1, 2. Nawẹ mẹjitọ lẹ dona nọ yinuwa hẹ ovi de he kàn kanbiọ lẹ sè gando nuyise sinai do Biblu ji mítọn lẹ go gbọn?

 MẸSUSU wẹ na kọngbedopọ dọ azọngban mẹjitọ tọn yin azọ́n whenu-gigọ́ tọn de. Eyin mẹjitọ de wẹ a yin bo do ovi jọja de, mí pà we na azọ́n sinsinyẹn he wà a te, na yise etọn nido lodo. (Deut. 6:6, 7) Dile ovi towe to whinwhẹ́n, e gán jẹ kanbiọ titengbe delẹ kanse ji gando nuyise sinai do Biblu ji mítọn lẹ go, kakajẹ nujinọtedo walọ dagbe tọn Biblu tọn lẹ ji.

² To tintan whenu, kanbiọ ovi towe tọn lẹ gán dobuna we. A tlẹ gán mọ kanbiọ mọnkọ lẹ di ohia lọ dọ e to agọjoyigodo sọn yise mẹ. Amọ́ na nugbo tọn, ovi he to whinwhẹ́n lẹ dona nọ kàn kanbiọ sè nado sọgan wleawuna yise yetọn titi. (1 Kọl. 13:11) Enẹwutu, whẹwhinwhẹ́n depope matin nado dibu. A gán nọ mọ kanbiọ ahundopo tọn he ovi towe nọ kanse gando nuyise mítọn lẹ go lẹpo di dotẹnmẹ lẹ nado gọalọna ẹn nado wleawuna nugopipe nulẹnpọn tọn etọn.

 3. Etẹwẹ mí na gbadopọnna to hosọ ehe mẹ?

³ To hosọ ehe mẹ, mí na gbadopọnna lehe mẹjitọ lẹ gán nọ gọalọna ovi yetọn lẹ do (1) nado wleawuna yise he lodo, (2) nado wleawuna pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn na nujinọtedo walọ dagbe tọn Biblu tọn lẹ podọ (3) nado nọ yiavùnlọna nuyise yetọn lẹ. Dile mí to mọwà, mí nasọ dọhodo adà dagbe kanbiọ he ovi lẹ nọ kanse lẹ tọn ji gọna nuwiwa whẹndo tọn delẹ he gán hùn dotẹnmẹ dote na mẹjitọ lẹ nado nọ dọhodo nuyise Klistiani tọn lẹ ji.

GỌALỌNA OVI TOWE NADO WLEAWUNA YISE HE LODO

 4. Kanbiọ tẹlẹ wẹ gán nọ duahunmẹna ovi de, podọ etẹwutu?

⁴ Mẹjitọ Klistiani lẹ nọ yọnẹn dọ yise to Jiwheyẹwhe mẹ ma  yin nude he ovi de nọ dugu etọn. A ma yin jiji po yise to Jehovah mẹ po. Ehe sọ yin nugbo to whẹho ovi towe tọn mẹ. Dile ojlẹ to yìyì, kanbiọ delẹ gán jẹ ahunmẹduna ovi towe ji taidi: ‘Nawẹ n’wagbọn do yọnẹn dọ Jiwheyẹwhe de tin? Be n’gán yí nuhe Biblu dọ sè nugbonugbo ya?’ Na taun tọn, Biblu na mí tuli nado nọ yí “huhlọn nulẹnpọn tọn” mítọn zan podọ nado nọ “dindona nulẹpo.” (Lom. 12:1; 1 Tẹs. 5:21) Amọ́, nawẹ a gán gọalọna ovi towe nado hẹn yise etọn lodo gbọn?

 5. Etẹwẹ mẹjitọ lẹ gán wà nado gọalọna ovi yetọn nado wleawuna yise to Biblu mẹ? (Lomunu lẹ 12:2)

⁵ Nọ na tuli ovi towe nado mọdona nugbo lọ na ede. (Hia Lomunu lẹ 12:2.) Whenue ovi towe kàn kanbiọ lẹ sè, yí dotẹnmẹ lọ zan nado dohia ẹ lehe e gán yí azọ́nwanu dodinnanu tọn delẹ taidi Index des publications Watch Tower po Anademẹwe Dodinnanu Tọn po zan nado mọ gblọndo lẹ do. To Anademẹwe Dodinnanu Tọn mẹ, to hosọ lọ “Biblu” glọ, e gán pọ́n hóvila lọ “Gbigbọdo sọn Jiwheyẹwhe Dè” nado mọ kunnudenu lẹ he dohia dọ Biblu ma yin owe dagbe he gbẹtọvi lẹ kàn de poun. Kakatimọ, “ohó Jiwheyẹwhe tọn” wẹ. (1 Tẹs. 2:13) Di apajlẹ, e gán basi dodinnanu do tòdaho hohowhenu tọn Asilianu lẹ tọn he nọ yin Nineve ji. To ojlẹ de mẹ wayi, weyọnẹntọ Biblu tọn delẹ sọalọakọ́n dọ tòdaho de ma tin pọ́n he nọ yin Nineve. Amọ́ to owhe 1850 lẹ gblamẹ, gbakija tòdaho ehe tọn lẹ yin kùnkùn tọ́njẹgbonu, ehe dohia dọ kandai Biblu tọn lẹ sọgbe. (Zef. 2:13-15) Nado mọ nudọnamẹ gando lehe vasudo Nineve tọn hẹn dọdai Biblu tọn di do go, e gán pọ́n hosọ lọ “Be Hiẹ Yọnẹn Ya?” to Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ lọ Tọn novembre 2021 tọn mẹ. Eyin ovi towe yí nuhe e plọn to owe mítọn lẹ mẹ jlẹdo nuhe e plọn sọn otànwe lẹ po owe dejidego devo lẹ po mẹ go, e na tindo whẹwhinwhẹ́n dagbe nado hẹn yise etọn to nuhe Biblu dọ lẹ mẹ lodo.

 6. Nawẹ mẹjitọ lẹ gán gọalọna ovi yetọn nado nọ yí nugopipe nulẹnpọn tọn etọn zan gbọn? Na apajlẹ. (Sọ pọ́n yẹdide lọ.)

⁶ Gọalọna ovi towe nado yí nugopipe nulẹnpọn tọn etọn zan. Mẹjitọ lẹ tindo dotẹnmẹ voovo lẹ nado bẹ hodọdopọ he nọ whànmẹ lẹ jẹeji hẹ ovi yetọn gando Biblu kavi yise to Jiwheyẹwhe mẹ go. Dotẹnmẹ ehelẹ gán hundote to dlapọn onú hoho sẹdotẹn de tọn whenu, to jipa de mẹ kavi to nupọntẹn alahọ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn de mẹ. Di apajlẹ, to dlapọn onú hoho sẹdotẹn de tọn whenu, vlavo nukun sọ nukun kavi to Intẹnẹt ji, a gán dọ̀n ayiha ovi towe tọn wá nujijọ whenuho tọn lẹ kavi yẹdide he gán hẹn yise etọn lodo dọ Biblu sọgbe lẹ ji. Be ovi towe yọnẹn dọ yinkọ mẹdetiti tọn Jiwheyẹwhe tọn sọawuhia to zannu de  he ko nọ aimẹ na owhe 3000 bo nọ yin yiylọdọ Zannu Moabi tọn ji ya? Zannu Moabi tọn dowhenu tọn lọ yin didohia to Onú Hoho Sẹdotẹn Louvre tọn to Paris, to France. Humọ, apajlẹ Zannu Moabi tọn lọ tọn de yin didohia to nupọntẹn “Biblu po Oyín Jiwheyẹwhe Tọn Po” he to Tatọ́-Tẹnnọ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn to Warwick, to New York. Zannu Moabi tọn lọ dohia dọ Ahọlu Meṣa Moabi tọn fọngu do Islaeli ji. Ehe sọgbe hẹ nuhe Biblu dọ. (2 Ahọ. 3:4, 5) Eyin ovi towe yí nukun etọn lẹ do mọ kunnudenu he dohia dọ Biblu yin nugbo bosọ sọgbe, yise etọn na lodo dogọ.—Yijlẹdo 2 Otànnugbo lẹ 9:6 go.

7, 8. (a) Etẹwẹ mí gán plọn sọn awusọhia nudida lẹ tọn po aliho he mẹ yé yin didá te po mẹ? Na apajlẹ. (Sọ pọ́n yẹdide lọ.) (b) Kanbiọ tẹlẹ wẹ gán gọalọna ovi towe nado hẹn yise etọn to Mẹdatọ lọ mẹ lodo?

⁷ Nọ na tuli ovi towe nado lẹnnupọndo nudida lẹ ji. Whenue mì to zọnlinzin to glètoho kavi to jipa de mẹ, nọ dọ̀n ayidonugo ovi towe tọn wá awusọhia vonọtaun he nudida delẹ tindo ji. Etẹwutu? Awusọhia ehelẹ yin kunnudenu lọ dọ mẹhe wleawuna yé yin nuyọnẹntọ. Di apajlẹ, weyọnẹntọ lẹ ko basi dodinnanu na owhe susu do awusọhia loboto nudida delẹ tọn ji. Weyọnẹntọ lọ Nicola Fameli dọ dọ eyin a na ayidonugo loboto loboto nẹmu he sọawuhia to nudida delẹ mẹ, a na mọdọ sọha loboto dopodopo tọn nọ nọtena lẹndopọ sọha awe he jẹnukọnna ẹn lẹ tọn. Sọha ehelẹ wẹ nọ yin yiylọdọ sọha debọdo-dego Fibonacci tọn lẹ. Awusọhia loboto ehelẹ gán yin mimọ to nususu mẹ, taidi bẹplidopọ sunwhlẹvu delẹ tọn, ohọ́-gò lẹ, amà atin lẹ tọn po ota vounvoun he nọ yin yiylọdọ tournesol po tọn mẹ. a

⁸ Dile ovi towe to nususu plọn gando lẹnunnuyọnẹn go to wehọmẹ, e na mọdọ osẹ́n tangan lẹ wẹ nọ deanana awusọhia nususu tọn. Di apajlẹ na suhugan atin lẹ tọn, dopodopo yetọn nọ saba tindo aliho he mẹ yé nọ zẹ̀alà te. Gotò yetọn lẹ nọ de atinlà lẹ tọ́n, atinlà lẹ nọ de alà pẹvi lẹ tọ́n bọ alà pẹvi lẹ nọ wá de alà-vú lẹ tọ́n. Aliho he mẹ yé nọ zẹ̀alà te enẹ nọ yin yiylọdọ tito alà zizẹ tọn (fractale). Nudida susu devo lẹ wẹ sọ yin awuwlena to aliho dopolọ mẹ. Amọ́, mẹnu wẹ wleawuna osẹ́n tangan he nọ yin mimọ to awusọhia he jiawu ehelẹ mẹ? Mẹnu wẹ to godona titojininọ po anazọ́n he to nudida lẹ mẹ ehe po? Lehe ovi towe to nulẹnpọn do kanbiọ ehelẹ ji sọ, mọ wẹ e yọnbasi dọ ni penugo nado wleawuna yise he dolido dogọ do niyẹn dọ Jiwheyẹwhe wẹ dá nulẹpo. (Heb. 3:4) Dile ovi towe to whinwhẹ́n a gán kanse e dọ, “Eyin Jiwheyẹwhe wẹ dá mí, be e ma sọgbe hẹ lẹnpọn dagbe nado wá tadona kọ̀n dọ ewọ nisọ na mí nujinọtedo walọ dagbe tọn lẹ gando lehe mí na do ayajẹ do go ya?” Enẹgodo, a gán dohia ẹ dọ Biblu mẹ wẹ nujinọtedo họakuẹ enẹlẹ tin te.

 GỌALỌNA OVI TOWE NADO YỌ́N PINPẸN NUJINỌTEDO WALỌ DAGBE TỌN BIBLU TỌN LẸ TỌN

 9. Etẹwẹ gán zọ́n bọ ovi de na kanhose gando nujọnu-yinyin nujinọtedo walọ dagbe tọn Biblu tọn lẹ go?

⁹ Eyin ovi towe kanhose gando nujọnu-yinyin nujinọtedo walọ dagbe tọn Biblu tọn lẹ go, tẹnpọn nado yọ́n whẹwhinwhẹ́n depope he to godona kanbiọ lọ lẹ. Be e ma kọngbedopọ hẹ nujinọtedo walọ dagbe tọn Biblu tọn lẹ nugbonugbo wẹ ya, kavi nuhahun lọ poun wẹ yindọ eyin e to hodọdopọ hẹ mẹdevo lẹ, e ma nọ yọ́n lehe e na yiavùnlọna nujinọtedo Klistiani tọn etọn lẹ do? Depope he whẹho lọ yin, a gán gọalọna ovi towe nado yọ́n pinpẹn nujinọtedo walọ dagbe tọn Biblu tọn lẹ tọn gbọn dogbigbapọnna owe lọ Duvivi Ogbẹ̀ Tọn Kakadoi! hẹ ẹ dali. b

10. Nawẹ a gán gọalọna ovi towe nado nọ lẹnnupọndo haṣinṣan mẹdetiti tọn etọn hẹ Jehovah ji gbọn?

¹⁰ Nọ na tuli ovi towe nado wlebòna haṣinṣan mẹdetiti tọn etọn hẹ Jehovah. Dile a to Biblu plọn hẹ ovi towe, tẹnpọn nado yọ́n nuhe to ahun etọn mẹ gbọn kanbiọ mẹhẹnlẹnnupọn tọn lẹ gọna apajlẹ he yin mimọ to owe lọ Duvivi Ogbẹ̀ Tọn Kakadoi! mẹ lẹ yiyizan dali. (Howh. 20:5) Di apajlẹ, nupinplọn 8​tọ yí Jehovah jlẹdo họntọn mẹtọnhopọntọ de go, he nọ na mí nuflinmẹ he gán basi hihọ́na mí bosọ hẹn ale wá na mí lẹ. Whenue mì ko dọhodopọ do 1 Johanu 5:3 ji godo, a gán kanse e dọ, “To yinyọnẹn mẹ dọ Jehovah yin Họntọn dagbe mọnkọ, nukun tẹwẹ mí dona nọ yí do pọ́n nuhe e dọ mí ni wà lẹ?” Enẹ gán taidi kanbiọ he bọawu de, amọ́ kanbiọ mọnkọ kinkanse gán gọalọna ovi towe nado nọ pọ́n osẹ́n Jiwheyẹwhe tọn lẹ hlan taidi kunnudenu owanyi he E tindo na mí tọn.—Isa. 48:17, 18.

11. Nawẹ a gán gọalọna ovi towe nado mọ lehe nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn lẹ yin nujọnu sọ gbọn? (Howhinwhẹn lẹ 2:10, 11)

¹¹ Nọ dọhodo lehe nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn lẹ yíyí do yizan mẹ nọ hẹn ale wá na mí do ji. Whenue mì to Biblu kavi wefọ egbesọ tọn hia dopọ, nọ dọhodo lehe nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn lẹ ko gọalọna whẹndo mìtọn do ji. Di apajlẹ, be ovi towe nọ mọ ale he azọ́n sinsinyẹn wiwà po nugbodidọ po nọ hẹnwa lẹ ya? (Heb. 13:18) A gán sọ zinnudo lehe nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn lẹ yíyí do yizan mẹ nọ basi hihọ́na mí to agbasa-liho podọ to numọtolanmẹ-liho do ji. (Howh. 14:29, 30) Hodidọ do nunọwhinnusẹ́n mọnkọ lẹ ji gán gọalọna ovi towe nado sọ yọ́n pinpẹn ayinamẹ Biblu tọn lẹ tọn dogọ.—Hia Howhinwhẹn lẹ 2:10, 11.

12. Nawẹ otọ́ de gọalọna visunnu etọn nado mọdọ nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn lẹ yin nujọnu gbọn?

¹² Steve he yin otọ́ de to France, dọ lehe ewọ po asi etọn po gọalọna visunnu aflanmẹ yetọn Ethan nado mọ owanyi he to godona osẹ́n Jehovah tọn lẹ do, e dọmọ: “Mí nọ kàn kanbiọ delẹ sè e taidi, ‘Naegbọn Jehovah do biọ dọ mí ni nọ na sisi nunọwhinnusẹ́n ehe? Nawẹ ehe dohia gbọn dọ e yiwanna mí? Etẹwẹ na jọ eyin a ma yí nunọwhinnusẹ́n enẹ do yizan mẹ?’” Hodọdopọ mọnkọ lẹ ko gọalọna Ethan nado nọ tẹdo nujinọtedo walọ dagbe tọn Jehovah tọn lẹ go. Steve dọmọ: “Yanwle mítọn wẹ nado gọalọna Ethan nado nọ mọdọ Biblu bẹ nuyọnẹn he yiaga taun hú nuyọnẹn gbẹtọvi tọn hẹn.”

13. Nawẹ mẹjitọ lẹ gán plọnazọ́n ovi yetọn nado nọ yí nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn lẹ zan gbọn? Na apajlẹ.

¹³ Nọ plọnazọ́n ovi towe nado nọ yí nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn lẹ do yizan mẹ. Dotẹnmẹ hundote dopo nado wàmọ wẹ whenue ovi towe yin azọ́ndena nado hia owe de to wehọmẹ. Owe lọ gán bẹ linlẹn lọ hẹn dọ mẹdelẹ he doalọ to walọ mawé lẹ mẹ kavi he gblehomẹ sinsinyẹn yin apajlẹ de he yè gán hodo. A gán na tuli ovi  towe nado lẹnnupọndo walọyizan mẹlọ lẹ tọn ji bo pọ́n eyin yé sọgbe hẹ nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn lẹ. (Howh. 22:24, 25; 1 Kọl. 15:33; Flp. 4:8) Ehe gán wleawudaina ẹn nado dekunnu na mẹplọntọ etọn po wehọmẹvigbẹ́ etọn lẹ po whenue yé to hodọdopọ do owe lọ ji to klasi.

WLEAWUNA OVI TOWE NADO YIAVÙNLỌNA NUYISE ETỌN LẸ

14. Hosọ tẹwẹ gán nọ dobuna jọja Klistiani de, podọ etẹwutu?

¹⁴ To whedelẹnu, jọja Klistiani lẹ gán nọma tindo adọgbigbo nado yiavùnlọna nuyise yetọn lẹ. Obu gán di yé eyin nuplọnmẹ nulẹ-tin-yededenu tọn fọ́n to klasi. Etẹwutu? Mẹplọntọ yetọn gán do nuplọnmẹ ehe hia taidi nugbo dejidego de. Eyin mẹjitọ de wẹ a yin, nawẹ a gán gọalọna ovi towe nado tindo nujikudo bo tẹdo nuyise etọn lẹ go gligli gbọn?

15. Etẹwẹ gán gọalọna jọja Klistiani de nado kudo nuyise etọn lẹ ji dogọ?

¹⁵ Nọ gọalọna ovi towe nado kudo nuyise etọn lẹ ji dogọ. Winyan ma dona nọ hù ovi towe, na e yọ́n nugbo lọ gando nudida lẹ go wutu. (2 Tim. 1:8) Etẹwutu? Nugbo lọ wẹ yindọ weyọnẹntọ susu lẹ lọsu mọnukunnujẹemẹ dọ ogbẹ̀ ma wá aimẹ domọ poun kavi gbọn kosọ dali. Yé nọ mọ kunnudenu dọ nuyọnẹntọ de wẹ dona ko dá nutogbẹ̀ he doglẹ lẹpo. Taidi kọdetọn de, yé ma nọ kẹalọyi nuplọnmẹ nulẹ tin yededenu tọn he nọ saba yin pinplọnmẹ lẹdo aihọn pé to wehọ lẹ mẹ. Ovi towe gán kudo nuyise etọn lẹ ji dogọ eyin e lẹnnupọndo whẹwhinwhẹ́n he wutu mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu devo lẹ po do yise dọ mẹdatọ de tin lẹ ji. c

16. Nawẹ mẹjitọ lẹ gán gọalọna ovi de nado yiavùnlọna nuyise etọn to Mẹdatọ lọ mẹ gbọn? (1 Pita 3:15) (Sọ pọ́n yẹdide lọ.)

¹⁶ Plọnazọ́n ovi towe nado yiavùnlọna nuyise etọn to Mẹdatọ lọ mẹ. (Hia 1 Pita 3:15.) A gán mọ ẹn di nuyọnẹnnu nado vọ́ dogbapọnna hosọ debọdo-dego lọ lẹ “Les Jeunes S’interrogent—Création ou évolution? he to jw.org ji dopọ hẹ ẹ. Enẹgodo, dọhodo adà hoyijlẹdohogo lọ tọn he ovi towe mọdọ e dutomẹji hugan bọ yè na yí do gọalọna mẹdevo lẹ nado mọnukunnujẹ nugbo lọ gando Mẹdatọ lọ go mẹ ji. Flin in dọ e ma biọ dọ ni dọnnu hẹ wehọmẹvigbẹ́ etọn lẹ. Na ẹn tuli nado yí hoyijlẹdohogo he ma gẹdẹ bosọ sọgbe lẹ zan eyin mẹdelẹ yigbe nado dọhodo hosọ lọ ji. Di apajlẹ, wehọmẹvigbẹ́ de gán dọmọ: “Nuhe n’mọ wẹ n’nọ  yise, n’ma ka mọ Jiwheyẹwhe pọ́n.” Jọja Klistiani de gán dọmọ: “Mí ni dọ dọ a to zọnlinzin gbọn zungbo de mẹ bo yì tọ́n jẹ owhé dagbedagbe de ji to gblolo mẹ fide. Tadona tẹ kọ̀n wẹ a na wá? Eyin tintin owhé de tọn yin kunnudenu lọ dọ mẹde wẹ gbá ẹ, nẹmunẹmu wẹ tintin wẹkẹ lọ tọn ma na yin kunnudenu lọ dọ mẹde wẹ dá ẹ!”

17. Nawẹ mẹjitọ lẹ gán nọ na tuli ovi yetọn nado nọ dín dotẹnmẹ lẹ nado má nugbo Biblu tọn hẹ mẹdevo lẹ gbọn? Na apajlẹ.

¹⁷ Nọ na tuli ovi towe nado dín dotẹnmẹ lẹ nado má nugbo Biblu tọn hẹ mẹdevo lẹ. (Lom. 10:10) A gán yí vivẹnudido etọn lẹ nado dọho gando yise etọn go jlẹdo vivẹnu he e nọ biọ nado hò hànjinu de go. To tintan whenu, mẹhe to hànjinu hihò plọn lọ nọ hò nuhe ma vẹawu lẹ. To nukọn mẹ, nuhiho nọ wá bọawuna ẹn. Mọdopolọ, jọja Klistiani de gán yí nuzedonukọnnamẹ he bọawu de zan to bẹjẹeji to whenue e to nuyise etọn má hẹ mẹdevo lẹ. Di apajlẹ, e gán kanse wehọmẹvigbẹ́ de dọmọ: “Be a yọnẹn dọ lẹnunnuyọnẹntọ lẹ nọ saba pọ́n do nuhe yin didá lẹ go do wleawuna nulẹ ya? Dike ma do video he whànmẹ de hia we.” To whenue e ko do video de hia ẹ sọn video debọdo-dego lọ lẹ Be E Yin Didá Wẹ Ya? mẹ godo, e gán kanse e dọ: “Eyin lẹnunnuyọnẹntọ de mọ pipà na nuhe e pọ́n nudida lẹ do wleawuna de, mẹnu wẹ pipà nudida lọ tọn jẹna?” Nuzedonukọnnamẹ he bọawu mọnkọ gán ko pé nado whàn jọja de bọ e na jlo na plọnnu dogọ.

NỌ TO ALỌGỌNA OVI TOWE ZỌNMII NADO HẸN YISE ETỌN LODO

18. Nawẹ mẹjitọ lẹ gán zindonukọn nado to yise ovi yetọn tọn to Jiwheyẹwhe mẹ hẹn lodo gbọn?

¹⁸ Mí to gbẹnọ to aihọn de he mẹ mẹsusu ma tindo yise depope to Jehovah mẹ te. (2 Pita 3:3) Enẹwutu, mẹjitọ lẹ emi, dile mì to Biblu plọn hẹ ovi mìtọn, mì nọ na ẹn tuli nado gbadopọnna hosọ he na yidogọna sisi he e tindo na Ohó Jiwheyẹwhe tọn po nujinọtedo walọ dagbe tọn lẹ po. Mì nọ gọalọna ẹn nado yí nugopipe nulẹnpọn tọn etọn zan gbọn ayiha etọn dindọn wá adà nudida Jehovah tọn he jiawu lẹ ji dali. Mì nọ gọalọna ẹn nado mọnukunnujẹ dọdai ayidego tọn Biblu tọn he ko mọ hẹndi lẹ mẹ. Podọ, hú popolẹpo, mì nọ hodẹ̀ hẹ ovi mìtọn podọ do ota etọn mẹ. Eyin mì nọ wàmọ, mì gán kudeji dọ Jehovah na dona vivẹnu he do mì te nado gọalọna ovi mìtọn na e nido hẹn yise etọn lodo.—2 Otàn. 15:7.