1, 2. (a) Ninọmẹ tẹlẹ mẹ wẹ wekanhlanmẹ hlan Efesunu lẹ yin kinkàn te? (b) Kanbiọ tẹlẹ wẹ mí na gbadopọnna?

 WHENUE apọsteli Paulu yin ginglọn do owhé de gbè to Lomu, ewọ jlo na na tuli yisenọ hatọ etọn lẹ. E ma gán dla yé pọ́n nukun sọ nukun, enẹwutu e do wekanhlanmẹ lẹ hlan yé. E kàn dopo to wekanhlanmẹ enẹlẹ mẹ hlan Efesunu lẹ to nudi owhe 60 kavi 61 W.M. tọn.—Efe. 1:1; 4:1.

² Nudi owhe ao jẹnukọn, Paulu ko yí whenu susu zan to Efesu nado dọyẹwheho bosọ plọnmẹ gando wẹndagbe lọ go. (Owalọ 19:1, 8-10; 20:20, 21) E yiwanna mẹmẹsunnu etọn lẹ sisosiso bo gọalọna yé nado to nugbonọ yin na Jehovah zọnmii. Amọ́, naegbọn e do kanwehlan Klistiani yiamisisadode lẹ gando zinvlu po hinhọ́n po go? Podọ nuplọnmẹ tẹlẹ wẹ Klistiani lẹpo gán plọn sọn ayinamẹ ehe mẹ? Mì gbọ mí ni gbadopọnna gblọndo kanbiọ ehelẹ tọn.

SỌN ZINVLU MẸ WÁ HINHỌ́N NÙ

3. Hodidọ yẹhiadonu tọn tẹlẹ wẹ Paulu yizan to wekanhlanmẹ etọn hlan Efesunu lẹ mẹ?

³ Paulu kanwehlan Klistiani he to Efesu lẹ bo dọmọ: “Mì ko yin zinvlu to ojlẹ de mẹ wayi, ṣigba mì ko yin hinhọ́n todin.” (Efe. 5:8) Tofi, Paulu yí hodidọ yẹhiadonu tọn lọ lẹ zinvlu po hinhọ́n po zan nado basi zẹẹmẹ obá he mẹ Efesunu lẹ ko basi diọdo jẹ tọn. Mì gbọ mí ni gbadopọnna nuhewutu Paulu gán ko dọ dọ Efesunu lẹ yin “zinvlu to ojlẹ de mẹ wayi.”

4. Linlẹn tẹ mẹ wẹ Efesunu lẹ tin to zinvlu mẹ to sinsẹ̀n-liho te?

 ⁴ Sinsẹ̀n lalo. Whẹpo Efesunu he Paulu kanwehlan lẹ do plọn nugbo bo lẹzun Klistiani, yé ko yin afanumẹ na majiki po nuyise sinsẹ̀n-lalo tọn lẹ po. Tòdaho Efesu tọn mẹ wẹ tẹmpli he diyin Altemis tọn tin te, ehe mẹlẹ nọ pọnhlan to hohowhenu taidi dopo to nujiawu ṣinawe aihọn lọ tọn lẹ mẹ. Mẹhe nọ basi sinsẹ̀n to finẹ lẹ peve taun to boṣiọ-sinsẹ̀n mẹ. Boṣiọ tẹmpli lọ po Altemis po tọn he anazọ́nwatọ lẹ nọ basi bosọ nọ sà lẹ wẹ hẹn yé jẹadọkun. (Owalọ 19:23-27) Humọ, tòdaho lọ yin yinyọnẹn ganji na nuwiwa nujijlẹ tọn lẹ.—Owalọ 19:19.

5. Linlẹn tẹ mẹ wẹ Efesunu lẹ tin to zinvlu mẹ to walọyizan-liho te?

⁵ Walọ gblezọn. Efesu diyin na fẹnnuwiwa po walọ gblezọn tasinsinyẹn tọn etọn po tọn. Hogbigble lẹ nọ saba yin sisè to nupọntẹn tòdaho lọ tọn lẹ, podọ etlẹ yin to nuwiwa sinsẹ̀n tọn lẹ whenu. (Efe. 5:3) Susu to tòmẹnu etọn lẹ mẹ wẹ “jẹgló,” yèdọ hogbe de he zẹẹmẹ tlọlọ etọn yin “kúatli.” (Efe. 4:17-19) Whẹpo Efesunu lẹ do wá plọn nujinọtedo Jehovah tọn gando dagbe po oylan po go, ayihadawhẹnamẹnu yetọn ma nọ dotukla yé, podọ yé ma nọ lẹndọ emi dona dogbè na Jehovah to aliho depope mẹ. Enẹwutu, Paulu gán dọ gando yé go dọ yé “to zinvlu aliho nulẹnpọn tọn mẹ, bo jẹla na ogbẹ̀ he wá sọn Jiwheyẹwhe dè.”

6. Naegbọn Paulu gán dọna Efesunu lẹ dọ yé yin “hinhọ́n todin”?

⁶ Amọ́, delẹ to Efesunu lẹ mẹ ma gbọṣi zinvlu mẹ. Paulu wlan dọ yé yin “hinhọ́n todin to kọndopọ mẹ hẹ Oklunọ.” (Efe. 5:8) Yé ko jẹ gbẹnọ ji sọgbe hẹ hinhọ́n nugbo lọ tọn he to Owe-wiwe lẹ mẹ. (Salm. 119:105) Efesunu ehelẹ ko gbẹ́ nuwiwa sinsẹ̀n lalo tọn po walọ gblezọn yetọn lẹ po dai. Yé “nọ hodo apajlẹ Jiwheyẹwhe tọn” bo nọ wà nuhe go yé pé lẹpo nado sẹ̀n Jehovah bosọ hẹn homẹ etọn hùn.—Efe. 5:1.

7. Aliho tẹ mẹ wẹ ninọmẹ mítọn taidi Klistiani Efesu tọn susu tọn te?

⁷ Mọdopolọ, whẹpo mí do plọn nugbo, zinvlu mẹ wẹ mí te dai to sinsẹ̀n-liho podọ to  walọyizan-liho. Delẹ to mí mẹ ko nọ dù hùnwhẹ sinsẹ̀n lalo tọn lẹ; bọ mẹdevo lẹ nọ zan gbẹzan mawé lẹ. Amọ́ tlolo he mí plọnnu gando nujinọtedo dagbe po oylan po tọn Jehovah tọn lẹ go, mí basi diọdo lẹ. Mí jẹ gbẹnọ ji sọgbe hẹ nubiọtomẹsi dodo tọn etọn lẹ. Podọ, ehe zọ́n bọ mí ko mọ dona susu lẹ yí. (Isa. 48:17) Amọ́ todin, mí gbẹ́ to pipehẹ avùnnukundiọsọmẹnu lẹ. Mí dona nọla na zinvlu he mẹ mí tọ́n sọn bo “nọ to zọnlinzin taidi ovi hinhọ́n tọn lẹ.” Nawẹ mí gán wàmọ gbọn?

DAPANA ZINVLU

8. Sọgbe hẹ Efesunu lẹ 5:3-5, etẹwẹ Efesunu lẹ dona dapana?

⁸ Hia Efesunu lẹ 5:3-5. Nado nọla petepete na zinvlu to walọyizan-liho, Klistiani Efesu tọn lẹ dona zindonukọn nado nọ gbẹ́ walọ he nọ hẹn homẹgble Jehovah lẹ dai. Ehe nọ bẹ walọ mawé fẹnnuwiwa tọn po ohó gbigble lẹ po hẹn. Paulu flinnu Efesunu lẹ dọ yé dona gbẹ́ onú mọnkọ lẹ dai eyin yé jlo na tindo “ogú depope to Ahọluduta Klisti tọn po Jiwheyẹwhe tọn po mẹ.”

9. Naegbọn mí dona to aṣeji ma nado wà nudepope he gán plan mí jẹ fẹnnuwiwa kọ̀n?

⁹ Mílọsu dona to vivẹnudo sinsinyẹn ma nado tlọ míde do “azọ́n mado sinsẹ́n he yin zinvlu tọn lẹ mẹ.” (Efe. 5:11) Whlasusu wẹ numimọ lẹ dohia dọ lehe mẹde to onú gblezọn kavi mawé lẹ pọ́n, nọ dotoaina yé kavi nọ dọho gando yé go sọ, mọ wẹ e na bọawuna ẹn dogọ nado jai jẹ ylanwiwa mẹ do niyẹn. (Jen. 3:6; Jak. 1:14, 15) To otò de mẹ, mẹmẹsunnu susu lẹ nọ kanwehlan yede to nọtẹn gbẹdido Intẹnẹt ji tọn de ji. To bẹjẹeji, susu yetọn wẹ nọ dọho gando gbigbọnu lẹ go. Amọ́ dile ojlẹ to yìyì, yé wá jẹ hodọdopọ gando onú mawé lẹ go ji. Hodọdopọ lọ lẹ nọ saba sinai do zanhẹmẹ ji. To godo mẹ, susu yetọn yigbe dọ họdidọ mawé mọnkọ lẹ zọ́n bọ yé jai jẹ fẹnnuwiwa zanhẹmẹ tọn mẹ.

10. Nawẹ Satani nọ tẹnpọn nado doyẹklọ mí gbọn? (Efesunu lẹ 5:6)

¹⁰ Aihọn Satani tọn nọ tẹnpọn nado doyẹklọ mí bo hẹn mí lẹndọ nuhe Jehovah nọ pọnhlan di awuhiọnu podọ mawé ma ylan paali. (2 Pita 2:19) Ehe ma yin nupaṣamẹ! Dopo to wlẹnwin he Lẹgba nọ yizan sọn ojlẹ dindẹn die lẹ mẹ wẹ nado hẹn mẹlẹ biọ bẹwlu mẹ, na yé nikaa penugo nado doayi vogbingbọn he to dagbe po oylan po ṣẹnṣẹn go. (Isa. 5:20; 2 Kọl. 4:4) Abajọ, sinima, nupinpọn televiziọn ji tọn po nọtẹn Intẹnẹt tọn susu lẹ po do nọ ze linlin he jẹagọdo nujinọtedo dodo Jehovah tọn lẹ daga! Satani nọ tẹnpọn nado doyẹklọ mí, na mí nido lẹndọ nuyiwa po walọyizan mawé lẹ po yin alọkẹyi, nọ hẹn awuvivi wá bo masọ bẹ owù hẹn.—Hia Efesunu lẹ 5:6.

11. Nawẹ numimọ Angela tọn dohia dọ e yọ́n nado yí ayinamẹ nuyọnẹn tọn he to Efesunu lẹ 5:7 mẹ do yizan mẹ gbọn? (Sọ pọ́n yẹdide lọ.)

¹¹ Satani jlo dọ mí ni nọ dogbẹ́ hẹ mẹhe na hẹn ẹn vẹawuna mí dogọ nado tẹdo nujinọtedo Jehovah tọn lẹ go lẹ. Abajọ Paulu do dotuhomẹna Efesunu lẹ dọmọ: “Mì lẹzun mahẹtọ lẹ hẹ yé blo,” enẹ wẹ mẹhe nọ wà nuhe ylan to nukun Jiwheyẹwhe tọn mẹ lẹ. (Efe. 5:7) Mí dona hẹn do ayiha mẹ dọ, e ma yin mẹhe mí nọ yí whenu zan hẹ nukun sọ nukun lẹ kẹdẹ wẹ mí nọ dogbẹ́ hẹ gba. Mí sọ nọ dogbẹ́ hẹ mẹhe mí nọ yinuwa hẹ to nọtẹn gbẹdido Intẹnẹt ji tọn lẹ ji ga, yèdọ owù de he ma tin to ojlẹ Efesunu hohowhenu tọn lẹ tọn mẹ. Angela a he nọ nọ̀ Asie, doayi lehe nọtẹn gbẹdido Intẹnẹt ji tọn gán yin owùnu do sọ go. E yigbe dọmọ: “E gán yin omọ̀ de, ehe na diọ aliho nulẹnpọn tọn towe vudevude. E wá jẹ  fide bọ gbẹdido hẹ mẹhe ma nọ na sisi nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn lẹ masọ nọ di nude na mi ba. To godo mẹ, n’wá jẹ mimọ ji dọ e ma ylan nado doafọna gbẹzan he ma nọ hẹn homẹ Jehovah tọn hùn.” Pẹdido wẹ dọ mẹho agun tọn owanyinọ lẹ gọalọna Angela nado basi diọdo he jẹ lẹ. E dọmọ: “Todin, n’nọ hẹn ayiha ṣie gọ́ po onú gbigbọ tọn lẹ po kakati ni yin po nuhe to nọtẹn gbẹdido Intẹnẹt ji tọn lẹ ji po.”

12. Etẹwẹ na gọalọna mí nado tẹdo nujinọtedo dagbe po oylan po tọn Jehovah tọn lẹ go?

¹² Mí dona nọavùnte sọta pọndohlan aihọn lọ tọn dọ nude ma ylan to e mẹ nado zan walọ mawé. E họnwun na mí ganji dọ lalo wẹ. (Efe. 4:19, 20) Mí na wà dagbe nado kanse míde dọ: ‘Be n’nọ to aṣeji nado dapana gbẹdido he ma yin dandan tọn hẹ azọ́nwatọgbẹ́, klasigbẹ́ kavi mẹdevo he ma nọ na sisi nujinọtedo dodo Jehovah tọn lẹ ya? Be n’nọ yí adọgbigbo do tẹdo nujinọtedo Jehovah tọn lẹ go, eyin mẹdelẹ na tlẹ mọ mi di hẹngogonọ ya?’ Dile 2 Timoti 2:20-22 dọ do, e gán sọ biọ dọ mí ni to aṣeji whenue mí to họntọn alọmayiemẹ mítọn lẹ de to agun mẹ. Mí nọ hẹn do ayiha mẹ dọ mẹdelẹ gán nọma gọalọna mí nado hẹn nugbonọ-yinyin mítọn go to sinsẹ̀nzọn Jehovah tọn mẹ.

NỌ ZINZỌNLIN “TAIDI OVI HINHỌ́N TỌN LẸ”

13. Etẹwẹ e zẹẹmẹdo nado “nọ to zọnlinzin taidi ovi hinhọ́n tọn lẹ”? (Efesunu lẹ 5:7-9)

¹³ Paulu dotuhomẹna Klistiani he to Efesu lẹ, e ma yin nado nọ gbẹ́ zinvlu dai kẹdẹ gba, amọ́ nado sọ “nọ to zọnlinzin taidi ovi hinhọ́n tọn lẹ” ga. (Hia Efesunu lẹ 5:7-9.) Etẹwẹ enẹ zẹẹmẹdo? Do glido, e zẹẹmẹdo nado nọ yinuwa taidi Klistiani nugbo lẹ to whepoponu. Aliho dopo nado jẹ yanwle enẹ kọ̀n wẹ nado nọ yí sọwhiwhe do hia Biblu bo nọ plọn ẹn gọna owe sinai do Biblu ji mítọn lẹ. Nujọnu taun wẹ e yin nado nọ yí sọwhiwhe do na ayidonugo apajlẹ po nuplọnmẹ Jesu Klisti tọn lẹ po, yèdọ mẹhe yin “hinhọ́n aihọn tọn.”—Joh. 8:12; Howh. 6:23.

14. Nawẹ gbigbọ wiwe gán gọalọna mí gbọn?

¹⁴ Mí sọ do hudo gbigbọ wiwe Jiwheyẹwhe tọn, na mí nido penugo bo to nuyiwa “taidi ovi hinhọ́n tọn lẹ” zọnmii. Etẹwutu? Na e ma bọawu paali nado hẹn walọ wiwe go to aihọn  gblezọn ehe mẹ. (1 Tẹs. 4:3-5, 7, 8) Gbigbọ wiwe gán gọalọna mí nado nọavùnte sọta ayilinlẹn aihọn lọ tọn, ehe bẹ tamẹnuplọnmẹ po pọndohlan he jẹagọdo linlẹn Jiwheyẹwhe tọn lẹ po hẹn. Gbigbọ wiwe gán sọ gọalọna mí nado wleawuna ‘dagbewà wunmẹ lẹpo po dodowiwa po.’—Efe. 5:9.

15. Aliho tẹlẹ mẹ wẹ mí gán nọ mọ gbigbọ wiwe yí te? (Efesunu lẹ 5:19, 20)

¹⁵ Aliho dopo nado mọ gbigbọ wiwe yí wẹ nado nọ biọ ẹ to odẹ̀ mẹ. Jesu dọ dọ Jehovah na “na gbigbọ wiwe mẹhe to bibiọ ẹ lẹ.” (Luku 11:13) Podọ, mí sọ nọ mọ gbigbọ wiwe yí whenue mí pà Jehovah dopọ to opli lẹ ji. (Hia Efesunu lẹ 5:19, 20.) Nuyiwadomẹji dagbe gbigbọ wiwe Jiwheyẹwhe tọn na gọalọna mí nado zan gbẹzan he nọ hẹn homẹ ewọ tọn hùn.

16. Etẹwẹ na gọalọna mí nado nọ basi nudide nuyọnẹn tọn lẹ? (Efesunu lẹ 5:10, 17)

¹⁶ Whenue mí jlo na basi nudide titengbe de, mí dona mọnukunnujẹ “nuhe ojlo Jehovah tọn yin” mẹ, bo wá yinuwa sọgbe hẹ ẹ. (Hia Efesunu lẹ 5:10, 17.) Eyin mí mọ nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn he gando ninọmẹ mítọn go lẹ, na taun tọn, pọndohlan Jiwheyẹwhe tọn gando whẹho lọ go dín wẹ mí te. Enẹgodo, dile mí to nunọwhinnusẹ́n etọn lẹ yido-yizan mẹ, e yọnbasi dogọ dọ mí ni basi nudide dagbe lẹ.

17. Etẹwẹ e zẹẹmẹdo nado nọ yí whenu mítọn zan po nuyọnẹn po? (Efesunu lẹ 5:15, 16) (Sọ pọ́n yẹdide lọ.)

¹⁷ Paulu sọ na ayinamẹ Klistiani he to Efesu lẹ nado nọ yí whenu yetọn zan po nuyọnẹn po. (Hia Efesunu lẹ 5:15, 16.) Ojlo “mẹylankan lọ,” enẹ wẹ kẹntọ mítọn Satani tọn wẹ nado yí nuhe aihọn ehe nọ zedaga lẹ do hẹn alọnu mítọn ján, na mí nikaa mọ whenu na sinsẹ̀nzọn mítọn na Jiwheyẹwhe. (1 Joh. 5:19) Klistiani de gán jẹ ayidonugo na akuẹ, wepinplọn kavi agbasazọ́n etọn ji, kakati ni yin dotẹnmẹ he e tindo nado sẹ̀n Jehovah lẹ. Eyin enẹ jọ, ohia lọ niyẹn dọ pọndohlan aihọn lọ tọn ko to nuyiwadeji. Na nugbo tọn,  onú ehelẹ ma ylan to yede mẹ, amọ́ yé ma dona tin to otẹn tintan mẹ gbede to gbẹzan mítọn mẹ. Nado zinzọnlin “taidi ovi hinhọ́n tọn lẹ,” mí dona nọ “yí whenu [mítọn] zan to aliho dagbe hugan mẹ,” bo nọ na ayidonugo nuhe yin nujọnu hugan lẹ.

18. Afọdide tẹlẹ wẹ Donald ze nado yí whenu etọn zan to aliho he pọnte hugan de mẹ?

¹⁸ Nọ to aṣeji gando dotẹnmẹ depope he gán hundote na we nado sẹ̀n Jehovah to gigọ́ mẹ dogọ lẹ go. Nuhe Donald he nọ nọ̀ Afrique du Sud wà niyẹn. E dọmọ: “N’lẹnnupọndo ninọmẹ ṣie ji, bo vẹ̀ Jehovah dọ ni gọalọna mi nado do kọdetọn dagbe dogọ to lizọnyizọn lọ mẹ. N’biọ ẹ dọ ni gọalọna mi nado mọ azọ́n de he na zọ́n bọ n’na mọ whenu dogọ nado dọyẹwheho. Po alọgọ Jehovah tọn po, n’mọ azọ́n he jẹ de. Enẹgodo, yẹn po asi e po bẹ sinsẹ̀nzọn whenu-gigọ́ tọn jẹeji dopọ.”

19. Nawẹ mí gán to zọnlinzin “taidi ovi hinhọ́n tọn lẹ” zọnmii gbọn?

¹⁹ Wekanhlanmẹ Paulu tọn hlan Efesunu lẹ na ko gọalọna yé taun to alewezun Klistiani tọn yetọn mẹ. Podọ, ayinamẹ gbọdo enẹ gán gọalọna mílọsu ga. Dile mí ko mọ do, e gán gọalọna mí nado nọ yí nuyọnẹn do de ayidedai po gbẹdohẹmẹtọ mítọn lẹ po. Owe ehe gán whàn mí nado gbọṣi hinhọ́n nugbo lọ tọn nù, eyin mí tindo tito Biblu pinplọn tọn gbesisọ tọn de. Humọ, e zinnudo nujọnu-yinyin gbigbọ wiwe tọn ji, ehe gán gọalọna mí nado wleawuna jẹhẹnu dagbe lẹ. Nuhe Paulu kàn lẹ yíyí-do-yizan mẹ gán gọalọna mí nado nọ basi nudide nuyọnẹn tọn lẹ, yèdọ dehe to kọndopọ mẹ hẹ linlẹn Jehovah tọn lẹ. Eyin mí nọ wà onú ehelẹ, mí na penugo bo dapana zinvlu aihọn ehe tọn bosọ gbọṣi hinhọ́n nù!