1. Etẹwẹ nọ yinuwado jlodotọ susu ji whenue yé wá opli mítọn lẹ? (Sọ pọ́n yẹdide lọ.)

 YÍ NUKUN homẹ tọn do pọ́n asu po asi po de he wá opli whla tintan to Plitẹnhọ Ahọluduta tọn Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn de mẹ. Lehe yè yí yé do po zohunhun po gọna owanyi he to mẹhe to agun lọ mẹ lẹ ṣẹnṣẹn yinuwado yé ji sisosiso. Whenue yé to aliji bo lẹkọ jei whégbè, asi lọ dọna asu etọn dọmọ, ‘Kunnudetọ lẹ gbọnvona mẹhe mí ko dukosọna pọ́n lẹpo, podọ homẹ ṣie hùn taun nado nọpọ́ hẹ yé.’

2. Naegbọn mẹdelẹ do nọ dahli?

² Nado dọ hójọhó, owanyi he to mẹhe to agun Klistiani tọn mẹ lẹ ṣẹnṣẹn jẹna ayidego. Na nugbo tọn, Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ ma yin mẹpipe. (1 Joh. 1:8) Enẹwutu, lehe mí to akọjẹ hẹ mẹhe to agun lọ mẹ lẹ sọ, mọ wẹ e nọ yọnbasi dogọ do niyẹn nado mọ delẹ to awugbopo yetọn lẹ mẹ. (Lom. 3:23) E blawu dọ mẹdelẹ ko na dotẹnmẹ awugbopo mẹdevo lẹ tọn nado hẹn yé dahli.

3. Etẹwẹ nọ dohiagona hodotọ nugbo Jesu tọn lẹ? (Johanu 13:34, 35)

³ Sọ pọ́n wefọ he ji hosọ ehe sinai do whladopo dogọ. (Hia Johanu 13:34, 35.) Etẹwẹ nọ dohiagona hodotọ nugbo Klisti tọn lẹ? Owanyi wẹ, e ma yin pipé-yinyin. Sọ doayi e go ga dọ Jesu ma dọ dọ: ‘Gbọn ehe dali wẹ mì na yọnẹn dọ devi ṣie lẹ wẹ mì yin.’ Amọ́ e dọ: “Gbọn ehe dali wẹ mẹlẹpo na yọnẹn dọ devi ṣie lẹ wẹ mì yin.” Gbọnmọ dali, Jesu dohia dọ gbọnvona hodotọ etọn lẹ, mẹhe ma to agun lọ mẹ lẹ lọsu na yọ́n hodotọ nugbo etọn lẹ, gbọn owanyi matin ṣejannabi he yé tindo na ode awetọ gblamẹ.

4. Etẹwẹ mẹdelẹ gán jlo na yọnẹn gando Klistiani nugbo lẹ go?

⁴ Mẹdelẹ he ma yin Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ gán nọ kanse yede dọ: ‘Nawẹ owanyi nọ dohiagona hodotọ nugbo Jesu tọn lẹ gbọn? Nawẹ Jesu do owanyi hia apọsteli etọn lẹ gbọn? Podọ, nawẹ e yọnbasi gbọn nado hodo apajlẹ Jesu tọn to egbehe?’ Míwu Kunnudetọ lẹ lọsu na wà dagbe nado lẹnnupọndo gblọndo kanbiọ ehelẹ tọn ji. Mọwiwà gán gọalọna mí nado nọ do owanyi hia to gigọ́ mẹ dogọ, titengbe whenue mẹdevo lẹ ṣinuwa do mí.—Efe. 5:2.

5. Basi zẹẹmẹ nuhe Jesu dọ to Johanu 15:12, 13 mẹ tọn.

⁵ Jesu hẹn ẹn họnwun dọ owanyi vonọtaun wunmẹ de wẹ na dohiagona hodotọ emitọn lẹ. (Hia Johanu 15:12, 13.) Doayi gbedide he Jesu na yé ehe go dọmọ: “Mì ni yiwanna ode awetọ kẹdẹdile yẹn ko yiwanna mì do.” Etẹwẹ ehe zẹẹmẹdo? Dile Jesu basi zẹẹmẹ etọn do, owanyi ehe yin owanyi mẹde-yido-sanvọ́ tọn, yèdọ owanyi de he nọ whàn Klistiani de nado tlẹ kú do yisenọ hatọ etọn de tamẹ eyin e biọ domọ. b

6. Nawẹ Ohó Jiwheyẹwhe tọn zinnudo nujọnu-yinyin owanyi tọn ji gbọn?

⁶ Whlasusu wẹ Ohó Jiwheyẹwhe tọn zinnudo owanyi ji. Mẹsusu wẹ nọ yí wefọ he bọdego ehelẹ dogọ wefọ Biblu tọn he yé yiwanna hugan lẹ: “Jiwheyẹwhe wẹ owanyi.” (1 Joh. 4:8) “Hiẹ dona yiwanna kọmẹnu towe di dewe.” (Mat. 22:39) “Owanyi nọ ṣinyọnnudo ylando susugege.” (1 Pita 4:8) “Owanyi ma nọ gboawupo gbede.” (1 Kọl. 13:8) Wefọ ehelẹ po devo lẹ po ko hẹn ẹn họnwun dọ nujọnu taun wẹ e yin nado wleawuna jẹhẹnu dagbedagbe ehe bosọ nọ do e hia.

7. Naegbọn Satani ma gán kọ̀n gbẹtọ lẹ dopọ to owanyi nugbo mẹ pọ́n gbede?

 ⁷ Mẹsusu nọ kanse dọ: ‘Nawẹ e yọnbasi nado yọ́n sinsẹ̀n nugbo lọ gbọn? Sinsẹ̀n lẹpo wẹ nọ sọalọakọ́n dọ emi to nugbo lọ plọnmẹ, amọ́ onú voovo lẹ wẹ dopodopo yetọn lẹ nọ plọnmẹ gando Jiwheyẹwhe go.’ Satani ko hẹn sinsẹ̀n lalo susu tin-to-aimẹ, podọ ehe nọ hẹn ẹn vẹawuna mẹlẹ nado yọ́n sinsẹ̀n nugbo lọ. Amọ́, e ma gán do pipli mẹmẹsunnu lẹ tọn lẹdo aihọn pé he nọ yiwanna ode awetọ de ai gbede. Jehovah kẹdẹ wẹ gán wàmọ. Ehe sọgbe hẹ lẹnpọn dagbe, na Jehovah dè wẹ owanyi nugbo nọ wá sọn, podọ mẹhe tindo gbigbọ etọn po dona etọn po lẹ kẹdẹ wẹ gán tindo owanyi nujọnu tọn to yedelẹ ṣẹnṣẹn. (1 Joh. 4:7) Enẹwutu wẹ Jesu do dọ dọ owanyi matin ṣejannabi wẹ na dohiagona hodotọ nugbo emitọn lẹ.

8, 9. Nawẹ owanyi he to Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ ṣẹnṣẹn ko yinuwado mẹsusu ji gbọn?

⁸ Dile Jesu dọ dọdai etọn do, mẹsusu ko yọ́n hodotọ nugbo etọn lẹ gbọn owanyi nujọnu tọn he yé nọ dohia to yedelẹ ṣẹnṣẹn dali. Di apajlẹ, mẹmẹsunnu de he nọ yin Ian flin plidopọ daho tintan he e yì, yèdọ dehe yin bibasi to bọlugbatẹn de sẹpọ owhé etọn gbè. Ian ko yì bọlugbatẹn ehe osun delẹ jẹnukọn nado yì pọ́n aihundida lanmẹyiya tọn de. E dọmọ: “Nuyiwa mẹhe wá plidopọ daho ehe tọn lẹ tọn gbọnvo taun na mẹhe wá pọ́n aihundida lọ lẹ tọn. Kunnudetọ lẹ símẹ bosọ sọnú ganji, podọ ovi yetọn lẹ do walọ dagbe.” E yidogọ dọ: “Hú popolẹpo, e taidi dọ omẹ ehelẹ do pekọ po jijọho po, yèdọ nude he yẹnlọsu to jijlo vẹkuvẹku. N’ma flin nudepope to hodidọ he yin nina to gbenẹgbe lẹ mẹ, amọ́ walọyizan Kunnudetọ lẹ tọn yinuwado ji e na ojlẹ dindẹn.” c Na nugbo tọn, walọyizan mọnkọ yin kọdetọn owanyi nugbo he mí tindo na ode awetọ tọn. Na mí yiwanna mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu mítọn lẹ po wutu, mí nọ yí homẹdagbe po sisi po do yinuwa hẹ yé.

⁹ Mẹmẹsunnu de he nọ yin John do numọtolanmẹ tintan mọnkọ whenue e jẹ opli agun tọn lẹ wá ji, e dọmọ: “Lehe mẹhe to finẹ lẹpo jọmẹ do yinuwado ji e taun . . . n’lẹndọ mẹwiwe lẹ wẹ yé dona ko yin. Owanyi nujọnu tọn yetọn hẹn mi kudeji dọ n’ko mọ sinsẹ̀n nugbo lọ.” d Whlasusu wẹ numimọ mọnkọ lẹ ko dohia dọ omẹ Jehovah tọn lẹ wẹ yin Klistiani nugbo lẹ.

10. Whetẹnu na taun tọn wẹ mí nọ do dotẹnmẹ lọ nado do owanyi Klistiani tọn hia? (Sọ pọ́n nudọnamẹ odò tọn.)

¹⁰ Dile mí dọ do to bẹjẹeji, depope to yisenọ hatọ mítọn lẹ mẹ ma yin mẹpipe. To whedelẹnu, yé nọ dọ kavi wà nudelẹ he nọ hẹn homẹgble mí. e (Jak. 3:2) Titengbe to ninọmẹ mọnkọ lẹ mẹ, aliho he mẹ mí yinuwa te gán dohia dọ mí yiwanna yé nugbonugbo. To adà ehe mẹ, etẹwẹ mí gán plọn sọn apajlẹ he Jesu zedai mẹ?—Joh. 13:15.

11. Jijọ ylankan tẹlẹ wẹ Jakọbu po Johanu po dohia? (Sọ pọ́n yẹdide lọ.)

¹¹ Jesu ma donukun pipé-yinyin sọn hodotọ etọn lẹ si. Kakatimọ, e gbọn owanyi dali gọalọna yé nado diọ jijọ ylankan yetọn lẹ, na yé nido sọgan mọ nukundagbe Jehovah tọn. To gbèdopo, awe to apọsteli lẹ mẹ, enẹ wẹ Jakọbu po Johanu po dọna onọ̀ yetọn  nado biọ dọ Jesu ni na yé otẹn nukundeji lẹ to Ahọluduta lọ mẹ. (Mat. 20:20, 21) Gbọnmọ dali, Jakọbu po Johanu po do sakla po ojlo zogbe po hia.—Howh. 16:18.

12. Be Jakọbu po Johanu po kẹdẹ wẹ do jijọ ylankan lẹ hia ya? Basi zẹẹmẹ.

¹² E ma yin Jakọbu po Johanu po kẹdẹ wẹ do jijọ ylankan lẹ hia to nujijọ ehe whenu. Doayi lehe apọsteli he pò lẹ yinuwa do go, Biblu dọmọ: “Whenue omẹ ao he pò lẹ sè ehe, yé gblehomẹ do nọvisunnu awe lọ lẹ go.” (Mat. 20:24) Mí gán yí nukun homẹ tọn do pọ́n hogbe whánsọmẹ tọn he Jakọbu, Johanu po apọsteli he pò lẹ po na ko zan na yedelẹ. Vlavo apọsteli he pò lẹ dọ nude taidi: ‘Mẹnu wẹ mì ka lẹndọ emi yin nado biọ otẹn nukundeji lẹ to Ahọluduta lọ mẹ? E ma yin mìlẹ kẹdẹ wẹ jẹtukla po Jesu po. Mílọsu lẹ pegan na lẹblanulọkẹyi vonọtaun lẹ ga!’ Depope he whẹho lọ yin, apọsteli lẹ na dotẹnmẹ ninọmẹ ehe nado yinuwado owanyi he yé do na ode awetọ ji na ojlẹ de.

13. Nawẹ Jesu yinuwa gando awugbopo apọsteli etọn lẹ tọn go gbọn? (Matiu 20:25-28)

¹³ Alọ tẹwẹ Jesu do dù ninọmẹ lọ? E ma gblehomẹ. E ma dọ dọ emi na yì dín apọsteli he pọnte hugan lẹ mọ, yèdọ sunnu he na do whiwhẹ taun bo na nọ yinuwa hẹ ode awetọ po owanyi po to whepoponu lẹ. Kakatimọ, Jesu yí homẹfa do gọalọna sunnu ahunjijlọnọ ehelẹ. (Hia Matiu 20:25-28.) E  zindonukọn nado nọ yinuwa hẹ yé po owanyi po, dile etlẹ yindọ e ma yin tintan po godo tọ́ po die he apọsteli lẹ dọnnu gando mẹhe klohugan to ṣẹnṣẹn yetọn go.—Malku 9:34; Luku 22:24.

14. Ninọmẹ tẹ mẹ wẹ apọsteli Jesu tọn lẹ whẹ́n te?

¹⁴ Ayihaawe ma tin dọ Jesu hẹn aṣa he mẹ apọsteli etọn lẹ whẹ́n te do ayiha mẹ. (Joh. 2:24, 25) Yé whẹ́n to fie nukọntọ sinsẹ̀n tọn lẹ nọ na ayidonugo yindidi po otẹn po zẹjlẹgo te. (Mat. 23:6; yijlẹdo video lọ Les premiers sièges dans les synagogues to flansegbe mẹ go to adà nupinplọn tọn lẹ do Matiu 23:6 ji mẹ.) Nukọntọ sinsẹ̀n tọn Ju lẹ sọ yin dodonọ-jlatọ. f (Luku 18:9-12) Jesu mọnukunnujẹemẹ dọ pọndohlan mọnkọ gán ko yinuwado aliho he mẹ apọsteli lẹ nọ pọ́n yede po mẹdevo lẹ po hlan te ji. (Howh. 19:11) E yin lẹnpọn dagbenọ gando nuhe e nọ donukun sọn devi etọn lẹ si go, podọ e ma nọ gblehomẹ eyin yé gboawupo. E yọnẹn dọ ahun dagbe wẹ yé do, enẹwutu e nọ yí homẹfa do gọalọna yé nado duto sakla po ojlo zogbe po ji, bo wleawuna owanyi do jijọ enẹlẹ tẹnmẹ.

15. Etẹwẹ mí gán plọn sọn nujijọ he gando Jakọbu po Johanu po go lọ mẹ?

¹⁵ Mí gán plọn nususu sọn nujijọ he gando Jakọbu po Johanu po go mẹ. Owhẹ̀ yetọn ma whẹ́n nado biọ otẹn nukundeji lẹ to Ahọluduta lọ mẹ. Amọ́ nuhe apọsteli he pò lẹ lọsu wà ma sọgbe, na yé dike bọ ninọmẹ lọ yinuwado pọninọ yetọn ji. Etomọṣo, Jesu yí homẹdagbe po owanyi po do yinuwa hẹ apọsteli 12 lẹpo. Etẹwẹ yin nuplọnmẹ lọ na mí? Whẹho lọ ma yin nuhe mẹdevo lẹ wà poun gba, amọ́ lehe mílọsu yinuwa gando nuṣiwa po awugbopo mẹdevo lẹ tọn po go do ga. Etẹwẹ gán gọalọna mí? Whenue yisenọ hatọ de hẹn mí gblehomẹ, mí gán kanse míde dọ: ‘Naegbọn nuhe e wà do gblehomẹna mi sọmọ? Be ehe dohia dọ n’do jijọ ylankan de he ji n’dona wazọ́n do wẹ a? Be vlavo mẹhe hẹn homẹgble mi lọ to pipehẹ nuhahun de wẹ ya? Eyin n’tlẹ mọdọ owhẹ̀ ṣie whẹ́n nado gblehomẹ, be n’gán do owanyi matin ṣejannabi hia bo miọnnukundo nuṣiwa lọ ya?’ Dile mí to nuyiwa hẹ mẹdevo lẹ po owanyi po sọ, mọ wẹ mí nọ do míde hia taidi hodotọ nugbo Jesu tọn lẹ dogọ do niyẹn.

16. Onú devo tẹwẹ mí gán plọn sọn apajlẹ Jesu tọn mẹ?

¹⁶ Apajlẹ Jesu tọn sọ plọn mí dọ mí dona nọ dovivẹnu nado mọnukunnujẹ yisenọ hatọ mítọn lẹ mẹ. (Howh. 20:5) Nugbo wẹ dọ Jesu gán yọ́n nuhe to ahun mẹlẹ tọn mẹ. Mílẹ ma gán wàmọ. Amọ́, mí gán nọ miọnnukundo nuṣiwa mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu mítọn lẹ po tọn. (Efe. 4:1, 2; 1 Pita 3:8) E nọ bọawu nado wàmọ eyin mí plọn nado yọ́n ninọmẹ he mẹ yé whẹ́n te. Lẹnnupọndo apajlẹ de ji.

17. Nawẹ nugopọntọ lẹdo tọn de mọaleyi gbọn whenue e wá yọ́n yisenọ hatọ de ganji dogọ?

¹⁷ Nugopọntọ lẹdo tọn de he to sinsẹ̀n to Whèzẹtẹn Aflika tọn flin mẹmẹsunnu de he e lẹndọ e ma jọmẹ. Nawẹ nugopọntọ lẹdo tọn lọ yinuwa gbọn? E dọmọ: “Kakati nado dapana mẹmẹsunnu lọ, n’magbe nado jẹakọ hẹ ẹ dogọ.” Gbọnmọ dali, nugopọntọ lọ plọn nudelẹ gando ninọmẹ he mẹ mẹmẹsunnu lọ whẹ́n te go ehe yinuwado  gbẹtọ-yinyin etọn ji. Nugopọntọ lẹdo tọn lọ zindonukọn dọmọ: “Todin he n’ko wá mọ lehe mẹmẹsunnu lọ ko dovivẹnu sinsinyẹn nado duto ninọmẹ ehe ji do podọ obá he mẹ e ko hẹn gbẹtọ-yinyin ede tọn pọnte jẹ, n’diọ pọndohlan ṣie gandego. Mí lẹzun họntọn vivẹ́.” Na nugbo tọn, eyin mí tẹnpọn nado mọnukunnujẹ mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu mítọn lẹ po mẹ, e nọ saba bọawuna mí dogọ nado do owanyi hia yé.

18. Kanbiọ tẹlẹ wẹ mí gán kanse míde eyin yisenọ hatọ de ṣinuwa do mí? (Howhinwhẹn lẹ 26:20)

¹⁸ To whedelẹnu, mí gán nọ mọdọ e biọ dọ mí ni yì mọ yisenọ hatọ de he ṣinuwa do mí. Amọ́ jẹnukọn whẹ́, mí na wà dagbe nado kàn kanbiọ delẹ sè míde taidi: ‘Be n’do nudọnamẹ lẹpo ya?’ (Howh. 18:13) ‘Be e gán ko yindọ mayọnẹn mẹ wẹ e jẹagọdo mi te ya?’ (Yẹwh. 7:20) ‘Be yẹnlọsu ko ṣì onú mọnko wà pọ́n an?’ (Yẹwh. 7:21, 22) ‘Eyin n’yì mẹlọ dè, be n’nasọ hẹn ninọmẹ lọ vantán dogọ wẹ a?’ (Hia Howhinwhẹn lẹ 26:20.) Eyin mí yí whenu bo lẹnnupọndo kanbiọ mọnkọ lẹ ji, mí gán wá tadona kọ̀n dọ owanyi he mí do na mẹmẹsunnu mítọn gán whàn mí nado gbọ bo miọnnukundo whẹho lọ poun.

19. Etẹwẹ a magbe nado wà?

¹⁹ Taidi pipli de, Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ nọ dohia dọ emi yin devi nugbo Jesu tọn lẹ. Dopodopo mítọn nọ dohia dọ mí yin hodotọ nugbo Jesu tọn whenue mí do owanyi matin ṣejannabi hia mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu mítọn lẹ po mahopọnna awugbopo yetọn lẹ. Gbọnmọ dali, mí gán gọalọna mẹdevo lẹ nado wá yọ́n sinsẹ̀n nugbo lọ bo kọnawudopọ hẹ mí to sinsẹ̀n-bibasi mítọn hlan Jehovah, yèdọ Jiwheyẹwhe owanyinọ lọ mẹ. Mì gbọ mí ni magbe nado nọ to owanyi he nọ do Klistiani nugbo lẹ hia lọ dohia zọnmii.