1. Etẹwẹ yin ninọmẹ apọsteli Johanu tọn to vivọnu owhe kanweko tintan W.M.?

TO VIVỌNU owhe kanweko tintan W.M., apọsteli Johanu tin to ninọmẹ he sinyẹn taun de mẹ. Owhe etọn ko sẹyì, e yin súsú do gànmẹ to lopo Patmos tọn ji, podọ e yọnbasi dọ ewọ wẹ apọsteli dopo he pò togbẹ̀. (Osọ. 1:9) E yọnẹn dọ nukundiọsọmẹtọ lẹ to lalo lẹ plọnmẹ bosọ to kinklan hẹnwa Klistiani lẹ ṣẹnṣẹn. E sọgan ko taidi dọ to ojlẹ kleun de godo, Klistiani nugbo depope ma nasọ tin ba.—Juda 4; Osọ. 2:15, 20; 3:1, 17.

2. Sọgbe hẹ Osọhia 7:9-14, numimọ dọdai tọn he whànmẹ taun tẹwẹ Johanu mọ? (Pọ́n yẹdide he to wepa ji.)

² To ninọmẹ he vẹawu taun ehelẹ mẹ, Johanu mọ numimọ dọdai tọn he whànmẹ taun de. To numimọ lọ mẹ, angẹli lẹ yin didọna nado hẹn jẹhọn vasudo tọn nukunbibia daho lọ tọn lẹ go kakajẹ whenue pipli afanumẹ lẹ tọn de na mọ hiadogonamẹ godo tọn yí. (Osọ. 7:1-3) Pipli enẹ bẹ gbẹtọ 144 000 he na dugán hẹ Jesu to olọn mẹ lẹ hẹn. (Luku 12:32; Osọ. 7:4) Enẹgodo, Johanu donù pipli devo go, he bẹ gbẹtọ susu hẹn sọmọ bọ e vó dọmọ: “Pọ́n!”—yèdọ hogbe de he sọgan dohia dọ nuhe e mọ lọ paṣa ẹ taun. Etẹwẹ Johanu mọ? “Gbẹtọ susugege de, he mẹdepope ma penugo nado hia, sọn akọta lẹpo mẹ, sọn hẹnnu lẹpo mẹ, sọn gbẹtọ lẹpo mẹ podọ sọn ogbè lẹpo mẹ to ote to ofìn lọ nukọn podọ to Lẹngbọvu lọ nukọn.” (Hia Osọhia 7:9-14.) Yí nukun homẹ tọn do pọ́n lehe homẹ Johanu tọn dona ko hùn do sọ nado mọdọ gbẹtọvi madosọha lẹ na tindo mahẹ to sinsẹ̀n-bibasi nugbo mẹ to sọgodo!

3. (a) Naegbọn numimọ Johanu tọn dona hẹn yise mítọn lodo? (b) Etẹwẹ mí na plọn to hosọ ehe mẹ?

³ Ayihaawe ma tin dọ numimọ enẹ hẹn yise Johanu tọn  lodo. Lehe enẹ dona hẹn yise mílọsu tọn lodo humọ do sọ, na mí to gbẹnọ to ojlẹ he mẹ numimọ lọ to hẹndi mọ te wutu! Mí ko mọ bọ gbẹtọ livi susu he tindo todido nado lùn nukunbibia daho lọ tọ́n bo nọgbẹ̀ kakadoi to aigba ji lẹ to yinyin bibẹpli. To hosọ ehe mẹ, mí na plọn lehe Jehovah do mẹhe gbẹtọ susugege enẹ yin hia omẹ etọn lẹ do sọn nudi owhe kanwe linlán die. Enẹgodo, mí na lẹnnupọndo onú awe delẹ ji gando gbẹtọ susugege enẹ go: (1) lehe e na sù sọ, podọ (2) ofi voovo he mẹhe e bẹhẹn lẹ na wá sọn. Onú titengbe awe ehelẹ dona hẹn yise mẹhe tindo todido nado tin to pipli he yin didona enẹ mẹ lẹpo tọn lodo.

4. Nugbo he sinai do Owe-wiwe ji tẹ mẹ wẹ sinsẹ̀n Mẹylọhodotọklisti tọn lẹ ma mọnukunnujẹ, podọ nawẹ Biblu Plọntọ lẹ gbọnvona yé to adà ehe mẹ gbọn?

⁴ To paa mẹ, sinsẹ̀n Mẹylọhodotọklisti tọn lẹ ma nọ plọnmẹ nugbo Owe-wiwe lẹ tọn lọ dọ, to gbèdopo gbẹtọvi tonusetọ lẹ na nọgbẹ̀ kakadoi to aigba ji. (2 Kọl. 4:3, 4) To egbehe, suhugan sinsẹ̀n Mẹylọhodotọklisti tọn lẹ tọn nọ plọnmẹ dọ gbẹtọ dagbe lẹpo nọ yì olọn mẹ to whenue yé kú. Ṣigba, e ma yinmọ na pipli pẹvi Biblu Plọntọ lẹ tọn he ko to Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ lọ Tọn zinjẹgbonu sọn 1879. Yé mọnukunnujẹemẹ dọ Jiwheyẹwhe na hẹn Paladisi gọwá aigba ji, podọ gbẹtọvi tonusetọ livi susu lẹ na nọgbẹ̀ to aigba ji fi—e ma yin to olọn mẹ. Amọ́, e yí whenu to yé si nado mọnukunnujẹ mẹhe gbẹtọvi tonusetọ ehelẹ na yin mẹ hezeheze.—Mat. 6:10.

5. Etẹwẹ Biblu Plọntọ lẹ yise gando gbẹtọ 144 000 lẹ go?

⁵ Na nugbo tọn, Biblu Plọntọ lẹ sọ mọnukunnujẹemẹ sọn Owe-wiwe lẹ mẹ dọ mẹdelẹ na yin “hihọ̀ sọn aigba ji” nado dugán hẹ Jesu to olọn mẹ. (Osọ. 14:3) Pipli enẹ na bẹ Klistiani zohunhunnọ 144 000 he klan yede do wiwe bosọ sẹ̀n Jiwheyẹwhe po nugbonọ-yinyin po to whenue yé to aigba ji lẹ hẹn. Etẹwẹ lo na nuhe dù gbẹtọ susugege lọ?

6. Etẹwẹ Biblu Plọntọ lẹ yise gando gbẹtọ susugege lọ go?

⁶ To numimọ Johanu tọn mẹ, ewọ mọ pipli enẹ “to ote to ofìn lọ nukọn podọ to Lẹngbọvu lọ nukọn.” (Osọ. 7:9) Hogbe enẹlẹ zọ́n bọ Biblu Plọntọ lẹ wá tadona kọ̀n dọ gbẹtọ susugege lọ na yì olọn mẹ dile e na yindo na gbẹtọ 144 000 lẹ. Eyin gbẹtọ 144 000 lẹ po gbẹtọ susugege lọ po na nọgbẹ̀ to olọn mẹ, etẹwẹ pipli awe lẹ nado gbọnvona yede? Biblu Plọntọ lẹ lẹndọ gbẹtọ susugege lọ dona bẹ Klistiani he ma yin nugbonọ mlẹnmlẹn na Jiwheyẹwhe to whenue yé to aigba ji lẹ hẹn. Dile etlẹ yindọ delẹ to yé mẹ sọgan ko zan gbẹzan wiwe jẹ obá de mẹ, yé gbọṣi ṣọṣi Mẹylọhodotọklisti tọn lẹ mẹ. Biblu Plọntọ lẹ wá tadona lọ kọ̀n dọ omẹ enẹlẹ do zohunhun hia jẹ obá de mẹ, ṣigba e ma pé nado dugán hẹ Jesu. Na owanyi yetọn na Jiwheyẹwhe ma sinyẹn ganji wutu, gbẹtọ susugege lọ na pegan nado tin to olọn mẹ to ofìn lọ nukọn, ṣigba yé ma na sinai do ofìn lẹ ji.

7. Mẹnu lẹ wẹ Biblu Plọntọ lẹ lẹndọ yé na nọgbẹ̀ to aigba ji to Owhe Fọtọ́n lọ whenu, podọ etẹwẹ Biblu Plọntọ lẹ yise gando sunnu nugbonọ hohowhenu tọn lẹ go?

⁷ To whelọnu lo, mẹnu lẹ wẹ na nọgbẹ̀ to aigba ji? Biblu Plọntọ lẹ yise dọ whenue gbẹtọ 144 000 lẹ po gbẹtọ susugege lọ po na ko yin bibẹpli do olọn mẹ godo, gbẹtọ livi susu devo lẹ na yin dotẹnmẹna nado nọgbẹ̀ to aigba ji bo duvivi dona lẹ tọn to Gandudu Owhe Fọtọ́n tọn Klisti tọn whenu. Biblu Plọntọ lẹ ma lẹndọ gbẹtọ livi susu enẹlẹ na ko to Jehovah sẹ̀n jẹnukọnna bẹjẹeji Gandudu Klisti tọn. Kakatimọ, yé lẹndọ pipli ehe na yin pinplọn do aliho Jehovah tọn lẹ ji to Owhe Fọtọ́n lọ whenu. Enẹgodo, mẹhe nọgbẹ̀ sọgbe hẹ nujinọtedo Jehovah tọn lẹ na mọ ogbẹ̀ madopodo to aigba ji, to whenuena mẹhe ṣiatẹ lẹ na  yin vivasudo. Biblu Plọntọ lẹ sọ lẹn ga dọ, vlavo delẹ to mẹhe na sẹ̀n taidi “ahọvi” to aigba ji to whenẹnu lẹ mẹ—ehe bẹ “omẹ nukundeji hohowhenu tọn” he yin finfọnsọnku lẹ hẹn (yèdọ sunnu nugbonọ he kú jẹnukọnna Klisti lẹ)—na mọ ahọsumẹ olọn mẹ tọn yí to aliho de mẹ to vivọnu Owhe Fọtọ́n lọ tọn.—Salm. 45:16.

8. Pipli atọ̀n tẹlẹ wẹ e taidi dọ yé tin to lẹndai Jiwheyẹwhe tọn mẹ?

⁸ Enẹwutu, Biblu Plọntọ lẹ lẹndọ pipli atọ̀n wẹ tin: (1) gbẹtọ 144 000 he na dugán hẹ Jesu to olọn mẹ lẹ; (2) gbẹtọ susugege lọ he bẹ Klistiani he ma tindo zohunhun sọmọ lẹ hẹn, mẹhe na tin to ote to ofìn Jesu tọn nukọn to olọn mẹ lẹ; podọ (3) gbẹtọ livi susu he na yin pinplọn do aliho Jehovah tọn lẹ ji to aigba ji to Gandudu Owhe Fọtọ́n tọn Klisti tọn whenu lẹ. * Ṣigba, to ojlẹ sisọ Jehovah tọn mẹ, hinhọ́n nugbo tọn jẹ wunhọ́n ji dogọ do whẹho ehe ji.—Howh. 4:18.

9. (a) Linlẹn tẹ mẹ wẹ e sọgan yin didọ te dọ gbẹtọ susugege lọ to ote “to ofìn lọ nukọn podọ to Lẹngbọvu lọ nukọn”? (b) Naegbọn nukunnumọjẹnumẹ he gando Osọhia 7:9 go ehe do sọgbe hẹ lẹnpọn dagbe?

⁹ To 1935, mẹhe gbẹtọ susugege he Johanu mọ to numimọ mẹ lọ nọtena wá yin hinhẹn họnwun. Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ wá doayi e go dọ e ma biọ dọ gbẹtọ susugege lọ ni tin to olọn mẹ to aliho tlọlọ tọn mẹ whẹpo do sọgan tin to ote “to ofìn lọ nukọn podọ to Lẹngbọvu lọ nukọn” gba. Kakatimọ, teninọ yẹhiadonu tọn de wẹ. Dile etlẹ yindọ aigba ji wẹ gbẹtọ susugege lọ na nọgbẹ̀ te, yé sọgan tin to ote “to ofìn lọ nukọn” to linlẹn lọ mẹ dọ yé kẹalọyi aṣẹpipa Jehovah tọn bosọ litaina nupojipetọ-yinyin etọn. (Isa. 66:1) Yé sọgan tin to ote “to Lẹngbọvu lọ nukọn” to linlẹn lọ mẹ dọ yé do yise hia to avọ́sinsan ofligọ Jesu tọn mẹ. Mọdopolọ, e yin didọ to Matiu 25:31, 32 mẹ dọ “akọta lẹpo”—ehe bẹ mẹylankan lẹ hẹn—yin “bibẹpli do nukọn” Jesu tọn, dile e to ofìn gigonọ etọn ji. E họnwun dọ, akọta ehe lẹpo ma tin to olọn mẹ gba, ṣigba to aigba ji. Nukunnumọjẹnumẹ he yin vivọjlado ehe sọgbe hẹ lẹnpọn dagbe. Abajọ Biblu ma dọ gando gbẹtọ susugege lọ go dọ e yin bibẹ sọyi olọn mẹ. Pipli dopo gee wẹ opagbe ogbẹ̀ madopodo to olọn mẹ tọn yin didona—yèdọ gbẹtọ 144 000 lẹ he “na duahọlu do aigba ji” hẹ Jesu.—Osọ. 5:10.

10. Naegbọn e do yin dandan dọ gbẹtọ susugege lọ ni yin pinplọn do aliho Jehovah tọn lẹ ji jẹnukọnna Owhe Fọtọ́n lọ?

¹⁰ Enẹwutu bẹsọn 1935, Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ mọnukunnujẹemẹ dọ gbẹtọ susugege he Johanu mọ to numimọ mẹ lọ yin pipli Klistiani nugbonọ lẹ tọn de he tindo todido nado nọgbẹ̀ kakadoi to aigba ji. Nado sọgan lùn nukunbibia daho lọ tọ́n, gbẹtọ susugege lọ dona yin pinplọn do aliho Jehovah tọn lẹ ji whẹpo Owhe Fọtọ́n lọ nido bẹjẹeji. Yé dona do yise he dolido hia nado sọgan “tindo kọdetọn dagbe to hinhọngán sọn onú ehe lẹpo he dona jọ lẹ mẹ” jẹnukọnna Gandudu Owhe Fọtọ́n tọn Klisti tọn.—Luku 21:34-36.

11. Naegbọn Biblu Plọntọ delẹ sọgan ko lẹndọ e yọnbasi dọ mẹdelẹ ni yin bibẹ sọyi olọn mẹ to Owhe Fọtọ́n lọ godo?

¹¹ Etẹwẹ lo na nuhe dù linlẹn lọ dọ omẹ apajlẹ dagbenọ he nọgbẹ̀ to aigba ji delẹ na yin finfọn do olọn mẹ to Owhe Fọtọ́n lọ godo? Linlẹn enẹ yin nùdego to owhe susu die wayi to Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ lọ Tọn 15 février 1913 [Glẹnsigbe tọn] mẹ. Mẹde sọgan ko lẹn to ede mẹ dọ, ‘Naegbọn sunnu nugbonọ hohowhenu tọn lẹ na mọ ahọsumẹ aigba ji tọn poun yí,  bọ Klistiani he ma ka do zohunhun hia sọmọ lẹ na mọ ahọsumẹ olọn mẹ tọn yí?’ Na nugbo tọn, nukunnumọjẹnumẹ agọ̀ awe delẹ wẹ fọ́n linlẹn enẹ dote, enẹ wẹ: (1) gbẹtọ susugege lọ na yì olọn mẹ, podọ (2) gbẹtọ susugege lọ na bẹ Klistiani he ma tindo zohunhun sọmọ lẹ hẹn.

12, 13. Etẹ mẹ wẹ mẹyiamisisadode lẹ po gbẹtọ susugege lọ po mọnukunnujẹ gando ahọsumẹ yetọn go?

¹² Ṣigba dile mí ko mọ do, bẹsọn 1935, Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ mọnukunnujẹemẹ hezeheze dọ mẹhe na lùn Amagẹdọni tọ́n lẹ wẹ yin gbẹtọ susugege lọ he Johanu mọ to numimọ mẹ. Yé na “jugbọn nukunbibia daho lọ mẹ,” ehe na wá aimẹ to aigba ji fi, podọ yé na “to awhádo po ogbè lélé po mapote dọmọ: ‘Jiwheyẹwhe mítọn he sinai to ofìn lọ ji po Lẹngbọvu lọ po dè wẹ whlẹngán mítọn wá sọn.’” (Osọ. 7:10, 14) Humọ, Owe-wiwe lẹ plọnmẹ dọ mẹhe na yin finfọnsọnku nado nọgbẹ̀ to olọn mẹ lẹ mọ “nuhe yọ́n hugan de” yí, yijlẹdo nuhe sunnu nugbonọ hohowhenu tọn lẹ mọyi go. (Heb. 11:40) Enẹwutu, mẹmẹsunnu mítọn lẹ yí zohunhun do jẹ oylọ-basina gbẹtọ lẹ ji nado sẹ̀n Jehovah po todido lọ po nado nọgbẹ̀ kakadoi to aigba ji.

¹³ Mẹhe yin apadewhe gbẹtọ susugege lọ tọn lẹ nọ jaya to todido yetọn mẹ. Yé mọnukunnujẹemẹ dọ Jehovah wẹ nọ de fie sinsẹ̀n-basitọ nugbonọ etọn lẹ na sẹ̀n ẹn te, vlavo to olọn mẹ kavi aigba ji. Mẹyiamisisadode lẹ po gbẹtọ susugege lọ po mọnukunnujẹemẹ dọ, kiki gbọn nukundagbe majẹhẹ Jehovah tọn he avọ́sinsan Jesu Klisti tọn hẹn yọnbasi lọ gblamẹ wẹ yé mọ ahọsumẹ yetọn yí te.—Lom. 3:24.

14. To 1935 godo, naegbọn mẹsusu do kanse yede lehe dọdai he gando gbẹtọ susugege lọ go na mọ hẹndi do?

¹⁴ To whenue nukunnumọjẹnumẹ omẹ Jehovah tọn lẹ tọn yin hinhẹn họnwun to 1935, mẹsusu gbẹ́ to kinkanse yede lehe mẹhe tindo todido aigba ji tọn lẹ gán wá sù do. Di apajlẹ, owhe 12 wẹ mẹmẹsunnu Ronald Parkin tindo to whenue nukunnumọjẹnumẹ he gando mẹhe gbẹtọ susugege lọ yin go yin hinhẹn họnwun. E flin dọmọ: “To ojlẹ lọ mẹ, nudi wẹnlatọ 56 000 wẹ tin lẹdo aihọn pé, podọ susu yetọn, vlavo suhugan yetọn yin mẹyiamisisadode. Po ehe po, e taidi dọ mẹhe gbẹtọ susugege lọ bẹhẹn lẹ ma na sù sọmọ.”

15. Nawẹ sọha gbẹtọ susugege he to yinyin bibẹpli lọ tọn fọ́n bo to jijideji gbọn?

¹⁵ Ṣigba to owhe susu he bọdego lẹ gblamẹ, mẹdehlan lẹ yin didohlan otò susu mẹ, podọ sọha Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn to jijideji madoalọte. Humọ to 1968, tito plọnmẹ Biblu tọn bẹjẹeji bọ owe lọ Nugbo he Nọ Planmẹ Sọyi  Ogbẹ̀ Mavọmavọ Mẹ nọ yin yiyizan. Nugbo Biblu tọn he e bẹhẹn lẹ yin zẹẹmẹ basina to aliho he bọawu mẹ, podọ ehe dọ̀n gbẹtọ whiwhẹnọ lẹ hugan gbede pọ́n. To owhe ẹnẹ gblamẹ, devi yọyọ livi daa linlán wẹ yí baptẹm. Dile huhlọn he Ṣọṣi Katoliki tọn tindo do Amérique Latine po otò devo lẹ po ji jẹ didepo ji, bọ azọ́n mítọn masọ tin to alọhẹndotenamẹ glọ to Whèzẹtẹn Europe tọn po awà Aflika tọn delẹ po ji ba, gbẹtọ livi susu dogọ yí baptẹm. (Isa. 60:22) To owhe agọe tọn lẹ mẹ, titobasinanu Jehovah tọn ko wleawuna azọ́nwanu devo lẹ he nọ tindo kọdetọn dagbe nado gọalọna gbẹtọ lẹ nado yọ́n nuhe Biblu plọnmẹ. Ayihaawe ma tin dọ gbẹtọ susugege de—ehe sọha yetọn ko yì livi ṣinatọ̀n linlán todin—ko yin bibẹpli.

16. Fie wẹ gbẹtọ susugege lọ to yinyin bibẹpli sọn?

¹⁶ To whenue Johanu to kandai numimọ etọn tọn basi, e dohia dọ gbẹtọ susugege lọ na wá sọn “akọta lẹpo mẹ, sọn hẹnnu lẹpo mẹ, sọn gbẹtọ lẹpo mẹ podọ sọn ogbè lẹpo mẹ.” Jẹnukọnna enẹ, yẹwhegán Zekalia ko dọ dọdai mọnkọ de. E dọmọ: “To azán enẹlẹ gbè, sunnu ao sọn ogbè akọta lẹ tọn lẹpo mẹ na tẹdo, mọwẹ, yé na tẹdo tewu Ju de tọn go gligli dọmọ: ‘Mí jlo na yì hẹ mì,  na mí ko sè dọ Jiwheyẹwhe tin po mì po.’”—Zek. 8:23.

17. Etẹwẹ to yinyin wiwà nado gọalọna gbẹtọ he wá sọn akọta po ogbè lẹpo po mẹ lẹ?

¹⁷ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ mọnukunnujẹemẹ dọ eyin gbẹtọ he wá sọn ogbè lẹpo mẹ lẹ na yin bibẹpli, wẹndagbe lọ dona yin lilá to ogbè susu mẹ. Mí ko to azọ́nwanu sinai do Biblu ji lẹ lilẹdogbedevomẹ na owhe 130 linlán, ṣigba todin mí to azọ́n lẹdogbedevomẹ tọn daho hugan to whenuho mẹ lọ wà to ogbè kanweko susu lẹ mẹ. E họnwun dọ Jehovah to azọ́njiawu de wà to azán mítọn gbè, enẹ wẹ nado bẹ gbẹtọ susugege de pli sọn akọta lẹpo mẹ. Na núdùdù gbigbọmẹ tọn tin to ogbè susu mẹ dogọ wutu, pipli he bẹ gbẹtọ he wá sọn ofi voovo hẹn ehe ko yin kinkọndopọ to sinsẹ̀n-bibasi mẹ. Podọ Kunnudetọ lẹ yin yinyọnẹn ganji na zohunhun yetọn to azọ́n yẹwhehodidọ tọn lọ mẹ, podọ na owanyi mẹmẹsunnu tọn yetọn. Lehe enẹ nọ hẹn yise lodo do sọ!—Mat. 24:14; Joh. 13:35.

18. (a) To kọndopọ mẹ hẹ Isaia 46:10, 11, naegbọn e ma do paṣa mí dọ Jehovah ko hẹn dọdai he gando gbẹtọ susugege lọ go di? (b) Naegbọn mẹhe tindo todido nado nọgbẹ̀ to aigba ji lẹ ma nọ mọdọ nude gbọ emi go?

¹⁸ E sọgbe dọ dọdai he gando gbẹtọ susugege lọ go ni hẹn mí jaya! E ma paṣa mí dọ Jehovah hẹn dọdai enẹ di to aliho he jiawu mọnkọ mẹ. (Hia Isaia 46:10, 11.) Mẹhe gbẹtọ susugege lọ bẹhẹn lẹ yọ́n pinpẹn todido he Jehovah na yé lọ tọn taun. Yé ma nọ mọdọ nude gbọ emi go, na emi ma yin yiyiamisisadode gbọn gbigbọ Jiwheyẹwhe tọn dali nado sẹ̀n to pọmẹ hẹ Jesu to olọn mẹ wutu. To Owe-wiwe lẹ blebu mẹ, mí mọ apajlẹ sunnu po yọnnu po nugbonọ he gbigbọ wiwe deanana lẹ tọn; ṣogan yé ma tin to gbẹtọ 144 000 lẹ mẹ. Johanu Baptizitọ yin dopo to yé mẹ. (Mat. 11:11) Apajlẹ devo wẹ Davidi. (Owalọ 2:34) Yewlẹ po gbẹtọ madosọha devo lẹ po na yin finfọnsọnku nado nọgbẹ̀ to paladisi mẹ to aigba ji. Yemẹpo—to pọmẹ hẹ gbẹtọ susugege lọ—na tindo dotẹnmẹ lọ nado do nugbonọ-yinyin yetọn na Jehovah podọ na nupojipetọ-yinyin etọn hia.

19. Nawẹ hẹndi numimọ Johanu tọn gando gbẹtọ susugege lọ go do niyaniya-yinyin ojlẹ he mẹ mí to gbẹnọ te tọn hia gbọn?

¹⁹ Hugan gbede pọ́n to whenuho gbẹtọvi tọn mẹ, Jiwheyẹwhe ko bẹ gbẹtọ livi susu lẹ pli sọn akọta lẹpo mẹ. Vlavo todido mítọn yin nado nọgbẹ̀ to olọn mẹ kavi to aigba ji, mí dona gọalọna gbẹtọ susu dile e yọnbasi do nado lẹzun apadewhe gbẹtọ susugege lọ, yèdọ “lẹngbọ devo lẹ” tọn. (Joh. 10:16) To madẹnmẹ, Jehovah na hẹn nukunbibia daho he yin didọdai lọ wá, nado và gandudu po sinsẹ̀n he ko hẹn awufiẹsa wá na gbẹtọvi lẹ po sudo. Lẹblanulọkẹyi mayọnjlẹ nankọ die to tepọn hagbẹ gbẹtọ susugege lọ tọn lẹpo—enẹ wẹ nado sẹ̀n Jehovah kakadoi to aigba ji!—Osọ. 7:14.