1, 2. Nawẹ apajlẹ apọsteli Paulu tọn gán gọalọna mẹho lẹ to egbehe gbọn?

 APỌSTELI Paulu yiwanna mẹmẹsunnu etọn lẹ. E jẹtukla susu do ota yetọn mẹ. (Owalọ 20:31) Taidi kọdetọn de, yisenọ hatọ etọn lẹ yiwanna ẹn sisosiso. To gbèdopo, mẹho agun tọn Efesu tọn lẹ “viavi tlala,” whenue yé sè dọ yé ma nasọ mọ ẹn gbede ba. (Owalọ 20:37) Mọdopolọ, mẹho agun tọn azọ́n sinsinyẹnwatọ mítọn lẹ nọ yiwanna mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu yetọn lẹ po sisosiso, podọ yé nọ wà nuhe go yé pé lẹpo nado gọalọna yé. (Flp. 2:16, 17) Amọ́ to whedelẹnu, mẹho lẹ nọ pehẹ avùnnukundiọsọmẹnu lẹ. Etẹwẹ gán gọalọna yé nado duto avùnnukundiọsọmẹnu enẹlẹ ji?

² Mẹho azọ́n sinsinyẹnwatọ mítọn lẹ gán lẹnnupọndo apajlẹ Paulu tọn ji. (1 Kọl. 11:1) E ma yin gbẹtọ vonọtaun de. Mapenọ wẹ e yin, podọ to whedelẹnu, e ma nọ bọawuna ẹn paali nado wà nuhe sọgbe. (Lom. 7:18-20) Humọ, e dona diahi hẹ nuhahun voovo lẹ. Amọ́, Paulu ma hònúpla kavi hẹn ayajẹ etọn bu. Eyin mẹho lẹ nọ hodo apajlẹ Paulu tọn, yé gán duto avùnnukundiọsọmẹnu he yé nọ pehẹ lẹ ji, bo hẹn ayajẹ yetọn go to sinsẹ̀nzọn Jehovah tọn mẹ. Mì gbọ mí ni pọ́n lehe yé gán wàmọ do.

3. Etẹwẹ mí na gbadopọnna to hosọ ehe mẹ, podọ nudevo tẹwẹ mí nasọ plọn?

³ To hosọ ehe mẹ, mí na gbadopọnna avùnnukundiọsọmẹnu ẹnẹ he mẹho lẹ nọ pehẹ to paa mẹ: (1) lehe yé na hẹn jlẹkajininọ go to azọ́n yẹwhehodidọ tọn po azọngban devo lẹ po ṣẹnṣẹn do, (2) yin lẹngbọhọtọ mẹtọnhopọntọ lẹ do, (3) nọ duto awugbopo mẹdetiti tọn yetọn lẹ ji do, podọ (4) lehe yé na nọ doakọnna mape mẹdevo lẹ tọn do. Mí na gbadopọnna lehe Paulu duto avùnnukundiọsọmẹnu ehelẹ dopodopo ji do, gọna lehe mẹho lẹ gán hodo apajlẹ etọn do.

4. Naegbọn e gán yin avùnnukundiọsọmẹnu na mẹho lẹ nado yin nukọntọ to azọ́n yẹwhehodidọ tọn mẹ?

⁴ Nuhewutu enẹ gán vẹawu. Gbọnvona dọ mẹho lẹ nọ yin nukọntọ to azọ́n yẹwhehodidọ tọn mẹ, yé sọ tindo azọngban susu lẹ. Di apajlẹ, susu yetọn wẹ nọ yin azinponọ to opli osẹ ṣẹnṣẹn tọn ji bosọ nọ deanana Biblu Pinplọn Agun tọn. Yé gán sọ nọ na hodidọ devo lẹ. Yé sọ nọ wà nususu nado plọnazọ́n devizọnwatọ lizọnyizọnwiwa tọn lẹ bo nọ yí ayajẹ do na tuli mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu lẹ po. (1 Pita 5:2) Mẹho delẹ nọ gọalọ to azọ́n Plitẹnhọ Ahọluduta tọn lẹ po nọtẹn yẹwhehọluduta tọn devo lẹ po gbigbá gọna nukunpipedo yé go tọn mẹ. Podọ, dile e yindo na mẹhe to agun lọ mẹ lẹpo, azọngban tintan mẹho agun tọn de tọn wẹ nado lá wẹndagbe lọ.—Mat. 28:19, 20.

5. Apajlẹ tẹwẹ Paulu zedai taidi yẹwhehodọtọ de?

⁵ Apajlẹ Paulu tọn. Nuhe gọalọna Paulu hugan nado do kọdetọn dagbe tin to Filipinu lẹ 1:10 mẹ, fie e dotuhomẹna mí te dọmọ: Mì nọ “mọdona nuhe yin nujọnu hugan lẹ.” Paulu hodo ayinamẹ he ewọ lọsu na. E yin azọ́ndena taidi lizọnyizọnwatọ de, podọ na owhe susu, e pọ́n lizọnyizọn ehe hlan taidi dopo to nuhe yin nujọnu hugan lẹ mẹ. E dọyẹwheho to “gbangba podọ sọn whédegbè jẹ whédegbè.” (Owalọ 20:20) E ma dọyẹwheho to ojlẹ delẹ kavi to azán delẹ kẹdẹ ji gba. E yí dotẹnmẹ hundote lẹpo zan nado wàmọ! Di apajlẹ, whenue e to tepọn gbẹdohẹmẹtọ etọn lẹ to Atẹni, e jẹ wẹndagbe lá na pipli omẹ nukundeji lẹ tọn de ji, podọ e tindo kọdetọn dagbe. (Owalọ 17:16, 17, 34) Etlẹ yin whenue e to “gẹdẹ” mẹ, Paulu dọyẹwheho na mẹhe nọ wá e dè lẹ.—Flp. 1:13, 14; Owalọ 28:16-24.

6. Azọ́nplọnmẹ tẹwẹ Paulu na mẹdevo lẹ?

⁶ Paulu yí whenu etọn zan to aliho dagbe hugan mẹ. E nọ saba basi oylọna mẹdevo lẹ nado wá gọ́ na ẹn to lizọnyizọn lọ mẹ. Di apajlẹ, to gbejizọnlin mẹdehlan tọn etọn tintan whenu, e plan Johanu Malku hẹn, podọ to gbejizọnlin etọn awetọ whenu, e plan Timoti hẹn. (Owalọ 12:25; 16:1-4) Matin ayihaawe, Paulu wà nuhe go e pé lẹpo nado plọn sunnu ehelẹ lehe yè nọ basi tito na nulẹ to agun mẹ, nọ wazọ́n lẹngbọhọtọ tọn bosọ yin mẹplọntọ dagbe lẹ do.—1 Kọl. 4:17.

7. Nawẹ mẹho lẹ gán hodo tudohomẹnamẹ Paulu tọn he to Efesunu lẹ 6:14, 15 mẹ gbọn?

⁷ Nuplọnmẹ lọ. Mẹho lẹ gán hodo apajlẹ Paulu tọn eyin gbọnvona yẹwhehodidọ sọn họndekọn jẹ họndekọn, yé sọ nọ wleawufo nado dekunnu to dotẹnmẹ hundote depope whenu. (Hia Efesunu lẹ 6:14, 15.) Di apajlẹ, yé gán dekunnu whenue yé jei nuhọ̀ gbé kavi to azọ́nwatẹn yetọn. Kavi whenue yé to mahẹ  do to nọtẹn yẹwhehọluduta tọn de gbigbá mẹ, yé gán lá wẹndagbe lọ na kọmẹnu po nusatọ lẹ po. Taidi Paulu, mẹho lẹ gán yí whenu he yé nọ yizan to lizọnyizọn lọ mẹ do plọnazọ́n mẹdevo lẹ, ehe bẹ devizọnwatọ lizọnyizọnwiwa tọn lẹ hẹn.

8. To whedelẹnu, etẹwẹ e gán biọ dọ mẹho de ni wà?

⁸ Alọnu mẹho lẹ tọn ma dona nọ ján to azọ́ndenamẹ agun tọn kavi lẹdo tọn lẹ mẹ sọmọ bọ yé ma nasọ mọ whenu depope nado dọyẹwheho ba. Nado nọ jlẹkaji, e gán biọ dọ yé ni nọ gbẹ́ azọ́ndenamẹ delẹ dai to whedelẹnu. To whenue yé ko lẹnnupọndo whẹho lọ ji to odẹ̀ mẹ godo, yé gán wá mọdọ emi na dovọ́na nuhe yin nujọnu hugan lẹ eyin emi hẹn azọ́ndenamẹ de di. Onú ehelẹ bẹ anadidena sinsẹ̀n-bibasi whẹndo tọn to sẹmẹsẹmẹ, mahẹ gigọ́ dido to azọ́n yẹwhehodidọ tọn lọ mẹ, kavi azọ́npinplọn ovi yetọn lẹ to adà ehe mẹ hẹn. E nọ vẹawuna mẹdelẹ nado gbẹ́ lẹblanulọkẹyi sinsẹ̀nzọn tọn de dai, amọ́ yé gán deji dọ Jehovah nọ mọnukunnujẹemẹ dọ ojlo yetọn wẹ nado nọ jlẹkaji to nulẹpo mẹ.

9. Avùnnukundiọsọmẹnu tẹwẹ mẹho he alọnu yetọn nọ ján lẹ nọ pehẹ?

⁹ Nuhewutu enẹ gán vẹawu. Omẹ Jehovah tọn lẹ nọ pehẹ whlepọn susu lẹ. To azán godo tọn ehelẹ mẹ, mímẹpo wẹ do hudo tuli, godonọnamẹ po homẹmiọnnamẹ po tọn. Podọ to whedelẹnu, mẹdelẹ nọ do hudo alọgọ tọn nado dapana aṣa ylankan lẹ. (1 Tẹs. 5:14) Na nugbo tọn, mẹho lẹ ma gán de whlepọn he omẹ Jehovah tọn lẹ nọ pehẹ lẹpo sẹ̀. Etomọṣo, Jehovah jlo dọ mẹho lẹ ni wà nuhe go yé pé lẹpo nado na tuli lẹngbọ etọn lẹ bosọ basi hihọ́na yé. Nawẹ mẹho he sin alọnu nọ ján lẹ gán nọ mọ whenu nado na alọgọ he jẹ gbọn?

10. Sọgbe hẹ 1 Tẹsalonikanu lẹ 2:7, nawẹ Paulu nọ penukundo omẹ Jehovah tọn lẹ go gbọn?

¹⁰ Apajlẹ Paulu tọn. Paulu nọ dín dotẹnmẹ hundote lẹ nado pà mẹmẹsunnu etọn lẹ bo hẹn yé lodo. Mẹho lẹ nọ wà dagbe nado hodo apajlẹ owanyi tọn etọn eyin yé nọ yinuwa hẹ omẹ Jehovah tọn lẹ po owanyi sisosiso po. (Hia 1 Tẹsalonikanu lẹ 2:7.) Paulu hẹn sinsẹ̀n-basitọ hatọ lẹ deji dọ emi yiwanna yé, podọ dọ Jehovah lọsu yiwanna yé ga. (2 Kọl. 2:4; Efe. 2:4, 5) Paulu yinuwa hẹ mẹhe to agun lọ mẹ lẹ taidi họntọn, bosọ nọ yí whenu zan hẹ yé. E dohia dọ emi dejido yé go, na e ma whleawu nado dọho gando obu po awugbopo edetiti tọn lẹ po go wutu. (2 Kọl. 7:5; 1 Tim. 1:15) Amọ́, Paulu ma ze ayiha do nuhahun etọn titi lẹ ji. Kakatimọ, e jlo na gọalọna mẹmẹsunnu etọn lẹ.

11. Naegbọn Paulu do na ayinamẹ mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu etọn lẹ po?

¹¹ To whedelẹnu, e biọ dọ Paulu ni na ayinamẹ mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu etọn lẹ po. Amọ́, e ma nọ wàmọ gbede po homẹgble po. E na ayinamẹ, na onú yetọn nọ duahunmẹna  ẹn, bọ e sọ jlo na basi hihọ́na yé sọn owù voovo lẹ si wutu. E dovivẹnu nado hẹn ayinamẹ etọn họnwun, podọ ojlo etọn wẹ yindọ yé ni kẹalọyi i. Di apajlẹ, Paulu na ayinamẹ sinsinyẹn to wekanhlanmẹ etọn de mẹ hlan Kọlintinu lẹ. To wekanhlanmẹ enẹ godo, e do Titu hlan yé. Nuhe to ahunmẹduna Paulu wẹ lehe yé na yinuwa gando wekanhlanmẹ lọ go do. Lehe homẹ etọn hùn do sọ nado sè dọ yé kẹalọyi ayinamẹ lọ ganji.—2 Kọl. 7:6, 7.

12. Nawẹ mẹho lẹ gán hẹn sinsẹ̀n-basitọ hatọ lẹ lodo gbọn?

¹² Nuplọnmẹ lọ. Mẹho lẹ gán nọ hodo apajlẹ Paulu tọn eyin yé nọ yí whenu zan dopọ hẹ sinsẹ̀n-basitọ hatọ lẹ. Aliho dopo nado wà enẹ wẹ nado nọ wá opli domẹwhenu, nado sọgan nọ tindo hodọdopọ tulinamẹ tọn hẹ yé. E ma nọ saba biọ whenu susu nado na tuli owanyinọ mọnkọ mẹmẹsunnu kavi mẹmẹyọnnu de he do hudo etọn. (Lom. 1:12; Efe. 5:16) Mẹho agun tọn de he nọ hodo apajlẹ Paulu tọn nasọ hẹn sinsẹ̀n-basitọ lẹ lodo, eyin e nọ yí Ohó Jiwheyẹwhe tọn zan nado na yé tuli bosọ hẹn yé deji dọ Jiwheyẹwhe yiwanna yé. Humọ, e sọ nọ dohia mẹhe to nukunpedomẹgo etọn glọ lẹ dọ emi yiwanna yé. E nọ dọho hẹ yé whẹwhẹ bo nọ dín dotẹnmẹ hundote lẹ nado pà yé. Eyin e biọ dọ mẹho de ni na ayinamẹ, e nọ ze ayinamẹ lọ sinai do Ohó Jiwheyẹwhe tọn ji. E nọ to tlọlọ, amọ́ bo ka nọ jọmẹ, na lehe mẹlọ na yí ayinamẹ lọ do nọ duahunmẹna ẹn wutu.—Gal. 6:1.

13. Nuyiwadomẹji tẹwẹ awugbopo mẹdetiti tọn lẹ gán tindo do mẹho agun tọn de ji?

¹³ Nuhewutu enẹ gán vẹawu. Mẹho lẹ ma yin mẹpipe. Taidi mẹdevo depope, yé nọ ṣinuwa. (Lom. 3:23) To whedelẹnu, e gán nọ vẹawuna yé nado hẹn pọndohlan jlẹkaji tọn go gando awugbopo yetọn lẹ go. Delẹ to yé mẹ gán nọ ze ayiha do dogbó yetọn lẹ ji sọmọ bo na nọ gbọjọ. Mẹho devo lẹ gán nọ yí nukunpẹvi do pọ́n awugbopo yedetiti tọn lẹ sọmọ bo na yin vọ́donanutọ, bosọ nọ mọdọ e ma biọ dọ emi ni basi vọjlado.

14. Sọgbe hẹ Filipinu lẹ 4:13, nawẹ whiwhẹ gọalọna Paulu nado duto awugbopo etọn lẹ ji gbọn?

¹⁴ Apajlẹ Paulu tọn. Paulu yí whiwhẹ do kẹalọyi dọ emi ma gán duto awugbopo emitọn lẹ ji po huhlọn emitọn titi po. E do hudo huhlọn he Jiwheyẹwhe nọ namẹ tọn. To ojlẹ de mẹ wayi, Paulu yin tasinyẹntọ, kanylantọ bosọ dohomẹkẹn Klistiani lẹ. Amọ́ to godo mẹ, e kẹalọyi nuṣiwa etọn lẹ bosọ desọn ojlo mẹ nado diọ pọndohlan po gbẹtọ-yinyin etọn po. (1 Tim. 1:12-16) Po alọgọ Jehovah tọn po, Paulu lẹzun lẹngbọhọtọ owanyinọ, awuvẹmẹtọ, podọ whiwhẹnọ de. E yọ́n awugbopo etọn lẹ ganji; etomọṣo, e de nado ze ayiha do  jonamẹ Jehovah tọn ji kakati ni yin do nuṣiwa edetiti tọn lẹ ji. (Lom. 7:21-25) E yọnẹn dọ emi gán ṣinuwa, na emi ma yin mẹpipe. Enẹwutu, e dovivẹnu sinsinyẹn nado hẹn jẹhẹnu Klistiani tọn etọn lẹ pọnte, bo dejido alọgọ Jehovah tọn go nado wazọ́n etọn dotana.—1 Kọl. 9:27; hia Filipinu lẹ 4:13.

15. Pọndohlan jlẹkaji tọn tẹwẹ mẹho lẹ dona nọ do gando awugbopo yetọn lẹ go?

¹⁵ Nuplọnmẹ lọ. Mẹho lẹ ma nọ yin dide na yé yin gbẹtọ pipé wutu gba. Amọ́, Jehovah nọ donukun dọ yé ni nọ yigbe nuṣiwa yetọn lẹ tọn bosọ wleawuna jẹhẹnu Klistiani tọn lẹ. (Efe. 4:23, 24) Mẹho de dona nọ yí Ohó Jiwheyẹwhe tọn do gbeje ede pọ́n bo basi diọdo depope he yin dandan tọn. To whenẹnu, Jehovah na gọalọna ẹn nado do ayajẹ po kọdetọn dagbe po.—Jak. 1:25.

16. Etẹwẹ gán jọ eyin mẹho de nọ ze ayiha do awugbopo mẹdevo lẹ tọn ji?

¹⁶ Nuhewutu enẹ gán vẹawu. Mẹho lẹ gán yọ́n awugbopo mẹhe to agun lọ mẹ lẹ tọn, na yé nọ wazọ́n pẹkipẹki hẹ yé wutu. Amọ́ eyin mẹho lẹ ma to aṣeji, yé gán nọ gblehomẹ, ylanhùn kavi nọ mọhodọdomẹgo. Paulu na avase Klistiani lẹ dọ nuhe Satani nọ jlo dọ yé ni wà niyẹn.—2 Kọl. 2:10, 11.

17. Nukun tẹwẹ Paulu nọ yí do pọ́n mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu etọn lẹ po?

¹⁷ Apajlẹ Paulu tọn. E hẹn pọndohlan dagbe go gando mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu etọn lẹ po go. E yọ́n nuṣiwa yetọn lẹ ganji, na to whedelẹnu, nuyiwa yetọn lẹ tlẹ gbleawuna ewọ lọsu. Etomọṣo, Paulu yọnẹn dọ, e ma yin na mẹde zan walọ ylankan wẹ zọ́n bọ e do yin gbẹtọ ylankan gba. E yiwanna mẹmẹsunnu etọn lẹ, podọ e nọ ze ayiha do jẹhẹnu yetọn lẹ ji. Eyin mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu etọn lẹ po to ahidi nado wà nuhe sọgbe, e nọ mọdọ mẹwhinwhàn dagbe wẹ yé do, podọ alọgọ sin hudo wẹ yé do poun.

18. Etẹwẹ a plọn sọn lehe Paulu yinuwa gando ninọmẹ Euodia po Sintiki po tọn go do mẹ? (Filipinu lẹ 4:1-3)

¹⁸ Di apajlẹ, lẹnnupọndo lehe Paulu yinuwa hẹ mẹmẹyọnnu awe delẹ do ji to agun Filipi tọn mẹ. (Hia Filipinu lẹ 4:1-3.) E taidi dọ Euodia po Sintiki po na dotẹnmẹ gbemanọpọ de nado hẹn kinklan wá ṣẹnṣẹn yetọn. Paulu ma ylanhùn kavi mọhodọdo yé go, amọ́ e na ayidonugo jẹhẹnu yetọn lẹ. Mẹmẹyọnnu nugbonọ lẹ wẹ yé yin, bosọ tindo yinkọ dagbe. Paulu yọnẹn dọ Jehovah yiwanna yé. Pọndohlan dagbe he Paulu tindo gando mẹmẹyọnnu ehelẹ go zọ́n bọ e na yé tuli nado didẹ gbemanọpọ yetọn. Pọndohlan etọn sọ gọalọna ẹn nado hẹn ayajẹ etọn go bosọ hẹn haṣinṣan dagbe de go hẹ hagbẹ agun enẹ tọn lẹ.

19. (a) Nawẹ mẹho lẹ gán hẹn pọndohlan dagbe go gando sinsẹ̀n-basitọ hatọ lẹ go gbọn? (b) Etẹwẹ a gán plọn sọn yẹdide he mẹ mẹho agun tọn de to Plitẹnhọ hẹn do wiwe ji te lọ mẹ?

¹⁹ Nuplọnmẹ lọ. Mẹho lẹ emi, mì nọ na  ayidonugo jẹhẹnu mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu mìtọn lẹ po tọn. Yemẹpo wẹ yin mapenọ; etomọṣo, dopodopo yetọn wẹ do jẹhẹnu he mí gán yiwanna lẹ. (Flp. 2:3) Nugbo wẹ dọ sọn ojlẹ de mẹ jẹ devo mẹ, e gán nọ biọ dọ mẹho lẹ ni vọ́ pọndohlan mẹmẹsunnu kavi mẹmẹyọnnu de tọn jlado. Amọ́ taidi Paulu, mẹho lẹ dona dovivẹnu nado nọ mọnú zẹ̀ hogbe kavi nuyiwa awugblenamẹ tọn mẹlọ tọn lẹ go. Podọ, yé na wà dagbe nado nọ ze ayiha do owanyi he mẹlọ do na Jehovah, akọndonanu etọn to sinsẹ̀nzọn Jiwheyẹwhe tọn mẹ, po nugopipe etọn nado wà nuhe sọgbe po ji. Mẹho he nọ tindo pọndohlan dagbe lẹ nọ yidogọna owanyi to agun mẹ.

20. Nawẹ mẹho lẹ gán to alemọyi zọnmii sọn apajlẹ Paulu tọn mẹ gbọn?

²⁰ Mẹho lẹ na mọaleyi eyin yé zindonukọn nado nọ gbadopọnna apajlẹ Paulu tọn. Di dohia, mí gán hia owe lọ ‘Dekunnu Mlẹnmlẹn’ Gando Ahọluduta Jiwheyẹwhe Tọn Go, weta 12, huk. 17-20; weta 21, huk. 6, 7; kavi Atọ̀hò-Nuhihọ́ lọ Tọn 1^er août 1997 w. 29-30 huk. 14-16. Dile a to nudọnamẹ enẹlẹ hia, kanse dewe dọ, ‘Nawẹ apajlẹ Paulu tọn gán gọalọna mi nado hẹn ayajẹ ṣie go gbọn whenue n’to azọngban ṣie hẹndi taidi mẹho agun tọn de?’

21. Nujikudo tẹwẹ mẹho lẹ gán tindo?

²¹ Mẹho agun tọn lẹ emi, mì nọ flindọ Jehovah ma nọ donukun dọ mì ni yin mẹpipe; nuhe biọ e te wẹ yindọ mì ni yin nugbonọ. (1 Kọl. 4:2) Jehovah yiwanna azọ́n sinsinyẹn Paulu tọn po nugbonọ-yinyin etọn po. Mì gán kudeji dọ Jiwheyẹwhe sọ nọ yọ́n pinpẹn nuhe mì nọ wà to sinsẹ̀nzọn etọn mẹ tọn ga. Jehovah ma na “wọn azọ́n mìtọn po owanyi he mì dohia na oyín etọn po [gbede], na mì ko yilizọn na omẹ wiwe lẹ bosọ zindonukọn nado to lizọnyina yé.”—Heb. 6:10.