Kanbiọ lẹ sọn Wehiatọ lẹ Dè
Nawẹ atọ̀họ̀ he to nukọn na tẹmpli Sọlomọni tọn lọ yiaga sọ?
Atọ̀họ̀ lọ yin họntonu de na Fiwiwe tẹmpli lọ tọn. Sọgbe hẹ zinjẹgbonu Owe Wiwe lẹ—Lẹdogbedevomẹ Aihọn Yọyọ Tọn he tin jẹnukọnna 2023, “atọ̀họ̀ he to nukọn lọ dite na awagbà 20, sọgbe hẹ gbigblo ohọ̀ lọ tọn bọ jiyiyi etọn yin 120.” (2 Otàn. 3:4) Lẹdogbedevomẹ devo lẹ dọ dọ jiyiyi atọ̀họ̀ lọ tọn yin “awagbà 120,” enẹ wẹ mẹtlu 53!
Amọ́, Lẹdogbedevomẹ Aihọn Yọyọ Tọn he yin vivọjlado to 2023 dọ gando atọ̀họ̀ tẹmpli Sọlomọni tọn go dọ: “Jiyiyi etọn yin awagbà 20” kavi nudi mẹtlu ṣinẹnẹ. a Lẹnnupọndo delẹ to nuhewutu vọjlado ehe do yin bibasi lẹ mẹ ji.
Jiyiyi atọ̀họ̀ lọ tọn ma yin nùdego to 1 Ahọlu lẹ 6:3 mẹ. To wefọ enẹ mẹ, Jelemia wekantọ lọ donù tedidi po gbigblo atọ̀họ̀ lọ tọn po go, amọ́ e ma donù jiyiyi etọn go. Enẹgodo, to weta he bọdego mẹ, e basi zẹẹmẹ kitokito adà tangan tẹmpli lọ tọn devo lẹ tọn, ehe bẹ Ohù gànkinkọ̀n tọn lọ, agbàn-kẹkẹ gànvẹẹ tọn ao lọ lẹ po dòtin gànvẹẹ tọn awe he to atọ̀họ̀ lọ nukọn lẹ po hẹn. (1 Ahọ. 7:15-37) Eyin atọ̀họ̀ lọ yiji hugan mẹtlu 50 nugbonugbo bo yiaga hugan pipotọ tẹmpli lọ tọn, naegbọn Jelemia ma do donù tedidi etọn go? Etlẹ yin to owhe kanweko delẹ godo, wekantọ Ju delẹ na linlin dọ atọ̀họ̀ lọ ma yiaga hugan pipotọ tẹmpli Sọlomọni tọn.
Weyọnẹntọ delẹ fọ́n ayihaawe dote eyin adó tẹmpli lọ tọn lẹ penugo nado hẹn agbàn atọ̀họ̀ he yiji sọ awagbà 120 tọn. To hohowhenu, zannu he yiaga taun lẹ po ohọ̀ he yè yí bliki do gbá lẹ po, taidi họngbo tẹmpli tọn lẹ to Egipti, nọ gblo to odò bo nọ bó to aga. Amọ́, tẹmpli Sọlomọni tọn uwọ gbọnvo. Weyọnẹntọ lẹ lẹndọ adó etọn lẹ ma tli hugan awagbà ṣidopo kavi mẹtlu awe daa linlán (mẹtlu 2,7). Enẹwutu, whenuho-kantọ he yin yẹdenanutọ họ̀gbigbá tọn de he nọ yin Theodor Busink wá tadona kọ̀n dọ: “Na titli adó [họntonu tẹmpli lọ tọn] tọn wutu, atọ̀họ̀ lọ ma gán ko [yiaga] sọ awagbà 120.”
Nuṣikan de sọgan ko wá aimẹ to 2 Otànnugbo lẹ 3:4 mẹ. Dile etlẹ yindọ sọha lọ “120” sọawuhia to wefọ ehe mẹ to alọnuwe hohowhenu tọn delẹ mẹ, hogbe lọ “awagbà 20” wẹ sọawuhia to kandai dejidego devo lẹ mẹ taidi Codex Alexandrinus owhe kanweko atọ́ntọ tọn po Codex Ambrosianus owhe kanweko ṣidopotọ tọn po. Naegbọn vọkan-basitọ lẹ gán ko ṣinuwa bo kàn “120”? Hogbe lọ “kanweko” po “awagbà” po nọ di yede to Heblugbe mẹ. Enẹwutu, vọkan-basitọ de sọgan ko kàn “kanweko” kakati nido yin “awagbà.”
Nugbo lọ wẹ yindọ, nuhe mí nọ na ayidonugo hugan dile mí to tintẹnpọn nado yọ́n nudọnamẹ ehelẹ bo mọnukunnujẹ tẹmpli Sọlomọni tọn lọ mẹ po gbesisọ po, wẹ nuhe e nọtena—enẹ wẹ tẹmpli daho gbigbọmẹ tọn lọ. Lehe mí yọ́n pinpẹn etọn do sọ dọ Jehovah ko basi oylọna devizọnwatọ etọn lẹpo nado nọ sẹ̀n ẹn to tẹmpli enẹ mẹ!—Heb. 9:11-14; Osọ. 3:12; 7:9-17.
a Nudọnamẹ odò tọn de hẹn ẹn họnwun dọ “sọha lọ ‘120,’ sọawuhia to alọnuwe hohowhenu tọn delẹ mẹ bọ hogbe lọ ‘awagbà 20’ sọawuhia to alọnuwe po lẹdogbedevomẹ devo lẹ po mẹ.”
