1, 2. (a) Whetẹnu wẹ mí gán mọdọ e vẹawu taun nado jona mẹde? (b) Nawẹ Denise do jonamẹ hia gbọn?

 BE E nọ vẹawuna we nado jona mẹdevo lẹ wẹ ya? Mọ wẹ e te na susu mítọn, titengbe whenue mẹde dọ kavi wà nude he gbleawuna mí sinsinyẹn. Etomọṣo, mí gán duto numọtolanmẹ awugble tọn mítọn lẹ ji bo nọ jonamẹ. Di apajlẹ, lẹnnupọndo numimọ mẹmẹyọnnu de he nọ yin Denise a tọn ji, yèdọ mẹhe do jonamẹ hia to aliho ayidego tọn de mẹ. To 2017, Denise po whẹndo etọn po ṣẹṣẹ dla Tatọ́-Tẹnnọ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn he yin hùnhùn e ma dẹn lọ pọ́n. Whenue yé to aliji jei whé, húnkùntọ devo tlọ́n alọ etọn mẹ bo wá sọ́ mọto yetọn. Denise ba ede mẹ pò to asidan lọ whenu. Whenue e wá mọ ede mẹ, e sè dọ ovi etọn lẹ gbleawu sinsinyẹn bọ asu etọn Brian ko kú. To whenue Denise lẹnnupọndo ojlẹ enẹ ji, e dọmọ: “N’jẹflumẹ sinsinyẹn bosọ biọ bẹwlu mẹ.” To nukọn mẹ, e wá sè dọ húnkùntọ lọ ma nùahànmú, e ma ṣì amasin adínọ zan mọ e masọ yin ayihafẹsẹna gbọn alokan kavi nudevo de dali to asidan lọ whenu, enẹwutu e hodẹ̀ hlan Jehovah bo biọ jijọho nado duto numọtolanmẹ etọn lẹ ji.

² Húnkùntọ lọ yin pinplan yì owhẹ̀ nukọn na e hù asu Denise tọn wutu. Eyin yè mọdọ e hùwhẹ, e gán sẹ̀ngàn. Etomọṣo, whẹdatẹn lọ dọna Denise dọ nuhe e na dọ lẹ wẹ na magbe owhẹ̀ he na yin didá na dawe lọ tọn. Denise dọmọ: “E di na mi dọ mẹde tlú okàn he yè yí do tọ̀ apà ṣie lẹ bo kọ̀n ojẹ̀ susu demẹ wẹ nkọ, na n’dona vọ́ dọhodo ojlẹ he vẹawuna mi hugan to gbẹ̀mẹ lọ ji.” To osẹ kleun delẹ godo, Denise sinai to whẹdọhọsa lọ  bo wleawufo nado dọho to dawe he hẹn nugbajẹmẹji sinsinyẹn mọnkọ wá whẹndo etọn ji lọ nukọn. Etẹwẹ e dọ? Denise biọ to whẹdatọ lọ si nado do lẹblanu hia dawe lọ. b Whenue Denise dọho fó, whẹdatọ lọ jẹ avivi ji. E dọmọ: “To owhe 25 he n’ko yizan taidi whẹdatọ lẹ gblamẹ, n’ma ko sè onú mọnkọ pọ́n to whẹdatẹn ṣie. N’ma ko sè pọ́n dọ whẹndo he jiya nugbajẹmẹji de tọn ni vẹvẹ bo biọ lẹblanu do ota mẹhe hùwhẹ lọ tọn mẹ. N’ma ko sè hogbe owanyi po jonamẹ tọn ehelẹ nkọ po pọ́n.”

 3. Etẹwẹ whàn Denise nado jonamẹ?

³ Etẹwẹ gọalọna Denise nado jonamẹ? E lẹnayihamẹpọn do jonamẹ Jehovah tọn ji. (Mika 7:18) Eyin mí yọ́n pinpẹn jonamẹ he Jehovah nọ dohia mí tọn, mí na nọ yin whinwhàn nado jona mẹdevo lẹ.

 4. Etẹwẹ Jehovah nọ jlo dọ mí ni wà? (Efesunu lẹ 4:32)

⁴ Jehovah jlo dọ mí ni nọ jona mẹdevo lẹ kẹdẹdile ewọ lọsu ko wà na mí sọn ojlo mẹ wá do. (Hia Efesunu lẹ 4:32.) E nọ donukun dọ mí ni wleawufo nado jona mẹhe gbleawuna mí lẹ. (Salm. 86:5; Luku 17:4) To hosọ ehe mẹ, mí na gbadopọnna onú atọ̀n delẹ he na gọalọna mí nado nọ jonamẹ dogọ.

MA NỌ DOVỌ́NA NUMỌTOLANMẸ TOWE LẸ BLO

 5. Sọgbe hẹ Howhinwhẹn lẹ 12:18, nawẹ e gán ṣí na mí whenue mẹde ṣinuwa do mí?

⁵ Nuhe mẹde dọ kavi wà gán gbleawuna mí sinsinyẹn, titengbe eyin mẹlọ yin họntọn vivẹ́ kavi hagbẹ whẹndo tọn de. (Salm. 55:12-14) To whedelẹnu, awufiẹsa he mí nọ jiya etọn to numọtolanmẹ-liho gán yin yiyijlẹdo mẹhe yè sọ́ ohí de tọn go. (Hia Howhinwhẹn lẹ 12:18.) Mí gán tẹnpọn nado duto numọtolanmẹ awugble tọn mítọn lẹ ji kavi dovọ́na yé. Amọ́, mọwiwà gán taidi dọ yè sọ́ ohí mí bọ mí jo ohí lọ do apà lọ mẹ wẹ nkọ. Mọdopolọ, mí ma gán donukun dọ numọtolanmẹ awufiẹsa tọn mítọn lẹ ni depò eyin mí dovọ́na yé poun.

 6. Nawẹ mí gán yinuwa gbọn whenue mẹde ṣinuwa do mí?

⁶ Whenue mẹde ṣinuwa do mí, nuyiwa mítọn tintan gán yin nado gblehomẹ. Biblu kẹalọyi dọ mí gán gblehomẹ. Etomọṣo, e na mí avase gando dotẹnmẹ nina numọtolanmẹ mọnkọ nado duto mí ji go. (Salm. 4:4; Efe. 4:26) Etẹwutu? Na numọtolanmẹ mítọn lẹ wẹ nọ saba sisẹ́ mí nado yinuwa wutu. Podọ, e ma yá bọ homẹgble ni dekọtọn do nudagbe mẹ. (Jak. 1:20) Flindọ, numọtolanmẹ de poun wẹ homẹgble yin, amọ́ nado gbọṣi homẹgble mẹ yin nudide de.

 7. Numọtolanmẹ devo tẹlẹ wẹ mí gán do whenue mẹde gbleawuna mí?

⁷ Whenue yè yinuwa hẹ mí to aliho agọ̀ mẹ, mí gán do numọtolanmẹ awufiẹsa tọn devo lẹ. Di apajlẹ, mẹmẹyọnnu de he nọ yin Ann dọmọ: “Whenue n’to pẹvi, otọ́ ṣie jo onọ̀ ṣie do bo dà nukunpedomẹgotọ ṣie. N’do numọtolanmẹ lọ dọ n’yin gbigbẹdai. To whenue yé ji ovi lẹ, n’mọdọ yè yí otẹn ṣie. N’whẹ́n po numọtolanmẹ lọ po dọ mẹde ma jlo hó ṣie.” Mẹmẹyọnnu de he nọ yin Georgette basi zẹẹmẹ lehe e ṣí na ẹn whenue asu etọn deayọ tọn, e dọmọ: “Pẹvi gbọ́n wẹ mí ko yin họntọn. Mí basi gbehosọnalitọ dopọ! E vẹawuna mi taun.” To godo mẹ, yé basi gbẹdai. Podọ, mẹmẹyọnnu de he nọ yin Naomi dọmọ: “N’ma lẹn pọ́n gbede dọ asu ṣie na gbleawuna mi. Enẹwutu whenue e dọna mi dọ emi ko nọ pọ́n yẹdide  gblewa tọn bosọ ze whlá do mi, n’jẹflumẹ sinsinyẹn bosọ do numọtolanmẹ lọ dọ e zan mi.”

 8. (a) Etẹwẹ yin delẹ to whẹwhinwhẹ́n he wutu mí dona nọ jona mẹdevo lẹ mẹ? (b) Ale tẹlẹ wẹ mí nọ mọyi eyin mí jonamẹ? (Pọ́n apotin lọ “ Eyin Mẹde Ka Yinuwa Hẹ Mí to Aliho Ylankan mẹ Lo?”)

⁸ Mí ma gán deanana nuhe mẹdevo lẹ nọ dọ kavi nọ wà na mí, amọ́ mí gán dovivẹnu nado nọ dava nuyiwa mítọn. Podọ, to paa mẹ aliho dagbe hugan he mẹ mí gán yinuwa te wẹ nado jonamẹ. Etẹwutu? Na mí yiwanna Jehovah, podọ ewọ jlo dọ mí ni nọ jonamẹ wutu. Eyin mí gbọṣi homẹgble mẹ bo ma jonamẹ, e yọnbasi dọ mí ni yinuwa po nulú po, podọ e gán yinuwado agbasalilo mítọn ji. (Howh. 14:17, 29, 30) Doayi apajlẹ mẹmẹyọnnu de he nọ yin Christine tọn go. E dọmọ: “Eyin numọtolanmẹ awufiẹsa tọn lẹ húagbọ́ mi, n’ma nọ yawu konu. Núdùdù he nọ jlo mi lẹ ma nọ yin hunsindagbe tọn. N’ma nọ mọ amlọndọ ganji, podọ e nọ vẹawuna mi dogọ nado dava numọtolanmẹ ṣie lẹ, bọ ehe nọ yinuwado alọwle ṣie po haṣinṣan ṣie hẹ mẹdevo lẹ po ji.”

 9. Naegbọn mí dona jo mẹhẹndohomẹ do?

⁹ Eyin mẹhe gbleawuna mí lọ ma tlẹ vẹvẹna mí, mí gán miọnnukundo awugble he nuyiwa etọn hẹnwa na mí lọ. Gbọnna? Georgette he go mí donù wayi dọmọ: “E yí whenu, amọ́ n’jo mẹhẹndohomẹ po homẹgble he n’do sọta asu ṣie hoho lọ po do. Ehe zọ́n bọ n’do jijọho mayọnjlẹ de.” Eyin mí jo mẹhẹndohomẹ do, e nọ zọ́n bọ mí nọ basi hihọ́na ahun mítọn sọn adidudu si. Mí sọ nọ na nunina de míde, enẹ wẹ yindọ, mí gán dogodo nuhe wayi lẹ bo zindonukọn bosọ gọ̀ ayajẹ mítọn mọ whladopo dogọ. (Howh. 11:17) Amọ́, etẹwẹ lo eyin e gbẹ́ to awuvẹ na we nado jonamẹ?

NỌ DUTO NUMỌTOLANMẸ TOWE LẸ JI

10. Naegbọn mí dona na whenu míde nado jẹgangan to numọtolanmẹ-liho? (Sọ pọ́n yẹdide lọ lẹ.)

¹⁰ Nawẹ a gán nọ duto numọtolanmẹ awugble tọn towe lẹ ji gbọn? Aliho dopo wẹ nado nọ na whenu dewe nado jẹgangan. To whenue mẹhe gbleawu sinsinyẹn de mọ nukunpedomẹgo dotowhé tọn godo, e do hudo whenu tọn nado jẹgangan. To aliho dopolọ mẹ, mí gán do hudo whenu tọn nado jẹgangan to numọtolanmẹ-liho whẹpo do penugo bo jona mẹde sọn ahun mẹ wá.—Yẹwh. 3:3; 1 Pita 1:22.

11. Nawẹ odẹ̀ gán gọalọna mí nado nọ jonamẹ gbọn?

 ¹¹ Nọ hodẹ̀ bo nọ biọ dọ Jehovah ni gọalọna we nado nọ jonamẹ. c Ann he go mí donù wayi basi zẹẹmẹ lehe odẹ̀ gọalọna ẹn do tọn. E dọmọ: “N’biọ Jehovah dọ ni jona dopodopo mítọn to whẹndo lọ mẹ, na nuhe mí wà yindo lẹ. Enẹgodo, n’kanwehlan otọ́ ṣie po asi etọn yọyọ lọ po bo dọna yé dọ n’ko jona yé.” Ann kẹalọyi dọ mọwiwà ma bọawu. Amọ́ e dọmọ: “Todido ṣie wẹ yindọ eyin n’tẹnpọn bo hodo apajlẹ jonamẹ tọn Jehovah tọn, otọ́ ṣie po asi etọn po na yin whinwhàn nado plọnnu dogọ gando Jehovah go.”

12. Naegbọn mí dona nọ ganjẹ Jehovah go kakati nido yin numọtolanmẹ mítọn lẹ? (Howhinwhẹn lẹ 3:5, 6)

¹² Nọ ganjẹ Jehovah go, e ma yin do numọtolanmẹ towe lẹ go. (Hia Howhinwhẹn lẹ 3:5, 6.) Jehovah nọ yọ́n nuhe yin dagbe hugan na mí to whelẹponu. (Isaia 55:8, 9) Podọ e ma na biọ to mí si gbede nado wà nude he na gbleawuna mí. Enẹwutu, eyin e na tuli mí nado nọ jonamẹ, mí gán kudeji dọ mọwiwà na hẹn ale wá na mí. (Salm. 40:4; Isa. 48:17, 18) To alọ devo mẹ, eyin mí nọ ganjẹ numọtolanmẹ mítọn lẹ go, mí gán nọma penugo gbede nado jonamẹ. (Howh. 14:12; Jel. 17:9) Naomi he yin nùdego wayi dọmọ: “To tintan whenu, n’mọdọ owhẹ̀ ṣie whẹ́n ma nado jona asu ṣie na e pọ́n yẹdide gblewa tọn wutu. N’dibu dọ e nasọ vọ́ gbleawuna mi kavi dọ e na wọnji lehe nuhe e wà hẹn awugble wá na mi do sọ go. Podọ, n’dọna dee dọ Jehovah mọnukunnujẹ numọtolanmẹ ṣie lẹ mẹ. Amọ́, e wá jẹ wunhọ́n na mi ji dọ e ma yin na Jehovah mọnukunnujẹ numọtolanmẹ ṣie lẹ mẹ poun wẹ dohia dọ ewọ kẹalọyi yé. E yọ́n lehe e ṣí na mi, podọ e yọnẹn dọ e nọ yí whenu nado jẹgangan, amọ́ e sọ jlo dọ ma nọ jonamẹ.” d

WLEAWUNA NUMỌTOLANMẸ HE SỌGBE LẸ

13. Sọgbe hẹ Lomunu lẹ 12:18-21, etẹwẹ mí dona wà?

¹³ Eyin mí jona mẹhe gbleawuna mí sinsinyẹn de, mí nọ jlo na wà nususu hú ma nado nọ dọho gando nuhe ko jọ lọ go poun. Eyin  mẹhe gbleawuna mí lọ sọ yin mẹmẹsunnu kavi mẹmẹyọnnu de, yanwle mítọn wẹ nado basi jijọho. (Mat. 5:23, 24) Mí nọ basi dide nado yí lẹblanu do diọtẹnna homẹgble mítọn, podọ jonamẹ do diọtẹnna mẹhẹndohomẹ. (Hia Lomunu lẹ 12:18-21; 1 Pita 3:9) Etẹwẹ gán gọalọna mí nado wàmọ?

14. Etẹwẹ mí dona dovivẹnu nado wà, podọ etẹwutu?

¹⁴ Mí dona dovivẹnu nado nọ mọ mẹhe ṣinuwa do mí lọ dile Jehovah nọ wà do. Jehovah nọ de nado pọ́n adà dagbe gbẹtọ lẹ tọn. (2 Otàn. 16:9; Salm. 130:3) Mí na nọ mọ nuhe dín mí te to gbẹtọ lẹ mẹ janwẹ—vlavo adà dagbe yetọn kavi adà ylankan yetọn. Eyin mí nọ dín adà dagbe mẹdevo lẹ tọn, e na bọawuna mí dogọ nado jona yé. Di apajlẹ, mẹmẹsunnu de he nọ yin Jarrod dọmọ: “N’mọdọ e nọ bọawuna mi dogọ nado jona mẹmẹsunnu de, eyin n’yí nuṣiwa etọn jlẹdo nususu he n’yiwanna to e dè lẹ go.”

15. Naegbọn e gán yin alenu nado dọna mẹde dọ emi ko jona ẹn?

¹⁵ Onú titengbe devo he ji a dona lẹnnupọndo nado wà wẹ nado dọna mẹlọ dọ emi ko  jona ẹn. Etẹwutu? Doayi nuhe Naomi he yin nùdego wayi dọ go, e dọmọ: “Asu ṣie kanse mi dọ, ‘A jona mi an?’ Whenue n’kẹnù nado dọ, ‘n’jona we,’ e ma pà mi. N’wá mọdọ n’ma ko jona ẹn nugbonugbo to ahun ṣie mẹ. To nukọn mẹ, e wá pà mi nado yí hogbe huhlọnnọ atọ̀n enẹlẹ zan, enẹ wẹ, ‘n’jona we.’ N’ma gán dọ obá he mẹ e hẹn kọgbọ wá na asu ṣie jẹ, yèdọ mẹhe dasin wayi do, podọ yẹnlọsu sọ tindo jijọho sisosiso. Sọn whenẹnu, n’ko vọ́ jidedego whladopo dogọ, podọ mí sọ vọ́ lẹzun họntọn vivẹ́ lẹ.”

16. Etẹwẹ a ko plọn gando jonamẹ go?

¹⁶ Jehovah jlo dọ mí ni nọ jonamẹ. (Kol. 3:13) Etomọṣo, e gán nọ vẹawuna mí nado jona mẹdevo lẹ. Amọ́, e gán pà mí eyin mí ma nọ dovọ́na numọtolanmẹ mítọn lẹ bosọ nọ dovivẹnu nado duto yé ji. To whenẹnu, mí gán wleawuna numọtolanmẹ yọyọ lẹ, yèdọ dehe yin dagbe lẹ.—Pọ́n apotin lọ “ Afọdide Atọ̀n Delẹ Nado Jonamẹ.”

NỌ ZE AYIHA DO ALE HE JONAMẸ NỌ HẸNWA LẸ JI

17. Ale tẹlẹ wẹ mí nọ mọyi eyin mí jonamẹ?

¹⁷ Mí do whẹwhinwhẹ́n susu nado nọ jonamẹ. Lẹnnupọndo delẹ poun to yé mẹ ji. Tintan, mí nọ hodo apajlẹ Otọ́ lẹblanunọ mítọn Jehovah tọn, bosọ nọ hẹn homẹ etọn hùn. (Luku 6:36) Awetọ, mí nọ dohia dọ mí yọ́n pinpẹn jonamẹ he Jehovah gbọn homẹdagbe dali dohia mí lọ tọn. (Mat. 6:12) Podọ atọ̀ntọ, mí nọ do agbasalilo dagbe bosọ nọ hẹn haṣinṣan họntọnjiji tọn mítọn lẹ lodo.

18, 19. Etẹwẹ gán yin kọdetọn lọ eyin mí jonamẹ?

¹⁸ Eyin mí jona mẹdevo lẹ, mí gán duvivi dona madonukun lẹ tọn. Di apajlẹ, doayi nuhe jọ to whẹho Denise he yin nùdego wayi lọ tọn mẹ go. Dile etlẹ yindọ e ma yọnẹn to ojlẹ lọ mẹ, dawe he hẹn asidan wá lọ ko lẹn nado hù ede to whẹdidọ lọ godo. Amọ́, jonamẹ he Denise dohia ẹ whàn ẹn sọmọ bọ e jẹ Biblu plọn hẹ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ ji.

¹⁹ E gán nọ ṣí na mí dọ nado jona mẹde yin nuhe vẹawu hugan he mí na wà—amọ́, e gán sọ yin dehe na hẹn ale wá hugan. (Mat. 5:7) Enẹwutu, mì gbọ mímẹpo ni nọ wà nuhe go mí pé lẹpo nado nọ hodo apajlẹ jonamẹ Jehovah tọn.