N’yin jiji to 1948 to gbétatò pẹvi de mẹ to hùwaji-whèyihọ Nigéria tọn. To ojlẹ enẹ mẹ, tafẹ ṣie Moustapha yí baptẹm taidi Kunnudetọ Jehovah tọn podọ enẹgodo Wahabi he yin mẹdaho ṣie sunnu lọsu wàmọ ga. To whenue n’do owhe ṣinẹnẹ baba ṣie kú. N’jẹflumẹ sinsinyẹn. Wahabi dọna mi dọ mí gán gọ̀ papa mọ whladopo dogọ to fọnsọnku whenu. Linlẹn homẹmiọnnamẹ tọn enẹ whàn mi nado jẹ Biblu plọn ji. N’yí baptẹm to 1963. Nọvisunnu ṣie atọ̀n devo lẹ sọ yí baptẹm ga.

To 1965, n’yì nọ mẹdaho ṣie Wilson dè to Lagos bo duvivi gbẹdido pẹkipẹki tọn hẹ gbehosọnalitọ whepoponu tọn devo lẹ to agun Igbobi tọn mẹ. Ayajẹ po zohunhun yetọn po yinuwado ji e podọ yẹnlọsu lẹzun gbehosọnalitọ to janvier 1968.

Mẹmẹsunnu Albert Olugbebi he to sinsẹ̀n to Bẹtẹli basi opli vonọtaun de hẹ míwu jọja lẹ bo dọna mí dọ yè do hudo gbehosọnalitọ titengbe lẹ tọn taun to agewaji Nigéria tọn. N’gbẹ́ nọ flin zohunhun mẹmẹsunnu Olugbebi tọn whenue e dọ dọ: “Mì gbẹ́ yin jọja, podọ mì gán yí whenu po huhlọn mìtọn po zan na Jehovah. Azọ́n susu tin bọ mì na wà!” Na n’to jejeji nado hodo apajlẹ gbigbọ  mẹdezejo tọn yẹwhegán Isaia tọn wutu, n’kanwe gọ́ alọdowemẹwe de.—Isa. 6:8.

To mai 1968, n’yin azọ́ndena taidi gbehosọnalitọ titengbe do tòdaho Kano tọn mẹ to agewaji Nigéria tọn. Awhàn Biafra tọn whenu wẹ, bẹsọn 1967 jẹ 1970, yèdọ awhàn de he hẹnnugble taun to lẹdo lọ mẹ, whẹpo do wá dlẹnkan jẹ whèzẹtẹn-waji Nigéria tọn. Mẹmẹsunnu ahundoponọ de tẹnpọn nado diọlinlẹnna mi ma nado yì. Amọ́ n’dọna ẹn dọ: “E vivi na mi dọ a hò ṣie pọ́n. Ṣigba, eyin Jehovah wẹ jlo dọ ma sẹ̀n to azọ́ndenamẹ ehe mẹ, ayihaawe ma tin dọ e na tin hẹ mi.”

Ninọmẹ nulẹ tọn blawu taun to Kano. Tòwhan lọ hẹnnugble taun to tòdaho lọ blebu mẹ. Eyin mí to lizọnyizọn lọ mẹ, to whedelẹnu mí nọ mọ oṣiọ mẹhe yin hùhù do okà ji to awhàn lọ whenu lẹ tọn. Dile etlẹ yindọ agun susu wẹ ko nọ Kano pọ́n, suhugan mẹmẹsunnu lẹ tọn wẹ họ̀n. Nudi wẹnlatọ 15 wẹ pò, podọ yé to obu ji bosọ jẹflumẹ. Ayajẹ mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu lẹ po tọn gọfla whenue míwu gbehosọnalitọ titengbe ṣidopo wá lẹdo lọ mẹ. Wẹnlatọ lọ lẹ yọ́n pinpẹn tulinamẹ mítọn tọn taun. Mí gọalọna yé nado gọ̀ nuwiwa gbigbọmẹ tọn lẹ bẹ podọ nado jẹ linlin sinsẹ̀nzọn kunnudegbe tọn lẹ dohlan alahọ mẹ ji whladopo dogọ.

Míwu gbehosọnalitọ titengbe lẹ jẹ Hausa-gbè plọn ji. Susu mẹhe to lẹdo lọ mẹ lẹ tọn wẹ nọ dotoaina mí eyin yé sè owẹ̀n Ahọluduta lọ tọn to anọ́nu-gbè yetọn mẹ. Amọ́, hagbẹ sinsẹ̀n he tọ́nta to lẹdo lọ mẹ lẹ tọn ma nọ hẹn azọ́n yẹwhehodidọ tọn mítọn bọawu na mí, enẹwutu mí dona to aṣeji taun. To gbèdopo, dawe de ze ohí jẹ godo na yẹn po azọ́nwatọgbẹ ṣie po. Mí dopẹ́ dọ mí yawu doge-wezun mẹ, ehe zọ́n bọ alọ etọn ma plá mí! Mahopọnna owù lẹ, Jehovah hẹn mí “tin to hihọ́ mẹ,” podọ sọha wẹnlatọ lẹ tọn to jijideji. (Salm. 4:8) To egbehe, wẹnlatọ 500 linlán wẹ to sinsẹ̀n to agun 11 he to Kano lẹ mẹ.

To nukọn mẹ to 1968, whenue n’ko nọ Kano na osun delẹ poun godo, n’yin didohlan Niamey,  yèdọ tatọ́-tònọ République du Niger tọn to pọmẹ hẹ gbehosọnalitọ titengbe awe devo lẹ. E ma dẹn bọ mí doayi e go dọ Niger he to Whèyihọ-Waji Aflika tọn yin dopo to lẹdo he mẹ yozò nọ sinyẹn te hugan to aigba ji lẹ mẹ. Gbọnvona dọ mí dona doakọnna yozò ehe, mí sọ dona plọn Flansegbe he yin ogbè tangan otò lọ tọn. Mahopọnna avùnnukundiọsọmẹnu ehelẹ, mí dejido Jehovah go bo jẹ yẹwhehodọ ji to tatọ́-tònọ lọ to pọmẹ hẹ wẹnlatọ kleun he to finẹ lẹ. To ojlẹ kleun de gblamẹ, diblayin mẹhe gán hianu to Niamey lẹpo wẹ mọ vọkan owe Biblu pinplọn tọn lọ Nugbo He Nọ Planmẹ Sọyi Ogbẹ̀ Mavọmavọ Mẹ tọn yí. Mẹlẹ tlẹ nọ to dindin mí nado mọ vọkan de yí!

Mí yawu doayi e go dọ aṣẹpatọ lẹ ma yiwanna Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ. To juillet 1969, míwu gbẹtọ nudi 20 wẹ pli nado basi plidopọ lẹdo tọn de, yèdọ nude he ma ko yin bibasi pọ́n to otò lọ mẹ. Mí to jejeji na baptẹm wẹnlatọ yọyọ awe delẹ tọn. Amọ́, to azán tintan plidopọ lọ tọn gbè, ponọ lẹ wá bo doalọtena plidopọ lọ. Yé plan gbehosọnalitọ titengbe lẹ po nugopọntọ lẹdo tọn po yì ponọ-pámẹ. Whenue yé ko kanhose mí godo, yé degbena mí nado lẹkọwa ponọ-pámẹ to wunkẹngbe. Na mí ko mọ jẹnukọn dọ aṣẹpatọ lẹ gán fọ́n nuhahun dote wutu, mí basi tito na hodidọ baptẹm tọn lọ nido yin nina to owhé mẹdetiti tọn de gbè, podọ na baptẹm lọ nido yin bibasi to nuglọ to tọ̀sisa de mẹ.

To osẹ delẹ godo, Agbagogán he nọ penukundo hihọ́ otò lọ tọn go yàn yẹn po gbehosọnalitọ titengbe atọ́n devo lẹ po sọn otò lọ mẹ. Yé na mí azán awe nado tọ́n sọn otò lọ mẹ, podọ mílọsu wẹ dona penukundo yìyì mítọn go. Mí setonu bo dedo alahọ Nigéria tọn mẹ to afọdopolọji, fie mí mọ azọ́ndenamẹ yọyọ devo lẹ yí te.

N’yin azọ́ndena do gbétatò Nigéria tọn de mẹ he nọ yin Orisunbare, fie n’duvivi lizọnyizọn ṣie tọn te to pọmẹ hẹ pipli wẹnlatọ kleun he to finẹ lẹ tọn. Amọ́ to osun ṣidopo godo, alahọ biọ to asi e nado lẹkọyi Niger. E paṣa mi to tintan whenu podọ obu di mi pẹẹde, amọ́ n’to jejeji nado mọ mẹmẹsunnu he to Niger lẹ whladopo dogọ!

N’lẹkọyi Niamey. To wunkẹngbe, whenue ajọwatọ Nigéria-nu de mọ mi, e flindọ Kunnudetọ de wẹ n’yin bo jẹ kanbiọ lẹ kanse mi ji gando Biblu go. Mí plọnnu dopọ podọ to enẹgodo, e dealọ sọn azọ̀-nùnù po ahànnunu zẹjlẹgo po mẹ bo wá yí baptẹm. To godo mẹ, homẹ ṣie hùn nado doalọ to jideji he wá aimẹ vudevude to lẹdo voovo Niger tọn mẹ lẹ mẹ. Whla tintan he n’wá Niger, Kunnudetọ 31 wẹ to otò lọ mẹ, whenue n’jei sọha yetọn yin 69.

Jei vivọnu 1977 tọn, n’lẹkọyi Nigéria nado mọ azọ́nplọnmẹ de yí. To vivọnu osẹ atọ̀n he n’do mọ azọ́nplọnmẹ lọ yí lẹ tọn, Malcolm Vigo he yin anadenanutọ Wedegbẹ́ Alahọ lọ tọn biọ to asi e nado  hia wekanhlanmẹ he wá sọn alahọ Sierra Leone tọn mẹ de. Mẹmẹsunnu lẹ do hudo mẹmẹsunnu gbehosọnalitọ tlẹnnọ he to jogun-jogun bo nọ do Glẹnsigbe po Flansegbe po de tọn nado sẹ̀n to azọ́n lẹdo tọn mẹ to Guinée. Mẹmẹsunnu Vigo dọna mi dọ enẹwutu wẹ n’do mọ azọ́nplọnmẹ yí. E zinnudeji dọ azọ́ndenamẹ ehe ma bọawu. E na mi ayinamẹ dọ: “Lẹnnupọndeji ganji whẹpo do yigbe.” N’gblọn to afọdopolọji dọ: “Na Jehovah wẹ to dido mi hlan wutu, n’na yì.”

N’do agahun yì Sierra Leone bo pli hẹ mẹmẹsunnu lẹ to alahọ lọ mẹ. Dopo to hagbẹ Wedegbẹ́ Alahọ lọ tọn lẹ mẹ dọna mi dọ, “Mí ma yọ́n onú kaka de gando azọ́n Ahọluduta lọ tọn go to Guinée.” Dile etlẹ yindọ alahọ lọ wẹ nọ deanana azọ́n yẹwhehodidọ tọn to Guinée he madẹn do yé, e ma yọnbasi nado dọhodopọ hẹ wẹnlatọ lẹ na ninọmẹ tonudidọ tọn he sinyẹn to otò lọ mẹ wutu. Podọ mahopọnna vivẹnudido susu lẹ, alahọ ma penugo nado do afọzedaitọ de hlan otò lọ mẹ. Enẹwutu, e yin bibiọ to asi e nado zingbejizọnlin yì Conakry he yin tatọ́-tònọ Guinée tọn bo tẹnpọn nado mọ gbedewema tomẹninọ tọn yí.

Whenue n’wá Conakry, n’yì mọ afọzedaitọ Nigéria tọn he to otò lọ mẹ to azọ́nwatẹn etọn bo dọho po e po. N’dọna ẹn dọ ojlo ṣie wẹ nado dọyẹwheho to Guinée. E dotuhomẹna mi ma nado nọ otò lọ mẹ, na n’gán yin wiwle kavi nuhe ylan humọ gán jọ do go e wutu. E dọna mi dọ, “lẹkọyi Nigéria bo yì dọyẹwheho to dọ́n,” bọ n’gblọn na ẹn dọ, “n’ko magbe nado nọ fi.” Enẹwutu, e kanwehlan agbagogán Guinée tọn he nọ penukundo hihọ́ go nado gọalọna mi, podọ agbagogán lọ yí mi po homẹhunhun po.

Ojlẹ vude to enẹgodo, n’lẹkọyi alahọ Sierra Leone tọn mẹ bo dọ gbèta he kọ̀n agbagogán lọ wá na mẹmẹsunnu lẹ. Mẹmẹsunnu lẹ jaya tlala whenue yé sè lehe Jehovah dona gbejizọnlin ṣie do. N’mọ gbedewema yí nado nọ Guinée!

Bẹsọn 1978 jẹ 1989, n’sẹ̀n to azọ́n lẹdo tọn mẹ to Guinée po Sierra Leone po, bosọ pọ́n tẹnmẹ na nugopọntọ lẹdo tọn to Libéria. To tintan whenu, n’nọ saba jẹazọ̀n. Ehe nọ jọ to whedelẹnu to lẹdo he to olá lẹ mẹ. Amọ́ mẹmẹsunnu lẹ nọ wà nuhe go yé pé lẹpo nado plan mi yì dotowhé.

To ojlẹ de mẹ, n’bẹ ovà-zọ̀n sinsinyẹn wunmẹ de bọ ovọ́n sọ to tukla do mi. Whenue n’wá mọ dee mẹ to godo mẹ, n’sè dọ mẹmẹsunnu lẹ ko to tito basi gando fie yé na dì mi do go! Mahopọnna nujijọ he gbahundonamẹ ehelẹ, e ma wá ayiha mẹ na mi pọ́n nado jo azọ́ndenamẹ ṣie do. Podọ n’kudeji mlẹnmlẹn dọ hihọ́ nujọnu tọn he nọ dẹn-to-aimẹ nọ wá sọn Jiwheyẹwhe dè, yèdọ mẹhe gán fọ́n mí sọnku.

To 1988, n’dukosọna Dorcas, yèdọ mẹmẹyọnnu gbehosọnalitọ de he yin whiwhẹnọ taun bosọ whèwhín to gbigbọ-liho. Mí wlealọ bọ e wá gọ́ na mi to azọ́n lẹdo tọn mẹ. Dorcas ko dohia dọ emi yin asi owanyinọ de he tindo gbigbọ avọ́sinsan tọn. Mí nọ zinzọnlin na nudi kilomẹtlu 25 sọn agun de mẹ jẹ devo mẹ po agbàn mítọn lẹ po. Na nuhe dù agun he dẹn hugan lẹ, mí nọ yí  tẹnsẹnamẹnu depope he mí mọ zan nado zingbejizọnlin gbọn ali he ji ogbọ̀n po odò daho po te lẹ.

Dorcas nọ gboadọ taun. Di apajlẹ to whedelẹnu, mí dona dasá tọ̀sisa he mẹ oló sù te lẹ. To gbejizọnlin azán atọ́n tọn de whenu, aná he yè yí atin do basi de họ́ bọ mí dona yí tọjihun pẹvi de zan nado dasá tọ̀sisa lọ. Dile Dorcas fọnṣite nado tọ́n sọn tọjihun lọ mẹ, e jai jẹ otọ̀ he siso enẹ mẹ. Depope to mí mẹ ma yọ́n sinlìn, podọ oló lẹ to otọ̀ lọ mẹ. Mí dopẹ́ dọ jọja sunnu delẹ lọ́n biọ otọ̀ lọ mẹ bo de e tọ́n. Na ojlẹ de, mí omẹ awe lẹ nọ kudlọ ylankan gando nujijọ enẹ go, etomọṣo mí zindonukọn to azọ́ndenamẹ mítọn mẹ.

To bẹjẹeji 1992 tọn, e paṣa mí taun nado sè dọ Dorcas to ohò. Be ehe na zọ́n bọ sinsẹ̀nzọn whenu-gigọ́ tọn mítọn na doalọte wẹ ya? Mí dọna míde dọ, “Jehovah ko na mí nunina de!” Enẹwutu, mí basi dide nado ylọ viyọnnu mítọn dọ Jahgift. To owhe ẹnẹ godo, mí ji nọvisunnu etọn Eric. Ovi mítọn awe lẹ ko dohia dọ emi yin nunina lẹ sọn Jehovah dè nugbonugbo. Jahgift sẹ̀n na ojlẹ de to azọ́nwatẹn lẹdogbedevomẹ tọn Conakry tọn, bọ Eric yin devizọnwatọ lizọnyizọnwiwa tọn.

Dile etlẹ yindọ to godo mẹ Dorcas dona doalọtena gbehosọnalitọ titengbe bibasi, e zindonukọn taidi gbehosọnalitọ whepoponu tọn etlẹ yin whenue e to nukunpedo ovi mítọn lẹ go. Po alọgọ Jehovah tọn po, n’zindonukọn to sinsẹ̀nzọn whenu-gigọ́ tọn vonọtaun mẹ. To whenue ovi mítọn lẹ whẹ́n, Dorcas penugo nado sẹ̀n whladopo dogọ taidi gbehosọnalitọ titengbe. Todin mí omẹ awe lẹ to sinsẹ̀n taidi mẹdehlan lẹ to Conakry.

N’nọ yì fidepope he Jehovah jlo dọ ma yì to whelẹponu. Yẹn po asi e po nọ saba mọ hihọ́ po dona etọn po. Jidide do Jehovah go ko zọ́n bọ mí dapana nuhahun susu he mẹhe nọ ganjẹ agbasanu lẹ go lẹ nọ jiya etọn lẹ. Yẹn po Dorcas po ko plọn sọn numimọ mẹdetiti tọn mítọn lẹ mẹ dọ Jehovah wẹ Asisa hihọ́ nujọnu tọn lọ tọn, yèdọ “Jiwheyẹwhe whlẹngán mítọn tọn.” (1 Otàn. 16:35) N’kudeji dọ ogbẹ̀ mẹhe nọ dejido ewọ go lẹpo tọn “na yin biblá do aglò ogbẹ̀ tọn mẹ to hihọ́ mẹ to Jehovah” dè.—1 Sam. 25:29.