1, 2. Vogbingbọn tẹlẹ wẹ tin to ahọlu awe delẹ ṣẹnṣẹn, podọ kanbiọ tẹlẹ wẹ mí na gbadopọnna?

MÌ GBỌ mí ni lẹnnupọn sisosiso do apajlẹ ahọlu hohowhenu tọn awe delẹ tọn ji. Mẹdopo dugán do ahọluduta hẹnnu ao Islaeli tọn ji; bọ omẹ awetọ duahọlu do ahọluduta hẹnnu awe Juda tọn ji. Dile etlẹ yindọ ojlẹ voovo mẹ wẹ yé nọgbẹ̀ te, yé do nususu lẹ to kọndopọ mẹ. Ahọlu awe lọ lẹ wẹ ṣiatẹ sọta Jehovah bosọ hẹn omẹ etọn lẹ flu. Yé omẹ awe lẹ wẹ sẹ̀n boṣiọ bosọ sọ̀n ohùn dai. Amọ́, vogbingbọn de tin to dawe awe ehelẹ ṣẹnṣẹn. Mẹdopo zan gbẹzan ylankan kaka do kú, bọ omẹ awetọ lẹnvọjọ, podọ nuṣiwa sinsinyẹn etọn lẹ yin jijona ẹn. Mẹnu lẹ wẹ?

² Yinkọ yetọn lẹ wẹ Ahabi, ahọlu Islaeli tọn, podọ Manasse ahọlu Juda tọn. Vogbingbọn he to dawe awe ehelẹ ṣẹnṣẹn lẹ gán plọn mí nususu gando whẹho titengbe de go, enẹ wẹ lẹnvọjọ. (Owalọ 17:30; Lom. 3:23) Etẹwẹ lẹnvọjọ zẹẹmẹdo, podọ nawẹ e nọ yin didohia gbọn? E na yọ́n dọ mí ni yọnẹn, na mí nọ jlo dọ Jehovah ni jona mí whenue mí waylando. Nado mọ gblọndo kanbiọ lọ lẹ tọn, mí na gbadopọnna gbẹzan ahọlu awe ehelẹ tọn bo pọ́n nuhe mí sọgan plọn sọn yé dè. Enẹgodo, mí na dọhodo nuhe Jesu plọnmẹ gando lẹnvọjọ go ji.

3. Ahọlu alọpa tẹwẹ Ahabi yin?

³ Ahabi wẹ ahọlu ṣinawetọ he dugán do ahọluduta hẹnnu ao Islaeli tọn ji. E dà Jezebẹli, he yin viyọnnu ahọlu Sidoni tọn, yèdọ akọta adọkunnọ de he to agewaji. Alọwle lọ gán ko zọ́n  bọ akọta Islaeli tọn na jẹ adọkun. Amọ́, e sọ hẹn haṣinṣan akọta lọ tọn hẹ Jehovah gble dogọ. Jezebẹli nọ sẹ̀n Baali, podọ e sisẹ́ Ahabi nado ze sinsẹ̀n ylankan enẹ daga, ehe nọ bẹ galilọ tẹmpli mẹ tọn, podọ etlẹ yin ovivu lẹ yíyí do sanvọ́ hẹn. To ojlẹ he mẹ Jezebẹli yin ahọsi, ogbẹ̀ yẹwhegán Jehovah tọn lẹpo tọn wẹ nọ to owù mẹ. E tlẹ hù susu yetọn. (1 Ahọ. 18:13) Ahabi “sọ ylan to nukun Jehovah tọn mẹ hú mẹhe ko jẹnukọnna ẹn lẹpo.” (1 Ahọ. 16:30) Jehovah mọ nuyiwa Ahabi po Jezebẹli po tọn lẹ. E yọ́n nuhe wà yé te lẹ ganji. Amọ́, e gbọn lẹblanu dali do yẹwhegán Elija hlan nado na tuli yewlẹ po omẹ Etọn lẹ po nado diọ whẹpo whenu nido fẹ́. Ṣigba, Ahabi po Jezebẹli po whèkọdakun.

4. Owhẹ̀ tẹwẹ yin didá na Ahabi, podọ nawẹ e yinuwa gbọn?

⁴ To godo mẹ, homẹfa Jehovah tọn wá vivọnu. E do Elija hlan nado lá whẹdida sọta Ahabi po Jezebẹli po. Mẹhe wá sọn hukan whẹndo tọn yetọn mẹ lẹpo wẹ na yin vivasudo. Hogbe Elija tọn lẹ yinuwado Ahabi ji sisosiso! Nupaṣamẹ taun wẹ e yin dọ dawe saklanọ enẹ “whiwhẹ ede.”—1 Ahọ. 21:19-29.

5, 6. Etẹwẹ dohia dọ Ahabi ma lẹnvọjọ nugbonugbo?

⁵ Dile etlẹ yindọ Ahabi whiwhẹ ede to ninọmẹ enẹ mẹ, nuyiwa etọn to enẹgodo dohia dọ e ma lẹnvọjọ nugbonugbo. E ma dovivẹnu nado de sinsẹ̀n-bibasi Baali tọn sẹ̀ sọn ahọluduta etọn mẹ. Podọ, e ma ze sinsẹ̀n-bibasi Jehovah tọn daga. Ahabi sọ do lẹnvọjọ matindo etọn hia to aliho devo lẹ mẹ ga.

⁶ To nukọn mẹ, whenue Ahabi basi oylọna ahọlu dagbe Juda tọn Jehoṣafati nado kọnawudopọ hẹ ẹ to awhànfunfun sọta Silianu lẹ mẹ, Jehoṣafati na ayinamẹ dọ, yé ni kanhose yẹwhegán Jehovah tọn de whẹ́. To tintan whenu, Ahabi jẹagọdo linlẹn lọ bo dọmọ: “Dawe devo de tin he gblamẹ mí sọgan kanhose Jehovah gbọn; amọ́ n’gbẹwanna ẹn, na e ma nọ dọ dọdai dagbe gando go e gbede, adavo ylankan kẹdẹ.” Etomọṣo, yé kanhose yẹwhegán Mikaia. Podọ, yẹwhegán Jiwheyẹwhe tọn lọ sọ dọ dọdai dọ onú ylankan na jọ do Ahabi go nugbo! Kakati Ahabi ni lẹnvọjọ bo dín jonamẹ Jehovah tọn, e degbe dọ yẹwhegán lọ ni yin súsú do gànpamẹ. (1 Ahọ. 22:7-9, 23, 27) Dile etlẹ yindọ Ahabi penugo bo sú yẹwhegán Jehovah tọn do gànmẹ, e ma gán glọnalina dọdai lọ nado mọ hẹndi. To awhàn he bọdego lọ whenu, Ahabi yin hùhù.—1 Ahọ. 22:34-38.

7. Etẹwẹ Jehovah dọ gando Ahabi go to okú etọn godo?

⁷ To okú Ahabi tọn godo, Jehovah do nukun he e nọ yí do pọ́n dawe enẹ hia. Whenue ahọlu dagbe Jehoṣafati lẹkọwa whé awuyẹyẹ-afọyẹyẹ, Jehovah do yẹwhegán Jehu hlan nado wọhẹ ẹ, na e gọalọna Ahabi wutu. Yẹwhegán Jehovah tọn dọmọ: “Be mẹylankan wẹ hiẹ na gọalọna ya, podọ be mẹhe gbẹwanna Jehovah lẹ wẹ hiẹ na yiwanna ya?” (2 Otàn. 19:1, 2) Todin, lẹnnupọndo ehe ji: Eyin Ahabi lẹnvọjọ nugbonugbo dai wẹ, matin ayihaawe yẹwhegán Jehovah tọn ma na ko dọ dọ ewọ yin mẹylankan de he gbẹwanna Jehovah. E họnwun dọ dile etlẹ yindọ Ahabi lẹnvọjọ jẹ obá de mẹ, e ma lẹnvọjọ mlẹnmlẹn gbede.

8. Etẹwẹ apajlẹ Ahabi tọn gán plọn mí gando lẹnvọjọ go?

⁸ Etẹwẹ mí gán plọn sọn apajlẹ Ahabi tọn mẹ? Whenue Elija dọna Ahabi dọ hukan whẹndo tọn etọn na yin yasana, ahọlu lọ whiwhẹ ede to tintan whenu. Enẹ yin bẹjẹeji dagbe de. Amọ́, nuyiwa etọn lẹ to enẹgodo dohia dọ e ma lẹnvọjọ sọn ahun mẹ wá. Enẹwutu, lẹnvọjọ dona bẹ nususu hẹn hú didohia poun dọ nuhe mí wà lọ vẹna mí. Mì gbọ mí ni  gbadopọnna apajlẹ devo he na gọalọna mí nado mọnukunnujẹ nuhe lẹnvọjọ nujọnu tọn nọ bẹhẹn mẹ.

9. Ahọlu alọpa tẹwẹ Manasse yin?

⁹ To nudi owhe kanweko donù awe godo, Manasse lẹzun ahọlu to Juda. E tlẹ sọgan ko sọ ylanhu Ahabi! Mí hia dọmọ: “E wà nuhe ylan to nukun Jehovah tọn mẹ lẹ to obá he yiaga taun mẹ nado hẹn homẹgble e.” (2 Otàn. 33:1-9) Manasse do agbà yẹwhe kosi lẹ tọn ai, bo tlẹ ze boṣiọ pipà dòtin wiwe tọn de do tẹmpli wiwe Jehovah tọn lọsu mẹ, ehe sọgan ko yin ohia sinsẹ̀n-bibasi tọn de he bẹ fẹnnuwiwa hẹn! E doalọ to bojijlẹ, dọṣẹdidọ po owọ́n po mẹ. E sọ “sọ̀n ohùn homẹvọnọ susugege tọn dai.” Hlọnhuhu etọn ylan sọmọ bọ e tlẹ “hẹn visunnu etọn titi [lẹ] jugbọn miyọ́n mẹ,” nado basi avọ́sinsan hlan yẹwhe lalo lẹ.—2 Ahọ. 21:6, 7, 10, 11, 16.

10. Nawẹ Jehovah domẹplọnlọ Manasse go gbọn, podọ nawẹ ahọlu lọ yinuwa gbọn?

¹⁰ Taidi Ahabi, Manasse gbọn tasinsinyẹn dali dovọ́na avase he Jehovah na ẹn gbọn yẹwhegán Etọn lẹ gblamẹ lẹ. To godo mẹ, “Jehovah hẹn awhàngán ahọlu Asilia tọn lẹ wá sọta [Juda] bọ yé yí omlẹn lẹ do wle Manasse bo yí gẹdẹ gànvẹẹ tọn awe do blá ẹ bosọ hẹn ẹn yì Babilọni.” To whenue Manasse to gànpamẹ to jonọ-gbéji, e taidi dọ e lẹnnupọn sisosiso do ninọmẹ etọn ji. E “to ede whiwhẹ taun to Jiwheyẹwhe tọgbo etọn lẹ tọn nukọn mapote.” E tlẹ sọ wà humọ. “E biọ nukundagbe Jehovah Jiwheyẹwhe etọn tọn.” Na nugbo tọn, Manasse “nọ to dẹ̀ho hlan Ẹn.” Dawe ylankan enẹ jẹ didiọ ji. E jẹ Jehovah pọnhlan ji taidi “Jiwheyẹwhe etọn,” bosọ hodẹ̀ hlan ẹn vivẹvivẹ.—2 Otàn. 33:10-13.

11. Sọgbe hẹ 2 Otànnugbo lẹ 33:15, 16, nawẹ Manasse dohia dọ emi lẹnvọjọ nugbonugbo gbọn?

¹¹ To nukọn mẹ, Jehovah na gblọndo odẹ̀ Manasse tọn lẹ tọn. E mọ diọdo he dawe enẹ basi sọn ahun mẹ wá lẹ, dile odẹ̀ etọn lẹ dohia do. Obiọ Manasse tọn lẹ whàn Jehovah bọ e dotoaina vẹvivẹ etọn bosọ gọ̀ ẹ do gánzinpo ji. Manasse yí dotẹnmẹ lọ zan to gigọ́ mẹ nado do obá he mẹ lẹnvọjọ etọn siso jẹ hia. E wà nuhe Ahabi ma wà pọ́n gbede lọ. E diọ walọyizan etọn. E yí zohunhun do hoavùn sọta sinsẹ̀n-bibasi lalo bo ze sinsẹ̀n-bibasi nugbo daga. (Hia 2 Otànnugbo lẹ 33:15, 16.) Matin ayihaawe, enẹ na ko biọ adọgbigbo po yise po to Manasse si, na nuyiwadomẹji ylankan he ewọ ko tindo do whẹndo etọn, omẹ nukundeji etọn lẹ, po omẹ etọn lẹ po ji na owhe susu lẹ wutu. Amọ́ todin, to yọnhowhe Manasse tọn lẹ mẹ, e dovivẹnu nado jla nuylankan he e ko wà delẹ do. E taidi dọ e tindo nuyiwadomẹji dagbe do ovivi etọn Josia ji, na ewọ wá yin ahọlu dagbe taun de to nukọn mẹ wutu.—2 Ahọ. 22:1, 2.

12. Etẹwẹ apajlẹ Manasse tọn plọn mí gando lẹnvọjọ go?

 ¹² Etẹwẹ mí gán plọn sọn apajlẹ Manasse tọn mẹ? E whiwhẹ ede, podọ e sọ wà humọ. E hodẹ̀ vivẹvivẹ nado biọ lẹblanu Jiwheyẹwhe tọn. Podọ, e diọ walọyizan etọn. E dovivẹnu sinsinyẹn nado vọ́ nuylankan he e ko wà lẹ jlado, bo wà nuhe go e pé lẹpo nado sẹ̀n Jehovah bosọ gọalọna mẹdevo lẹ nado wà nudopolọ. Apajlẹ Manasse tọn na todido mẹhe tlẹ ko peve to ylanwiwa mẹ lẹ. Podọ, e yin kunnudenu he dutomẹji de dọ Jehovah Jiwheyẹwhe “yọ́n bo nọ wleawu nado jonamẹ.” (Salm. 86:5) E yọnbasi dọ mẹhe lẹnvọjọ nugbonugbo lẹ ni mọ jonamẹ yí.

13. Na apajlẹ de he bẹ nuplọnmẹ titengbe de hẹn gando lẹnvọjọ go.

¹³ Manasse ma dohia poun dọ ylando he emi wà lẹ vẹna emi, e sọ wà humọ. Enẹ plọn mí onú titengbe de gando lẹnvọjọ go. Di apajlẹ: Mí ni dọ dọ a jlo na họ̀ yovo-dokọ, bọ nusàtọ lọ ba yovo-linfin na we. Be homẹ towe na hùn ya? E họnwun dọ lala wẹ gblọndo lọ! Bọ eyin nusàtọ lọ ka dọna we dọ, yovo-linfin wẹ yè do nọ basi yovo-dokọ lo? Eyin e tlẹ sọ dọ mọ, enẹ ma na jla nude do! Mọdopolọ, Jehovah biọ to ylanwatọ de si nado lẹnvọjọ. Eyin nuhe ylanwatọ lọ ṣiwà lọ vẹna ẹn, enẹ ma ylan. Numọtolanmẹ mọnkọ yin adà titengbe lẹnvọjọ tọn de, amọ́ lẹnvọjọ sọ nọ bẹ nudevo hẹn humọ. Nudevo tẹwẹ e sọ bẹhẹn? Mí gán plọn nususu sọn apajlẹ Jesu tọn he whànmẹ de mẹ.

14. To apajlẹ Jesu tọn lọ mẹ, nawẹ visunnu he danbú lọ ze afọdide tintan lẹnvọjọ tọn lẹ gbọn?

¹⁴ Jesu pìntàn he whànmẹ de gando visunnu he danbú de go, ehe yin kinkandai to Luku 15:11-32 mẹ. Dẹpẹ de ṣiatẹ sọta otọ́ etọn bo tlọ́n whégbè, podọ e zingbejizọnlin “yì otò dindẹn de mẹ.” To finẹ, e zan gbẹzan he gblezọn. Amọ́ whenue e pehẹ nuhahun, e lẹnnupọn sisosiso do ninọmẹ etọn ji. E wá doayi e go dọ ninọmẹ emitọn pọnte taun whenue emi to owhé otọ́ emitọn tọn gbè. Dile Jesu dọ do, dẹpẹ lọ wá “gọ̀ biọ ede mẹ.” E magbe nado lẹkọyi whé bo yì biọ jonamẹ otọ́ etọn tọn. Nujọnu wẹ e yin dọ visunnu lọ doayi e go dọ emi ko basi nudide ylankan susu. Amọ́, be enẹ ko pé ya? Paali. E dona ze afọdide he jẹ!

15. Nawẹ visunnu he danbú bọ Jesu donù e go to apajlẹ etọn mẹ lọ dohia dọ emi lẹnvọjọ nugbonugbo gbọn?

¹⁵ Visunnu he danbú lọ do lẹnvọjọ nujọnu tọn hia. E zingbejizọnlin gaa de lẹkọwa whé. Enẹgodo, whenue e mọ otọ́ etọn, e dọmọ: “Otọ́, yẹn ko waylando do Jiwheyẹwhe to olọn podọ do hiẹ. Yẹn masọ jẹ nado yin yiylọdọ visunnu towe ba.” (Luku 15:21) Lẹnvọjọ sọn ahun mẹ wá dẹpẹ lọ tọn dohia dọ e jlo na vọ́ haṣinṣan etọn hẹ Jehovah jlado. E sọ kẹalọyi dọ nuyiwa emitọn lẹ gbleawuna otọ́ emitọn. Podọ, e sọ wleawufo nado wazọ́n sinsinyẹn nado gọ̀ nukundagbe otọ́ etọn tọn mọyi, bo tlẹ to gbesisọ mẹ nado lẹzun dopo to  pakanọ otọ́ etọn tọn lẹ mẹ! (Luku 15:19) Apajlẹ ehe ma yin otàn ojlofọndotenamẹ tọn de poun. Mẹho agun tọn lẹ dona do ojlo to nunọwhinnusẹ́n he e bẹhẹn lẹ mẹ, to whenue yé to vivẹnudo nado yọnẹn eyin yisenọ hatọ de ko lẹnvọjọ sọn nuṣiwa sinsinyẹn etọn mẹ.

16. Naegbọn e gán vẹawuna mẹho lẹ nado yọ́n obá he mẹ mẹde lẹnvọjọ jẹ?

¹⁶ E ma nọ bọawuna mẹho lẹ nado yọnẹn eyin vlavo mẹhe waylando sinsinyẹn de ko lẹnvọjọ nugbonugbo todin. Etẹwutu? Mẹho lẹ ma sọgan mọnú jẹ ahun lẹ mẹ, enẹwutu kunnudenu yinukundomọ lẹ go wẹ yé dona ganjẹ nado yọnẹn eyin pọndohlan yisenọ hatọ yetọn tọn ko diọ petepete gando ylando etọn go. To ninọmẹ delẹ mẹ, ylando he mẹde wà sọgan ylan sọmọ bọ mẹho he dọho hẹ ẹ lẹ gán nọma kudeji dọ e lẹnvọjọ nugbonugbo.

17. (a) Apajlẹ tẹwẹ dohia dọ numọtolanmẹ awubla tọn kẹdẹ didohia sọgan nọma pé nado do lẹnvọjọ nujọnu tọn hia? (b) Dile 2 Kọlintinu lẹ 7:11 dohia do, etẹwẹ yè nọ donukun dọ mẹhe lẹnvọjọ nugbonugbo de ni wà?

¹⁷ Lẹnnupọndo apajlẹ ehe ji. Mẹmẹsunnu de deayọ na owhe susu lẹ. Amọ́ kakati e ni dín alọgọ, e whlá gbẹzan fẹnnuwiwa tọn etọn do asi ẹ, họntọn etọn lẹ po mẹho lẹ po. To godo mẹ, hó lọ wá gbà. To whenue kunnudenu lẹ yin didohia ẹ, e kẹalọyi nuṣiwa etọn bo tlẹ yinuwa taidi dọ e vẹna ẹn taun wẹ nkọ. Be enẹ ko pé ya? Ayihaawe ma tin dọ mẹho he to nukunpedo whẹho mọnkọ go lẹ na jlo nado mọ nuhe sọ hugan numọtolanmẹ awubla tọn enẹ. Enẹ ma yin nuṣiwa ojlẹ kleun de tọn gba, amọ́ gbẹzan ylankan de wẹ e zan na owhe susu lẹ. Ylanwatọ lọ ma desọn ojlo mẹ bo yigbe nuṣiwa etọn tọn; e yin didegbà wẹ. Enẹwutu, e na biọ dọ mẹho lẹ ni mọ kunnudenu he dohia dọ pọndohlan, numọtolanmẹ po walọyizan ylanwatọ lọ tọn lẹ po ko diọ nugbonugbo. (Hia 2 Kọlintinu lẹ 7:11.) E gán biọ whenu susu to omẹ mọnkọtọn si nado basi diọdo he jẹ lẹ. E yọnbasi taun dọ e ni yin didesẹ sọn agun mẹ kakajẹ whenue e do lẹnvọjọ hia.—1 Kọl. 5:11-13; 6:9, 10.

18. Nawẹ mẹdesẹ sọn agun mẹ de gán do lẹnvọjọ nujọnu tọn hia gbọn, podọ etẹwẹ na yin kọdetọn lọ?

¹⁸ Nado dohia dọ emi lẹnvọjọ nugbonugbo, mẹdesẹ sọn agun mẹ de dona nọ wá opli lẹ to gbesisọ mẹ, bosọ nọ hodo ayinamẹ mẹho lẹ tọn nado tindo aṣa dagbe dẹ̀hiho po nupinplọn po tọn. E nasọ nọ dovivẹnu nado dapana ninọmẹ he sisẹ́ ẹ nado ṣinuwa wayi lẹ. Eyin e wazọ́n sinsinyẹn nado vọ́ haṣinṣan etọn hẹ Jehovah jlado, e gán deji dọ Jehovah na jona ẹn mlẹnmlẹn bọ mẹho lẹ na gọ̀ ẹ yí do agun mẹ. Na nugbo tọn, whenue mẹho agun tọn lẹ to nuyiwa hẹ ylanwatọ de, yé nọ gbeje whẹho dopodopo pọ́n sọgbe hẹ ninọmẹ mẹlọ tọn lẹ bo nọ dapana whẹdida aplà.

19. Etẹwẹ lẹnvọjọ nujọnu tọn nọ bẹhẹn? (Ezekiẹli 33:14-16)

 ¹⁹ Dile mí ko mọ do, lẹnvọjọ nujọnu tọn nọ bẹ nususu hẹn hú didọ poun dọ nuhe mí wà lọ vẹna mí. E sọ bẹ diọdo nujọnu tọn lẹ hẹn gando pọndohlan po ninọmẹ ahun mẹ tọn mítọn po go, yèdọ nuhe nọ sisẹ́ mẹ nado ze afọdide he jẹ lẹ. Ehe nọ biọ dọ mẹlọ ni jo gbẹzan ylankan zinzan do petepete, bo nọgbẹ̀ sọgbe hẹ aliho Jehovah tọn lẹ whladopo dogọ. (Hia Ezekiẹli 33:14-16.) Ahunmẹdunamẹnu tintan ylanwatọ de tọn dona yin nado vọ́ haṣinṣan etọn hẹ Jehovah jlado.

20, 21. Nawẹ mí gán gọalọna mẹde he waylando sinsinyẹn gbọn?

²⁰ Jesu blá adà titengbe lizọnyizọn etọn tọn de dopọ bo dọmọ: ‘Yẹn wá nado ylọ ylandonọ lẹ hlan lẹnvọjọ kọ̀n.’ (Luku 5:32) Ojlo dopolọ wẹ mílọsu dona tindo. Mí ni dọ dọ mí sè dọ họntọn alọmayiemẹ mítọn de waylando sinsinyẹn de. Etẹwẹ mí dona wà?

²¹ Eyin mí tẹnpọn nado ṣinyọnnudo ylando họntọn mítọn tọn, mí ma na wà dagbe depope na ẹn. Vivẹnudido mọnkọ lẹ ma nọ tindo kọdetọn dagbe gbede, na Jehovah to nulẹpo mọ wutu. (Howh. 5:21, 22; 28:13) A gán gọalọna họntọn towe eyin a flinnu in dọ ojlo mẹho lẹ tọn wẹ nado gọalọna ẹn. Eyin họntọn towe gbẹ́ nado yigbe nuṣiwa etọn tọn na mẹho lẹ, a dona hẹn whẹho lọ zun yinyọnẹn na yé, bo gbọnmọ dali dohia dọ a jlo na gọalọna ẹn nugbonugbo. Haṣinṣan etọn hẹ Jehovah wẹ to owù mẹ!

22. Etẹwẹ mí na gbadopọnna to hosọ he bọdego mẹ?

²² Amọ́, etẹwẹ lo eyin ylanwatọ lọ ko tlọ biọ ylando mẹ sọmọ bọ mẹho lẹ basi dide nado de e sẹ̀ sọn agun mẹ? Be ehe zẹẹmẹdo dọ yé ma do lẹblanu hia ẹ wẹ ya? To hosọ he bọdego mẹ, mí na gbadopọnna lehe Jehovah nọ do lẹblanu hia do to whenue e to mẹplọnlọ do ylanwatọ lẹ go, podọ lehe mí gán hodo apajlẹ etọn do.