1. Naegbọn mí gán nọ dibu to whedelẹnu?

 MẸLẸPO wẹ nọ dibu to whedelẹnu. Na nugbo tọn, Biblu pinplọn ko gọalọna mí ma nado sọ nọ dibuna oṣiọ lẹ, aovi lẹ po nuhe na jọ to sọgodo lẹ po ba. Amọ́, mí gbẹ́ to gbẹnọ to ojlẹ de he mẹ “nujijọ dobu lẹ” taidi awhàn, sẹ́nhẹngba po awutu po gbayipe te. (Luku 21:11) Mí gán sọ nọ dibuna gbẹtọ lẹ, ehe bẹ gandudu he nọ gbidikọna mí lẹ hẹn kavi etlẹ yin hagbẹ whẹndo tọn he nọ diọnukunsọ sinsẹ̀n-bibasi nugbo lẹ. Mẹdelẹ nọ hanú dọ emi ma na penugo nado doakọnna whlepọn alọnu tọn de kavi dehe yé gán pehẹ to sọgodo.

2. Basi zẹẹmẹ ninọmẹ Davidi tọn to whenue e to Gati.

² To ojlẹ delẹ mẹ, Davidi lọsu dibu. Di apajlẹ, whenue Ahọlu Sauli to tintẹnpọn nado hù i, Davidi basi dide nado họnyi tòdaho Filistinu lẹ tọn he nọ yin Gati mẹ. E ma dẹn bọ Ahọlu Gati tọn Akiṣi sè dọ Davidi wẹ awhànfuntọ asuka he mẹlẹ nọ ké to ohàn lẹ mẹ dọ e hù Filistinu “fọtọ́n donu ao” lẹ. Davidi “dibu taun.” (1 Sam. 21:10-12) E dibu gando nuhe Akiṣi na wà na ẹn go. Nawẹ Davidi duto obu etọn lẹ ji gbọn?

3. Sọgbe hẹ Salmu lẹ 56:1-3, 11, nawẹ Davidi duto obu etọn lẹ ji gbọn?

³ To Salmu lẹ 56​tọ mẹ, Davidi basi zẹẹmẹ numọtolanmẹ etọn lẹ tọn whenue e to Gati. To salmu ehe mẹ, Davidi basi zẹẹmẹ nuhewutu ewọ do dibu tọn hezeheze, amọ́ e sọ do lehe e duto obu enẹlẹ ji do hia. Whenue Davidi to budi, e dejido Jehovah go. (Hia Salmu lẹ 56:1-3, 11.) E sọgbe dọ Davidi ni  wàmọ. Po alọgọ Jehovah tọn po, Davidi kàn ayiha de he wazọ́n taun: E yinuwa taidi tadunọ! Todin kakati Akiṣi ni mọ Davidi taidi owù de, e mọdọ nulunọ de wẹ, ehe zọ́n bọ Davidi penugo bo họ̀ngán.—1 Sam. 21:13–22:1.

4. Nawẹ mí gán hẹn jidide mítọn to Jehovah mẹ lodo gbọn? Na apajlẹ.

⁴ Mílọsu gán duto obu ji, eyin mí nọ dejido Jehovah go. Amọ́, nawẹ mí gán hẹn jidide mítọn to Jehovah mẹ lodo gbọn titengbe eyin mí to budi? Lẹnnupọndo apajlẹ ehe ji. Tlolo he a sè dọ emi to awutu de jẹ, ahun towe gán gbàdo. Amọ́, agbọ́ towe gán jẹdò eyin a nọ dejido doto towe go. E gán ko do numimọ susu to nukunpipedo awutu wunmẹ enẹ go mẹ. E gán dotoaina we po sọwhiwhe po, bosọ hẹn we kudeji dọ emi mọnukunnujẹ numọtolanmẹ towe lẹ mẹ nugbonugbo. Podọ, e gán sọ donù nukunpedomẹgo he ko wazọ́n ganji to whẹho mẹdevo lẹ tọn mẹ de go. Mọdopolọ, mí nọ hẹn jidide mítọn to Jehovah mẹ lodo eyin mí nọ lẹnnupọndo nuhe e ko wà na mí wayi lẹ, nuhe e to wiwà to alọnu po nuhe e na gbẹ́ sọ wà na mí lẹ po ji. Nuhe Davidi wà niyẹn. Dile mí na to dogbapọnna delẹ to hogbe gbọdo etọn he to Salmu lẹ 56​tọ mẹ, lẹnnupọndo lehe hiẹ lọsu gán hẹn jidide towe to Jehovah mẹ lodo bosọ duto obu towe lẹ ji do ji.

ETẸWẸ JEHOVAH KO WÀ WAYI?

5. Nado duto obu etọn lẹ ji, etẹ ji wẹ Davidi lẹnayihamẹpọn do? (Salmu lẹ 56:12, 13)

⁵ To whenue ogbẹ̀ Davidi tọn gbẹ́ to owù mẹ, e na ayidonugo nuhe Jehovah ko wà wayi lẹ. (Hia Salmu lẹ 56:12, 13.) Aliho enẹ mẹ wẹ Davidi nọ lẹnnupọn te to gbẹzan etọn blebu mẹ. Di apajlẹ, to whedelẹnu, e lẹnayihamẹpọn do azọ́n nudida tọn Jehovah tọn lẹ ji, ehe flinnu in gando huhlọn madodogbó Jehovah tọn po owanyi sisosiso he e do na gbẹtọvi lẹ po go. (Salm. 65:6-9) Davidi sọ lẹnayihamẹpọn do nuhe Jehovah ko wà na mẹdevo lẹ ji. (Salm. 31:19; 37:25, 26) Podọ na taun tọn, e lẹnayihamẹpọn do nuhe Jehovah ko wà na ewọ lọsu ji. Jehovah ko nọgodona Davidi bosọ basi hihọ́na ẹn sọn ovu whenu. (Salm. 22:9, 10) Pọ́n lehe ayihamẹlinlẹnpọn mọnkọ na ko na huhlọn jidide Davidi tọn to Jehovah mẹ do sọ!

6. Whenue mí to budi, etẹwẹ na gọalọna mí nado dejido Jehovah go?

 ⁶ Eyin a to budi, nọ kanse dewe dọ, ‘Etẹwẹ Jehovah ko wà wayi?’ Nọ lẹnnupọndo nuhe ewọ ko dá lẹ ji. Di apajlẹ, eyin mí pọ́n lehe Jehovah nọ penukundo ohẹ̀ lẹ po vounvoun lẹ po go do “tlintlin,” yèdọ nuhe ma yin didá to apajlẹ etọn mẹ bo masọ do nugopipe nado basi sinsẹ̀n hlan ẹn lẹ, jidide mítọn na jideji dọ ewọ na penukundo mílọsu go. (Mat. 6:25-32) Sọ lẹnnupọndo nuhe Jehovah ko wà na sinsẹ̀n-basitọ etọn lẹ ji. A gán gbadopọnna apajlẹ mẹhe go Biblu donù de tọn he do yise ayidego tọn hia, kavi a gán hia numimọ devizọnwatọ Jehovah tọn egbezangbe tọn de tọn. a Humọ, nọ lẹnayihamẹpọn do lehe Jehovah ko penukundo gowe do ji. Nawẹ e dọ̀n we wá nugbo lọ mẹ gbọn? (Joh. 6:44) Nawẹ e ko na gblọndo na odẹ̀ towe lẹ gbọn? (1 Joh. 5:14) Nawẹ avọ́sinsan Visunnu yiwanna etọn tọn to ale hẹnwa na we egbesọegbesọ gbọn?—Efe. 1:7; Heb. 4:14-16.

7. Nawẹ apajlẹ yẹwhegán Daniẹli tọn gọalọna Vanessa nado duto obu etọn ji gbọn?

⁷ Vanessa, b yèdọ mẹmẹyọnnu de to Haïti pehẹ ninọmẹ he dobu de. Dawe de to lẹdo etọn mẹ nọ ylọ ẹ bo nọ kanwehlan ẹn egbesọegbesọ, bosọ nọ to kọgbidina ẹn nado zanhẹ ẹ. Vanessa gbẹ́ po nujikudo po. Amọ́, dawe lọ gbẹ́ zindonukọn bo tlẹ sìn-adán nado wadanu do e go. E dọmọ: “Obu di mi taun.” Nawẹ Vanessa duto obu etọn ji gbọn? E ze afọdide he jẹ lẹ nado basi hihọ́na ede. Mẹho agun tọn de gọalọna ẹn nado dọho hẹ aṣẹpatọ lẹ. Amọ́, e sọ ze ayiha do lehe Jehovah ko basi hihọ́na devizọnwatọ etọn lẹ to hohowhenu do ji. Vanessa dọmọ: “Omẹ tintan he ji n’lẹnnupọndo wẹ yẹwhegán Daniẹli. E yin zizedlan odò kinnikinni he to huvẹ lẹ tọn de mẹ mahopọnna dọ e yin homẹvọnọ. Ṣogan, Jehovah ma jo e do. N’ze whẹho lọ lẹpo do alọmẹ na Jehovah to odẹ̀ mẹ. Enẹgodo, n’masọ dibu ba.”—Dan. 6:12-22.

ETẸ WÀ WẸ JEHOVAH TE TO ALỌNU?

8. Nujikudo tẹwẹ Davidi tindo? (Salmu lẹ 56:8)

⁸ Dile etlẹ yindọ ogbẹ̀ Davidi tọn to owù mẹ to Gati, ahun etọn ma gbàdo. Kakatimọ, e de nado lẹnnupọndo nuhe Jehovah to wiwà na ẹn to ojlẹ enẹ mẹ ji. Davidi gán mọdọ Jehovah to anadena emi bo to hihọ́ basi na emi, bosọ mọnukunnujẹ numọtolanmẹ emitọn lẹ mẹ. (Hia Salmu lẹ 56:8.) Jehovah sọ na họntọn delẹ Davidi, taidi Jonatani gọna Yẹwhenọ Daho Ahimelẹki, mẹhe yí nugbonọ-yinyin do nọgodona ẹn bosọ gọalọna ẹn to aliho dagbe mẹ. (1 Sam. 20:41, 42; 21:6, 8, 9) Podọ dile etlẹ yindọ Ahọlu Sauli to ogbé etọn yàn klinkán-klinkán, Davidi penugo bo họ̀ngán. E kudeji mlẹnmlẹn dọ Jehovah yọ́n whlepọn emitọn gọna lehe whlepọn enẹ to nuyiwado emi ji to numọtolanmẹ-liho do.

9. Etẹ go wẹ Jehovah nọ doayi gando dopodopo mítọn go?

⁹ Eyin a pehẹ whlepọn de he dobuna we, flindọ Jehovah nọ doayi whlepọn lọ po lehe e to nuyiwado ji we do po go. Di apajlẹ, e ma yin nuyiwa kanyinylan tọn he Islaelivi lẹ pehẹ to Egipti lẹ kẹdẹ go wẹ Jehovah doayi gba, amọ́ e sọ doayi “oyà he ji yé te lẹ” go ga. (Eks. 3:7) Davidi jihàn dọ Jehovah mọ “yajiji” gọna “ayimajai ahun” emitọn mẹ tọn lẹ. (Salm. 31:7) Podọ, whenue omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ to yaji, etlẹ yin na kọdetọn nudide nulu tọn yetọn lẹ wutu, “e nọ hẹn ayimajai wá na ewọ lọsu.” (Isa. 63:9) Whenue a to budi, Jehovah  nọ mọnukunnujẹ numọtolanmẹ towe lẹ mẹ, podọ e nọ to jejeji nado gọalọna we na a nido duto obu towe lẹ ji.

10. Naegbọn a do kudeji dọ Jehovah nọ doayi go we, podọ dọ ewọ na gọalọna we nado pehẹ nuhahun depope?

¹⁰ Amọ́ a gán nọ kanse dewe lehe Jehovah nọ gọalọna we do to whenue a to pipehẹ whlepọn he dobu taun de. Enẹwutu, biọ ẹ dọ ni gọalọna we nado doayi godonọnamẹ etọn go. (2 Ahọ. 6:15-17) Enẹgodo, lẹnnupọndo ehe ji: Be hodidọ na mẹlẹpo de kavi gblọndo de to opli ji ko hẹn we lodo ya? Be owe de, video kavi ohàn sunmẹsunmẹ tọn de ko na we tuli ya? Be mẹde ko má linlẹn kavi wefọ jidevọnamẹ tọn de hẹ we ya? E bọawu nado yí nukunpẹvi do pọ́n pipli mẹmẹsunnu tọn owanyinọ mítọn gọna núdùdù gbigbọmẹ tọn he mí nọ mọyi lẹ. Etomọṣo nunina mayọnjlẹ lẹ wẹ yé yin sọn Jehovah dè. (Isa. 65:13; Malku 10:29, 30) Yé nọ dohia dọ ewọ nọ hò towe pọ́n. (Isa. 49:14-16) Podọ, yé sọ yin ohia lọ dọ ewọ jẹna jidedomẹgo towe.

11. Etẹwẹ gọalọna Aida nado duto obu etọn lẹ ji?

¹¹ Aida he nọ nọ̀ Sénégal doayi lehe Jehovah gọalọna ẹn to whlepọn de whenu do go. Na ewọ wẹ yin ovi mẹho wutu, mẹjitọ etọn lẹ donukun dọ ni dín akuẹ he pé nado penukundo ede gọna yelọsu go. Amọ́, whenue Aida hẹn gbẹzan etọn bọawu nado sọgan yin gbehosọnalitọ godo, nulẹ ma bọawuna ẹn paali to akuẹzinzan-liho. E vẹna hagbẹ whẹndo tọn etọn lẹ bọ yé mọhodọdego. E dọmọ: “N’dibu dọ n’ma na penugo nado gọalọna mẹjitọ ṣie lẹ, podọ dọ mẹlẹpo wẹ na gbẹ́ mi dai. N’tlẹ dowhẹ Jehovah dọ e dike bọ ninọmẹ lọ vantán jẹ obá mọnkọ mẹ.” Enẹgodo, e sè hodidọ de to opli agun tọn de ji. E dọmọ: “Hodọtọ lọ flinnu mí dọ depope he awugble ahun mítọn mẹ tọn lẹ na yin, Jehovah nọ yọ́n yé. Vudevude, ayinamẹ mẹho agun tọn lẹ po mẹdevo lẹ po tọn zọ́n bọ n’vọ́ wá kudeji dọ Jehovah yiwanna mi. Whenue n’hodẹ̀ hlan Jehovah, n’jẹ jide ji dogọ dọ ewọ na gọalọna mi, podọ dile n’to gblọndo odẹ̀ ṣie lẹ tọn mọ, n’do numimọ jijọho sisosiso de tọn.” To nukọn mẹ, Aida mọ azọ́n de he gọalọna ẹn nado penukundo ede go taidi gbehosọnalitọ, podọ e sọ penugo bo gọalọna mẹjitọ etọn lẹ po mẹdevo lẹ po to akuẹzinzan-liho. E dọmọ:  “N’ko plọn nado nọ dejido Jehovah go mlẹnmlẹn. Todin eyin n’hodẹ̀, obu ṣie lẹ nọ saba busẹ.”

ETẸWẸ JEHOVAH NA GBẸ́ SỌ WÀ?

12. Sọgbe hẹ Salmu lẹ 56:9, jide tẹwẹ Davidi tindo?

¹² Hia Salmu lẹ 56:9. Wefọ ehe do aliho devo he mẹ Davidi duto obu etọn lẹ ji te hia. Dile etlẹ yindọ ogbẹ̀ etọn gbẹ́ to owù mẹ, e lẹnayihamẹpọn do nuhe Jehovah na gbẹ́ sọ wà na ẹn ji. Davidi yọnẹn dọ Jehovah na whlẹn emi to ojlẹ sisọ mẹ. To popolẹpo mẹ, Jehovah ko dọ dọ Davidi wẹ na yin ahọlu Islaeli tọn he na bọdego. (1 Sam. 16:1, 13) To nukun Davidi tọn mẹ, nudepope he Jehovah dopà etọn na mọ hẹndi janwẹ.

13. Jide tẹwẹ mí gán tindo to Jehovah mẹ?

¹³ Etẹwẹ Jehovah ko dopà nado wà na we? Mí ma nọ donukun dọ e na glọnalina nuhahun mítọn lẹpo. c Etomọṣo, mahopọnna nuhahun he mí gán pehẹ to titonu ehe mẹ lẹ, Jehovah na de yemẹpo sẹ̀ to aihọn yọyọ he ja lọ mẹ. (Isa. 25:7-9) Matin ayihaawe, Mẹdatọ mítọn dohuhlọn sọmọ nado fọ́n oṣiọ lẹ, gbọazọ̀nna mí bosọ de nukundiọsọmẹtọ lẹpo sẹ̀.—1 Joh. 4:4.

14. Etẹ ji wẹ mí gán nọ lẹnayihamẹpọn do?

¹⁴ To whenue a to budi, nọ lẹnayihamẹpọn do nuhe Jehovah na wà to sọgodo lẹ ji. Yí nukun homẹ tọn do pọ́n lehe e na ṣí na we whenue Satani ma nasọ tin ba, whenue gbẹtọ dodonọ lẹ na ko diọtẹnna mẹylankan lẹ, podọ whenue mapé na to bubusẹ vudevude egbesọegbesọ. Wadohia de he yin bibasi to plidopọ daho 2014 tọn ji do lehe mí gán nọ lẹnayihamẹpọn do todido mítọn ji do hia. Otọ́ de dọhodopọ hẹ whẹndo etọn do lehe hogbe he to 2 Timoti 3:1-5 mẹ lẹ gán ko yin didọ to aliho he gbọnvo de mẹ do ji eyin dọdai dọ wẹ wefọ enẹlẹ te gando lehe nulẹ na te to Paladisi mẹ do go. E dọmọ: “To aihọn yọyọ lọ mẹ, ojlẹ ayajẹ tọn he jiawu taun lẹ na wá tin. Na gbẹtọ lẹ na yin wanyina mẹnọzo tọ́, wanyina adọkunnu gbigbọmẹ tọn lẹ tọ́, jlẹkajinọtọ, whiwhẹnọ, gigopana Jiwheyẹwhe tọ́, tonusetọ na mẹjitọ lẹ, pinpẹn-nutọn-yọnẹntọ, nugbodọtọ, owanyi nujọnu tọn tindotọ na whẹndo yetọn, mẹhe nọ tindo gbigbọ gbekọndopọ tọn, mẹhe nọ dọho dagbe gando mẹdevo lẹ go to whepoponu, mawazẹjlẹgonọ, walọmimiọnnọ, mẹhe tindo owanyi na dagbewà, mẹhe go yè sọgan dejido, taliaitọ, mẹdezewhè tọ́, wanyina Jiwheyẹwhe tọ́ kakati nido yin wanyina gbẹdudu tọ́, yé tindo mẹdezejo mlẹnmlẹn na Jiwheyẹwhe; podọ omẹ ehelẹ wẹ hiẹ ni jihọntọn pẹkipẹki hẹ.” Be a nọ dọho hẹ whẹndo towe kavi yisenọ hatọ towe lẹ gando lehe gbẹninọ na te to aihọn yọyọ lọ mẹ do go ya?

15. Dile etlẹ yindọ Tanja to budi, etẹwẹ gọalọna ẹn nado duto obu etọn lẹ ji?

¹⁵ Mẹmẹyọnnu de to Macédoine du Nord he nọ yin Tanja duto obu etọn lẹ ji whenue e lẹnayihamẹpọn do dona sọgodo tọn etọn lẹ ji. Mẹjitọ etọn lẹ jẹagọdo sinsinyẹn dọ ewọ ni plọn Biblu. E dọmọ: “Delẹ to nuhe go n’to nuhà gando lẹ mẹ wá jọ nugbonugbo. Onọ̀ ṣie nọ hò mi to opli lẹpo godo. Mẹjitọ ṣie lẹ sìn-adán nado hù mi eyin n’lẹzun Kunnudetọ Jehovah tọn de.” To godo mẹ, Tanja yin yinyan sọn whégbè. Nawẹ e yinuwa gbọn? E dọmọ: “N’ze ayiha do lehe n’na do ayajẹ kakadoi do ji, eyin n’de nado hẹn tenọgli ṣie go. N’sọ lẹnnupọndo lehe Jehovah na suahọ mi to aihọn yọyọ lọ mẹ na nudepope he n’gán ko hẹnbu to titonu ehe mẹ gọna lehe onú ylankan depope ma nasọ wá oflin mẹ ba do ji.” Na nugbo tọn, Tanja hẹn tenọgli etọn go. Podọ po alọgọ Jehovah tọn po, e mọ adọtẹn de. To egbehe, Tanja ko wlealọ hẹ mẹmẹsunnu nugbonọ de,  podọ yé to sinsẹ̀n dopọ to sinsẹ̀nzọn whenu-gigọ́ tọn mẹ po ayajẹ po.

NỌ HẸN JIDIDE TOWE LODO TO EGBEHE

16. Etẹwẹ na gọalọna mí nado to adọgbo zọnmii to whenue mí mọ nujijọ he Luku 21:26-28 dọ dọdai etọn lẹ?

¹⁶ To nukunbibia daho lọ whenu, suhugan gbẹtọ lẹ tọn na “dakú na obu.” Amọ́ omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ na nọte gligli bosọ gboadọ. (Hia Luku 21:26-28.) Naegbọn ahun mítọn ma na gbàdo? Na mí na ko plọn nado nọ dejido Jehovah go wutu wẹ. Tanja he go mí donù wayi dọ dọ nuhe ko jọ do emi go wayi lẹ to alọgọna emi nado pannukọn ninọmẹ devo he kàn dẹpẹ biọ lẹ. E dọmọ: “N’ko plọn dọ ninọmẹ depope ma tin he mẹ Jehovah ma gán gọalọna mí bosọ dona mí te. To whedelẹnu, e nọ taidi dọ mẹdevo lẹ wẹ to anadena ninọmẹ lẹ, amọ́ nugbo lọ wẹ yindọ Jehovah dohuhlọn hugan yé tlala. Podọ mahopọnna lehe whlepọn de gán sinyẹn sọ, e na wá doalọte.”

17. Nawẹ hosọ owhe tọn mítọn na 2024 gán gọalọna mí gbọn? (Pọ́n yẹdide he to wepa ji.)

¹⁷ To egbehe, e sọgbe nado dibu. Amọ́ taidi Davidi, mí gán glọnalina obu nado deanana gbẹzan mítọn. Hosọ owhe tọn mítọn na 2024 yin odẹ̀ de he Davidi hò hlan Jehovah dọmọ: “Yẹn nọ dejido gowe eyin n’to budi.” (Salm. 56:3) Dile owe dodinnanu tọn Biblu tọn de dọ gando wefọ ehe go do, Davidi “ma joawuna obu etọn kavi na ayidonugo nuhahun etọn lẹ, kakatimọ e lẹhlan Mẹfligọtọ he na whlẹn ẹn gán lọ dè.” Lẹnnupọndo hosọ owhe tọn mítọn ji to osun he ja lẹ mẹ, titengbe to whenue a pannukọn ninọmẹ he nọ gbàhundonamẹ lẹ. Yí whenu bo lẹnnupọndo nuhe Jehovah ko wà wayi, to wiwà to alọnu po dehe e na wà to sọgodo lẹ po ji. To whenẹnu, a gán dọ taidi Davidi dọmọ: “Jiwheyẹwhe go wẹ yẹn dejido; yẹn ma na dibu.”—Salm. 56:4.