1, 2. Ninọmẹ tẹlẹ wẹ gán hẹn mí kùn dasin?

 MÍMẸPO wẹ ko kùn dasin pọ́n to ojlẹ de kavi devo mẹ. Whenue mí to jujugbọn ninọmẹ he hẹn ayajẹ wá na mí taun lẹ mẹ, mí gán kùn dasin ayajẹ tọn lẹ. Vlavo a kùn dasin whenue nujijọ vonọtaun de wá aimẹ—di apajlẹ, whenue ovi towe yin jiji, whenue oflin ayajẹ tọn de wá ayiha towe mẹ kavi whenue a to kuavọdona họntọn vivẹ́ de he a ko mọ sọn owhe susu lẹ die.

² Amọ́, to paa mẹ dasin mítọn lẹ nọ saba do awufiẹsa sinsinyẹn he to ahun mítọn mẹ hia. Di apajlẹ, mí gán viavi whenue mẹde hẹn mí jẹflumẹ sinsinyẹn. Mí gán kùn dasin whenue mí to awufiẹsa sinsinyẹn mẹ na azọ̀n jẹmagbọ de wutu kavi whenue mí to aluẹmẹ na okú mẹyiwanna de tọn. To ojlẹ mọnkọ lẹ mẹ, mí gán do numọtolanmẹ yẹwhegán Jelemia tọn nkọ whenue Babilọninu lẹ và Jelusalẹm sudo. Jelemia dọmọ: “Osin nọ sà sọn nukun ṣie lẹ mẹ mapote . . . Nukun ṣie lẹ to dasin kọ̀n mapote, yèdọ madoalọte.”—Avi. 3:48, 49.

3. Numọtolanmẹ tẹwẹ Jehovah nọ tindo whenue e mọ bọ devizọnwatọ etọn lẹ to yaji? (Isaia 63:9)

³ Jehovah yọ́n whla nẹmu he mí ko kùn dasin na ninọmẹ ayimajai tọn lẹ wutu. Biblu hẹn mí deji dọ e nọ yọ́n ninọmẹ awufiẹsa tọn depope he mẹ devizọnwatọ etọn lẹ to jujugbọn, podọ e nọ sè whenue mí dawhá ylọ ẹ na alọgọ. (Salm. 34:15) Amọ́, Jehovah nọ wà nususu hú nado pọ́n mí bo dotoaina mí  poun. Taidi Otọ́ owanyinọ de, e nọ biọlanmẹna ẹn whenue e mọ bọ ovi etọn lẹ to avivi, podọ e nọ to jejeji nado gọalọna yé.—Hia Isaia 63:9.

4. Apajlẹ Biblu tọn tẹlẹ wẹ mí na gbadopọnna, podọ etẹwẹ mí na plọn gando Jehovah go?

⁴ To Ohó etọn mẹ, Jehovah do lehe e ṣí na ẹn whenue devizọnwatọ etọn lẹ kùn dasin hia. Mí gán mọ ehe eyin mí gbadopọnna apajlẹ Hanna, Davidi po Ahọlu Hẹzekia po tọn. Etẹwẹ zọ́n bọ yé do kùn dasin? Nawẹ Jehovah yinuwa gando awhágbe yetọn na alọgọ go gbọn? Podọ nawẹ apajlẹ yetọn gán miọnhomẹna mí gbọn eyin mí kùn dasin whenue mí to awubla mẹ, whenue mẹde zán mí kavi whenue mí jẹflumẹ?

DASIN AWUBLA TỌN LẸ

5. Numọtolanmẹ tẹwẹ Hanna tindo na ninọmẹ etọn wutu?

⁵ Nuhahun susu he Hanna pehẹ lẹ zọ́n bọ e kùn dasin awubla tọn lẹ. Dopo to nuhahun ehelẹ mẹ wẹ yindọ asi awe wẹ asu etọn dà, podọ asisi etọn Pẹnina nọ ṣàn ẹn kò. Nuhe sọ hẹn ninọmẹ lọ vantan wẹ yindọ, Hanna ma do ovi bọ Pẹnina ka jivi susu lẹ. (1 Sam. 1:1, 2) Pẹnina nọ to Hanna vlẹko mapote na e yin wẹnsinọ wutu. Eyin towe wẹ, nawẹ e na ṣí na we? Hanna jẹflumẹ sọmọ bọ “e nọ to avivi bo ma nọ dùnú,” podọ ahun etọn “gọ́ na awubla sinsinyẹn.”—1 Sam. 1:6, 7, 10.

6. Etẹwẹ Hanna wà nado mọ homẹmimiọn yí?

⁶ Nawẹ Hanna mọ homẹmimiọn yí gbọn? Dopo to nuhe gọalọna ẹn lẹ mẹ wẹ yindọ e yì ahọnkan sinsẹ̀n-bibasi nugbo tọn mẹ, yèdọ gòhọtúntún mẹ. To finẹ, vlavo to fihe sẹpọ họngbo awánu gòhọtúntún lọ tọn, “[e] jẹ dẹ̀ho hlan Jehovah ji bo to avivi mapote.” E vẹ̀ Jehovah dọmọ: “Pọ́n yajiji devizọnwatọ towe tọn hlan bo flin mi.” (1 Sam. 1:10b, 11) Hanna dọ numọtolanmẹ etọn lẹpo tọ́n na Jehovah to odẹ̀ mẹ. Lehe e na ko biọlanmẹna Jehovah do sọ nado mọ dasin viyọnnu vivẹ́ etọn ehe tọn!

7. Nawẹ Hanna yin homẹmiọnna gbọn to whenue e kọ̀n ahun etọn jẹgbonu na Jehovah?

⁷ Nawẹ e ṣí na Hanna to whenue e ko kọ̀n ahun etọn jẹgbonu na Jehovah to odẹ̀ mẹ bọ Yẹwhenọ Daho Eli ko vọ́ jide na ẹn godo? Kandai lọ dọmọ: “E sọ dedo bo dùnú bọ nukunmẹ etọn masọ kúṣiọ ba.” (1 Sam. 1:17, 18) Hanna mọ kọgbọ dile etlẹ yindọ ninọmẹ he to ayimajai hẹnwa na ẹn lọ ma ko diọ. E ze agbàn pinpẹn awufiẹsa sinsinyẹn tọn etọn dlan Jehovah ji. E mọ ayimajai etọn, sè avigbè etọn bo dona ẹn to godo mẹ bosọ hẹn ẹn penugo nado jivi.—1 Sam. 1:19, 20; 2:21.

8, 9. Sọgbe hẹ Heblu lẹ 10:24, 25, naegbọn mí dona wà nuhe go mí pé lẹpo nado nọ yì opli lẹ? (Sọ pọ́n yẹdide lọ.)

⁸ Nuplọnmẹ lọ. Be a to jujugbọn ninọmẹ sinsinyẹn de mẹ he nọ hẹn we nado kùn dasin awubla tọn lẹ wẹ ya? Vlavo a to awubla mẹ na okú hagbẹ whẹndo tọn de kavi họntọn de tọn wutu. To ojlẹ mọnkọ lẹ mẹ, jọwamọnu  wẹ e yin dọ a ni jlo nado nọ ṣokẹdẹ. Amọ́, kẹdẹdile Hanna mọ homẹmimiọn po tuli po yí do to whenue e yì gòhọtúntún mẹ, a gán mọ homẹmimiọn yí eyin a yì opli Klistiani tọn lẹ—etlẹ yin to whenue awú ma yá we sọmọ. (Hia Heblu lẹ 10:24, 25.) Dile mí to todoaina wefọ homẹmiọnnamẹ tọn lẹ to opli lẹ ji, Jehovah gán gọalọna mí nado yí linlẹn dagbe lẹ do diọtẹnna linlẹn agọ̀ lẹ. Enẹ gán gọalọna mí nado duto numọtolanmẹ mítọn lẹ ji, eyin ninọmẹ mítọn ma tlẹ pọnte to afọdopolọji.

⁹ To opli mítọn lẹ ji, mí sọ nọ duvivi gbẹdido hẹ yisenọ hatọ he nọ vẹawu mí lẹ tọn, yèdọ mẹhe hogbe mẹtọnhopọn tọn po owanyi tọn yetọn po gán na huhlọn mí. (1 Tẹs. 5:11, 14) Lẹnnupọndo apajlẹ mẹmẹsunnu gbehosọnalitọ titengbe he asi kú do de tọn ji. E dọmọ: “N’gbẹ́ nọ wá viavi. To whedelẹnu, n’nọ yì whlá dee do fide bo nọ to avivi poun. Amọ́, opli mítọn lẹ ko yin asisa tulinamẹ tọn nujọnu tọn de na mi. Hogbe dagbedagbe mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu ṣie lẹ po tọn nọ hẹn kọgbọ wá na mi taun. Mahopọnna lehe n’jẹflumẹ kavi to nuhà whẹpo do wá opli lẹ sọ, awú nọ yá mi dogọ janwẹ.” Whenue mí wá opli lẹ, Jehovah gán yí mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu mítọn lẹ po zan nado gọalọna mí.

10. Nawẹ mí gán hodo apajlẹ Hanna tọn gbọn whenue mí yin awugblena to numọtolanmẹ-liho?

¹⁰ Hanna sọ mọ homẹmimiọn yí whenue e dọ numọtolanmẹ etọn lẹpo na Jehovah to odẹ̀ mẹ. Hiẹ lọsu gán ‘bẹ magbọjẹ towe lẹpo dlan Jehovah ji’ bo deji dọ e na dotoaina we. (1 Pita 5:7) Mẹmẹyọnnu de he ajotọ lẹ hù asu etọn flin dọmọ: “E nọ ṣí na mi dọ ahun ṣie gbà do flinflin bo ma gán gọjẹ otẹn etọn mẹ gbede wẹ nkọ. Dẹ̀hiho hlan Otọ́ owanyinọ olọn mẹ tọn ṣie Jehovah wẹ nọ na mi homẹmimiọn po kọgbọ po. To whedelẹnu, n’ma gán nọ mọ hogbe he sọgbe lẹ, amọ́ e nọ mọnukunnujẹ go e. Eyin n’vọgán to numọtolanmẹ-liho, n’nọ hodẹ̀ nado mọ jijọho. N’nọ vò sọn ahun mẹ bọ ayiha ṣie nọ jai podọ n’gán zindonukọn todin.” Whenue a dọ ahunmẹdunamẹnu towe lẹpo na Jehovah, dasin awubla tọn towe lẹ nọ biọlanmẹna ẹn podọ e nọ mọnukunnujẹ awufiẹsa ahun towe mẹ tọn mẹ. Eyin nuhe do magbọjẹ na we lọ ma tlẹ ko busẹ, Jehovah gán hẹn kọgbọ wá na ahun towe he to ayimajai mẹ bo gọalọna we nado do jijọho jẹ obá de mẹ. (Salm. 94:19; Flp. 4:6, 7) Podọ e na suahọ we na a yí nugbonọ-yinyin do to akọndonanu wutu.—Heb. 11:6.

DASIN TO WHENUE MẸDE ZÁN MÍ

11. Numọtolanmẹ tẹwẹ ninọmẹ sinsinyẹn he Davidi pehẹ lẹ hẹn ẹn tindo?

¹¹ To gbẹzan Davidi tọn mẹ, e doakọnna ninọmẹ sinsinyẹn susu he zọ́n bọ e kùn dasin. Mẹsusu gbẹwanna ẹn sinsinyẹn podọ mẹhe go e dejido delẹ tlẹ zán ẹn. (1 Sam. 19:10, 11; 2 Sam. 15:10-14, 30) To ojlẹ de mẹ, e wlan dọmọ: “Azọ̀nwinwẹn ṣie ko hẹn nuṣikọna mi; yẹn nọ yí dasin do yọ̀n akanma ṣie to ozán blebu mẹ; yẹn sọ nọ yí avi do hẹn adọzan ṣie gọ́ na dasin.” Naegbọn Davidi do dó numọtolanmẹ ehe? E dọmọ: “Na mẹhe to ogbé ṣie yàn lẹpo wutu.” (Salm. 6:6, 7) Nuyiwa kanyinylan tọn mẹdevo lẹ tọn hẹn awufiẹsa wá na Davidi sọmọ bọ dasin nọ to wiwá yì do e.

12. Dile Salmu lẹ 56:8 dohia do, nujikudo tẹwẹ Davidi do?

¹² Mahopọnna avùnnukundiọsọmẹnu he Davidi pehẹ lẹ, e kudeji dọ Jehovah yiwanna emi. E wlan dọmọ: “Jehovah na sè avigbè ṣie.” (Salm. 6:8) To nujijọ devo whenu, Davidi dọ hogbe he whànmẹ he to Salmu lẹ 56:8 mẹ lẹ. (Hia.) Whenue mí hia hogbe enẹlẹ, e nọ họnwun na mí dọ Jehovah yiwanna mí taun podọ numọtolanmẹ mítọn lẹ nọ duahunmẹna ẹn. E ṣí na Davidi dọ Jehovah to dasin etọn lẹ kọ̀n do ayúgò de mẹ kavi to  kinkan yé dai do owe de mẹ wẹ nkọ. Davidi deji dọ Jehovah doayi awufiẹsa etọn lẹ go bosọ nọ flin yé. Davidi kudeji dọ Otọ́ owanyinọ olọn mẹ tọn emitọn yọ́n nuhe mẹ emi ko jugbọn lẹ bosọ mọnukunnujẹ obá he mẹ yé ko yinuwado emi ji jẹ mẹ.

13. Whenue mẹdevo lẹ hẹn mí jẹflumẹ, etẹwẹ gán miọnhomẹna mí? (Sọ pọ́n yẹdide lọ.)

¹³ Nuplọnmẹ lọ. Be a to pipehẹ ayimajai to numọtolanmẹ-liho na ninọmẹ flumẹjijẹ tọn de wutu kavi na mẹhe go a dejido de ko zán we wutu wẹ ya? Vlavo a to awufiẹsa sinsinyẹn mẹ, na mẹhe a to nukọnpọnhlan nado wlealọ hẹ jo we do kavi alọwlemẹ towe gbẹ́ we dai to ajiji mẹ, kavi vlavo mẹhe a yiwanna de doalọtena Jehovah sinsẹ̀n. Mẹmẹsunnu de he asi etọn deayọ bosọ gbẹ́ ẹ dai dọmọ: “Nubajonọmẹ de wẹ e yin na mi podọ n’ma gán yise. N’nọ mọ ovọ́ mẹ na dee, nọ blawu bosọ nọ to adi ji.” Eyin mẹde ko zán we kavi a to ahidi hẹ flumẹjijẹ, nọ miọnhomẹ, na Jehovah ma na gbẹ́ we dai gbede wutu. Mẹmẹsunnu lọ dọmọ: “E wá họnwun na mi dọ haṣinṣan he yè tindo hẹ gbẹtọvi lẹ gán gble, amọ́ Jehovah wẹ Osé mítọn. Eyin etlẹ to depope, e nọ to finẹ to whepoponu. E ma na jo nugbonọ etọn lẹ do.” (Salm. 37:28) Sọ flindọ, owanyi Jehovah tọn zẹ̀ gbẹtọvi depope tọn go. Mahopọnna lehe awufiẹsa he mọ a te na yè zán wutu gán sinyẹn sọ, e ma diọ nudepope gando obá he mẹ Jehovah nọ hò towe pọ́n jẹ go. (Lom. 8:38, 39) Nuagokun lọ die: Mahopọnna aliho he mẹ mẹde yinuwa hẹ we te, Otọ́ olọn mẹ tọn towe yiwanna we.

14. Jide tẹwẹ Salmu lẹ 34:18 na mí?

¹⁴ Whenue mí to awufiẹsa mẹ na yè zán mí wutu, hogbe jidevọnamẹ tọn Davidi tọn he to Salmu lẹ 34:18 mẹ lẹ gán sọ miọnhomẹna mí. (Hia.) Owe dodinnanu tọn de dọ dọ mẹhe yin “ayimajainọ lẹ” gán dlẹnalọdo “mẹhe masọ to nukundo nudagbe depope ba lẹ.” Nawẹ Jehovah nọ yinuwa hẹ mẹhe nọ do numọtolanmẹ mọnkọ na yé jẹflumẹ sinsinyẹn wutu lẹ gbọn? Kẹdẹdile otọ́ owanyinọ de nọ gbò ovi he to ayimajai mẹ de fán bosọ nọ miọnhomẹna ẹn do, Jehovah “ma dẹn do” mí—e nọ vẹawu mí bo nọ wleawufo nado gọalọna mí eyin mí to ayimajai mẹ na yè zán mí kavi gbẹ́ mí dai wutu. E nọ to jejeji nado miọnhomẹna mí bo hòhuwhẹ ahun mítọn he jẹflumẹ bo to awufiẹsa mẹ. Podọ e na mí nususu he mí nọ to nukundo, ehe nọ gọalọna mí nado doakọnna whlepọn mítọn alọnu tọn lẹ.—Isa. 65:17.

DASIN TO WHENUE MÍ JẸFLUMẸ

15. Ninọmẹ tẹwẹ Hẹzekia pehẹ ehe zọ́n bọ e viavi?

¹⁵ To whenue Ahọlu Hẹzekia Juda tọn do  owhe 39, e sè dọ azọ̀n he jẹ emi te ma do pọngbọ. Yẹwhegán Isaia hẹn wẹndomẹ Jehovah tọn wá na Hẹzekia dọ azọ̀n etọn na dekọtọn do okú mẹ. (2 Ahọ. 20:1) E taidi dọ todido depope ma tin na Hẹzekia wẹ nkọ. Owẹ̀n lọ hẹn Hẹzekia jẹflumẹ sinsinyẹn bọ e viavi badabada. E hodẹ̀ hlan Jehovah vivẹvivẹ.—2 Ahọ. 20:2, 3.

16. Nawẹ Jehovah na gblọndo na avigbè Hẹzekia tọn gbọn?

¹⁶ Avigbè Hẹzekia tọn lẹ yinuwado Jehovah ji bọ e gbọn homẹdagbe dali dọna ẹn dọmọ: “N’ko sè odẹ̀ towe. N’ko sọ mọ dasin towe lẹ. Todin, yẹn na hẹnazọ̀ngbọna we.” Gbọn yẹwhegán Isaia gblamẹ, Jehovah dopà dọ emi na dlẹnkanna tedidi gbẹzan etọn tọn bo whlẹn Jelusalẹm sọn alọ Asilianu lẹ tọn mẹ.—2 Ahọ. 20:4-6.

17. Nawẹ Jehovah nọ hẹn mí dote to whenue mí to pipehẹ nuhahun agbasa tọn sinsinyẹn de gbọn? (Salmu lẹ 41:3) (Sọ pọ́n yẹdide lọ.)

¹⁷ Nuplọnmẹ lọ. Be a to pipehẹ nuhahun agbasalilo tọn de he taidi dehe ma do pọngbọ wẹ ya? Nọ hodẹ̀ hlan Jehovah, etlẹ yin po dasin po. Biblu hẹn mí deji dọ “Otọ́ lẹblanu sisosiso lẹ tọn podọ Jiwheyẹwhe homẹmimiọn lẹpo tọn” na miọnhomẹna mí to whlepọn mítọn lẹpo mẹ. (2 Kọl. 1:3, 4) To egbehe, mí ma gán donukun dọ Jehovah ni de nuhahun mítọn lẹpo sẹ̀, amọ́ mí gán deji dọ e na hẹn mí dote. (Hia Salmu lẹ 41:3.) Jehovah nọ yí gbigbọ wiwe etọn zan nado na mí huhlọn, nuyọnẹn po jijọho ahun mẹ tọn po nado doakọnnanu. (Howh. 18:14; Flp. 4:13) E sọ nọ yí todido sinai do Biblu ji mítọn dọ azọ̀n wunmẹ lẹpo na yin didesẹ zan nado hẹn mí dote.—Isa. 33:24.

18. Wefọ tẹwẹ a mọdọ e nọ miọnhomẹna we whenue a to pipehẹ ninọmẹ he kàn dẹpẹ biọ lẹ? (Sọ pọ́n apotin lọ “ Hogbe Kọgbọ-Hẹnwanamẹ Tọn He Nọ Súnsún Dasin Mítọn Lẹ.”)

¹⁸ Nuhe Jehovah dọ lẹ miọnhomẹna Hẹzekia. Mọdopolọ, Ohó Jiwheyẹwhe tọn gán miọnhomẹna mílọsu. Jehovah ko hlá hogbe he nọ hẹn kọgbọ wá namẹ lẹ dai na mí, he gán hòhuwhẹ ahun mítọn whenue mí pehẹ ninọmẹ ayimajai tọn lẹ. (Lom. 15:4) Whenue yè mọ kansẹẹ-zọ̀n na mẹmẹyọnnu de to Whèyihọ-waji Aflika tọn, e nọ saba viavi. E dọmọ: “Wefọ Biblu tọn he n’mọdọ e nọ miọnhomẹna mi taun wẹ Isaia 26:3. Dile etlẹ yindọ mí ma nọ saba dohuhlọn mlẹnmlẹn do nuhahun he mí nọ pehẹ lẹ ji, wefọ enẹ vọ́ jide na mi dọ Jehovah gán na mí jijọho ahun mẹ tọn he na gọalọna mí nado yọ́n lehe mí na yinuwa do to whlepọn lẹ nukọn.” Be wefọ de tin he a mọdọ e nọ hẹn kọgbọ wá na we taun whenue a to pipehẹ ninọmẹ he kàn dẹpẹ biọ lẹ, vlavo dehe ma tlẹ do todido depope lẹ ya?

19. Ahọsumẹ tẹwẹ to tepọn mí?

¹⁹ Mí ko yinukọn taun to azán godo tọn lẹ mẹ, podọ mí nọ donukun dọ nuhe na zọ́n bọ mí na kùn dasin lẹ na to jijideji. Amọ́, kẹdẹdile  apajlẹ Hanna, Davidi po Ahọlu Hẹzekia po tọn dohia do, Jehovah nọ mọ dasin mítọn lẹ podọ yé nọ yinuwadeji sisosiso. Dasin mítọn lẹ nọ họakuẹ na Jehovah taun. Enẹwutu, whenue mí pehẹ ayimajai lẹ, ayihaawe matin dọ mí nọ jlo na dọ nuhe to ahun ji na mí lẹpo na Jehovah to odẹ̀ mẹ. Mì gbọ mí ni ma nọ klan míde sọn mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu owanyinọ he to agun lọ mẹ lẹ po go gbede blo. Podọ mì gbọ mí ni zindonukọn nado nọ mọ homẹmimiọn yí sọn hogbe kọgbọ-hẹnwanamẹ tọn he to Biblu mẹ lẹ mẹ. Mí gán kudeji dọ eyin mí zindonukọn nado nọ doakọnnanu po nugbonọ-yinyin po, Jehovah na suahọ mí. Ahọsumẹ enẹ bẹ opagbe jiawu lọ hẹn dọ to nukọn mẹ, ewọ na súnsún dasin he mí nọ kùn whenue mí to awubla mẹ, whenue mẹde zán mí kavi whenue mí jẹflumẹ lẹpo sọn nukun mítọn mẹ. (Osọ. 21:4) To whenẹnu, dasin ayajẹ tọn lẹ kẹdẹ wẹ mí na nọ kùn.