Whẹpo ma do dọ nuhe jọ bọdego na mì, mì gbọ ma pìntan lehe n’bẹ sinẹ̀nzọn whenu-gigọ́ tọn jẹeji do tọn na mì.

N’yin jiji to 1942 to lopo whanpẹnọ Caraïbe tọn de ji he nọ yin Curaçao. Suriname-vi jiji wẹ otọ́ ṣie, bọ azọ́n hẹn ẹn wá lopo enẹ ji. Nudi owhe awe whẹpo n’do yin jiji, otọ́ ṣie tin to omẹ tintan he yí baptẹm taidi Kunnudetọ Jehovah tọn to Curaçao lẹ mẹ. a E nọ plọn Biblu hẹ míwu ovi lẹ to osẹ lẹpo mẹ, dile etlẹ yindọ mí ma nọ hẹn nulẹ bọawuna ẹn to whelẹponu. Whenue n’do owhe 14, papa sẹtẹn na whẹndo lọ sọyi Suriname nado penukundo onọ̀ etọn he ko poyọnho go.

To Suriname, n’jẹ gbẹdo hẹ jọja he nọ sẹ̀n Jehovah po zohunhun po to agun mẹ lẹ ji. Yé ma yin mẹho na mi kaka de, amọ́ yé yin gbehosọnalitọ whepoponu tọn lẹ. Eyin yé to hodọ gando numimọ he yé do to lizọnyizọn lọ mẹ lẹ go, nukunta yetọn nọ gọ́ na ayajẹ. To opli lẹ godo, yẹn po họntọn ṣie lẹ po sọ nọ dọhodopọ do hosọ Biblu tọn lẹ ji, podọ to whedelẹnu mí nọ wàmọ dile mí sinai to kọho bo to sunwhlẹvu lẹ pọ́n. Họntọn ehelẹ gọalọna mi nado yọ́n nuhe n’jlo na wà to gbẹ̀mẹ; n’jlo na wazọ́n na Jehovah. Enẹwutu, n’yí baptẹm whenue n’do owhe 16. To godo mẹ whenue n’do owhe 18, n’lẹzun gbehosọnalitọ whepoponu tọn.

Taidi gbehosọnalitọ de, n’plọn nususu lẹ he gọalọna mi to sinsẹ̀nzọn whenu-gigọ́ tọn ṣie blebu mẹ. Di apajlẹ, dopo to onú tintan he n’plọn lẹ mẹ wẹ yindọ, nujọnu wẹ e yin nado plọnazọ́n mẹdevo lẹ. Whenue n’lẹzun gbehosọnalitọ, mẹdehlan de he nọ yin Willem van Seijl do họntọn mi. b E plọn mi nususu gando lehe yè nọ penukundo azọ́ndenamẹ yẹwhehọluduta  tọn lẹ go do go. To ojlẹ lọ mẹ, n’ma yọnẹn paali dọ n’do hudo azọ́nplọnmẹ tọn sọmọ. To owhe he bọdego mẹ, n’yin pipà taidi gbehosọnalitọ titengbe, podọ enẹgodo n’jẹ nukunpedo kándo he to olá taun to zungbo Suriname tọn mẹ lẹ go ji. Lehe n’yọ́n pinpẹn azọ́nplọnmẹ he wá do gànmẹ mẹmẹsunnu enẹlẹ tọn do sọ! Sọn whenẹnu, n’nọ dovivẹnu nado hodo apajlẹ yetọn bo nọ yí whenu zan nado plọnazọ́n mẹdevo lẹ.

Onú awetọ he n’plọn wẹ yindọ, gbẹzan jlẹkaji tọn he ka to tito ji de zinzan doale. To bẹjẹeji osun dopodopo tọn, yẹn po mẹhe po yin gbehosọnalitọ titengbe to finẹ nọ basi tito nuhe sin hudo mí na do to osẹ he bọdego lẹ mẹ tọn. Enẹgodo, dopo to mímẹ nọ zingbejizọnlin gaa de sọyi tatọ́-tònọ lọ nado yì họ̀ nuhe sin hudo mí do lẹ. Mí dona dowéna apòmẹ-kuẹ mítọn po núdùdù he to mí si lẹ po, na yé nido sọgan hẹn mí na osun lọ blebu. Eyin nude vọ̀ do mí whenue mí to zungbo lọ mẹ, vlavo wẹ mí na mọ mẹde he na gọalọna mí. N’kudeji dọ pinplọn nado nọ zan gbẹzan he to jlẹkaji bosọ to titoji de to jọja whenu ko gọalọna mi nado na ayidonugo azọ́n Jehovah tọn to gbẹzan ṣie blebu mẹ.

Onú atọ̀ntọ he n’plọn wẹ yindọ, e nọ wà dagbe na mẹlẹ nado plọnnu yé to anọ́nù-gbè yetọn mẹ. To whenue n’to whinwhẹ́n, n’plọn Pays-Bas-gbè, Glẹnsigbe, Papiamento-gbè gọna Sranan tongo-gbè (ehe sọ nọ yin yiylọdọ Sranan-gbè), yèdọ ogbè he mẹlẹ nọ do hugan to Suriname. Amọ́ to zungbo lọ mẹ, n’mọdọ mẹlẹ nọ yawu kẹalọyi wẹndagbe lọ hugan eyin mí dọyẹwheho na yé to anọ́nù-gbè yetọn mẹ. E nọ vẹawuna mi nado do delẹ to ogbè ehelẹ mẹ taidi Saramaccan-gbè, ehe dido etọn nọ biọ dọ yè ni yí kọnugbè he yiaga po dehe yidò lẹ po zan. Amọ́ vivẹnudido lọ lẹ ma yin to ovọ́ mẹ. To owhe lẹ gblamẹ, n’ko penugo nado plọn nugbo lọ mẹsusu dogọ, na n’gán do anọ́nù-gbè yetọn lẹ wutu.

Nado dọ hójọhó, n’do numimọ delẹ he jẹ winyan ji na mi. Di apajlẹ to gbèdopo, n’jlo na kanse nawe he to Biblu plọn de lehe e te do to Saramaccan-gbè mẹ, na homẹ to wiwle e wutu. Amọ́ to mayọnẹn mẹ, n’kanse e eyin ohò wẹ e te! E họnwun dọ kanbiọ ṣie jẹ winyan ji na ẹn. Mahopọnna nujijọ ehelẹ nkọ, n’nọ dovivẹnu susu to whelẹponu nado do anọ́nù-gbè mẹlẹ tọn to azọ́ndenamẹ ṣie lẹ mẹ.

To 1970, n’yin pipà taidi nugopọntọ lẹdo tọn. To owhe enẹ lọ mẹ, n’do yẹdide he yin yíyí do kànji delẹ hia kándo susu he to olá to zungbo lọ mẹ lẹ, ehe hosọ etọn yin “Une visite au siège mondial des témoins de Jéhovah.” Tọjihun gaa de wẹ yẹn po mẹmẹsunnu delẹ po do gbọn zungbo lọ mẹ nado jẹ yé dè. Mí bẹ miyọngbán lẹ, zomọ he nọ na miyọ́n lẹtliki tọn, amì-hẹnnu po nuyizan he mí na do dó yẹdide he yin yíyí do kànji lẹ hia po do tọjihun mítọn mẹ. To whenue mí jẹte, mí bẹ nuyizan lọ lẹ sọyi fie tito lọ na yin bibasi te. Amọ́, nuhe n’nọ flin hugan to gbejizọnlin enẹlẹ mẹ wẹ obá he mẹ mẹhe to lẹdo he to olá enẹlẹ mẹ nọ yiwanna tito lọ lẹ jẹ tọn. Homẹ ṣie nọ hùn taun nado gọalọna mẹdevo lẹ nado plọnnu gando Jehovah po adà aigba ji tọn titobasinanu etọn tọn po go. Dona gbigbọmẹ tọn he n’mọyi lẹ ma sọgan yin yiyijlẹdo avọ́sinsan depope he n’basi to whenue n’to azọ́n Jehovah tọn wà lẹ go.

Dile etlẹ yindọ n’mọ ale he tlẹnmẹninọ nọ hẹnwa lẹ to sinsẹ̀nzọn ṣie mẹ, e gbẹ́ nọ jlo mi nado wlealọ. Enẹwutu, n’jẹ dẹ̀ho ji na taun tọn nado mọ asi de he na yí ayajẹ do doakọnna avùnnukundiọsọmẹnu he sinsẹ̀nzọn whenu-gigọ́ tọn wiwà to zungbo lọ mẹ gán bẹhẹn lẹ. Nudi owhe dopo godo, n’biọ họntọn mẹ hẹ Ethel, yèdọ mẹmẹyọnnu gbehosọnalitọ titengbe de he nọ do gbigbọ mẹde-yido-sanvọ́ tọn hia. Sọn jọja whenu gbọ́n wẹ Ethel yiwanna apọsteli Paulu taun, podọ e nọ jlo nado yí ede zan to lizọnyizọn Klistiani tọn mẹ dile Paulu wà do. Mí wlealọ to septembre 1971 bo jẹ sinsẹ̀n dopọ ji to azọ́n lẹdo tọn mẹ.

Ethel yin pinplọn whẹ́n to whẹndo he ma do alọnu sọmọ de mẹ, enẹwutu e bọawuna ẹn nado diọada sọgbe hẹ nuhe azọ́n lẹdo tọn wiwà to zungbo lọ mẹ bẹhẹn lẹ. Di apajlẹ, whenue mí to awuwle nado yì dla agun he to zungbo lọ mẹ lẹ pọ́n, mí ma nọ doagbàn susu. Mí nọ yàn avọ̀ mítọn lẹ bosọ nọ lawu to tọ̀sisa lẹ mẹ. Mí sọ nọ dù nudepope he mẹmẹsunnu mítọn lẹ na mí lẹ, yèdọ ovẹ́ wunmẹ de he nọ yin iguane podọ whèvi delẹ he nọ yin piranhas kavi nudevo depope he yé sọgan ko wlé to zungbo mẹ kavi to tọ̀sisa lẹ mẹ. Eyin núdùdù devo depope ma tin, mí nọ dù akokoe-mà. Eyin mí ma mọ ṣívi, mí nọ dùnú po alọ po. Yẹn po Ethel po mọdọ avọ́sinsan lẹ bibasi to pọmẹ dile mí to azọ́nwa na Jehovah ko zọ́n bọ mí dọnsẹpọ ẹ dogọ bọ okàn atọ̀n sló dopọ mítọn ko sọ ló dogọ. (Yẹwh. 4:12) Mí ma na jlo nado yí nudevo depope do diọtẹnna numimọ ehelẹ!

Whenue mí lẹkọ sọn lẹdo he to olá to zungbo lọ mẹ lẹ de mẹ wẹ mí do numimọ he go n’donù to bẹjẹeji lọ. Dile tọjihun lọ gbọn fie otọ̀ lọ to sisà po awuyiya po te, e yì otọ̀ lọ glọ na ojlẹ kleun de, amọ́ bosọ yawu fò wá osin nukunmẹ. Mí dopẹ́ dọ mí do awu he nọ zọ́n bọ yè nọ fò to osin nukunmẹ lẹ, podọ mí ma flẹ sọn tọjihun lọ mẹ. Amọ́, osin gọ́ tọjihun mítọn mẹ. Mí diọ núdùdù  mítọn lẹpo do tọ̀sisa lọ mẹ bo wá yí panu lọ lẹ do whá osin sọn tọ̀jihun lọ mẹ.

Na núdùdù depope masọ pò to mí si wutu, mí jẹ tintẹnpọn ji nado wlé whèvi dile mí to yìyì to otọ̀ lọ ji. Amọ́, mí ma mọ nudepope wlé. Enẹwutu, mí hodẹ̀ hlan Jehovah bo biọ dọ ni na mí núdùdù mítọn azán lọ gbè tọn. To odẹ̀ lọ godo tlolo, dopo to mẹmẹsunnu lẹ mẹ dlan omlẹn etọn do otọ̀ mẹ bo wlé whèvi daho de he pé míwu atọ́n lọ lẹpo to ozán enẹ mẹ.

Whenue yẹn po Ethel po ko wazọ́n lẹdo tọn na owhe atọ́n godo, mí mọ dona madonukun de yí, enẹ wẹ yindọ mí na lẹzun mẹjitọ lẹ. Homẹ ṣie hùn nado sè wẹndagbe enẹ dile etlẹ yindọ n’ma yọ́n nuhe sọgodo na bẹhẹn. Ojlo vẹkuvẹku yẹn po Ethel po tọn wẹ nado gbọṣi sinsẹ̀nzọn whenu-gigọ́ tọn mẹ dile e sọgan yọnbasi do. Visunnu mítọn Ethniël yin jiji to 1976. Visunnu mítọn Giovanni bọdego nudi owhe awe daa godo.

Na nuhudo he tin to Suriname to ojlẹ lọ mẹ lẹ wutu, wekantẹn alahọ tọn basi tito na mado zindonukọn to azọ́n lẹdo tọn mẹ po ovi mítọn lẹ po. Whenue visunnu mítọn lẹ gbẹ́ to pẹvi, agun he n’nọ dlapọn lẹ ma sù sọmọ. To paa mẹ, ehe nọ hùn dotẹnmẹ dote na mi to osun dopodopo mẹ nado yí osẹ awe zan taidi nugopọntọ lẹdo tọn bo yí whenu he pò lọ zan taidi gbehosọnalitọ to agun he mẹ mí te. Ethel po visunnu mítọn lẹ po nọ hodo mi eyin n’to agun he sẹpọ whégbè lẹ dlapọn. Amọ́, yẹn ṣo wẹ nọ zọ̀n eyin n’jlo na yì dla agun he to zungbo lọ mẹ lẹ pọ́n, podọ eyin n’yin didohlan plidopọ he nọ yin bibasi to dọ́n lẹ ji.

N’dona nọ basi tito ganji nado sọgan penukundo azọngban ṣie lẹpo go. N’nọ hẹn ẹn diun dọ mí nọ basi oplọn whẹndo tọn to osẹ lẹpo mẹ. Whenue n’to agun lẹ dlapọn to zungbo lọ mẹ, Ethel nọ deanana oplọn whẹndo tọn to pọmẹ hẹ visunnu mítọn lẹ to whégbè. Amọ́ dile e yọnbasi do, mí nọ saba wà nulẹ dopọ taidi whẹndo de. Yẹn po Ethel po sọ nọ do mahẹ to ayidedai dagbe lẹ mẹ dopọ hẹ visunnu mítọn lẹ whẹwhẹ, vlavo aihundida kavi sadidi kleun yì fie ma dẹn do whé lẹ. N’nọ saba nọ zannukle nado wleawuna azọ́ndenamẹ yẹwhehọluduta tọn lẹ. Podọ, na Ethel taidi yọnnu nugopetọ he Howhinwhẹn lẹ 31:15 dọho etọn wutu, e nọ fọ́nzan nado hẹn ẹn diun dọ mí gbadopọnna wefọ egbesọegbesọ tọn to whẹndo mẹ bosọ dù afọnnu núdùdù dopọ whẹpo ovi lẹ nido yì wehọmẹ. Lehe n’yọ́n pinpẹn  etọn sọ dọ n’do asi mẹde-yido-sanvọ́ tọ́ de he nọ gọalọna mi to whelẹponu nado penukundo azọngban he Jehovah zedo alọmẹ na mi lẹ go!

Taidi mẹjitọ lẹ, mí dovivẹnu sinsinyẹn nado gọalọna visunnu mítọn lẹ nado yiwanna Jehovah po lizọnyizọn Klistiani tọn po. Ojlo mítọn wẹ yindọ visunnu mítọn lẹ ni de nado yí gbẹzan yetọn zan to sinsẹ̀nzọn whenu-gigọ́ tọn mẹ, e ma yin na enẹ wẹ nuhe mí jlo na yé wutu gba, amọ́ na e yin nudide yelọsu tọn wutu. Mí nọ saba zinnudo ayajẹ sinsẹ̀nzọn whenu-gigọ́ tọn lẹ ji na yé. Dile etlẹ yindọ mí ma nọ whlá avùnnukundiọsọmẹnu he to e mẹ lẹ, mí nọ zinnudo lehe Jehovah ko gọalọna mí bosọ dona mí taidi whẹndo de do ji. Podọ, mí sọ nọ hẹn ẹn diun dọ visunnu mítọn lẹ nọ dogbẹ́ hẹ Kunnudetọ he nọ ze Jehovah to otẹn tintan mẹ to gbẹzan yetọn mẹ lẹ.

Jehovah ko penukundo nuhudo mítọn lẹpo go dile mí to ovi mítọn lẹ plọn whẹ́n. Na nugbo tọn, n’nọ tẹnpọn to whelẹponu nado yí adà ṣie wà. Numimọ he n’do taidi gbehosọnalitọ titengbe tlẹnnọ de to zungbo lọ mẹ lẹ ko plọn mi nado nọ basi tito jẹnukọn na nuhudo agbasa tọn mítọn lẹ. Amọ́ to whedelẹnu, mahopọnna obá he mẹ mí tlẹ dovivẹnu jẹ, mí ma nọ penugo nado mọ nuhe sin hudo mí do lẹpo. To ninọmẹ enẹlẹ mẹ, n’kudeji dọ Jehovah dademẹ nado gọalọna mí. Di apajlẹ to vivọnu owhe 1980 lẹ tọn podọ to bẹjẹeji owhe 1990 lẹ tọn, gufinfọn de wá aimẹ to Suriname. To owhe enẹlẹ gblamẹ, etlẹ nọ vẹawu to whedelẹnu nado mọ dandannu gbẹ̀mẹ tọn lẹ. Etomọṣo, Jehovah penukundo mí go.—Mat. 6:32.

To gbẹzan mítọn blebu mẹ, Jehovah nọ penukundo mí go to whelẹponu bosọ nọ na mí ayajẹ sisosiso po pekọ po. Ovi mítọn lẹ ko yin dona daho de na mí, podọ lẹblanulọkẹyi de wẹ e yin na mí nado plọn yé nado wá sẹ̀n Jehovah. Homẹ mítọn nọ hùn taun dọ yelọsu ko basi dide nado doafọna sinsẹ̀nzọn whenu-gigọ́ tọn to gbẹzan yetọn mẹ. Ethniël po Giovanni po ko yí gbedewema to wehọmẹ yẹwhehọluduta tọn lẹ, podọ yé to sinsẹ̀n to alọnu to alahọ Suriname tọn mẹ dopọ hẹ asi yetọn lẹ.

Owhe yẹn po Ethel po tọn ko sẹyi todin, amọ́ mí gbẹ́ nọ hẹn alọnu mítọn ján to azọ́n Jehovah tọn mẹ taidi gbehosọnalitọ titengbe lẹ. Na nugbo tọn, alọnu mítọn nọ ján sọmọ bọ n’gbẹ́ dona dín whenu nado plọn sinlinlin! Amọ́, nudepope ma vẹna mi. Nado dọ hójọhó, eyin n’pọ́n godo hlan, n’nọ mọdọ dopo to nudide dagbe hugan he n’basi to gbẹ̀mẹ lẹ mẹ wẹ nado biọ sinsẹ̀nzọn whenu-gigọ́ tọn mẹ to jọja whenu.