1. Dona tẹlẹ sin vivi wẹ mí nọ dù na mí to titobasinanu Jehovah tọn mẹ wutu?

 DONA daho de wẹ e yin na mí nado tin to titobasinanu Jehovah tọn mẹ to azán godo tọn he vẹawu taun ehelẹ mẹ. Dile ninọmẹ aihọn lọ tọn fọ́n bo to yinylan deji, Jehovah wleawu whẹndo gbigbọmẹ tọn he bẹ mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu lẹ po hẹn de tọn na mí, ehe ṣẹnṣẹn pọninọ tin te. (Salm. 133:1) Ewọ nọ gọalọna mí nado tindo gbẹzan whẹndo tọn ayajẹnọ de. (Efe. 5:33–6:1) Podọ, e nọ na mí wuntuntun po nuyọnẹn he mí do hudo etọn po nado tindo jijọho ahun mẹ tọn.

2. Etẹwẹ mí dona wà, podọ etẹwutu?

² Amọ́, mí dona dovivẹnu sinsinyẹn nado to Jehovah sẹ̀n po nugbonọ-yinyin po zọnmii. Etẹwutu? Na to whedelẹnu, awugbopo mẹdevo lẹ tọn gán nọ gbleawuna mí. Mí gán sọ mọdọ e vẹawuna mí nado duto awugbopo mítọn titi lẹ ji, titengbe eyin mí nọ jai jẹ nuṣiwa dopolọ lẹ mẹ gbọzangbọzan. E nọ biọ dọ mí ni sinyẹnlin to Jehovah sinsẹ̀n mẹ (1) whenue yisenọ hatọ de gbleawuna mí, (2) whenue alọwlemẹ mítọn hẹn mí jẹflumẹ, podọ (3) whenue nuṣiwa mítọn titi lẹ hẹn mí jẹflumẹ. To hosọ ehe mẹ, mí na gbadopọnna ninọmẹ ehelẹ dopodopo. Mí nasọ dọhodo nuhe mí gán plọn sọn nugbonọ he go Biblu donù de dè ji.

NỌ SINYẸNLIN WHENUE YISENỌ HATỌ DE GBLEAWUNA WE

3. Nuhahun tẹwẹ omẹ Jehovah tọn lẹ nọ pehẹ?

³ Nuhahun lọ. Yisenọ hatọ delẹ tindo jijọ delẹ he nọ hẹn homẹgble mí. Mẹdevo lẹ gán hẹn mí jẹflumẹ kavi yinuwa hẹ mí ma lẹnnupọn kavi to aliho he ma jọmẹ de mẹ. Mẹhe nọ deanananu lẹ gán ṣinuwa. Nugbo ehelẹ gán zọ́n bọ mẹdelẹ na do ayihaawe eyin titobasinanu Jiwheyẹwhe tọn lọ ján die. Kakati yé ni zindonukọn nado to Jiwheyẹwhe sẹ̀n “abọ́ to abọ́ go” hẹ  mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu yetọn lẹ po, yé gán doalọtena gbẹdido hẹ mẹhe ṣinuwado yé lẹ, kavi tlẹ jo opli lẹ do. (Zef. 3:9) Be nuyọnẹnnu wẹ enẹ yin ya? Mì gbọ mí ni gbadopọnna nuhe mí gán plọn sọn apajlẹ mẹde he go Biblu donù bọ e pehẹ nuhahun mọnkọ lẹ tọn mẹ.

4. Nuhahun tẹlẹ wẹ apọsteli Paulu pehẹ?

⁴ Apajlẹ Biblu tọn. Apọsteli Paulu yọnẹn dọ mapenọ wẹ mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu emitọn lẹ po yin. Di apajlẹ, tlolo he e jẹ gbẹdo hẹ agun Klistiani tọn ji, mẹdelẹ to agun lọ mẹ ma yise dọ e ko lẹzun devi. (Owalọ 9:26) To nukọn mẹ, mẹdelẹ dọho etọn to godo etọn nado hẹn yinkọ dagbe etọn gble. (2 Kọl. 10:10) Paulu mọ bọ mẹmẹsunnu azọngbannọ de basi nudide ylankan de he gán ko hẹn mẹdevo lẹ dahli. (Gal. 2:11, 12) Podọ dopo to họntọn alọmayiemẹ Paulu tọn lẹ mẹ, enẹ wẹ Malku, hẹn ẹn jẹflumẹ sinsinyẹn. (Owalọ 15:37, 38) Paulu gán ko dike bọ depope to ninọmẹ ehelẹ mẹ ni glọnalina ẹn nado dogbẹ́ hẹ mẹhe ṣinuwado e lẹ. Ṣogan, e hẹn pọndohlan dagbe go gando mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu etọn lẹ po go, bosọ zindonukọn to sinsẹ̀nzọn Jehovah tọn mẹ. Etẹwẹ gọalọna Paulu nado sinyẹnlin?

5. Etẹwẹ gọalọna Paulu bọ agbọ́ mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu etọn lẹ po tọn ma pé e? (Kolosinu lẹ 3:13, 14) (Sọ pọ́n yẹdide lọ.)

⁵ Paulu yiwanna yisenọ hatọ etọn lẹ. Owanyi he Paulu tindo na mẹdevo lẹ gọalọna ẹn nado ze ayiha do jẹhẹnu dagbe yetọn lẹ ji kakati ni yin do awugbopo yetọn lẹ ji. Owanyi sọ gọalọna Paulu nado wà nuhe ewọ lọsu wlan to Kolosinu lẹ 3:13, 14 mẹ. (Hia.) Doayi lehe e yinuwa hẹ Malku do go. Dile etlẹ yindọ Malku jo Paulu do to gbejizọnlin mẹdehlan tọn etọn tintan whenu, ewọ ma hẹn ẹn do homẹ. To nukọn mẹ, whenue Paulu kàn wekanhlanmẹ owanyinọ etọn hlan agun Kolosi tọn, e dọ gando Malku go dọ e yin azọnwatọgbẹ́ dagbe de, yèdọ “asisa homẹmiọnnamẹ tọn daho de.” (Kol. 4:10, 11) To whenue Paulu to gànpamẹ to Lomu, e biọ tlọlọ dọ Malku ni wá gọalọna emi. (2 Tim. 4:11) E họnwun dọ agbọ́ mẹmẹsunnu lẹ tọn ma pé Paulu. Etẹwẹ mí gán plọn sọn Paulu dè?

6, 7. Nawẹ mí gán sinyẹnlin to owanyi didohia mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu mítọn lẹ po mẹ mahopọnna awugbopo yetọn lẹ gbọn? (1 Johanu 4:7)

⁶ Nuplọnmẹ lọ. Jehovah nọ jlo dọ mí ni sinyẹnlin to owanyi didohia mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu mítọn lẹ po mẹ. (Hia 1 Johanu 4:7.) Eyin mẹde gboawupo nado do jẹhẹnu Klistiani tọn delẹ hia, mí gán mọdọ e jlo na hodo nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn lẹ, amọ́ e yinuwa ma lẹnnupọn poun wẹ. (Howh. 12:18) Jiwheyẹwhe yiwanna devizọnwatọ nugbonọ etọn lẹ mahopọnna awugbopo yetọn lẹ. Ewọ  ma nọ gbẹ́ mí dai whenue mí ṣinuwa; mọ e ma nọ hẹn mí do homẹ. (Salm. 103:9) Lehe e yin nujọnu do sọ dọ mí ni nọ hodo apajlẹ Otọ́ mítọn he nọ jonamẹ lọ tọn!—Efe. 4:32–5:1.

⁷ Sọ flin ga dọ dile opodo lọ to dindọnsẹpọ, mí dona vẹ́ hẹ mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu mítọn lẹ po dogọ. Mí gán donukun dọ homẹkẹn ni sinyẹn deji. Mí tlẹ gán wá mọ míde to gànpamẹ na yise mítọn wutu. Eyin enẹ jọ, mí na do hudo mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu mítọn lẹ po tọn dogọ hugan gbede pọ́n. (Howh. 17:17) Lẹnnupọndo nuhe jọ do Josep a go ji, yèdọ mẹho agun tọn de to Espagne. Ewọ po mẹmẹsunnu devo lẹ po yin súsú do gànpamẹ na kadaninọ yetọn wutu. E dọmọ: “To gànpamẹ, e bọawu taun dọ yisenọ hatọ de ni hẹn homẹgble mí, na mímẹpo wẹ nọ nọ̀ fidopolọ wutu. Mí dona nọ sinyẹnlin hẹ ode awetọ bosọ nọ jona ode awetọ sọn ojlo mẹ wá. Ehe gọalọna mí nado gbọṣi pọninọ mẹ bosọ basi hihọ́na ode awetọ. Gàntọ he ma nọ sẹ̀n Jehovah lẹ wẹ lẹdo mí. To gbèdopo, n’gbleawu sọn alọ bọ yè blanú do e na mi, enẹwutu n’ma penugo nado wà nudepope na dee. Amọ́, mẹmẹsunnu ṣie de yàn avọ̀ ṣie lẹ bosọ penukundo go e to aliho dagbe devo lẹ mẹ. N’mọdọ yè do owanyi nujọnu tọn hia mi whenue n’do hudo etọn te hugan.” Whẹwhinwhẹ́n dagbe nankọ lẹ die mí tindo to egbehe nado nọ didẹ nuhahun lẹ to ode awetọ ṣẹnṣẹn!

SINYẸNLIN WHENUE ALỌWLEMẸ TOWE HẸN WE JẸFLUMẸ

8. Nuhahun tẹwẹ alọwlemẹ lẹ nọ pehẹ?

⁸ Nuhahun lọ. Alọwle lẹpo wẹ nọ tindo nuhahun. Biblu dọ madoadudẹ́ji dọ mẹhe wlealọ lẹ na tindo “nukunbibia to agbasalan yetọn mẹ.” (1 Kọl. 7:28) Etẹwutu? Na alọwle nọ kọ̀n gbẹtọvi mapenọ awe dopọ, bọ dopodopo yetọn wẹ ka do jẹhẹnu po awugbopo etọn lẹ po. Alọwlemẹ lẹ gán wá sọn ninọmẹ kavi aṣa voovo lẹ mẹ. Dile ojlẹ to yìyì, yé gán wá do jijọ delẹ hia he ma yin ayidego jẹnukọnna alọwle. Depope to onú ehelẹ mẹ gán hẹn kiṣakiṣa wá. Kakati yé ni kẹalọyi dọ dopodopo yetọn wẹ tindo adà etọn to whẹho lọ mẹ bo dona dovivẹnu nado didẹ nuhahun lọ, yé gán dowhẹ alọwlemẹ yetọn. Yé tlẹ gán wá mọdọ kinklan kavi gbẹdai wẹ na gbọ̀ hó lọ. Amọ́, be enẹ wẹ yin pọngbọ lọ ya? b Mì gbọ mí ni plọnnu sọn mẹhe go Biblu donù de dè, yèdọ mẹhe sinyẹnlin to whenue e pannukọn nuhahun he kàn dẹpẹ biọ lẹ to alọwle mẹ.

9. Nuhahun tẹwẹ Abigaili pehẹ?

⁹ Apajlẹ Biblu tọn. Abigaili dà Nabali, yèdọ mẹhe Biblu dọ gandedo dọ e yin fifiẹtọ bo tindo walọ ylankan. (1 Sam. 25:3) E dona ko vẹawuna Abigaili nado nọpọ́ hẹ dawe mọnkọ. Be dotẹnmẹ hundote na Abigaili nado deta sọn alọwle lọ mẹ ya? E mọ dotẹnmẹ mọnkọ whenue Davidi, yèdọ ahọlu sọgodo tọn Islaeli tọn jlo na hù asu etọn Nabali, na e zùn Davidi po sunnu etọn lẹ po wutu. (1 Sam. 25:9-13) Abigaili gán ko họ̀n, bo dike na Davidi ni hù Nabali. Amọ́, e dadó whẹho lọ mẹ bo diọlinlẹnna Davidi ma nado hù Nabali. (1 Sam. 25:23-27) Etẹwẹ gán ko whàn ẹn nado wàmọ?

10. Etẹwẹ gán ko whàn Abigaili nado sinyẹnlin to alọwle he vẹawu de mẹ?

¹⁰ Abigaili yiwanna Jehovah bosọ nọ na sisi nujinọtedo etọn lẹ gando alọwle go. Matin ayihaawe, e yọ́n nuhe Jiwheyẹwhe dọna Adam po Evi po whenue Ewọ do alọwle tintan lọ ai. (Jen. 2:24) Abigaili yọnẹn dọ onú wiwe wẹ alọwle yin to nukun Jehovah tọn mẹ. E jlo  na hẹn homẹ Jiwheyẹwhe tọn hùn, podọ enẹ wẹ na ko whàn ẹn nado jẹtọ̀ po avọ̀ po nado whlẹn whédo etọn, kakajẹ asu etọn ji. E yawu yinuwa nado glọnalina Davidi ma nado hù Nabali. E sọ desọn ojlo mẹ bo vẹvẹ na nuhe e ma wà. E họnwun dọ Jehovah yiwanna nawe adọgbotọ ehe he ma tindo ṣejannabi. Etẹwẹ asu po asi po lẹ gán plọn sọn apajlẹ Abigaili tọn mẹ?

11. (a) Etẹwẹ Jehovah nọ donukun sọn mẹhe ko wlealọ lẹ si? (Efesunu lẹ 5:33) (b) Etẹwẹ a plọn sọn aliho he mẹ Carmen dovivẹnu nado whlẹn alọwle etọn te mẹ? (Sọ pọ́n yẹdide lọ.)

¹¹ Nuplọnmẹ lọ. Jehovah dọ dọ mẹhe wlealọ lẹ ni nọ na sisi tito alọwle tọn, eyin e ma tlẹ bọawu nado nọhẹ alọwlemẹ yetọn. Lehe homẹ Jiwheyẹwhe tọn dona nọ hùn do sọ, whenue e mọ bọ alọwlemẹ lẹ to vivẹnudo sinsinyẹn nado do owanyi matin ṣejannabi po sisi po hia ode awetọ. (Hia Efesunu lẹ 5:33.) Lẹnnupọndo apajlẹ Carmen tọn ji. Nudi owhe ṣidopo to alọwle Carmen tọn godo, e jẹ Biblu plọn hẹ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ ji bo wá yí baptẹm to nukọn mẹ. Carmen dọmọ: “Asu ṣie ma yiwanna nudide ṣie. E nọ gblehomẹ, na n’nọ yì opli lẹ bosọ magbe nado sẹ̀n Jehovah wutu. E nọ zùn mi bo nọ sìn-adán dọ emi na gbẹ́ mi.” Etomọṣo, Carmen sinyẹnlin to alọwle etọn mẹ. Na owhe 50, e dovivẹnu sinsinyẹn na owanyi po sisi po nido tin to alọwle etọn mẹ. E yidogọ dọ, “Dile owhe lẹ to yìyì, n’plọn nado nọ do zinzin hia dogọ, podọ nado nọ yí wuntuntun do dọhona asu ṣie. Na n’yọnẹn dọ onú wiwe de wẹ alọwle yin to nukun Jehovah tọn mẹ wutu, n’wà nuhe go n’pé lẹpo nado whlẹn alọwle ṣie. N’ma tẹnpọn gbede nado deta sọn alọwle ṣie mẹ, na n’yiwanna Jehovah wutu.” c Eyin nuhahun lẹ fọ́n to alọwle towe mẹ, a gán deji dọ Jehovah ma na jo we do, podọ e na gọalọna we nado sinyẹnlin.

SINYẸNLIN EYIN AWUGBOPO TOWE LẸ NỌ HẸN WE JẸFLUMẸ

12. Nuhahun tẹwẹ mí gán pehẹ eyin mí waylando sinsinyẹn de?

¹² Nuhahun lọ. Agbọ́ míde tọn gán wá pé mí eyin mí waylando sinsinyẹn de. Biblu dohia dọ ylando mítọn lẹ gán zọ́n bọ mí na tindo numọtolanmẹ ‘flumẹjijẹ po awubla po’ tọn. (Salm. 51:17) Mẹmẹsunnu de he nọ yin Robert ko dovivẹnu sinsinyẹn na owhe susu nado yin devizọnwatọ lizọnyizọnwiwa tọn. Amọ́, e waylando sinsinyẹn de he zọ́n bọ e taidi na ẹn dọ e ko dupà do Jehovah go. E dọmọ: “Ayihadawhẹnamẹnu ṣie hoavùn hẹ mi taun. To nukọn mẹ, n’jẹflumẹ petepete. N’viavi vivẹvivẹ bosọ  hodẹ̀ hlan Jehovah. N’flindọ n’dọna dee dọ Jiwheyẹwhe ma tlẹ nasọ jẹtukla gbede nado dotoaina mi ba. Naegbọn e na tlẹ do wàmọ dai? N’ko hẹn ẹn jẹflumẹ.” Eyin mí jai jẹ ylando de mẹ, agbọ́ míde tọn gán pé mí, na ahun mítọn he to awubla mẹ lọ nọ dọna mí dọ Jehovah ko gbẹ́ mí dai. (Salm. 38:4) Eyin e ko ṣí mọ na we pọ́n, lẹnnupọndo apajlẹ mẹhe go Biblu donù de tọn ji, mẹhe sinyẹnlin to Jehovah sinsẹ̀n mẹ, mahopọnna dọ e waylando sinsinyẹn.

13. Ylando sinsinyẹn tẹwẹ apọsteli Pita wà, podọ nuṣiwa tẹlẹ wẹ plan ẹn jẹ finẹ?

¹³ Apajlẹ Biblu tọn. To ozán he jẹnukọnna hùhù Jesu tọn mẹ, apọsteli Pita ṣì nususu wà he zọ́n bọ e waylando he sinyẹn hugan to gbẹzan etọn mẹ. Tintan, Pita dejido ede go zẹjlẹgo, bo yí nùgo dọ emi na yin nugbonọ eyin apọsteli he pò lẹ tlẹ jo Jesu do. (Malku 14:27-29) Humọ, to jipa Gẹtsemani tọn mẹ, Pita gboawupo whlasusu nado gbọṣi nukle. (Malku 14:32, 37-41) Enẹgodo, Pita jo Jesu do alọ gbẹtọgun de tọn mẹ. (Malku 14:50) Podọ, gbọngodo, Pita mọ́n whla atọ̀n dọ emi ma yọ́n Jesu bo tlẹ sọ whle gando lalo ehe go. (Malku 14:66-71) Nawẹ Pita yinuwa gbọn whenue e mọ obá he mẹ ylando etọn sinyẹn jẹ? E blawu bosọ viavi vivẹvivẹ, vlavo bo tlẹ tindo numọtolanmẹ whẹhuhu tọn sinsinyẹn. (Malku 14:72) Yí nukun homẹ tọn do pọ́n awubla Pita tọn whenue họntọn etọn Jesu yin hùhù to gànhiho delẹ godo. Lehe Pita na ko mọ ovọ́ mẹ na ede do sọ!

14. Etẹwẹ gọalọna Pita nado sinyẹnlin to Jehovah sinsẹ̀n mẹ? (Pọ́n yẹdide he to ji.)

¹⁴ Pita penugo bo sinyẹnlin to Jehovah sinsẹ̀n mẹ na whẹwhinwhẹ́n susu lẹ wutu. E ma klan ede dovo; e yì mẹmẹsunnu etọn lẹ dè podọ ayihaawe ma tin dọ yé miọnhomẹna ẹn. (Luku 24:33) Humọ, Jesu he yin finfọnsọnku lọ sọawuhia Pita, matin ayihaawe nado na ẹn tuli. (Luku 24:34; 1 Kọl. 15:5) To nukọn mẹ, kakati Jesu ni wọhẹ Pita na awugbopo etọn lẹ, e dọna họntọn etọn dọ e na mọ azọngban pinpẹn lẹ yí. (Joh. 21:15-17) Pita yọnẹn dọ emi ko waylando sinsinyẹn, amọ́ e ma gbọjọ. Etẹwutu? Na e kudeji dọ Klunọ emitọn Jesu ma gbẹ́ emi dai wutu. Podọ mẹmẹsunnu Pita tọn lẹ zindonukọn nado to alọgọna ẹn. Etẹwẹ mí gán plọn sọn apajlẹ Pita tọn mẹ?

15. Nujikudo tẹwẹ Jehovah jlo dọ mí ni tindo? (Salmu lẹ 86:5; Lomunu lẹ 8:38, 39) (Sọ pọ́n yẹdide lọ.)

¹⁵ Nuplọnmẹ lọ. Jehovah jlo dọ mí ni kudeji dọ emi yiwanna mí bosọ nọ jona mí. (Hia Salmu lẹ 86:5; Lomunu lẹ 8:38, 39.) Eyin mí waylando, mí nọ tindo numọtolanmẹ whẹhuhu tọn. Ehe sọgbe bosọ yin jọwamọnu. Amọ́,  mí ma dona nọ lẹndọ Jehovah ma gán sọ yiwanna mí kavi jona mí ba. Kakatimọ, mí dona dín alọgọ to afọdopolọji. Robert he go mí donù wayi dọmọ: “N’jai jẹ ylando mẹ, na n’ganjẹ nugopipe ṣie nado duto mẹtẹnpọn de ji go wutu.” E mọdọ emi dona dọhona mẹho lẹ. E dọmọ: “Tlolo he n’ze afọdide enẹ, n’mọ hadopo dọ Jehovah yí mẹho lẹ zan nado do owanyi hia mi. Agbọ́ ṣie ma pé mẹho lẹ. Yé gọalọna mi nado kudeji dọ Jehovah ma ko gbẹ́ mi dai.” Mílọsu gán deji dọ Jehovah yiwanna mí sisosiso eyin mí lẹnvọjọ sọn ylando mítọn lẹ mẹ, dín alọgọ he jẹ, bosọ dovivẹnu nugbonugbo ma nado vọ́ jai jẹ nuṣiwa dopolọ lẹ mẹ. (1 Joh. 1:8, 9) Nujikudo enẹ nọ zọ́n bọ agbọ́ míde tọn ma nọ pé mí whenue mí klẹnafọ kavi jai.

16. Naegbọn a do magbe nado to linsinyẹn zọnmii to sinsẹ̀nzọn Jehovah tọn mẹ?

¹⁶ Jehovah nọ yọ́n pinpẹn etọn taun dọ mí to vivẹnudo nado sẹ̀n ewọ to azán godo tọn he vẹawu ehelẹ mẹ. Po alọgọ Jehovah tọn po, mí gán sinyẹnlin mahopọnna nuhe nọ hẹn mí jẹflumẹ lẹ. Mí gán wleawuna owanyi na mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu mítọn lẹ po bosọ nọ jona yé eyin yé tlẹ gbleawuna mí. Mí gán do obá he mẹ owanyi mítọn na Jiwheyẹwhe gọna sisi he mí tindo na tito etọn lẹ siso jẹ hia, eyin mí nọ wà nuhe go mí pé lẹpo nado didẹ nuhahun he gán fọ́n to alọwle mítọn mẹ lẹ. Podọ eyin mí waylando de, mí gán dín alọgọ Jehovah tọn, kẹalọyi owanyi po jonamẹ etọn po, bosọ zindonukọn nado to ewọ sẹ̀n. Mí gán kudeji dọ mí na mọ dona susu lẹ yí, eyin mí ma “gbọjọ to nuhe yin dagbe wiwà mẹ.”—Gal. 6:9.