban lẹ to agun mẹ bosọ hẹn agbasazọ́n towe go, ehe na gọalọna we nado penukundo dewe kavi whẹndo towe go, podọ nado tindo haṣinṣan dagbe hẹ mẹdevo lẹ. Lẹnnupọndo delẹ to nugopipe titengbe ehelẹ mẹ ji.

10, 11. Nawẹ mẹmẹsunnu jọja de na hẹn ale wá na ede po agun lọ po gbọn, eyin e plọn nado nọ hianu bosọ nọ kanwe ganji? (Salmu lẹ 1:1-3) (Sọ pọ́n yẹdide lọ.)

 ¹⁰ Plọn yọnhia po yọnkàn po. Biblu dọ dọ ayajẹnọ podọ kọdetọn dagbenọ wẹ mẹhe nọ yí whenu zan egbesọegbesọ nado hia Ohó Jiwheyẹwhe tọn bosọ nọ lẹnayihamẹpọn do e ji. (Hia Salmu lẹ 1:1-3.) Eyin e nọ hia Biblu egbesọegbesọ, e na penugo nado yọ́n pọndohlan Jehovah tọn, ehe na gọalọna ẹn nado nọ lẹnnupọn bosọ plọn nado nọ yí Owe-wiwe lẹ zan ganji. (Howh. 1:3, 4) Agun lẹ tindo nuhudo sunnu mọnkọ lẹ tọn. Etẹwutu?

¹¹ Mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu mítọn lẹ po do hudo alọgọ sunnu nugopetọ he gán plọnmẹ bosọ na ayinamẹ sinai do Biblu ji lẹ tọn. (Titu 1:9) Eyin a gán hianu bosọ kanwe ganji, a na penugo nado nọ wleawuna hodidọ po gblọndo he nọ plọnnumẹ bosọ nọ hẹn yise mẹtọn lodo lẹ po. A nasọ penugo nado nọ basi kandai dagbe lẹ dile a to nuplọn bosọ to todoaina hodidọ lẹ to opli agun tọn lẹ po plidopọ lẹ po ji. Kandai ehelẹ na gọalọna we nado hẹn yise towe titi lodo bosọ na tuli mẹdevo lẹ.

12. Etẹwẹ na gọalọna we nado nọ dọhodopọ hẹ mẹ ganji?

¹² Wleawuna nugopipe hodọdopọ tọn dagbe lẹ. Sunnu Klistiani de dona plọn nado nọ dọhodopọ ganji. Mẹhe nọ dọhodopọ hẹ mẹ ganji de nọ na ayidonugo linlẹn po numọtolanmẹ mẹdevo lẹ tọn po bosọ nọ mọnukunnujẹ yé mẹ. (Howh. 20:5) E gán plọn nado wle nuhe kọnugbè mẹdevo lẹ tọn, awusọhia nukunta tọn yetọn po nuyiwa yetọn po nọ dohia. A ma gán plọn nado yọ́n onú ehelẹ eyin a ma yí whenu zan dopọ hẹ mẹlẹ. Eyin a nọ saba yí nuyizan lẹtliki tọn lẹ zan nado do wekanhlanmẹ lẹ hlan, enẹ gán dekanpona nugopipe towe nado nọ dọho hẹ mẹlẹ nukun-sọ-nukun. Enẹwutu, nọ dín dotẹnmẹ hundote lẹ nado nọ dọho hẹ mẹdevo lẹ nukun-sọ-nukun.—2 Joh. 12.

13. Onú devo tẹwẹ jọja sunnu de dona plọn? (1 Timoti 5:8) (Sọ pọ́n yẹdide lọ.)

¹³ Plọn nado nọ penukundo dewe go. Sunnu Klistiani he whèwhín de dona penugo nado nọ penukundo ede po whédo etọn po go. (Hia 1 Timoti 5:8.) To otò delẹ mẹ, mẹmẹsunnu jọja lẹ gán plọn alọnuzọ́n de to otọ́ kavi hẹnnumẹ yetọn devo dè. To otò devo lẹ mẹ, sunnu jọja de gán plọn alọnuzọ́n kavi azọ́n devo de to whenue e gbẹ́ to wehọmẹ daho. Depope he whẹho lọ yin, e yọ́n nado plọn nude he na gọalọna we nado mọ azọ́n. (Owalọ 18:2, 3; 20:34; Efe. 4:28) Dike mẹlẹ ni yọ́n we di mẹhe nọ wazọ́n sinsinyẹn bosọ nọ penukundo azọ́ndenamẹ de go kakajẹ vivọnu. Eyin a nọ wàmọ, e yọnbasi dogọ dọ a ni mọ azọ́n de bosọ hẹn e go. Jẹhẹnu po nugopipe he ji mí dọhodo lẹ po sọ  yin nujọnu na sunnu Klistiani de, na e gán gọalọna ẹn nado penukundo azọngban lẹ go to sọgodo. Mì gbọ mí ni dọhodo delẹ to azọngban lọ lẹ mẹ ji.

14. Nawẹ mẹmẹsunnu jọja de gán wleawudai nado lẹzun lizọnyizọnwatọ whenu-gigọ́ tọn de gbọn?

¹⁴ Lizọnyizọnwatọ whenu-gigọ́ tọn. Sunnu Klistiani he whèwhín susu wẹ nọ biọ sinsẹ̀nzọn whenu-gigọ́ tọn mẹ to whenue yé gbẹ́ pò to jọja. Gbehosọnalitọ bibasi nọ gọalọna jọja sunnu de nado plọn lehe yè nọ wazọ́n dopọ hẹ gbẹtọ wunmẹ voovo lẹ po kọdetọn dagbe po do. E sọ nọ gọalọna ẹn nado basi tito akuẹzinzan tọn he sọgbe hẹ lẹnpọn dagbe de jẹnukọn bosọ hodo tito enẹ. (Flp. 4:11-13) Aliho dagbe de nado bẹ sinsẹ̀nzọn whenu-gigọ́ tọn jẹeji wẹ nado basi gbehosọnalitọ alọgọtọ tọn. Mẹsusu nọ basi gbehosọnalitọ alọgọtọ tọn na ojlẹ de, ehe nọ gọalọna yé nado penugo bo lẹzun gbehosọnalitọ whepoponu tọn. Gbehosọnalitọ bibasi gán hùn dotẹnmẹ wunmẹ sinsẹ̀nzọn whenu-gigọ́ tọn devo lẹ tọn dote taidi nado sẹ̀n to azọ́n họ̀gbigbá tọn mẹ kavi to Bẹtẹli.

15, 16. Nawẹ mẹmẹsunnu jọja de gán pegan nado sẹ̀n to agun mẹ gbọn?

¹⁵ Devizọnwatọ lizọnyizọnwiwa tọn kavi mẹho agun tọn. Sunnu Klistiani lẹ dona yí do basi yanwle nado pegan bo wadevizọn na mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu yetọn lẹ po taidi mẹho agun tọn lẹ. Biblu dọ dọ “azọ́n dagbe de” wẹ sunnu he to vivẹnudo nado didá azọngban ehe lẹ to ‘jijlo.’ (1 Tim. 3:1) Whẹpo mẹmẹsunnu de nido lẹzun mẹho agun tọn, e dona ko yin devizọnwatọ lizọnyizọnwiwa tọn whẹ́. Devizọnwatọ lizọnyizọnwiwa tọn lẹ nọ gọalọna mẹho lẹ to aliho susu mẹ. Mẹho lẹ po devizọnwatọ lẹ po nọ yí whiwhẹ do wadevizọn na mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu yetọn lẹ po bosọ nọ yí zohunhun do dó mahẹ to lizọnyizọn lọ mẹ. Mẹmẹsunnu jọja lẹ gán pegan nado yin devizọnwatọ lizọnyizọnwiwa tọn etlẹ yin whenue yé gbẹ́ to gblagbla owhe 17 jẹ 19 tọn mẹ. Podọ devizọnwatọ lizọnyizọnwiwa tọn he pegan ganji de bo do besọn owhe 20 gán yin pipà taidi mẹho agun tọn de.

¹⁶ Nawẹ a gán pegan na azọngban ehelẹ gbọn? Alọdowemẹwe de ma tin. Amọ́, flindọ nubiọtomẹsi he kọ̀n a dona jẹ lẹpo wẹ sinai do Biblu, owanyi towe na Jehovah, whẹndo towe po agun lọ po ji. (1 Tim. 3:1-13; Titu 1:6-9; 1 Pita 5:2, 3) Tẹnpọn nado mọnukunnujẹ nubiọtomẹsi ehelẹ dopodopo mẹ. Hodẹ̀ bo biọ alọgọ Jehovah tọn nado jẹ nubiọtomẹsi lọ lẹ kọ̀n. c

17. Nawẹ mẹmẹsunnu jọja de gán wleawudai nado lẹzun asu podọ tatọ́ whẹndo tọn de gbọn? (Sọ pọ́n yẹdide lọ.)

 ¹⁷ Asu podọ tatọ́ whẹndo tọn. Dile Jesu dohia do, sunnu Klistiani he whèwhín delẹ nọ gbọṣi tlẹnmẹ. (Mat. 19:12) Amọ́ eyin a de nado wlealọ, a na didá azọngban asu tọn podọ tatọ́ whẹndo tọn dogọ. (1 Kọl. 11:3) Jehovah nọ donukun dọ asu de ni yiwanna asi etọn bo nọ penukundo nuhudo agbasa tọn, numọtolanmẹ tọn, po gbigbọmẹ tọn etọn lẹ po go. (Efe. 5:28, 29) Jẹhẹnu po nugopipe he ji mí dọhodo to hosọ ehe mẹ lẹ po taidi awuwiwlena nugopipe nulẹnpọn tọn, sisi tintindo na yọnnu lẹ gọna gbẹtọ dejidego yinyin na gọalọna we nado yin alọwlemẹ dagbe de. Gbọnmọ dali, a na wleawufo nado hẹn azọngban ehelẹ di taidi asu podọ tatọ́ whẹndo tọn de.

18. Nawẹ mẹmẹsunnu jọja de gán wleawudai nado lẹzun otọ́ de gbọn?

¹⁸ Otọ́. To whenue a ko wlealọ godo, a gán lẹzun otọ́ de. Etẹwẹ a gán plọn sọn Jehovah dè gando otọ́ dagbe de yinyin go? Nususu wẹ a gán plọn. (Efe. 6:4) Jehovah dọna Visunnu etọn Jesu to gbangba dọ emi yiwanna ẹn bosọ kẹalọyi i. (Mat. 3:17) Eyin a lẹzun otọ́ de, hẹn ẹn diun dọ emi nọ hẹn ovi emitọn lẹ deji whẹwhẹ dọ emi yiwanna yé. Nọ saba pà yé na onú dagbe he yé wà lẹ. Otọ́ he nọ hodo apajlẹ Jehovah tọn lẹ nọ gọalọna ovi yetọn lẹ nado lẹzun sunnu po yọnnu Klistiani he whèwhín lẹ po. A gán wleawudai todin na azọngban enẹ, eyin a nọ yí owanyi do penukundo mẹhe to whẹndo towe mẹ gọna mẹhe to agun lọ mẹ lẹ go bo nọ plọn nado do owanyi po pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn towe po hia yé. (Joh. 15:9) Mọwiwà na gọalọna we nado hẹn azọngban he a gán wá tindo taidi asu podọ otọ́ de di. Todin whẹ́, a na họakuẹ na Jehovah bo nasọ yin alọgọ nujọnu tọn de na whẹndo towe po agun lọ po.

19, 20. Etẹwẹ na gọalọna mẹmẹsunnu jọja lẹ nado lẹzun Klistiani he whèwhín lẹ? (Pọ́n yẹdide he to wepa ji.)

¹⁹ Mẹmẹsunnu jọja lẹ emi, mì ma gán lẹzun Klistiani he whèwhín lẹ to zánto dopo mẹ. Mì dona de mẹhe do apajlẹ dagbe bọ mì na hodo lẹ, wleawuna nugopipe nulẹnpọn tọn, yin gbẹtọ dejidego, wleawuna azọ́nyinyọnẹn dagbe lẹ to gbẹ̀mẹ, bosọ wleawudaina azọngban sọgodo tọn lẹ.

²⁰ Ahun towe gán gbàdo eyin a lẹnnupọndo nuhe ji a dona wazọ́n do lẹpo ji. Amọ́, e gán pà we. Flindọ Jehovah to jejeji nado gọalọna we. (Isa. 41:10, 13) Na nugbo tọn, mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu lẹ po to agun mẹ nasọ gọalọna we. Whenue a ko wleawuna nugopipe lẹpo nado yin sunnu Klistiani he whèwhín de, gbẹzan towe na gọna ayajẹ po pekọ po. Mì jọja sunnu lẹ emi, mí yiwanna mì! Na Jehovah ni dona mì susugege, dile mì to vivẹnudo todin nado lẹzun sunnu Klistiani he whèwhín lẹ.—Howh. 22:4.