1. Nawẹ sinsẹ̀n-basitọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ mọ huhlọn yí to hohowhenu gbọn?

 OHÓ JIWHEYẸWHE TỌN nọ saba do sunnu nugbonọ lẹ hia di huhlọnnọ. Amọ́ mẹhe tlẹ yin huhlọnnọ hugan to yé mẹ ma nọ mọ ede di huhlọnnọ to whelẹponu. Di apajlẹ, to ninọmẹ delẹ mẹ Ahọlu Davidi mọdọ emi “yin huhlọnnọ taidi osó de,” amọ́ to ninọmẹ devo lẹ mẹ, ‘ahun etọn gbàdo.’ (Salm. 30:7) Dile etlẹ yindọ Samsọni tindo huhlọn vonọtaun whenue gbigbọ Jiwheyẹwhe tọn to anadena ẹn, e yigbe dọ eyin huhlọn he wá sọn Jiwheyẹwhe dè tọn dẹ́n, emi na “ba huhlọn pò bo na taidi sunnu he pò lẹpo.” (Whẹ. 14:5, 6; 16:17) Sunnu nugbonọ ehelẹ yin huhlọnnọ kiki na Jehovah na yé huhlọn wutu.

2. Naegbọn apọsteli Paulu do dọ dọ emi yin madogánnọ bosọ yin huhlọnnọ? (2 Kọlintinu lẹ 12:9, 10)

² Apọsteli Paulu yigbe dọ emilọsu do hudo huhlọn tọn sọn Jehovah dè. (Hia 2 Kọlintinu lẹ 12:9, 10.) Taidi susu mítọn, Paulu diahi hẹ nuhahun agbasamalo tọn lẹ. (Gal. 4:13, 14) To whedelẹnu, e sọ vẹawuna ẹn nado wà nuhe sọgbe. (Lom. 7:18, 19) Podọ to ojlẹ devo lẹ mẹ, e hanú bosọ do ayihaawe. (2 Kọl. 1:8, 9) Etomọṣo, whenue Paulu yin madogánnọ, whenẹnu wẹ e yin huhlọnnọ. Gbọnna? Jehovah na Paulu huhlọn he e do hudo etọn. E hẹn Paulu zun huhlọnnọ.

3. Kanbiọ tẹlẹ wẹ mí na mọ gblọndo na to hosọ ehe mẹ?

³ Jehovah dopà nado hẹn mílọsu zun huhlọnnọ. (1 Pita 5:10) Amọ́, mí ma gán donukun nado mọ huhlọn mọnkọ yí eyin mí kànflẹmẹ. Di apajlẹ, zomọ mọto de tọn wẹ nọ zọ́n bọ mọto lọ nọ sẹtẹn. Etomọṣo, eyin mọto-kùntọ de ma dozò na mọto lọ bo jẹ kùnkùn in ji, mọto lọ ma gán yì fidepope. Mọdopolọ, Jehovah to gbesisọ mẹ nado na mí huhlọn he mí do  hudo etọn, amọ́ mí dona ze afọdide delẹ nado mọ ẹn yí. Etẹlẹ wẹ Jehovah ko wleawu etọn nado na mí huhlọn? Podọ etẹwẹ mí dona wà nado mọ huhlọn mọnkọ yí? Mí na mọ gblọndo kanbiọ enẹlẹ tọn eyin mí gbadopọnna lehe Jehovah na huhlọn omẹ atọ̀n he go Biblu donù delẹ do, enẹ wẹ yẹwhegán Jona, Malia onọ̀ Jesu tọn, po apọsteli Paulu po. Mí nasọ mọ lehe Jehovah zindonukọn nado nọ na huhlọn devizọnwatọ etọn lẹ to aliho dopolọ lẹ mẹ to egbehe do.

4. Nawẹ mí gán mọ huhlọn yí sọn Jehovah dè gbọn?

⁴ Dopo to aliho he mẹ mí gán mọ huhlọn he Jehovah nọ namẹ te lẹ mẹ wẹ nado nọ hodẹ̀ hlan ẹn. Nado na gblọndo na odẹ̀ mítọn lẹ, Jehovah gán na mí “huhlọn he hú jọwamọ tọn.” (2 Kọl. 4:7) Mí gán sọ mọ huhlọn yí, eyin mí nọ hia Ohó etọn bo nọ lẹnayihamẹpọn deji. (Salm. 86:11) Owẹ̀n Jehovah tọn na mí he to Biblu mẹ “tindo huhlọn.” (Heb. 4:12) Eyin a nọ hodẹ̀ hlan Jehovah bo nọ hia Ohó etọn, a na mọ huhlọn he a do hudo etọn nado doakọnnanu bo hẹn ayajẹ towe go kavi nado hẹn azọ́ndenamẹ he vẹawu de di. Doayi lehe Jehovah na huhlọn yẹwhegán Jona do go.

5. Naegbọn yẹwhegán Jona do dó hudo huhlọn tọn?

⁵ Yẹwhegán Jona do hudo huhlọn tọn. E ko họ̀n na azọ́ndenamẹ sinsinyẹn de he Jehovah de na ẹn. Taidi kọdetọn de, e dibla hẹn ogbẹ̀ etọn bu to yujẹhọn sinsinyẹn de mẹ, podọ e ze ogbẹ̀ mẹhe to tọ̀jihun lọ mẹ hẹ ẹ lẹ tọn do owù mẹ. Whenue e yin zizedlan sọn tọ̀jihun lọ mẹ, e mọ ede to fie e ma ko nọ pọ́n de, yèdọ to adọgo whèvi daho de tọn mẹ. Nawẹ a lẹndọ e na ko ṣí na Jona? Be e lẹndọ emi na kú do finẹ wẹ ya? Be e gán ko to kinkanse ede eyin Jehovah gbẹ́ ẹ dai wẹ ya? Jona dona ko dibu taun.

6. Sọgbe hẹ Jona 2:1, 2, 7, etẹwẹ na huhlọn Jona whenue e to adọgo whèvi lọ tọn mẹ?

⁶ Etẹwẹ Jona wà nado mọ huhlọn yí to nọtẹn ṣokẹdẹninọ tọn enẹ mẹ? E hodẹ̀ hlan Jehovah. (Hia Jona 2:1, 2, 7.) Dile etlẹ yindọ Jona vẹtolina Jehovah, e kudeji dọ ewọ na dotoaina odẹ̀ whiwhẹ po lẹnvọjọ po tọn emitọn. Jona sọ lẹnnupọndo Owe-wiwe lẹ ji. Naegbọn mí gán dọ mọ? Odẹ̀ etọn he yin kinkandai to Jona weta 2​tọ mẹ yí susu to hogbe po hodidọ he tin to owe Salmu lẹ tọn mẹ po zan. (Di apajlẹ, yí Jona 2:2, 5 jlẹdo Salmu lẹ 69:1; 86:7 go.) E họnwun dọ Jona yọ́n wefọ ehelẹ ganji. Podọ na e lẹnayihamẹpọn do yé ji to ojlẹ awusinyẹn tọn etọn mẹ wutu, e kudeji dọ Jehovah na gọalọna emi. To nukọn mẹ, Jona yin hinhẹngọwa aigba kló ji, podọ e wleawufo nado kẹalọyi azọ́ndenamẹ etọn he bọdego bosọ hẹn ẹn di.—Jona 2:10–3:4.

7, 8. Nawẹ mẹmẹsunnu de to Taïwan mọ huhlọn yí to whlepọn etọn lẹ whenu gbọn?

⁷ Apajlẹ Jona tọn gán gọalọna mí whenue mí to jujugbọn whlepọn voovo lẹ mẹ. Di apajlẹ, mẹmẹsunnu Zhiming b he nọ nọ̀ Taïwan jiya nuhahun agbasamalo tọn sinsinyẹn lẹ tọn. Humọ, e dona doakọnna nukundiọsọmẹ whẹndo tọn sinsinyẹn na yise etọn to Jehovah mẹ wutu. E mọ huhlọn yí sọn Jehovah dè gbọn dẹ̀hiho po nupinplọn po gblamẹ. E yigbe dọmọ: “To whedelẹnu, eyin nuhahun lẹ fọ́n, n’nọ to nuhà sọmọ bọ ayiha ṣie ma nọ jai na ma do basi oplọn mẹdetiti tọn ṣie.” Amọ́ e ma hònúpla. E dọmọ: “Jẹnukọn whẹ́, n’nọ hodẹ̀ hlan Jehovah. Enẹgodo, n’nọ yí écouteurs ṣie lẹ zan nado dotó ohàn Ahọluduta tọn mítọn lẹ. To whedelẹnu, n’tlẹ  nọ ji yé do odò kakajẹ whenue ayiha ṣie jai. Enẹgodo n’nọ jẹ nuplọn ji.”

⁸ Oplọn mẹdetiti tọn ko gọalọna Zhiming to aliho madonukun lẹ mẹ. Di apajlẹ, whenue e gọ̀ jẹ ede mẹ mọ ji vudevude to mẹzizẹ sinsinyẹn de godo, doto de dọna ẹn dọ na nuvikun he nọ wleawuna nugonu vẹẹ ohùn tọn lẹ ma sù to agbasa etọn mẹ wutu, e dona dohùn. To ozán he jẹnukọnna mẹzizẹ Zhiming tọn mẹ, e hianu gando mẹmẹyọnnu de go he yè wazọ́n mẹzizẹ tọn dopolọ na. Nuvikun he nọ wleawuna nugonu vẹẹ ohùn tọn lẹ to agbasa etọn mẹ whè taun hú Zhiming tọn; ṣogan, mẹmẹyọnnu lọ ma kẹalọyi hùndido bo ka gọ̀ jẹgangan. Numimọ enẹ na huhlọn Zhiming nado hẹn nugbonọ-yinyin etọn go.

9. Eyin whlepọn de ko de huhlọn towe pò, etẹwẹ a gán wà? (Sọ pọ́n yẹdide lọ lẹ.)

⁹ Be e ko jọ pọ́n bọ to whlepọn de whenu, a jẹflumẹ sọmọ bọ a ma yọ́n nuhe a na dọ taun to odẹ̀ mẹ ya? Kavi be agbọ́ nọ pé we sọmọ bọ a ma gán nọ plọnnu wẹ ya? Nọ flindọ Jehovah nọ mọnukunnujẹ ninọmẹ towe mẹ to gigọ́ mẹ. Enẹwutu, eyin a tlẹ hodẹ̀ kleun de, a gán kudeji dọ e na na we nuhe sin hudo a do pẹẹ. (Efe. 3:20) Eyin awufiẹsa agbasamẹ tọn kavi numọtolanmẹ tọn towe hẹn ẹn vẹawuna we nado hianu bosọ plọnnu, a gán tẹnpọn nado dotoaina hoyidokanji Biblu tọn kavi owe sinai do Biblu ji lẹ tọn. A gán sọ mọdọ e yin alenu nado dotó ohàn mítọn de kavi pọ́n video de to jw.org ji. Eyin a nọ hodẹ̀ hlan Jehovah bo nọ dín gblọndo to awuwledainanu gbigbọmẹ tọn he e wleawu etọn lẹ mẹ, dotẹnmẹ na ẹn wẹ a te nado na we huhlọn.

10. Nawẹ mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu mítọn lẹ po nọ hẹn mí lodo gbọn?

¹⁰ Jehovah gán yí mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu mítọn lẹ po zan nado hẹn mí lodo. Yé gán yin “asisa homẹmiọnnamẹ tọn daho de” to whenue mí pannukọn whlepọn de kavi whenue e to awuvẹna mí nado penukundo azọ́ndenamẹ sinsinyẹn de go. (Kol. 4:10, 11) Mí nọ do hudo họntọn lẹ tọn titengbe to “ojlẹ ayimajai tọn lẹ” mẹ. (Howh. 17:17)  Whenue mí yin madogánnọ, sinsẹ̀n-basitọ hatọ mítọn lẹ gán gọalọna mí to agbasa-liho, to numọtolanmẹ-liho podọ to gbigbọ-liho. Pọ́n lehe Malia, onọ̀ Jesu tọn mọ huhlọn yí sọn mẹdevo lẹ dè do.

11. Etẹwutu wẹ Malia do dó hudo huhlọn tọn?

¹¹ Malia do hudo huhlọn tọn. Pọ́n lehe ahun etọn gán ko gbàdo do sọ whenue e mọ azọ́ndenamẹ he sẹhundaga de yí sọn angẹli Gabliẹli dè. E ma ko wlealọ; amọ́, e na mọhò. E ma ko plọn ovi de whẹ́n pọ́n, amọ́, e dona penukundo visunnu he na wá lẹzun Mẹsia lọ go. Podọ na e ma ko do kọndopọ zanhẹmẹ tọn pọ́n wutu, nawẹ e na basi zẹẹmẹ ehe lẹpo tọn na asu mọdo-aliji etọn Josẹfu gbọn?—Luku 1:26-33.

12. Sọgbe hẹ Luku 1:39-45, nawẹ Malia mọ huhlọn he e do hudo etọn yí gbọn?

¹² Nawẹ Malia mọ huhlọn he e do hudo etọn yí nado penukundo azọ́ndenamẹ vonọtaun he sẹhundaga ehe go gbọn? E dín alọgọ mẹdevo lẹ tọn. Di apajlẹ, e biọ to Gabliẹli si nado na emi nudọnamẹ lẹ dogọ gando azọ́ndenamẹ lọ go. (Luku 1:34) Ojlẹ kleun de to enẹgodo, e zingbejizọnlin kaka sọyi “lẹdo osó tọn” Juda tọn lẹ mẹ nado yì dla hẹnnumẹ etọn Elizabẹti pọ́n. Dlapọn enẹ wà dagbe taun. Elizabẹti pà Malia, podọ Jehovah gbọdo e nado má dọdai tulinamẹ tọn de hẹ Malia gando visunnu etọn he ma ko yin jiji lọ go. (Hia Luku 1:39-45.) Malia dọ dọ Jehovah ko “yí awà etọn lẹ do wà azọ́n huhlọnnọ lẹ.” (Luku 1:46-51) Jehovah yí Gabliẹli po Elizabẹti po zan nado na huhlọn Malia.

13. Nawẹ mẹmẹyọnnu de to Bolivie mọaleyi gbọn whenue e biọ alọgọ sinsẹ̀n-basitọ hatọ etọn lẹ tọn?

¹³ Taidi Malia, hiẹ lọsu gán mọ huhlọn yí sọn sinsẹ̀n-basitọ hatọ towe lẹ dè. Dasuri, yèdọ mẹmẹyọnnu de to Bolivie do hudo huhlọn mọnkọ de tọn. Whenue otọ́ etọn bẹ azọ̀n sinsinyẹn de bo to kúdonu to dotowhé, Dasuri jlo na to apá etọn nado penukundego. (1 Tim. 5:4) Enẹ ma nọ bọawu to whelẹponu. E yigbe dọmọ: “Whlasusu wẹ e na ko jlo mi nado hònúpla.” Be e biọ alọgọ ya? E ma yin to bẹjẹeji. E dọmọ: “N’ma jlo na dotukla mẹmẹsunnu lẹ. N’dọna dee dọ, ‘Jehovah wẹ na na mi alọgọ he n’do hudo etọn.’ Amọ́ to godo mẹ, n’wá mọdọ eyin n’klan dee sọn mẹdevo lẹ go, be n’to tintẹnpọn nado penukundo nuhahun ṣie lẹ go na dee niyẹn.” (Howh. 18:1) Dasuri de nado kanwehlan họntọn etọn delẹ bo basi zẹẹmẹ ninọmẹ etọn tọn. E dọmọ: “Hogbe lẹ whè do mi nado dọ obá he mẹ Klistiani hatọ ṣie vivẹ́ lẹ hẹn mi lodo jẹ tọn. Yé hẹn núdùdù wá dotowhé lọ bosọ hia wefọ homẹmiọnnamẹ tọn lẹ na mi. Lehe e jiawu do sọ nado yọnẹn dọ mí ma to míde ṣo. Mí tin to whẹndo daho Jehovah tọn mẹ, yèdọ whẹndo de he ko wleawufo nado nọgodona we, viavi hẹ we, bosọ gọalọna we nado duto avùn lọ ji.”

14. Naegbọn mí dona nọ kẹalọyi alọgọ mẹho lẹ tọn?

¹⁴ Dopo to aliho he mẹ Jehovah nọ na mí huhlọn te lẹ mẹ wẹ gbọn mẹho agun tọn lẹ yiyizan dali. Nunina he e nọ yizan nado na mí huhlọn bosọ miọnhomẹna mí lẹ wẹ yé yin. (Isa. 32:1, 2) Enẹwutu eyin a jẹflumẹ, nọ dọ numọtolanmẹ towe lẹ na mẹho lẹ. Eyin yé gọalọna we, nọ kẹalọyi i po pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn po. Jehovah gán yí yé zan nado hẹn we yin huhlọnnọ.

15. Todido mayọnjlẹ tẹwẹ Klistiani lẹpo tindo?

¹⁵ Todido sinai do Biblu ji mítọn gán na mí huhlọn. (Lom. 4:3, 18-20) Taidi Klistiani lẹ, mí do todido mayọnjlẹ lọ nado nọgbẹ̀ kakadoi, vlavo to aigba he yin hinhẹnzun  paladisi de ji kavi to Ahọluduta olọn tọn mẹ. Todido mítọn nọ na mí huhlọn nado doakọnna whlepọn lẹ, nado lá wẹndagbe lọ, bosọ penukundo azọ́ndenamẹ voovo lẹ go to agun mẹ. (1 Tẹs. 1:3) Todido enẹ dopolọ wẹ na huhlọn apọsteli Paulu.

16. Naegbọn apọsteli Paulu do dó hudo huhlọn tọn?

¹⁶ Paulu do hudo huhlọn tọn. To wekanhlanmẹ etọn hlan Kọlintinu lẹ mẹ, e yí ede jlẹdo núzinzan okọ́ tọn madogánnọ de go. E “yin finfinyọ́n sinsinyẹn,” e “jẹflumẹ,” “yin homẹkẹndo,” bosọ “yin zinzindai.” Ogbẹ̀ etọn tlẹ tin to owù mẹ. (2 Kọl. 4:8-10) Paulu kàn hogbe enẹlẹ to gbejizọnlin mẹdehlan tọn etọn atọ̀ntọ whenu. E gán ko nọma yọnẹn to ojlẹ lọ mẹ, amọ́ nuhahun etọn lẹ ma ko fó. E na pehẹ gbẹtọgun kanylantọ de, e na yin wiwle, ohún na siọ ẹ, podọ e na yin súsú do gànpamẹ.

17. Sọgbe hẹ 2 Kọlintinu lẹ 4:16-18, etẹwẹ na huhlọn Paulu nado doakọnna whlepọn lẹ?

¹⁷ Paulu mọ huhlọn yí nado doakọnnanu, na e ze ayiha do todido etọn ji wutu. (Hia 2 Kọlintinu lẹ 4:16-18.) E dọna Kọlintinu lẹ dọ eyin agbasa emitọn tlẹ “to kukupẹ́,” emi ma na dike na enẹ ni hẹn emi gbọjọ. Paulu ze ayiha do sọgodo etọn ji. Todido etọn nado nọgbẹ̀ kakadoi to olọn mẹ yin “gigo daho he mayọnjlẹ” de, podọ e wleawufo nado doakọnna nukunbibia depope nado mọ ẹn yí. Paulu lẹnayihamẹpọn do todido enẹ ji, podọ taidi kọdetọn de, e mọdọ emi nọ yin “hinhẹn jẹ yọyọ egbesọegbesọ.”

18. Nawẹ todido na huhlọn Tihomir po whẹndo etọn po gbọn?

¹⁸ Todido he mẹmẹsunnu Tihomir he wá sọn Bulgarie tindo wẹ na ẹn huhlọn. To owhe delẹ die wayi, nọvisunnu etọn Zdravko kú to asidan de mẹ. Na ojlẹ delẹ to enẹgodo, Tihomir diahi hẹ awubla sinsinyẹn. Nado pehẹ ninọmẹ lọ, ewọ po whẹndo etọn po nọ yí nukun homẹ tọn do pọ́n lehe fọnsọnku na wá ṣí. E dọmọ: “Di apajlẹ, mí nọ dọhodo fie mí na mọ Zdravko te, núdùdù he mí na dà na ẹn, mẹhe mí na ylọ wá hùnwhẹ tintan lọ tẹnmẹ to fọnsọnku etọn godo lẹ, gọna nuhe  mí na dọna ẹn gando azán godo tọn lẹ go ji.” Tihomir dọ dọ ayiha zizedo todido yetọn ji nọ na huhlọn whẹndo emitọn nado zindonukọn bo to akọndonanu bosọ to tenọpọn ojlẹ he mẹ Jehovah na fọ́n nọvisunnu etọn te.

19. Etẹwẹ a gán wà nado hẹn todido towe lodo? (Sọ pọ́n yẹdide lọ.)

¹⁹ Nawẹ a gán hẹn todido towe lodo gbọn? Di apajlẹ, eyin a do todido lọ nado nọgbẹ̀ kakadoi to aigba ji, bo hia nuhe Biblu dọ gando Paladisi go lẹ bosọ lẹnayihamẹpọn do yé ji. (Isa. 25:8; 32:16-18) Lẹnnupọndo lehe gbẹninọ na te do to aihọn yọyọ lọ mẹ ji. Yí nukun homẹ tọn do pọ́n dewe hlan to finẹ. Mẹnu lẹ wẹ a mọ? Nudidọ tẹlẹ wẹ a sè? Nawẹ e ṣí na we? Nado gọalọna we na a nido yí nukun homẹ tọn do pọ́n lehe Paladisi lọ na ṣí, pọ́n yẹdide he to owe mítọn lẹ mẹ kavi pọ́n nuhiho he video zọnpọ hẹ de taidi Aihọn Yọyọ He Ja, E to Yakẹ, kavi Pọ́n Dewe Hlan. Eyin mí hẹn todido aihọn yọyọ lọ tọn do ayiha mẹ gligli, nuhahun mítọn lẹ na yin ‘ojlẹ gli tọn bosọ fua.’ (2 Kọl. 4:17) Jehovah na yí todido he e na we zan nado hẹn we yin huhlọnnọ.

20. Etlẹ yin to whenue mí yin madogánnọ, nawẹ mí gán lẹzun huhlọnnọ gbọn?

²⁰ Etlẹ yin to whenue mí yin madogánnọ, “Jiwheyẹwhe wẹ na na mí huhlọn.” (Salm. 108:13) Jehovah ko na we nuhe a do hudo etọn nado mọ huhlọn yí sọn ewọ dè lẹ. Enẹwutu, eyin a do hudo alọgọ tọn nado penukundo azọ́ndenamẹ de go, nado doakọnna whlepọn de kavi nado hẹn ayajẹ towe go, hodẹ̀ vivẹ́ hlan Jehovah bosọ dín anademẹ etọn gbọn oplọn mẹdetiti tọn gblamẹ. Nọ kẹalọyi tulinamẹ he mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu towe lẹ po nọ na we. Nọ yí nukun homẹ tọn do pọ́n todido sọgodo tọn towe. To whenẹnu, ‘huhlọn gigonọ Jiwheyẹwhe tọn na hẹn we lodo bo nasọ na we huhlọn ganji nado sọgan yí homẹfa po ayajẹ po do doakọnnanu to gigọ́ mẹ.’—Kol. 1:11.