1, 2. Etẹwẹ jọ dile awe to devi Jesu tọn lẹ mẹ to zọnlinzin jei Emausi?

 NISAN 16​tọ owhe 33 W.M wẹ. Devi Jesu tọn lẹ to awubla sinsinyẹn mẹ bosọ to budi taun. Awe to yé mẹ tọ́n sọn Jelusalẹm bo dedo Emausi, yèdọ gbétatò de he to nudi kilomẹtlu 11 do Jelusalẹm. Sunnu ehelẹ jẹflumẹ taun, na Jesu, enẹ wẹ dawe he yé ko nọ hodo lọ ṣẹṣẹ yin hùhù. E taidi dọ todido yetọn gando nuhe Mẹsia lọ na wà lẹ go ko nù amì wẹ nkọ. Amọ́, nupaṣamẹ de jọ.

² Jonọ de dọnsẹpọ yé bo jẹ zọnlinzin hẹ yé ji. Devi lọ lẹ jẹ nuhe hẹn yé jẹflumẹ gando nuhe jọ do Jesu go lẹ dọna ẹn ji. To whenẹnu, jonọ lọ bẹ hodọdopọ he yé ma gán wọn pọ́n gbede de jẹeji hẹ yé. “E bẹjẹeji sọn Mose po Yẹwhegán lẹ po ji” bo basi zẹẹmẹ nuhewutu Mẹsia lọ dona jiya bo kú tọn na yé. To whenue sunnu atọ̀n lọ lẹ wá Emausi, jonọ lọ de ede hia yé—Jesu he fọnsọnku lọ wẹ! Mí gán yí nukun homẹ tọn do pọ́n ayajẹ devi lẹ tọn to whenue yé mọdọ Mẹsia lọ togbẹ̀!—Luku 24:13-35.

3, 4. Etẹwẹ jọ do devi Jesu tọn lẹ go, podọ etẹwẹ mí na plọn to hosọ ehe mẹ? (Owalọ lẹ 1:3)

³ Whlasusu wẹ Jesu sọawuhia devi etọn lẹ to azán 40 godo tọn he e yizan to aigba ji lẹ gblamẹ. (Hia Owalọ lẹ 1:3.) To ojlẹ  enẹ gblamẹ, awubla sinsinyẹn po obu hodotọ Jesu tọn lẹ tọn po diọzun ayajẹ po jidide po, podọ yé wleawuna adọgbigbo nado lá wẹndagbe Ahọluduta lọ tọn bosọ plọnnumẹ gandego. a

⁴ Nupinplọn gando ojlẹ ayidego tọn gbẹzan Jesu tọn enẹ go gán hẹn ale wá na mí. To hosọ ehe mẹ, mí na mọ lehe Jesu yí ojlẹ ehe zan (1) nado na tuli devi etọn lẹ, (2) hẹn nukunnumọjẹnumẹ yetọn gando Owe-wiwe lẹ go siso, podọ (3) nado plọnazọ́n yé nado didá azọngban pinpẹn lẹ do. To ninọmẹ dopodopo mẹ, mí na mọ lehe mí gán hodo apajlẹ Jesu tọn do.

NỌ NA TULI MẸDEVO LẸ

 5. Naegbọn devi Jesu tọn lẹ do dó hudo tulinamẹ tọn?

⁵ Devi Jesu tọn lẹ do hudo tulinamẹ tọn. Etẹwutu? Delẹ to yé mẹ ko jo owhé, whẹndo po ajọ́ yetọn lẹ po do nado hodo Jesu na whenu-gigọ́. (Mat. 19:27) Mẹdevo lẹ ko yin gbigbẹdai, na yé lẹzun devi etọn lẹ wutu. (Joh. 9:22) Yé basi avọ́sinsan ehelẹ na yé yise dọ Jesu wẹ Mẹsia dopagbe lọ wutu. (Mat. 16:16) Amọ́ to whenue Jesu yin hùhù, todido yetọn lẹ nù amì bọ yé jẹflumẹ pete.

 6. Etẹwẹ Jesu wà to whenue e yin finfọnsọnku godo?

⁶ E họnwun dọ Jesu ma yí awubla devi etọn lẹ tọn do mọ ohia madogán gbigbọmẹ tọn de, amọ́ e mọnukunnujẹemẹ dọ, nuhẹnbu sinsinyẹn lọ, enẹ wẹ okú emitọn wẹ zọ́n. Enẹwutu, to azán dopolọ he gbè e yin finfọnsọnku wẹ e jẹ tulina họntọn etọn lẹ ji. Di apajlẹ, e sọawuhia Malia Magdaleni to whenue e to avivi to yọdò etọn tó. (Joh. 20:11, 16) E sọ sọawuhia devi awe he yin hodọdeji to bẹjẹeji hosọ ehe tọn lẹ. Podọ, e sọawuhia apọsteli Pita. (Luku 24:34) Etẹwẹ mí gán plọn sọn apajlẹ Jesu tọn mẹ? Lẹnnupọndo nuhe jọ to whenue e sọawuhia Malia Magdaleni ji.

 7. Dile Johanu 20:11-16 dohia do, etẹwẹ Jesu mọ bọ Malia to wiwà to afọnnu fuu Nisan 16​tọ tọn, podọ etẹwẹ enẹ whàn ẹn nado wà? (Sọ pọ́n yẹdide lọ.)

⁷ Hia Johanu 20:11-16. To afọnnu fuu Nisan 16​tọ tọn, yọnnu nugbonọ delẹ yì yọdò he mẹ yè tẹ́ oṣiọ Jesu tọn do lọ kọ̀n. (Luku 24:1,  10) Mì gbọ mí ni dọhodo numimọ he dopo to yọnnu lọ lẹ mẹ, enẹ wẹ Malia Magdaleni tindo ji. To whenue Malia wá yọdò lọ kọ̀n, e mọdọ e to ovọ́. E họ̀nwezun bo yì dọna Pita po Johanu po, podọ e hodo yé dile yé bẹwezun jei yọdò lọ kọ̀n. To whenue sunnu lọ lẹ lọsu ko yinukundomọ dọ yọdò lọ to ovọ́ godo, yé lẹkọ dedo whé. Amọ́, Malia ma lẹkọ. E gbọṣi finẹ bo to avivi. E ma yọnẹn dọ Jesu to finẹ bo to pinpọn emi. Jesu mọdọ yọnnu nugbonọ ehe to avivi bọ e yinuwadeji sisosiso. Enẹwutu e sọawuhia Malia, podọ to enẹgodo e wà onú kleun de he na tuli yọnnu lọ taun. E dọhona ẹn bo deazọ́n titengbe de na ẹn—enẹ wẹ nado yì má linlin fọnsọnku emitọn tọn hẹ nọvisunnu emitọn lẹ.—Joh. 20:17, 18.

 8. Nawẹ mí gán hodo apajlẹ Jesu tọn gbọn?

⁸ Nawẹ mí gán hodo apajlẹ Jesu tọn gbọn? Mí gán wà nususu nado whàn mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu mítọn lẹ po nado to Jehovah sẹ̀n zọnmii, eyin taidi Jesu, mí nọ doayi ayimajai yetọn lẹ go bo nọ yí awuvẹmẹ do dọhona yé. Lẹnnupọndo numimọ mẹmẹyọnnu de he nọ yin Jocelyn tọn ji, yèdọ mẹhe nọviyọnnu etọn kú to asidan ylankan de whenu. E dọmọ: “N’gbọṣi awubla sinsinyẹn mẹ na osun susu lẹ.” Amọ́, mẹmẹsunnu de po asi etọn po basi oylọna ẹn wá owhé yetọn gbè, dotoaina ẹn po sọwhiwhe po, bosọ hẹn ẹn deji dọ e họakuẹ to nukun Jiwheyẹwhe tọn mẹ. Jocelyn dọmọ: “N’do numọtolanmẹ lọ dọ Jehovah yí yé zan nado whlẹn mi sọn ohù he to adán ji de mẹ biọ bato gbẹwhlẹngán tọn de mẹ. Yé gọalọna mi nado vọ́ tindo ojlo lọ whladopo dogọ nado to Jehovah sẹ̀n zọnmii.” Mílọsu gán na tuli mẹdevo lẹ whenue mí yí sọwhiwhe do dotoaina yé dile yé to homẹ dọna mí, podọ eyin mí nọ yí awuvẹmẹ do dọhona yé nado hẹn yé lodo to sinsẹ̀nzọn yetọn na Jiwheyẹwhe mẹ.—Lom. 12:15.

NỌ GỌALỌNA MẸDEVO LẸ NADO MỌNUKUNNUJẸ OWE-WIWE LẸ MẸ

 9. Avùnnukundiọsọmẹnu tẹwẹ devi Jesu tọn lẹ pehẹ, podọ nawẹ Jesu gọalọna yé gbọn?

⁹ Devi Jesu tọn lẹ kẹalọyi Ohó Jiwheyẹwhe tọn bo nọ dovivẹnu taun nado yí i do yizan mẹ to gbẹzan yetọn mẹ. (Joh. 17:6) Etomọṣo, okú Jesu tọn taidi sẹ́nhẹngbatọ de to yatin de ji hẹn yé biọ bẹwlu mẹ. Jesu yọnẹn dọ yé do ayihaawe, e ma yin na yé tindo ahun ylankan wutu wẹ gba, amọ́ na nukunnumọjẹnumẹ yetọn ma siso wutu wẹ. (Luku 9:44, 45; Joh. 20:9) Enẹwutu, e plọn yé nado nọ mọnukunnujẹ zẹẹmẹ Owe-wiwe lẹ tọn mẹ. Pọ́n lehe e wàmọ do to whenue e sọawuhia devi awe he to aliji jei Emausi lẹ.

10. Nawẹ Jesu hẹn devi etọn lẹ kudeji dọ ewọ wẹ Mẹsia lọ nugbonugbo gbọn? (Luku 24:18-27)

¹⁰ Hia Luku 24:18-27. Doayi e go dọ Jesu ma do ede hia sunnu lọ lẹ to afọdopolọji. Kakatimọ, e kàn kanbiọ lẹ sè yé. Etẹwutu? Vlavo na e jlo dọ yé ni dọ nuhe to ayiha po ahun yetọn po mẹ tọ́n. Yé sọ wàmọ. Yé dọna ẹn dọ nukundido emitọn wẹ yindọ Jesu na whlẹn Islaeli sọn kọgbidinamẹ Lomunu lẹ tọn si. To whenue yé ko dọ nuhe to ahun ji na yé lẹ tọ́n godo, Jesu yí Owe-wiwe lẹ zan nado gọalọna sunnu lọ lẹ nado mọnukunnujẹ nuhe ko jọ lọ mẹ. b To gbenẹgbe whèjai, Jesu yí whenu susu zan nado hẹn nugbo ehelẹ họnwun na devi he pò lẹ. (Luku 24:33-48) Etẹwẹ mí gán plọn sọn kandai ehe mẹ?

11, 12. (a) Etẹwẹ mí gán plọn sọn aliho he mẹ Jesu plọnmẹ nugbo Biblu tọn lẹ te mẹ? (Sọ pọ́n yẹdide lọ lẹ.) (b) Nawẹ mẹhe plọn Biblu hẹ Nortey gọalọna ẹn gbọn?

¹¹ Nawẹ mí gán hodo apajlẹ Jesu tọn gbọn? Jẹnukọn whẹ́, to whenue a to nuplọn hẹ Biblu plọntọ lẹ, nọ yí zinzin do kàn kanbiọ he na de  nuhe to ayiha po ahun yetọn po mẹ tọ́n lẹ sè yé. (Howh. 20:5) To whenue a ko mọnukunnujẹ numọtolanmẹ yetọn lẹ mẹ godo, do lehe yé sọgan mọ wefọ tangan he gando ninọmẹ yetọn go lẹ do hia yé. Enẹgodo, duto ojlo lọ nado dọ nuhe yé na wà na yé ji. Kakatimọ, gọalọna yé nado nọ lẹnnupọndo Owe-wiwe lẹ ji, bo mọ lehe yé gán nọ yí nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn lẹ do yizan mẹ to gbẹzan yetọn mẹ do. Lẹnnupọndo numimọ mẹmẹsunnu de he nọ Nortey tọn ji to Ghana.

¹² To whenue Nortey do owhe 16, e jẹ Biblu plọn ji. Amọ́, e ma dẹn bọ whẹndo etọn diọnukunsọ ẹ. Etẹwẹ gọalọna ẹn ma nado jogbe? Mẹhe nọ plọn Biblu hẹ ẹ ko yí Matiu weta 10 zan nado basi zẹẹmẹ na ẹn dọ Klistiani nugbo lẹ na pehẹ homẹkẹn. Nortey dọmọ: “Enẹwutu to whenue homẹkẹn lọ bẹjẹeji, n’kudeji dọ n’ko mọ nugbo lọ.” Mẹplọntọ etọn sọ gọalọna ẹn nado lẹnayihamẹpọn do Matiu 10:16 ji, na e nido sọgan nọ yí zinzin po sisi po zan whenue e to hodọdo whẹho sinsẹ̀n tọn lẹ ji to whégbè. To baptẹm Nortey tọn godo, e jlo na lẹzun gbehosọnalitọ, amọ́ ojlo otọ́ etọn tọn wẹ yindọ ni yì wehọmẹ alavọ tọn. Kakati mẹplọntọ lọ ni dọ nuhe Nortey dona wà na ẹn, e kàn kanbiọ lẹ sè e bo gọalọna ẹn nado lẹnayihamẹpọn do nunọwhinnusẹ́n Owe-wiwe tọn lẹ ji. Etẹwẹ yin kọdetọn lọ? Nortey de nado biọ sinsẹ̀nzọn whenu-gigọ́ tọn mẹ. Otọ́ etọn yàn ẹn sọn whégbè. Etẹwẹ Nortey lẹn gando nuhe jọ ehelẹ go? E dọmọ: “N’kudeji dọ nudide he sọgbe lọ wẹ n’basi.” Eyin mílọsu nọ yí whenu zan nado gọalọna mẹdevo lẹ nado nọ lẹnayihamẹpọn do Owe-wiwe lẹ ji, mí gán gọalọna yé nado lẹzun Klistiani he whèwhín lẹ.—Efe. 3:16-19.

NỌ GỌALỌNA SUNNU LẸ NADO PEGAN BO LẸZUN “SUNNU LẸ DI NUNINA”

13. Etẹwẹ Jesu wà nado hẹn ẹn diun dọ azọ́n Otọ́ etọn tọn na yin wiwà zọnmii? (Efesunu lẹ 4:8)

¹³ To whenue Jesu to aigba ji, e wazọ́n he Otọ́ etọn zọ́n ẹn lọ to aliho pipé mẹ. (Joh. 17:4) Amọ́, Jesu ma tindo pọndohlan lọ dọ, ‘Eyin a jlo dọ nude ni yin wiwà ganji, e na yọ́n dọ hiẹ lọsu ni wanu towe.’ To lizọnyizọn owhe atọ̀n daa tọn etọn gblamẹ, e plọnazọ́n mẹdevo lẹ nado wazọ́n lọ. Whẹpo Jesu do lẹkọyi olọn mẹ, e deazọ́nna devi etọn lẹ—mẹhe delẹ to yé mẹ tindo owhe 20 linlán—nado penukundo lẹngbọ họakuẹ Jehovah tọn lẹ go bosọ yin nukọntọ to azọ́n yẹwhehodidọ po  mẹpinplọn po tọn lọ mẹ. (Hia Efesunu lẹ 4:8.) Nawẹ Jesu yí azán 40 godo tọn etọn lẹ to aigba ji zan nado gọalọna sunnu nugbonọ he ze yede jo bosọ yin azọ́n sinsinyẹnwatọ ehelẹ nado pegan bo lẹzun “sunnu lẹ di nunina” gbọn?

14. Nawẹ Jesu gọalọna devi etọn lẹ nado whẹ́n to gbigbọ-liho to azán 40 godo tọn he e yizan to aigba ji lẹ mẹ gbọn? (Sọ pọ́n yẹdide lọ.)

¹⁴ Jesu na ayinamẹ he to tlọlọ, amọ́ bo ka bẹ owanyi hẹn devi etọn lẹ. Di apajlẹ, e doayi e go dọ delẹ to yé mẹ nọ saba do ayihaawe, enẹwutu e na yé ayinamẹ gandego. (Luku 24:25-27; Joh. 20:27) E dọna yé nado nọ yí nukun nujọnu tọn do pọ́n azọ́n lẹngbọhọtọ tọn lọ hugan agbasazọ́n yetọn lẹ. (Joh. 21:15) E flinnu yé ma nado nọ to nuhà glanglan gando lẹblanulọkẹyi he mẹdevo lẹ gán mọyi to sinsẹ̀nzọn Jehovah tọn mẹ lẹ go. (Joh. 21:20-22) Podọ, e vọ́ linlẹn agọ̀ delẹ he yé tindo gando Ahọluduta lọ go jlado bosọ gọalọna yé nado na ayidonugo azọ́n wẹndagbe lilá tọn lọ. (Owalọ 1:6-8) Etẹwẹ mẹho lẹ gán plọn sọn Jesu dè?

15, 16. (a) Aliho tẹlẹ mẹ wẹ mẹho lẹ gán nọ hodo apajlẹ Jesu tọn te? Basi zẹẹmẹ. (b) Nawẹ Patrick mọaleyi sọn ayinamẹ he yin nina ẹn mẹ gbọn?

¹⁵ Nawẹ mẹho lẹ gán hodo apajlẹ Jesu tọn gbọn? Yé dona nọ plọnazọ́n sunnu lẹ, kakajẹ mẹhe gbẹ́ yin jọja lẹ ji, bosọ gọalọna yé nado pegan na azọngban pinpẹn lẹ. c Mẹho lẹ ma nọ donukun pipé-yinyin sọn mẹhe yé to azọ́nplọn lẹ si. Yé dona nọ na yé ayinamẹ he bẹ owanyi hẹn, na mẹmẹsunnu jọja ehelẹ nido sọgan lẹzun numimọnọ bo mọdọ nujọnu wẹ e yin nado yin whiwhẹnọ, nugbonọ bosọ wleawufo nado yilizọn na mẹdevo lẹ.—1 Tim. 3:1; 2 Tim. 2:2; 1 Pita 5:5.

¹⁶ Pọ́n lehe mẹmẹsunnu de he nọ yin Patrick mọaleyi sọn ayinamẹ he yin nina ẹn mẹ do. Whenue e gbẹ́ yin jọja, e tindo aṣa lọ nado nọ ylangbè na mẹlẹ bo ma nọ jọmẹ hẹ yé, kakajẹ mẹmẹyọnnu lẹ ji. Mẹho agun tọn he whèwhín de doayi awugbopo Patrick tọn lẹ go bo na ẹn ayinamẹ he to tlọlọ, amọ́ po homẹdagbe po.  Patrick dọmọ: “Homẹ ṣie hùn tlala dọ e wàmọ. N’nọ saba gbọjọ whenue mẹmẹsunnu devo lẹ to lẹblanulọkẹyi sinsẹ̀nzọn tọn he n’do ojlo na lẹ mọyi. Amọ́, ayinamẹ mẹho lọ tọn gọalọna mi nado na ayidonugo whiwhẹ yíyí do yilizọn na mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu ṣie lẹ po kakati ni yin otẹn azọngban tọn de mimọyi to agun lọ mẹ.” Taidi kọdetọn de, Patrick yin pipà taidi mẹho agun tọn to whenue e tindo owhe 23.—Howh. 27:9.

17. Nawẹ Jesu dohia dọ emi dejido devi emitọn lẹ go gbọn?

¹⁷ Gbọnvona dọ Jesu deazọ́nna devi etọn lẹ nado dọyẹwheho, e sọ deazọ́n mẹpinplọn tọn na yé. (Pọ́n “leur enseignant” to adà nupinplọn tọn lẹ do Matiu 28:20 ji mẹ to Flansegbe mẹ.) Devi lẹ gán ko mọdọ emi ma pegan nado hẹn azọ́ndenamẹ enẹ di. Amọ́, Jesu kudeji dọ yé gán wazọ́n lọ, podọ e dọ mọ na yé. Nado dohia dọ emi dejido yé go mlẹnmlẹn, Jesu dọna yé dọmọ: “Kẹdẹdile Otọ́ ko do mi hlan do, yẹnlọsu to dido mì hlan.”—Joh. 20:21.

18. Nawẹ mẹho lẹ gán hodo apajlẹ Jesu tọn gbọn?

¹⁸ Nawẹ mẹho lẹ gán hodo apajlẹ Jesu tọn gbọn? Mẹho numimọnọ lẹ nọ deazọ́nna mẹdevo lẹ. (Flp. 2:19-22) Di apajlẹ, mẹho lẹ gán biọ to jọja lẹ si nado nọ do mahẹ to Plitẹnhọ Ahọluduta tọn hinhẹn do wiweji gọna nukunpipedego mẹ. To whenue yé ko deazọ́nna mẹlẹ godo, yé gán dejido yé go bo plọnazọ́n yé bosọ deji dọ yé na wazọ́n lọ ganji. Matthew, yèdọ mẹho agun tọn yọyọ de dọ dọ, emi yọ́n pinpẹn mẹho numimọnọ he yí sọwhiwhe do plọnazọ́n emi lẹ tọn taun, dọ yé gọalọna emi nado penukundo azọ́ndenamẹ de go, bosọ deji to enẹgodo dọ emi na wà ẹ dotana. E dọmọ: “E wà dagbe na mi taun nado mọdọ yé nọ pọ́n nuṣiwa ṣie lẹ hlan taidi apadewhe azọ́nplọnmẹ lọ tọn bosọ gọalọna mi nado pegan dogọ.” d

19. Etẹwẹ mí dona magbe nado wà?

¹⁹ To azán 40 godo tọn he Jesu yizan to aigba ji lẹ mẹ, e na tuli mẹdevo lẹ, bo plọnnu yé bosọ plọnazọ́n yé. Mì gbọ mí ni magbe nado hodo apajlẹ etọn pẹkipẹki. (1 Pita 2:21) E na gọalọna mí nado wàmọ. To popolẹpo mẹ, e dopà dọmọ: “Yẹn tin po mì po to azán lẹpo gbè kakajẹ vivọnu titonu lọ tọn.”—Mat. 28:20.