1, 2. Nawẹ mí gán yí ayinamẹ he to Howhinwhẹn lẹ 4:25 mẹ do yizan mẹ gbọn? Na apajlẹ.

YÍ NUKUN homẹ tọn do pọ́n nujijọ he bọdego ehelẹ. Mẹmẹyọnnu mẹhomẹ de nọ lẹnnupọndo ojlẹ dagbe he e ko duvivi etọn wayi lẹ ji. Mahopọnna dọ e ma to fifá do e paali to alọnu, e zindonukọn bo to nue go e pé lẹpo wà na Jehovah. (1 Kọl. 15:58) Egbesọegbesọ wẹ e nọ yí nukun homẹ tọn do pọ́n ede po mẹyiwanna etọn lẹ po hlan aihọn yọyọ lọ mẹ. Mẹmẹyọnnu devo flindọ yisenọ hatọ de ṣinuwa do e, amọ́ e de ma nado hẹn ẹn do homẹ. (Kol. 3:13) Mẹmẹsunnu de nọ to nuhe e ko ṣiwà wayi lẹ flin mapote, amọ́ e magbe nado yin nugbonọ bẹsọn din.—Salm. 51:10.

² Etẹwẹ Klistiani atọ̀n ehelẹ do to kọndopọ mẹ? Yemẹpo wẹ flin nue jọ do yé go wayi lẹ, amọ́ yé ma nọ ze ayiha do yé ji. Kakatimọ, yé “nọ to nukọn pọnhlan” sọgodo.—Hia Howhinwhẹn lẹ 4:25.

3. Naegbọn mí dona “nọ to nukọn pọnhlan” sọgodo?

³ Naegbọn e do yin nujọnu nado “nọ to nukọn pọnhlan” sọgodo? Dile mẹde ma gán zinzọnlin tlélé to ali de ji eyin e to godo pọ́n mapote do, mọ wẹ mí ma gán yinukọn to sinsẹ̀nzọn mítọn na Jehovah mẹ do niyẹn, eyin mí nọ fọ́n bo nọ to nue jọ wayi to gbẹzan mítọn mẹ lẹ flin.—Luku 9:62.

4. Etẹ ji wẹ mí na dọhodo to hosọ ehe mẹ?

⁴ To hosọ ehe mẹ, mí na dọhodo omọ̀ atọ̀n delẹ ji he gán zọ́n bọ mí na gbẹ́ nọ to osọ he wayi flin. * Omọ̀ lọ lẹ wẹ: (1) ojlo vẹkuvẹku dido na nue mí ko duvivi etọn wayi lẹ, (2) mẹhẹndohomẹ, podọ (3) numọtolanmẹ whẹhuhu tọn dido zẹjlẹgo. To ninọmẹ lọ lẹ dopodopo mẹ, mí na mọ lehe nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn lẹ gán gọalọna mí nado nọ wọnji “nuhe to godo lẹ” go bo nọ ze ayiha do “nuhe to nukọn lẹ ji” do.—Flp. 3:13.

5. Omọ̀ tẹ go wẹ Yẹwhehodọtọ 7:10 na mí avase gando?

⁵ Hia Yẹwhehodọtọ 7:10. Doayi e go dọ wefọ lọ ma dọ dọ e ylan nado kanse dọ: “Naegbọn azán he wayi lẹ do yọ́n?” Nugopipe nufinflin tọn yin nunina de sọn Jehovah dè. Kakatimọ, wefọ lọ dọ: “A dọ blo dọ, ‘Naegbọn azán he wayi lẹ do pọnte hú ehelẹ?’” Omọ̀ lọ wẹ nado nọ yí ninọmẹ mítọn dai tọn jlẹdo dintọn go, bo mọdọ nulẹ pọnte dai hú din. Lẹdogbedevomẹ Biblu tọn devo lilẹ́ wefọ lọ dole: “Hiẹ dọ dọ, ‘etẹwutu wẹ azán nukọn tọn pọnte hú ehelẹ blo?’ Na hiẹ ma yí nuyọnẹn do kanse gbọn ehe tọn dali gba.”

6. Naegbọn e ma do yin nuyọnẹnnu nado nọ to linlẹn mapote dọ ogbẹ̀ mítọn ko pọnte wayi? Na apajlẹ.

⁶ Naegbọn e ma do yin nuyọnẹnnu nado nọ to linlẹn mapote dọ ogbẹ̀ mítọn ko pọnte wayi? Ojlo vẹkuvẹku dido na nue mí ko duvivi etọn wayi lẹ gán zọ́n bọ oflin dagbe lẹ kẹdẹ wẹ na nọ wá ayiha mítọn mẹ. Kavi, ehe gán zọ́n bọ mí na wọn ninọmẹ sinsinyẹn he mẹ mí jugbọn lẹ. Lẹnnupọndo apajlẹ Islaelivi lẹ tọn ji. To whenue yé ko tọ́n sọn Egipti godo, yé yawu wọn lehe gbẹninọ vẹawuna yé to finẹ do. Yé ze ayiha do núdùdù dagbe he yé dù wayi lẹ ji. Yé dọ dọ: “Lehe míwlẹ gbẹ́ nọ yí homẹhunhun do flin whèvi he mí nọ dù vọnu to Egipti, gọna kukumbeli, opẹ̀, omá, alùbasa po ayò lẹ po do sọ!” (Sọh. 11:5) Be “vọnu” wẹ yé dù núdùdù ehelẹ nugbo a? Paali. Yé sọ̀n sọn e mẹ, na to ojlẹ lọ mẹ, yé yin nuyiwa hẹ di kanlinmọ lẹ to Egipti. (Eks. 1:13, 14; 3:6-9) Amọ́, to godo mẹ, yé wọn oyà he yé ji enẹ lẹpo bo jẹ onú dagbe he yé ko duvivi etọn wayi lẹ jlo ji. Yé de nado ze ayiha do “azán he wayi lẹ” ji, kakati nido yin do onú dagbe he Jehovah ṣẹṣẹ wà na yé lẹ ji. Nuyiwa yetọn ma hẹn homẹ Jehovah tọn hùn.—Sọh. 11:10.

7. Etẹwẹ gọalọna mẹmẹyọnnu de ma nado jai jẹ omọ̀ nuhe ko wayi lẹ tọn finflin mẹ?

⁷ Nawẹ mí gán dapana ayiha zizedo onú dagbe he mí ko duvivi etọn wayi lẹ ji gbọn? Lẹnnupọndo apajlẹ mẹmẹyọnnu de tọn ji he bẹ sinsẹ̀nzọn etọn to Bẹtẹli Brooklyn tọn jẹeji  to 1945. To owhe delẹ godo, e wlealọ hẹ mẹmẹsunnu de he to Bẹtẹli ga bọ yé sẹ̀n dopọ to finẹ na owhe susu lẹ. Amọ́ to 1976, asu etọn bẹ azọ̀n. Mẹmẹyọnnu lọ dọ dọ, whenue e mọdọ okú etọn to sisẹpọ, e na emi ayinamẹ dagbe delẹ he na gọalọna emi nado doakọnnanu whenue e na kú jo emi do. E dọna ẹn dọ: “Mí ko duvivi alọwle ayajẹnọ de tọn. Mẹsusu wẹ ma na do numimọ enẹ nkọ gbede.” Amọ́, e sọ na ẹn tuli bo dọ: “Ma nọ lẹnnupọn glanglan do nue ko jọ wayi lẹ ji blo, dile etlẹ yindọ a ma na wọn yé mlẹnmlẹn. Awubla towe na depò dile ojlẹ to yìyì. Ma nọ duadi blo, podọ ma nọ dike onú dewe tọn ni blawuna we blo. Homẹ towe ni nọ hùn dọ a duvivi ayajẹ po dona enẹlẹ po tọn wayi. . . . Nunina de wẹ oflin lẹ yin sọn Jiwheyẹwhe dè.” Be a ma kọngbedopọ dọ ayinamẹ dagbe wẹ ehelẹ yin ya?

8. Ale tẹwẹ mẹmẹyọnnu mítọn de mọyi na e ma ze ayiha do nue wayi lẹ ji wutu?

⁸ Mẹmẹyọnnu mítọn hẹn ohó ehelẹ do ayiha mẹ. E sẹ̀n Jehovah po nugbonọ-yinyin po kakajẹ okú etọn to whenue e do owhe 92. To owhe delẹ die wayi, e dọmọ: “Eyin n’lẹnnupọndo owhe 63 he n’ko yizan to sinsẹ̀nzọn whenu-gigọ́ tọn mẹ na Jehovah lẹ ji, n’sọgan dọ po nujikudo po dọ n’ko mọ pekọ to gbẹzan ṣie mẹ.” Etẹwutu? E bayi zẹẹmẹ dọmọ: “Nue nọ hẹn pekọ wá namẹ hugan to gbẹ̀mẹ wẹ pipli mẹmẹsunnu lẹ tọn jiawu mítọn gọna todido lọ nado nọgbẹ̀ to paladisi aigba ji tọn de mẹ hẹ mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu mítọn lẹ po, bo na to Mẹdatọ Daho mítọn, Jiwheyẹwhe nugbo dopo kẹdẹ lọ Jehovah sẹ̀n kakadoi.” * Apajlẹ dagbe mẹhe nọ to nukọn pọnhlan sọgodo tọn nankọ die!

9. Dile e yin didọ do to Levitiku 19:18 mẹ, whetẹnu na taun tọn wẹ e gán vẹawuna mí nado jonamẹ?

⁹ Hia Levitiku 19:18. E nọ saba vẹawuna mí nado jona mẹde eyin mẹhe ṣinuwa do mí lọ yin yisenọ hatọ de, họntọn vivẹ́ de kavi hẹnnumẹ  de. Di apajlẹ, yisenọ hatọ de dolalo dokọna mẹmẹyọnnu de dọ e fìn akuẹ emitọn. To godo mẹ, mẹmẹyọnnu he sawhẹdokọnamẹ lọ wá vẹvẹ, amọ́ ayiha mẹmẹyọnnu he yè sawhẹdokọna lọ tọn gbẹ́ to nue jọ lọ ji. Be e ko ṣí mọ na we pọ́n an? Eyin mí ma tlẹ ko pehẹ ninọmẹ mọnkọ pọ́n, susu mítọn lẹ wẹ e na ko vẹawuna pọ́n nado jonamẹ, bo tlẹ lẹndọ mí ma gán johodo pọ́n gbede.

10. Etẹwẹ gán gọalọna mí ma nado nọ hẹnmẹdohomẹ?

¹⁰ Etẹwẹ gán gọalọna mí ma nado nọ hẹnmẹdohomẹ? Onú dopo wẹ nado nọ flindọ Jehovah nọ mọ nulẹpo. E yọ́n nue to gbigbò mí lẹpo, etlẹ yin mawadodo depope he mí to pipehẹ. (Heb. 4:13) E nọ sè vivẹ́ hẹ mí whenue mí to yaji. (Isa. 63:9) Podọ, e dopà dọ emi na wá de awugble depope he mawadodo ko hẹnwa na mí lẹ sẹ̀.—Osọ. 21:3, 4.

11. Dagbe tẹwẹ e nọ wà na mí, eyin mí ma hẹnmẹdohomẹ?

¹¹ Mí sọ dona flindọ, míde wẹ mí to dagbewà na eyin mí ma nọ hẹnmẹdohomẹ. Nue mẹ mẹmẹyọnnu he yè sawhẹdokọna lọ wá mọnukunnujẹ niyẹn. To nukọn mẹ, e wá penugo bo jona mẹmẹyọnnu he ṣinuwa do e lọ. E mọnukunnujẹemẹ dọ, eyin mí jona mẹdevo lẹ, Jehovah nọ jona mílọsu. (Mat. 6:14) E ma yí nukunpẹvi do pọ́n nue jọ lọ kavi mọdọ owhẹ̀ yisenọ hatọ lọ tọn whẹ́n nado wàmọ, amọ́ e de ma nado hẹn ẹn do homẹ. Taidi kọdetọn de, mẹmẹyọnnu mítọn do ayajẹ, podọ e penugo bo ze ayiha do sinsẹ̀nzọn etọn na Jehovah ji.

12. Etẹwẹ mí plọn sọn 1 Johanu 3:19, 20 mẹ?

¹² Hia 1 Johanu 3:19, 20. Mímẹpo wẹ nọ do numọtolanmẹ whẹhuhu tọn sọn ojlẹ de mẹ jẹ devo mẹ. Di apajlẹ, mẹdelẹ nọ to whẹ̀ do yede na nue yé ko wà whẹpo do wá mọ nugbo lẹ wutu. Mẹdevo lẹ nọ do numọtolanmẹ whẹhuhu tọn, na nue yé ṣiwà to whenue yé ko yí baptẹm godo lẹ. Mímẹpo wẹ gán do numọtolanmẹ mọnkọ lẹ. (Lom. 3:23) Na nugbo tọn, ojlo mítọn wẹ nado wà nue sọgbe. Amọ́, “mímẹpo wẹ nọ ṣinuwa whlasusu.” (Jak. 3:2; Lom. 7:21-23) Dile etlẹ yindọ mí ma nọ yiwanna nado nọ do numọtolanmẹ whẹhuhu tọn, e gán wà dagbe na mí. Etẹwutu? Na numọtolanmẹ whẹhuhu tọn gán zọ́n bọ mí na bayi diọdo lẹ to gbẹ̀mẹ, bo magbe ma nado vọ́ jai jẹ nuṣiwa dopolọ lẹ mẹ.—Heb. 12:12, 13.

13. Naegbọn mí dona họ́ míde sọta numọtolanmẹ whẹhuhu tọn dido zẹjlẹgo?

¹³ To alọ devo mẹ, e yọnbayi dọ mí ni do numọtolanmẹ whẹhuhu tọn zẹjlẹgo, bo nọ to whẹ̀ do míde mapote, etlẹ yin to whenue mí ko lẹnvọjọ bọ Jehovah ko dohia dọ emi jona mí godo. Numọtolanmẹ mọnkọ gán hẹn awugble wá mí ji. (Salm. 31:10; 38:3, 4) Gbọnna? Lẹnnupọndo apajlẹ mẹmẹyọnnu de tọn ji he diahi hẹ numọtolanmẹ whẹhuhu tọn na ylando he e ko wà wayi lẹ wutu. E dọmọ: “N’mọdọ tukla tata wẹ e na yin dọ ma to vivẹnudo to sinsẹ̀nzọn Jehovah tọn mẹ, na to popolẹpo mẹ whenu ko fẹ́ do mi.” Susu mítọn wẹ gán do numọtolanmẹ mẹmẹyọnnu ehe tọn nkọ. Nujọnu wẹ e yin dọ mí ni nọ họ́ míde sọta omọ̀ lọ nado nọ do numọtolanmẹ whẹhuhu tọn zẹjlẹgo. Pọ́n lee e na vivi na Satani do eyin mí desọn ojlo mẹ bo gbẹ́ Jehovah dai to whenue Ewọ ma gbẹ́ mí dai!—Yijlẹdo 2 Kọlintinu lẹ 2:5-7, 11 go.

14. Nawẹ mí gán kudeji gbọn dọ Jehovah ma ko gbẹ́ mí dai?

¹⁴ Amọ́, mí gán nọ kanse míde dọ, ‘Nawẹ n’gán kudeji gbọn dọ Jehovah ma ko gbẹ́ mi dai?’ To linlẹn de mẹ, gblọndo lọ ko tọ́n to kanbiọ lọ mẹ. To whe susu lẹ die, Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ lọ Tọn dọ dọ: “Mí sọgan nọ dahli bo nọ jai whlasusu na walọyizan ylankan de ko  doadọ̀do to mí mẹ hugan lehe mí lẹn do, na aliho gbẹninọ tọn mítọn dai tọn wutu. . . . Ma hẹn todido bu blo. Ma wá tadona kọ̀n dọ emi ko waylando he ma gán yin jijona de blo. Mọpẹpẹ wẹ Satani na jlo dọ a ni lẹnnupọn do. Nugbo lọ tata dọ a nọ tindo numọtolanmẹ awubla tọn bo nọ to adidu do dewe go ko yin Kunnudenu de to ede mẹ dọ a ma ko yì zẹjlẹgo gba. Onú ni ma ṣikọna we blo nado gbọn whiwhẹ po ovẹvivẹ po dali lẹhlan Jiwheyẹwhe dè, nado biọ dọ ewọ ni gọalọna we nado mọ jonamẹ etọn bosọ tindo ayihadawhẹnamẹnu wiwe de. Yì e dè dile ovi de nọ yì otọ́ etọn dè do to whenuena e tin to tukla mẹ, mahopọnna lehe e yin gbọzangbọzan do gando awugbopo dopolọ go, podọ Jehovah na gbọn lẹblanu dali gọalọna we na nukundagbe majẹhẹ etọn wutu.” *

15, 16. Numọtolanmẹ tẹwẹ mẹdelẹ do whenue yé wá mọdọ Jehovah ma ko gbẹ́ yé dai?

¹⁵ Susu omẹ Jehovah tọn lẹ tọn wẹ ko mọ homẹmimiọn yí to whenue e wá họnwun na yé dọ Ewọ ma ko gbẹ́ yé dai. Di apajlẹ, to owhe delẹ die wayi, nue mẹmẹsunnu de hia to hosọ debọdo-dego lọ “Biblu Nọ Diọ Gbẹzan Mẹtọn” mẹ, miọnhomẹna ẹn. To hosọ lọ mẹ, mẹmẹyọnnu de dọ dọ na nuylankan he ko jọ wayi to gbẹzan emitọn mẹ lẹ wutu, e vẹawuna emi nado yise dọ Jehovah gán yiwanna emi. E diahi hẹ numọtolanmẹ ehelẹ, etlẹ yin owhe susu lẹ to baptẹm etọn godo. Amọ́, whenue e lẹnnupọndo ofligọ lọ ji, e jẹ nulẹ pọnhlan ji to aliho he gbọnvo mẹ. *

¹⁶ Nawẹ numimọ etọn yinuwado mẹmẹsunnu lọ ji gbọn? E dọ dọ: “Whenue n’gbẹ́ yin jọja, n’peve to yẹdide fẹnnuwiwa tọn pinpọn mẹ, podọ e ma yin fifátẹ̀n bọ n’do jodo. Amọ́ to agọe, n’sọ gọ̀ pọ́n. N’biọ alọgọ mẹho lẹ tọn, podọ pẹẹde pẹẹde n’wá duto nuhahun ṣie ji. Mẹho lẹ hẹn mi deji dọ Jiwheyẹwhe yin owanyinọ podọ lẹblanunọ. Amọ́, to ojlẹ delẹ mẹ, n’gbẹ́ nọ mọ dee di nuvọ́nọ bo nọ mọdọ Jehovah ma gán yiwanna mi. Numimọ lọ [mẹmẹyọnnu ehe tọn] he n’hia gọalọna mi taun. N’wá mọ todin dọ, eyin n’nọ lẹndọ Jiwheyẹwhe ma gán jona mi, be didọ n’te to linlẹn de  mẹ dọ avọ́sinsan Visunnu etọn tọn ma ko pé na ylando ṣie lẹ nido yin jijona. N’sán hosọ lọ sẹ̀ sọn Atọ̀họ̀ lọ mẹ bo sẹ̀ ẹ do, nado nọ vọ́ ẹ hia bosọ lẹnayihamẹpọn deji whedepopenu he n’do numọtolanmẹ nuvọ́nọ-yinyin tọn.

17. Nawẹ apọsteli Paulu dapana omọ̀ lọ nado nọ to whẹgbledo ede zẹjlẹgo gbọn?

¹⁷ Numimọ mọnkọ lẹ nọ flin mí apọsteli Paulu. Whẹpo e do lẹzun Klistiani, e waylando sinsinyẹn susu lẹ. Paulu nọ flin nue e ko wà wayi lẹ, amọ́ e mọ nọ ze ayiha do yé ji. (1 Tim. 1:12-15) E nọ pọ́n ofligọ lọ hlan di nunina de he yin bibayi do ota etọn titi mẹ. (Gal. 2:20) Ehe zọ́n bọ Paulu ma jai jẹ omọ̀ lọ mẹ nado nọ to whẹgbledo ede zẹjlẹgo amọ́, bẹsọn whenẹnu, e na ayidonugo lee e gán na dagbe hugan etọn Jehovah do.

18. Etẹwẹ mí plọn to hosọ ehe mẹ?

¹⁸ Etẹwẹ mí plọn sọn omọ̀ atọ̀n he ji mí dọhodo to hosọ ehe mẹ lẹ mẹ? (1) Nugopipe nufinflin tọn yin nunina de sọn Jehovah dè; amọ́, mahopọnna lehe ogbẹ̀ mítọn ko yọ́n do wayi, sọgodo mítọn to aihọn yọyọ lọ mẹ nasọ yọ́n humọ. (2) Mẹdevo lẹ gán ṣinuwa do mí, amọ́ eyin mí de nado jona yé, mí na penugo nado to Jehovah sẹ̀n zọnmii. (3) Numọtolanmẹ whẹhuhu tọn dido zẹjlẹgo gán zọ́n bọ mí ma na sẹ̀n Jehovah po ayajẹ po. Enẹwutu, taidi Paulu, mí dona kudeji dọ Jehovah ko jona mí.

19. Nawẹ mí wagbọn do yọnẹn dọ to aihọn yọyọ lọ mẹ, mí ma nasọ nọ blawu na nue ko wayi lẹ wutu ba?

¹⁹ Mí tindo todido lọ nado nọgbẹ̀ kaka sọyi. Podọ, to aihọn yọyọ Jiwheyẹwhe tọn mẹ, mí ma nasọ nọ blawu na nue ko wayi lẹ wutu ba. Gando ojlẹ enẹ go, Biblu dọmọ: “Onú hoho tọn lẹ ma nasọ yin finflin ba.” (Isa. 65:17) Lẹnnupọndo ehe ji bo: Delẹ to mí mẹ to Jehovah sẹ̀n bọ owhe yetọn ko sẹyì, amọ́ to aihọn yọyọ lọ mẹ, yé na wínyán whladopo dogọ. (Jobu 33:25) Enẹwutu, mì gbọ mí ni magbe ma nado nọ to nue wayi lẹ flin mapote. Kakatimọ, mì gbọ mí ni nọ pọ́n sọgodo hlan bo nọ ze ayiha do nue to nukọn lẹ ji!