1. Etẹwẹ gán ko paṣa we whla tintan he a tẹnpọn nado má owẹ̀n Biblu tọn hẹ mẹdevo lẹ?

BE A flin whla tintan he a mọdọ emi ko mọ nugbo lọ ya? Nuplọnmẹ Biblu tọn he a to pinplọn lẹ taidi nue họnwun gblegede! A mọdọ mẹlẹpo wẹ na jlo nado kẹalọyi nuhe a wá yise lẹ. A sọ kudeji dọ owẹ̀n Biblu tọn na zọ́n bọ gbẹzan yetọn na do ayajẹ dogọ todin bọ yé na tindo todido dagbedagbe de na sọgodo. (Salm. 119:105) Enẹwutu, a yí jeje do má nugbo he a mọ lọ lẹ hẹ họntọn po hẹnnumẹ towe lẹpo po. Amọ́, etẹwẹ jọ? E paṣa we dọ, susu yetọn wẹ gbẹ́ nue a dọna yé lẹ dai.

2, 3. Nawẹ suhugan mẹlẹ tọn yinuwa gbọn to ojlẹ Jesu tọn mẹ?

² E ma dona paṣa depope mítọn eyin mẹdevo lẹ gbẹ́ owẹ̀n he lá mí te lọ dai. To ojlẹ Jesu tọn mẹ, suhugan gbẹtọ lẹ tọn wẹ gbẹ́ ẹ dai, mahopọnna dọ e wà azọ́njiawu lẹ he dohia dọ e tindo godonọnamẹ Jiwheyẹwhe tọn. Di apajlẹ, Jesu fọ́n Lazalọsi sọnku—yèdọ azọ́njiawu de he agọjẹdomẹtọ etọn lẹ ma gán mọ́n. Etomọṣo, nukọntọ Ju lẹ ma kẹalọyi Jesu taidi Mẹsia lọ. Yé tlẹ jlo na hù ewọ po Lazalọsi lọ lọsu po.—Joh. 11:47, 48, 53; 12:9-11.

³ Jesu yọnẹn dọ mẹsusu ma na kẹalọyi emi taidi Mẹsia lọ. (Joh. 5:39-44) E dọna devi Johanu Baptizitọ lọ tọn awe delẹ dọmọ: “Ayajẹnọ wẹ mẹhe ma mọ ahlidanu de to yẹn mẹ.” (Mat. 11:2, 3, 6) Naegbọn mẹsusu sọmọ do gbẹ́ Jesu dai?

4. Etẹwẹ mí na gbadopọnna to hosọ ehe mẹ?

⁴ To hosọ ehe po dehe bọdego po mẹ, mí na gbadopọnna whẹwhinwhẹ́n delẹ he wutu mẹsusu to owhe kanweko tintan  whenu ma do tindo yise to Jesu mẹ. Mí nasọ mọ nuewutu mẹsusu to egbehe nọ gbẹ́ owẹ̀n mítọn dai. Hú popolẹpo, mí na plọn nuhewutu yise he dolido tintindo to Jesu mẹ gán gọalọna mí ma nado dahli.

5. Naegbọn mẹdelẹ gán ko wá tadona kọ̀n dọ Jesu ma gán yin Mẹsia dopagbe lọ?

⁵ Mẹsusu dahli, na fie Jesu wá sọn wutu. Yé kẹalọyi dọ nuplọnmẹ Jesu tọn lẹ nọ hẹn awuji mẹ bọ e sọ wà azọ́njiawu lẹ. Amọ́ na yewlẹ, visunnu whlẹpatọ de poun tọn wẹ e yin. Podọ, Nazalẹti wẹ e wá sọn, yèdọ tòpẹvi de he mẹsusu gán ko nọ yí nukunpẹvi do pọ́n. Natanaeli he lẹzun devi Jesu tọn lọsu tlẹ dọ to tintan whenu dọ: “Be nudagbe depope sọgan wá sọn Nazalẹti ya?” (Joh. 1:46) Natanaeli gán ko nọma nọ yí nukun nujọnu tọn do pọ́n tòpẹvi he mẹ Jesu nọ to ojlẹ lọ mẹ. Kavi vlavo dọdai he to Mika 5:2 mẹ wẹ to ayiha mẹ na ẹn, ehe dohia dọ Mẹsia lọ na yin jiji to Bẹtlẹhẹm, e ma yin to Nazalẹti.

6. Etẹwẹ dona ko gọalọna mẹlẹ to ojlẹ Jesu tọn mẹ nado doayi e go dọ ewọ wẹ Mẹsia lọ?

⁶ Etẹwẹ Owe-wiwe lẹ dọ? Yẹwhegán Isaia dọ dọdai dọ kẹntọ Jesu tọn lẹ na gboawupo nado na ayidonugo ‘zẹẹmẹ gigọ́ whẹndo Mẹsia lọ tọn lẹ’ tọn. (Isa. 53:8) Susu zẹẹmẹ gigọ́ enẹlẹ tọn wẹ yin didọdai. Eyin omẹ enẹlẹ ko yí whenu zan nado gbadopọnna nudọnamẹ lọ lẹpo wẹ, yé na mọdọ Bẹtlẹhẹm wẹ Jesu yin jiji te, podọ dọ kúnkan Ahọlu Davidi tọn mẹ wẹ e wá sọn. (Luku 2:4-7) Enẹwutu, fie Jesu yin jiji te sọgbe hẹ dọdai he to Mika 5:2 mẹ. Todin, etẹwẹ yin nuhahun lọ lo? Gbẹtọ lẹ zọ̀n plaplaji do wá tadona kọ̀n wẹ. Yé ma do nudọnamẹ lẹpo. Enẹwutu, yé dahli.

7. Naegbọn mẹsusu to egbehe do nọ gbẹ́ omẹ Jehovah tọn lẹ dai?

⁷ Be mí nọ pehẹ nuhahun dopolọ to egbehe ya? Gbau. Suhugan omẹ Jehovah tọn lẹ tọn ma yin omẹ nukundeji; mẹlẹ nọ pọ́n yé hlan di mẹhe “ma sewé bosọ yin omẹ tata lẹ.” (Owalọ 4:13) Mẹdelẹ mọdọ omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ ma gán plọn mẹlẹ Biblu, na yé ma do gbedewema wehọmẹ sinsẹ̀n-nuplọnmẹ tọn he diyin lẹ wutu. Mẹdevo lẹ nọ dọ dọ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ yin “sinsẹ̀n Amelika tọn” de, dile etlẹ yindọ na taun tọn Kunnudetọ 1 poun to 7 ji wẹ nọ nọ̀ États-Unis. Podọ, yè ko dọna mẹdevo lẹ dọ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ ma yí Jesu sè. To owhe lẹ gblamẹ, mẹlẹ nọ ylọ mí dọ “Wema sàtọ lẹ,” “gbẹtọ hẹngogonọ lẹ,” bosọ nọ ylọ sinsẹ̀n mítọn dọ, “Sinsẹ̀n yovo lẹ tọn.” Na mẹhe to onú ehelẹ sè lẹ ma yọ́n nugbo lọ lẹ kavi ma kẹalọyi yé wutu, yé ma nọ jlo na lẹzun Kunnudetọ Jehovah tọn.

8. Sọgbe hẹ Owalọ lẹ 17:11, etẹwẹ gbẹtọ lẹ dona wà, eyin yé jlo na yọ́n devizọnwatọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ to egbehe?

⁸ Etẹwẹ gán gọalọna mẹlẹ ma nado dahli? Yé dona nọ gbadopọnna nudọnamẹ lẹ. Nue Wẹndagbe kantọ Luku magbe nado wà niyẹn. E jẹtọ̀ po avọ̀ po nado dindona “nulẹpo po gbesisọ po sọn bẹjẹeji.” E jlo dọ mẹhe na hia owe emitọn lẹ ni “yọ́n nugbo lọ to gigọ́ mẹ gando nuhe” yé sè gando Jesu go lẹ go. (Luku 1:1-4) Ju he nọ nọ̀ Belea hohowhenu tọn lẹ yinuwa di Luku nkọ. To whenue yé sè wẹndagbe lọ gando Jesu go to tintan whenu, yé yí i jlẹdo Owe-wiwe Heblu tọn lẹ go nado pọ́n eyin nue yin didọna yé lẹ yin nugbo. (Hia Owalọ lẹ 17:11.) To aliho dopolọ mẹ to egbehe, mẹlẹ dona nọ gbadopọnna nudọnamẹ lẹ. Yé dona nọ yí nue omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ plọn yé lẹ jlẹdo nue Owe-wiwe lẹ dọ go. Yé sọ dona nọ plọn otàn  egbezangbe tọn omẹ Jehovah tọn lẹ tọn. Eyin yé nọ bayi dodinnanu kitokito, yé ma na na dotẹnmẹ nuvẹun kavi yèdọ-yèdọ lẹ nado tọ́nnukun na yé.

9. Etẹwẹ jọ whenue Jesu gbẹ́ nado na ohia de sọn olọn?

⁹ Na mẹdelẹ he nọgbẹ̀ to azán Jesu tọn gbè, nuplọnmẹ etọn he hẹn awuji mẹ lẹ ma ko pé. Yé sọ jlo nudevo humọ. Yé biọ vẹkuvẹku dọ Jesu ni dohia dọ emi yin Mẹsia lọ gbọn ‘ohia de nina yé sọn olọn’ dali. (Mat. 16:1) Vlavo yé bayi obiọ ehe na nukunnumọjẹnumẹ agọ̀ he yé do gando Daniẹli 7:13, 14 go wutu. Amọ́, ojlẹ ma ko sọ na Jehovah nado hẹn dọdai enẹ di. Nue Jesu to pinplọnmẹ dona ko pé nado hẹn yé kudeji dọ ewọ wẹ Mẹsia lọ. Ṣigba, whenue e gbẹ́ nado na yé ohia he dín yé te, yé dahli.—Mat. 16:4.

10. Nawẹ Jesu hẹn nue Isaia wlan gando Mẹsia lọ go di gbọn?

¹⁰ Etẹwẹ Owe-wiwe lẹ dọ? Yẹwhegán Isaia wlan gando Mẹsia lọ go dọmọ: “Ewọ ma na dawhá jẹgbonu kavi ze ogbè etọn daga, podọ e ma na dike ogbè etọn ni yin sisè to tòhomẹ-liho ji.” (Isa. 42:1, 2) Jesu hẹn lizọnyizọn etọn di to aliho he ma dọ̀n ayidonugo bosọ to jlẹkaji de mẹ. E ma gbá tẹmpli he hẹn awuji mẹ lẹ, podọ e ma do awugbó he nọ dohiagona sinsẹ̀ngán lẹ, mọ e ma biọ dọ yè ni yí tẹnmẹ-yinkọ gboogbo lẹ do ylọ emi. Whenue Jesu to owhẹ̀ nukọn, e gbẹ́ nado bayi ohia de he na hẹn awuji Ahọlu Hẹlọdi. (Luku 23:8-11) Na nugbo tọn, Jesu wà azọ́njiawu delẹ, amọ́ wẹndagbe lọ lilá wẹ duahunmẹna ẹn hugan. E dọna devi etọn lẹ dọmọ: “Ehe wutu wẹ yẹn do wá.”—Malku 1:38.

11. Linlẹn he ma sọgbe tẹwẹ mẹdelẹ nọ do to egbehe?

¹¹ Be mí nọ pehẹ nuhahun dopolọ to egbehe ya? Gbau. To egbehe, sinsẹ̀nhọ dahodaho he mẹ aṣọ́donu akuẹgegenu tọn te lẹ, sinsẹ̀ngán he do tẹnmẹ-yinkọ gboogbo lẹ, gọna hùnwhẹ he suhugan mẹlẹ tọn masọ flin dodonu po zẹẹmẹ yetọn po lẹ nọ hẹn awuji mẹsusu. Amọ́, etẹwẹ mẹhe nọ yì sinsẹ̀n mọnkọ lẹ nọ plọn gando Jiwheyẹwhe po lẹndai etọn lẹ po go? To vogbingbọn mẹ, mẹhe nọ yì opli Klistiani  tọn lẹ nọ plọn nuhe Jehovah biọ to mí si po lehe mí na yinuwa sọgbe hẹ ojlo etọn po do. Plitẹnhọ mítọn lẹ nọ mẹ́ bosọ nọ yọ́n-na-yizan, amọ́ yé ma nọ dọ̀n ayidonugo. Mẹhe nọ deanananu lẹ ma nọ do avọ̀ vonọtaun; mọ yé ma nọ do tẹnmẹ-yinkọ gboogbo lẹ. Ohó Jiwheyẹwhe tọn ji wẹ nuplọnmẹ po nuyise mítọn lẹ po nọ sinai do. Etomọṣo, mẹsusu to egbehe wẹ nọ dahli, na yé lẹndọ aliho sinsẹ̀n-bibasi tọn mítọn ma nọ bẹ hùnwhẹ he nọ hẹn awuji mẹ lẹ hẹn, podọ na nue mí nọ plọnmẹ ma yin nue yé nọ jlo na sè lẹ wutu.

12. Dile Heblu lẹ 11:1, 6 bayi zẹẹmẹ etọn do, etẹ ji wẹ yise mítọn dona sinai do?

¹² Etẹwẹ gán gọalọna mí ma nado dahli? Apọsteli Paulu dọna Klistiani he nọ nọ̀ Lomu lẹ dọmọ: “Yise nọ bọdo nuhe yin sisè lọ go. Podọ ohó lọ nọ yin sisè to whenue mẹde dọho gando Klisti go.” (Lom. 10:17) Enẹwutu, mí nọ hẹn yise mítọn lodo gbọn Owe-wiwe lẹ pinplọn dali, e ma yin gbọn mahẹ tintindo to hùnwhẹ he ma sọgbe hẹ Owe-wiwe lẹ mẹ dali, mahopọnna lehe yé na tlẹ dọnmẹ do sọ. Mí dona wleawuna yise he dolido sinai do oyọnẹn he pegan ji na “matin yise, e ma yọnbasi nado hẹn homẹ Jiwheyẹwhe tọn hùn ganji.” (Hia Heblu lẹ 11:1, 6.) Gbọnmọ dali, mí ma na do hudo ohia jiawu de tọn sọn olọn nado kudeji dọ mí ko mọ nugbo lọ. Sọwhiwhe yíyí do gbadopọnna nuplọnmẹ Biblu tọn he nọ hẹn yise mẹtọn lodo lẹ ko pé nado hẹn mí tindo nujikudo bosọ duto ayihaawe depope tintindo ji.

13. Naegbọn mẹsusu do gblewhẹdo Jesu?

¹³ To azán Jesu tọn gbè, devi Johanu Baptizitọ lọ tọn lẹ biọ bẹwlu mẹ, na devi Jesu tọn lẹ ma nọ blanù wutu. Jesu dohia dọ yé ma do whẹwhinwhẹ́n depope nado blanù to whenue emi gbẹ́ to ogbẹ̀. (Mat. 9:14-17) Etomọṣo, Falesi lẹ po agọjẹdomẹtọ Jesu tọn devo lẹ po gblewhẹdo e, na e ma nọ hodo aṣa yetọn lẹ wutu. Yé gblehomẹ whenue e de nado gbọazọ̀nna mẹlẹ to Gbọjẹzangbe. (Malku 3:1-6; Joh. 9:16) To alọ de mẹ, yé nọ  dọ po awagundido po dọ emi nọ yìn Osẹ́n Gbọjẹzan tọn; amọ́ to alọ devo mẹ, e ma nọ di nude na yé nado wàjọ to tẹmpli mẹ. Yé gblehomẹ taun whenue Jesu gblewhẹdo yé na walọyizan enẹ wutu. (Mat. 21:12, 13, 15) Podọ, mẹhe Jesu dọyẹwheho na to sinagọgu mẹ to Nazalẹti lẹ gblehomẹ sinsinyẹn, whenue e yí apajlẹ whenuho Islaeli tọn zan nado dohia dọ yé yin ṣejannabinọ bo masọ do yise. (Luku 4:16, 25-30) Nuyiwa Jesu tọn lẹ paṣa yé bosọ hẹn susu yetọn dahli.—Mat. 11:16-19.

14. Naegbọn Jesu do jẹagọdo aṣa gbẹtọ tọn he ma sọgbe hẹ Owe-wiwe lẹ?

¹⁴ Etẹwẹ Owe-wiwe lẹ dọ? Jehovah dọ gbọn yẹwhegán etọn Isaia gblamẹ dọmọ: “Onù wẹ omẹ ehelẹ nọ yí do dọnsẹpọ mi bo nọ yí nùflo yetọn lẹ do gbògbéna mi, ṣigba, ahun yetọn dẹn do mi tlala; podọ budisi he yé tindo na mi sinai do gbedide gbẹtọ tọn he ko yin pinplọn yé lẹ ji.” (Isa. 29:13) Owhẹ̀ Jesu tọn whẹ́n nado jẹagọdo aṣa gbẹtọ tọn he ma sọgbe hẹ Owe-wiwe lẹ. Mẹhe plọnmẹ dọ osẹ́n po aṣa gbẹtọ tọn lẹ po yin nujọnu hugan Owe-wiwe lẹ gbẹ́ Jehovah po mẹhe e dohlan di Mẹsia lọ po dai.

15. Etẹwẹ nọ dotukla mẹsusu to egbehe gando Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ go?

¹⁵ Be mí nọ pehẹ nuhahun dopolọ to egbehe ya? Gbau. Mẹsusu wẹ nọ gblehomẹ eyin Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ ma kọnawudopọ hẹ yé to aṣa he ma sọgbe hẹ Owe-wiwe lẹ mẹ, taidi jijizan kavi Noẹli. Mẹdevo lẹ nọ gblehomẹ eyin mí ma hopódona yé to hùnwhẹ otò tọn lẹ mẹ, kavi ma hodo aṣa ṣiọdidi tọn he jẹagọdo Ohó Jiwheyẹwhe tọn lẹ. Omẹ enẹlẹ gán kudeji mlẹnmlẹn dọ yé to Jiwheyẹwhe sẹ̀n to aliho he ewọ kẹalọyi mẹ. Amọ́, yé ma gán hẹn homẹ etọn hùn, eyin yé yiwanna aṣa aihọn lọ tọn lẹ hú nuplọnmẹ họnwun he to Biblu mẹ lẹ.—Malku 7:7-9.

16. Sọgbe hẹ Salmu lẹ 119:97, 113, 163-165, etẹwẹ mí dona wà, podọ etẹwẹ mí dona dapana?

¹⁶ Etẹwẹ gán gọalọna mí ma nado dahli? Mí dona wleawuna owanyi sisosiso na osẹ́n po nunọwhinnusẹ́n Jehovah tọn lẹ po. (Hia Salmu lẹ 119:97, 113, 163-165.) Eyin mí yiwanna Jehovah, mí na gbẹ́ aṣa depope he ma nọ hẹn homẹ etọn hùn dai. Mí ma na na dotẹnmẹ nudepope nado bẹpla owanyi mítọn na Jehovah.

17. Nukundido tẹlẹ wẹ zọ́n bọ mẹsusu dahli to ojlẹ Jesu tọn mẹ?

¹⁷ To ojlẹ Jesu tọn mẹ, mẹdelẹ jlo dọ ni hẹn diọdo wá to tonudidọ-liho to afọdopolọji. Yé donukun dọ Mẹsia lọ ni tún yé dote sọn gandudu Lomu tọn he to kọgbidina yé lọ si. Amọ́, whenue yé tẹnpọn nado yí Jesu do doahọlu yetọn, ewọ gbẹ́. (Joh. 6:14, 15) Mẹdevo lẹ po yẹwhenọ lẹ po to budi dọ Jesu na hẹn diọdo delẹ wá to tonudidọ-liho he na zọ́n bọ Lomunu lẹ na gblehomẹ sinsinyẹn, bo yí huhlọn po aṣẹpipa he yin nina yẹwhenọ lẹ po sọn yé si. Nuhiha gando whẹho tonudidọ tọn enẹlẹ go zọ́n bọ Ju susu dahli.

18. Dọdai Biblu tọn he gando Mẹsia lọ go tẹlẹ wẹ mẹsusu dovọ́na?

¹⁸ Etẹwẹ Owe-wiwe lẹ dọ? Mahopọnna dọ dọdai susu ko dohia dọ Mẹsia lọ na wá gbawhàn to godo mẹ, dọdai devo lẹ dohia dọ e dona kú na ylando mítọn lẹ whẹ́. (Isa. 53:9, 12) Amọ́, naegbọn yé do dó nukundido agọ̀ lẹ? To ojlẹ Jesu tọn mẹ, mẹsusu wẹ dovọ́na dọdai depope he ma na hẹn pọngbọ tejiteji tọn wá na nuhahun yetọn lẹ.—Joh. 6:26, 27.

19. Nukundido tẹlẹ wẹ ko hẹn mẹsusu dahli to egbehe?

¹⁹ Be mí nọ pehẹ nuhahun dopolọ to egbehe ya? Gbau. Mẹsusu to egbehe wẹ nọ dahli na kadaninọ mítọn gando whẹho tonudidọ tọn  lẹ go wutu. Yé nọ donukun dọ mí ni doalọ to vòbibla lẹ mẹ. Amọ́, mí yọnẹn dọ to nukun Jehovah tọn mẹ, eyin mí de gbẹtọvi de nado dugán do mí ji, be mí gbẹ́ Jehovah dai niyẹn. (1 Sam. 8:4-7) Gbẹtọ lẹ gán sọ nọ donukun dọ mí ni gbá wehọmẹ po dotowhé lẹ po bosọ wà azọ́n homẹdagbe tọn devo lẹ nado gọalọna mẹlẹ. Yé nọ gbẹ́ owẹ̀n mítọn dai, na azọ́n yẹwhehodidọ tọn lọ wẹ nọ duahunmẹna mí wutu, bọ e ma yin nado didẹ nuhahun he aihọn lọ to pipehẹ to alọnu lẹ.

20. Dile hogbe Jesu tọn he to Matiu 7:21-23 mẹ lẹ zinnudeji do, etẹwẹ dona nọ duahunmẹna mí hugan?

²⁰ Etẹwẹ gán gọalọna mí ma nado dahli? (Hia Matiu 7:21-23.) Nuhe dona nọ duahunmẹna mí hugan wẹ nado wà azọ́n he Jesu degbe etọn na mí lọ. (Mat. 28:19, 20) Mí ma dona dike gbede na whẹho paa po tonudidọ po tọn aihọn ehe tọn lẹ ni fẹayihasẹna mí. Mí yiwanna gbẹtọ lẹ bọ nuhahun yetọn lẹ sọ nọ duahunmẹna mí, amọ́ mí yọnẹn dọ, aliho dagbe hugan lọ nado gọalọna kọmẹnu mítọn wẹ nado plọnnu yé gando Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn go bosọ gọalọna yé nado jihọntọn hẹ Jehovah.

21. Etẹwẹ dona yin gbemima mítọn?

²¹ To hosọ ehe mẹ, mí ko gbadopọnna zannu ahlida tọn ẹnẹ he zọ́n bọ mẹsusu gbẹ́ Jesu dai to owhe kanweko tintan whenu, ehe gán zọ́n bọ mẹdelẹ na gbẹ́ hodotọ Jesu tọn lẹ dai to egbehe ga. Amọ́, be onú ehelẹ kẹdẹ wẹ mí dona dapana ya? Lala. To hosọ he bọdego mẹ, mí na gbadopọnna zannu ahlida tọn ẹnẹ devo lẹ. Mì gbọ mí ni magbe nado dapana nue gán hẹn mí dahli lẹ bo hẹn yise he lodo de go zọnmii!