1. Etẹwẹ e zẹẹmẹdo nado gbọṣi lẹnpọn dagbenọ-yinyin mítọn mẹ? (2 Timoti 4:5)

 WHENUE mí pehẹ avùnnukundiọsọmẹnu lẹ, nugbonọ-yinyin mítọn na Jehovah po titobasinanu etọn po gán yin whiwhlepọn. Nawẹ mí gán duto avùnnukundiọsọmẹnu mọnkọ lẹ ji gbọn? Mí dona hẹn lẹnpọn dagbenọ-yinyin mítọn go bo nọ nukle bosọ lodo to yise mẹ. (Hia 2 Timoti 4:5.) Mí nọ gbọṣi lẹnpọn dagbenọ-yinyin mẹ, eyin mí gbọṣi abọẹ, bo lẹnnupọn ganji, podọ eyin mí nọ dovivẹnu nado wleawuna pọndohlan Jehovah tọn nkọ gando whẹho lẹ go. Eyin mí wàmọ, numọtolanmẹ ma na deanana nulẹnpọn mítọn.

2. Etẹ ji wẹ mí na dọhodo to hosọ ehe mẹ?

² To hosọ he jẹnukọn mẹ, mí gbadopọnna avùnnukundiọsọmẹnu atọ̀n delẹ he mí gán pehẹ sọn gbonu agun lọ tọn. To hosọ ehe mẹ, mí na gbadopọnna avùnnukundiọsọmẹnu atọ̀n he mí gán pehẹ to agun lọ mẹ, ehe sọgan whlé nugbonọ-yinyin mítọn na Jehovah pọ́n. Avùnnukundiọsọmẹnu lọ lẹ wẹ, (1) whenue e taidi dọ Klistiani hatọ de yinuwa hẹ mí to aliho agọ̀ mẹ, (2) whenue mí mọ mẹplọnlọ yí, podọ (3) whenue e vẹawuna mí nado diọada sọgbe hẹ diọdo titobasinanu lọ tọn lẹ. Nawẹ mí gán gbọṣi lẹnpọn dagbenọ-yinyin mẹ bo yí nugbonọ-yinyin do tẹdo Jehovah po titobasinanu etọn po go whenue mí pehẹ avùnnukundiọsọmẹnu mọnkọ lẹ gbọn?

3. Nawẹ mí gán yinuwa gbọn eyin mí mọdọ Klistiani hatọ de yinuwa hẹ mí to aliho he ma sọgbe mẹ?

³ Be e ko jọ pọ́n bọ a mọdọ Klistiani hatọ de, vlavo mẹhe to otẹn azọngban tọn mẹ de yinuwa hẹ we to aliho agọ̀ mẹ ya? E  yọnbasi dọ mẹmẹsunnu lọ ma desọn ojlo mẹ nado gbleawuna we. (Lom. 3:23; Jak. 3:2) Amọ́, nuyiwa etọn lẹ gán ko vẹna we. A gán ko ba amlọn pò na a to nulẹnpọn do whẹho lọ ji wutu. A tlẹ gán ko kanse dewe, ‘Eyin mẹmẹsunnu de gán yinuwa domọ, be titobasinanu Jiwheyẹwhe tọn lọ ján die nugbonugbo ya?’ Lehe Satani jlo dọ a ni yinuwa do pẹẹ niyẹn. (2 Kọl. 2:11) Nulinlẹnpọn to aliho agọ̀ mọnkọ mẹ gán zọ́n bọ mí na klan míde sọn Jehovah po titobasinanu etọn po go. Enẹwutu, eyin mí mọdọ mẹmẹsunnu kavi mẹmẹyọnnu de yinuwa hẹ mí to aliho agọ̀ mẹ, nawẹ mí gán hẹn lẹnpọn dagbenọ-yinyin mítọn go bo dapana nulinlẹnpọn to aliho he ma sọgbe mẹ gbọn?

4. Nawẹ Josẹfu gbọṣi lẹnpọn dagbenọ-yinyin etọn mẹ whenue yè yinuwa hẹ ẹ to aliho agọ̀ mẹ gbọn, podọ etẹlẹ wẹ mí gán plọn sọn apajlẹ etọn mẹ? (Jenẹsisi 50:19-21)

⁴ Ma gblehomẹ blo. Whenue Josẹfu to aflanmẹ, mẹdaho etọn lẹ yinuwa hẹ ẹ to aliho he ma sọgbe mẹ. Yé gbẹwanna ẹn, podọ delẹ to yé mẹ tlẹ jlo na hù i. (Jen. 37:4, 18-22) To godo mẹ, yé sà ẹ do kanlinmọgbenu. Taidi kọdetọn de, Josẹfu pehẹ whlepọn sinsinyẹn lẹ he nọ aimẹ na nudi owhe 13. Josẹfu gán ko tindo ayihaawe eyin vlavo Jehovah yiwanna ẹn nugbonugbo. Podọ, e gán ko to kinkanse ede eyin vlavo Jehovah gbẹ́ emi dai to whenue emi do hudo alọgọ tọn te. Amọ́, Josẹfu ma gblehomẹ. Kakatimọ, e gbọn lẹnpọn dagbenọ-yinyin dali gbọṣi abọẹ. Whenue dotẹnmẹ lọ hundote na ẹn nado yiahọsu to nọvisunnu etọn lẹ go, e de ma nado wàmọ, podọ e do owanyi hia yé bosọ jo na yé. (Jen. 45:4, 5) Josẹfu yinuwa to aliho ehe mẹ na e penugo bo lẹnnupọn to aliho he sọgbe mẹ wutu. Kakati nado ze ayidonugo do nuhahun etọn lẹ ji, e mọnú zẹ̀ yé go bo ze ayiha do lẹndai Jehovah tọn ji. (Hia Jenẹsisi 50:19-21.) Etẹwẹ yin nuplọnmẹ lọ? Eyin mẹde yinuwa hẹ we to aliho agọ̀ mẹ, ma gblehomẹ do Jehovah go kavi lẹndọ e gbẹ́ we dai blo. Kakatimọ, lẹnayihamẹpọndo lehe e to alọgọna we nado doakọnna whlepọn lọ do ji. Humọ, whenue mẹdevo lẹ yinuwa hẹ we to aliho agọ̀ mẹ, dovivẹnu nado yí owanyi do ṣinyọnnudo awugbopo yetọn lẹ.—1 Pita 4:8.

5. Nawẹ Miqueas gbọṣi lẹnpọn dagbenọ-yinyin etọn mẹ, whenue e mọdọ yè ko yinuwa hẹ ẹ to aliho agọ̀ mẹ gbọn?

⁵ Lẹnnupọndo apajlẹ egbezangbe tọn mẹho agun tọn de tọn ji he nọ yin Miqueas b bo wá sọn Amérique du Sud. E flin ojlẹ de he mẹ e mọdọ mẹmẹsunnu he to otẹn azọngban tọn mẹ delẹ yinuwa hẹ ẹ to aliho sinsinyẹn mẹ te. E dọmọ: “N’ma ko tindo numimọ apọṣimẹ tọn mọnkọ pọ́n. E do ayimajai na mi. N’ma gán nọ damlọn to zánmẹ, podọ n’nọ to avivi na e taidi na mi dọ n’ma do dọhẹmẹtọ de wẹ nkọ.” Etomọṣo, Miqueas gbọṣi lẹnpọn dagbenọ-yinyin etọn mẹ bo dovivẹnu sinsinyẹn nado dava numọtolanmẹ etọn lẹ. E nọ hodẹ̀ whẹwhẹ bo nọ biọ Jehovah dọ ni na emi gbigbọ wiwe po huhlọn po nado doakọnnanu. E sọ nọ dín nudọnamẹ he gán gọalọna ẹn lẹ to owe mítọn lẹ mẹ. Etẹwẹ yin nuplọnmẹ lọ? Eyin a mọdọ mẹmẹsunnu kavi mẹmẹyọnnu de yinuwa hẹ we to aliho agọ̀ mẹ, gbọṣi abọẹ bo tẹnpọn nado dava numọtolanmẹ he ma sọgbe depope he a gán tindo. A gán nọma yọ́n ninọmẹ he zọ́n bọ mẹlọ gán ko dọho kavi yinuwa to aliho enẹ mẹ. Enẹwutu, nọ dọhona Jehovah to odẹ̀ mẹ, bo biọ dọ ni gọalọna we nado wleawuna pọndohlan mẹlọ tọn gando whẹho lọ go. Mọwiwà gán gọalọna we ma nado vẹnudo yisenọ hatọ towe bo miọnnukundo nuṣiwa lọ. (Howh. 19:11) Flindọ Jehovah yọ́n ninọmẹ towe podọ e na na we huhlọn nado doakọnnanu.—2 Otàn. 16:9; Yẹwh. 5:8.

6. Naegbọn e do yin nujọnu dọ mí ni nọ pọ́n mẹplọnlọ Jehovah tọn hlan taidi dohia owanyi etọn tọn? (Heblu lẹ 12:5, 6, 11)

⁶ Mẹplọnlọ gán hẹn awufiẹsa wá na mí to numọtolanmẹ-liho. Amọ́, eyin mí ze ayiha do awufiẹsa lọ kẹdẹ ji, mí gán jẹ nukunpẹvi yí do pọ́n mẹplọnlọ lọ ji bo lẹndọ e ma sọgbe kavi dọ e ko sinyẹn gbau. Taidi kọdetọn de, onú titengbe de gán gbọ mí go, enẹ wẹ nado mọ mẹplọnlọ lọ di dohia owanyi he Jehovah do na mí tọn. (Hia Heblu lẹ 12:5, 6, 11.) Podọ eyin mí na dotẹnmẹ numọtolanmẹ mítọn lẹ nado deanana mí, be mí to ali hundote na Satani nado yí yé zan niyẹn. E jlo dọ mí ni nọ gbẹ́ mẹplọnlọ dai, bo tlẹ sọ klan míde sọn Jehovah po agun lọ po go. Eyin yè ko domẹplọnlọ gowe, nawẹ a gán gbọṣi lẹnpọn dagbenọ-yinyin towe mẹ gbọn?

7. (a) Dile yẹdide lọ dohia do, nawẹ Jehovah yí Pita zan to whenue e ko kẹalọyi mẹplọnlọ godo gbọn? (b) Etẹwẹ apajlẹ Pita tọn plọn we?

⁷ Nọ kẹalọyi mẹplọnlọ bosọ nọ basi vọjlado he jẹ lẹ. E ma yin whladopo poun wẹ Jesu wọhẹ Pita to apọsteli devo lẹ nukọn. (Malku 8:33; Luku 22:31-34) Ehe gán ko huwinyan na Pita taun! Amọ́, Pita gbẹ́ yin nugbonọ na Jesu. E kẹalọyi mẹplọnlọ bo plọnnu sọn nuṣiwa etọn lẹ mẹ. Taidi kọdetọn de, Jehovah suahọ Pita na nugbonọ-yinyin etọn bo ze azọngban pinpẹn lẹ do alọmẹ na ẹn to agun mẹ. (Joh. 21:15-17; Owalọ 10:24-33; 1 Pita 1:1) Etẹwẹ mí gán plọn sọn apajlẹ Pita tọn mẹ? Mí nọ hẹn ale wá na míde po mẹdevo lẹ po, eyin mí mọnú zẹ̀ winyan he mẹplọnlọ gán hẹnwa go, bo kẹalọyi wọhẹ bosọ basi vọjlado he jẹ lẹ. Eyin mí wàmọ, mí tlẹ sọ nọ yọ́n-na-yizan na Jehovah po mẹmẹsunnu mítọn lẹ po dogọ.

8, 9. To whenue yè domẹplọnlọ Bernardo go, nawẹ e ṣí na ẹn to bẹjẹeji, amọ́ etẹwẹ gọalọna ẹn nado jla pọndohlan etọn do?

⁸ Lẹnnupọndo nuhe jọ do mẹmẹsunnu Bernardo, he wá sọn Mozambique go ji. Azọngban mẹho tọn yin yíyí sọn e si. Nawẹ e ṣí na Bernardo to bẹjẹeji? E dọmọ: “N’gblehomẹ taun, na n’ma yiwanna mẹplọnlọ he n’mọyí wutu.” E nọ hanú gando nukun he mẹdevo lẹ na yí do pọ́n ẹn to agun lọ mẹ go. E yigbe dọmọ: “E yí osun delẹ to asi e nado wleawuna pọndohlan he sọgbe gando ninọmẹ lọ go, podọ nado dejido Jehovah po titobasinanu etọn po go whladopo dogọ.” Etẹwẹ gọalọna Bernardo nado wleawuna pọndohlan he sọgbe?

 ⁹ Bernardo jla pọndohlan etọn do. E dọmọ: “Whenue n’to sinsẹ̀n taidi mẹho, n’nọ yí Heblu lẹ 12:7 do gọalọna mẹdevo lẹ nado tindo pọndohlan he sọgbe gando mẹplọnlọ Jehovah tọn go. Todin n’kanse dee dọ, ‘Mẹnu wẹ dona yí wefọ ehe do yizan mẹ?’ Devizọnwatọ Jehovah tọn lẹpo wẹ, kakajẹ yẹnlọsu ji.” Enẹgodo, Bernardo ze afọdide devo lẹ nado wleawuna jidide to Jehovah po titobasinanu Etọn po mẹ whladopo dogọ. E nọ yí whenu susu zan dogọ na nuhe dù aṣa gbigbọmẹ tọn etọn lẹ, enẹ wẹ Biblu hihia po ayihamẹlinlẹnpọn sisosiso po. Dile etlẹ yindọ e gbẹ́ to nuhà gando nukun he mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu etọn lẹ po nọ yí do pọ́n ẹn go, e nọ wazọ́n dopọ hẹ yé to lizọnyizọn lọ mẹ bosọ nọ do mahẹ to opli agun tọn lẹ mẹ. To nukọn mẹ, Bernardo vọ́ yin pipà taidi mẹho agun tọn. Eyin taidi Bernardo yè ko domẹplọnlọ gowe, dovivẹnu nado mọnú zẹ̀ winyan lọ go, kẹalọyi ayinamẹ bosọ basi vọjlado he jẹ lẹ. c (Howh. 8:33; 22:4) Eyin a wàmọ, a gán kudeji dọ Jehovah na suahọ we na a yí nugbonọ-yinyin do tẹdo ewọ po titobasinanu etọn po go wutu.

10. Diọdo tẹwẹ gán ko whlé nugbonọ-yinyin sunnu Islaelivi delẹ tọn pọ́n?

¹⁰ Diọdo titobasinanu lọ tọn lẹ gán whlé nugbonọ-yinyin mítọn pọ́n. Eyin mí ma to aṣeji, mí tlẹ gán na dotẹnmẹ diọdo enẹlẹ nado klan mí sọn Jehovah go. Di apajlẹ, lẹnnupọndo lehe diọdo de he wá aimẹ to Osẹ́n Mose tọn glọ gán ko yinuwado Islaelivi delẹ ji do ji. Whẹpo Osẹ́n lọ do yin didoai, tatọ́ whẹndo tọn lẹ wẹ nọ hẹn azọngban yẹwhenọ lẹ tọn di. Yé nọ do agbà lẹ ai bo nọ basi avọ́sinsan na Jehovah do whẹndo yetọn lẹ tamẹ. (Jen. 8:20, 21; 12:7; 26:25; 35:1, 6, 7; Jobu 1:5) Amọ́, whenue Osẹ́n lọ yin didoai, tatọ́ whẹndo tọn lẹ dona jo lẹblanulọkẹyi ehe do. Jehovah de yẹwhenọ lẹ sọn whẹndo Aalọn tọn mẹ nado basi avọ́sinsan lẹ. To whenue diọdo lọ ko bẹ azọ́n jẹeji godo, eyin tatọ́ whẹndo tọn de he ma wá sọn kúnkan Aalọn tọn mẹ yinuwa taidi yẹwhenọ, e gán yin hùhù. d (Lev. 17:3-6, 8, 9) Be vlavo diọdo ehe yin dopo to whẹwhinwhẹ́n he wutu Kola, Datani, Abilami po ahọvi 250 lẹ po do ṣiatẹ sọta aṣẹpipa Mose po Aalọn po tọn lẹ mẹ ya? (Sọh. 16:1-3) Mí ma gán dọ taun. Depope he whẹho lọ yin, Kola po gbẹdohẹmẹtọ etọn lẹ po gboawupo nado yin nugbonọ na Jehovah. Etẹwẹ a gán wà eyin diọdo titobasinanu lọ tọn lẹ whlé nugbonọ-yinyin towe pọ́n?

11. Etẹwẹ mí plọn sọn apajlẹ Kohatinu lẹ tọn mẹ?

¹¹ Nọ nọgodona diọdo titobasinanu lọ tọn lẹ mlẹnmlẹn. To gbejizọnlin Islaelivi lẹ tọn whenu to danfafa ji, Kohatinu lẹ nọ penukundo azọngban titengbe de go. Whedepopenu he Islaelivi lẹ jlo na sẹtẹn, delẹ to Kohatinu lẹ mẹ nọ ze apotin alẹnu tọn lọ to gbẹtọ lẹpo nukọn. (Sọh. 3:29, 31; 10:33; Jọṣ. 3:2-4) Lẹblanulọkẹyi nankọ die! Amọ́, nulẹ diọ whenue Islaelivi lẹ wá Aigba Pagbe tọn ji. E masọ biọ dọ yè ni nọ sẹtẹn na Apotin lọ whẹwhẹ ba. Enẹwutu, to ojlẹ he mẹ Sọlomọni duahọlu, delẹ to Kohatinu lẹ mẹ yin azọ́ndena taidi hànjitọ lẹ, devo lẹ sẹ̀n taidi họ̀njinọtọ lẹ, podọ devo lẹ nọ penukundo agbànhọ lẹ go. (1 Otàn. 6:31-33; 26:1, 24) Mí ma hia to fide dọ Kohatinu lẹ wule kavi biọ azọngban he dọ̀n ayidonugo hugan lẹ, na whẹndo he mẹ yé wá sọn wutu gba. Etẹwẹ yin nuplọnmẹ lọ? Nọ yí ahundopo do nọgodona  diọdo he titobasinanu Jehovah tọn nọ basi lẹ, etlẹ yin dehe gando azọ́ndenamẹ towe go lẹ. Nọ mọ ayajẹ to azọ́ndenamẹ depope he a mọyi mẹ. Nọ flindọ e ma yin azọ́ndenamẹ towe wẹ zọ́n bọ a do họakuẹ to nukun Jehovah tọn mẹ. Tonusise towe nọ họakuẹ na Jehovah hugan azọ́ndenamẹ depope.—1 Sam. 15:22.

12. Nawẹ e ṣí na Zaina whenue azọ́ndenamẹ etọn diọ?

¹² Lẹnnupọndo apajlẹ Zaina tọn ji, yèdọ mẹmẹyọnnu de he azọ́ndenamẹ he e yiwanna taun de diọ. E yin azọ́ndena do aigba-denamẹ ji to whenue e ko sẹ̀n to Bẹtẹli na owhe 23 linlán godo. E dọmọ: “Azọ́ndenamẹ ṣie he diọ yinuwado ji e sinsinyẹn. N’mọ ovọ́ mẹ na dee bo nọ to kinkanse mapote dọ, ‘Etẹwẹ n’wà yìndo?’” E blawu dọ mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu delẹ po to agun lọ mẹ sọ yidogọna awufiẹsa etọn bo nọ dọna ẹn dọ: “Eyin a ko nọ penukundo azọ́ndenamẹ towe go ganji to Bẹtẹli wẹ, titobasinanu lọ ma na ko dọna we dọ a ni yì.” Na ojlẹ de, Zaina jẹflumẹ sọmọ bo nọ to avivi to ozán lẹpo mẹ. Amọ́ e dọmọ: “N’ma do ayihaawe gando titobasinanu lọ kavi owanyi he Jehovah do na mi go pọ́n gbede.” Nawẹ Zaina penugo bo hẹn lẹnpọn dagbenọ-yinyin etọn go gbọn?

13. Etẹwẹ Zaina wà nado duto numọtolanmẹ agọ̀ etọn lẹ ji?

¹³ Zaina penugo bo duto linlẹn agọ̀ etọn lẹ ji. Gbọnna? E nọ hia hosọ he to owe mítọn mẹ bo dọhodo nuhahun etọn ji tlọlọ lẹ. Hosọ lọ “Hiẹ Sọgan Pehẹ Gbigbọjọ!” he to Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ lọ Tọn 1^er février 2001 tọn mẹ gọalọna ẹn taun. Hosọ enẹ basi zẹẹmẹ lehe Biblu-kantọ Malku gán ko diahi hẹ numọtolanmẹ dopolọ lẹ do tọn whenue azọ́ndenamẹ etọn diọ. Zaina flindọ, “apajlẹ Malku tọn taidi amasin de na mi he gọalọna mi nado duto gbigbọjọ ji.” Zaina sọ nọ yí whenu zan dopọ hẹ họntọn etọn lẹ. E ma nọ klan ede dovo; mọ onú ede tọn ma nọ blawuna ẹn. E wá tadona kọ̀n dọ gbigbọ Jehovah tọn wẹ to azọ́nwa gbọn titobasinanu etọn gblamẹ, podọ mẹhe to anadenanu lẹ nọ hò etọn pọ́n sisosiso. Amọ́, e sọ doayi e go dọ titobasinanu Jiwheyẹwhe tọn dona wà nuhe yọ́n hugan na azọ́n Jehovah tọn nido yin wiwà.

14. Diọdo titobasinanu lọ tọn tẹwẹ e vẹawuna Vlado nado diọda sọgbe hẹ, podọ etẹwẹ gọalọna ẹn?

¹⁴ E ma bọawuna Vlado, yèdọ mẹho agun tọn de he tindo owhe 73 bo wá sọn Slovénie whenue agun etọn yin kinkọndopọ po agun devo po bọ Plitẹnhọ Ahọluduta tọn he mẹ e nọ yì  opli te yin súsú. E dọmọ: “N’ma yọ́n nuhewutu Plitẹnhọ dagbedagbe enẹ dona yin súsú. E vẹna mi taun, na mí ṣẹṣẹ vọ́ ẹ jlado wẹ. Whlẹpatọ wẹ n’yin, podọ n’basi delẹ to nuzinzan yọyọ etọn lẹ mẹ. Humọ, kọndopọ lọ biọ dọ vọjlado susu ni yin bibasi, ehe ma bọawuna míwu wẹnlatọ he ko do mẹhowhe lẹ.” Etẹwẹ gọalọna Vlado nado nọgodona nudide lọ? E dọmọ: “Adadidiọ sọgbe hẹ diọdo he titobasinanu Jehovah tọn basi lẹ nọ hẹn dona lẹ wá to whepoponu. Vọjlado ehelẹ to awuwlena mí na diọdo daho hugan he to nukọn ja lẹ.” Be vọjlado he wá aimẹ na agun towe yin kinkọndopọ hẹ devo kavi na azọ́ndenamẹ towe diọ wutu lẹ to awuvẹna we wẹ ya? Deji dọ Jehovah nọ mọnukunnujẹ numọtolanmẹ towe lẹ mẹ. Eyin a nọgodona diọdo ehelẹ bo yí nugbonọ-yinyin do tẹdo Jehovah po titobasinanu he e to yiyizan po go, ayihaawe ma tin dọ a na mọ dona.—Salm. 18:25.

15. Nawẹ mí gán hẹn lẹnpọn dagbenọ-yinyin mítọn go whenue mí pehẹ avùnnukundiọsọmẹnu lẹ to agun mẹ gbọn?

¹⁵ Dile mí to dindọnsẹpọ vivọnu titonu ehe tọn, mí gán donukun avùnnukundiọsọmẹnu lẹ to agun mẹ. Yé gán whlé nugbonọ-yinyin mítọn na Jehovah pọ́n. Enẹwutu, mí dona gbọṣi lẹnpọn dagbenọ-yinyin mítọn mẹ. Eyin Klistiani hatọ de yinuwa hẹ we to aliho agọ̀ mẹ, ma na dotẹnmẹ homẹgble blo. Eyin yè domẹplọnlọ gowe, nọ mọnú zẹ̀ winyan lọ go, nọ kẹalọyi ayinamẹ bosọ basi vọjlado he jẹ lẹ. Podọ, eyin titobasinanu Jehovah tọn basi diọdo lẹ he gando gowe tlọlọ, nọ yí ahun lẹpo do kẹalọyi yé bo nọ setonuna nudide lọ.

16. Nawẹ a gán hẹn jidide towe to Jehovah po titobasinanu etọn po mẹ go gbọn?

¹⁶ A gán hẹn jidide towe to Jehovah po titobasinanu etọn po mẹ go whenue nugbonọ-yinyin towe yin whiwhlepọn. Amọ́, na e nido pà we, a dona gbọṣi lẹnpọn dagbenọ-yinyin towe mẹ, enẹ wẹ nado gbọṣi abọẹ, nọ lẹnnupọn ganji bosọ nọ pọ́n whẹho lẹ to pọndohlan Jehovah tọn mẹ. Magbe nado plọnnu gando mẹhe duto nuhahun mọnkọ ji po kọdetọn dagbe po to Biblu mẹ lẹ go, bosọ lẹnayihamẹpọn do apajlẹ yetọn ji. Nọ biọ alọgọ Jehovah tọn to odẹ̀ mẹ. Podọ ma nọ klan dewe dovo na agun lọ gbede blo. To whenẹnu, mahopọnna nudepope he gán jọ, Satani ma na penugo nado klan we sọn Jehovah kavi titobasinanu Etọn go.—Jak. 4:7.