1. Ojlẹ tẹ mẹ wẹ e sọgan vẹawu nado sẹ̀n Jehovah te?

OJLẸ tẹ mẹ wẹ a lẹndọ e na vẹawuna we te hugan nado sẹ̀n Jehovah—whenue a to pipehẹ nuhahun sinsinyẹn lẹ wẹ ya kavi whenue a to fẹẹmẹ jẹ obá de mẹ? Whenue mí pehẹ nuhahun lẹ, mí nọ saba ganjẹ Jehovah go. Amọ́, nawẹ mí nọ yinuwa gbọn eyin nulẹ to yìyì na mí ganji? Be mí na wọnji Jiwheyẹwhe sinsẹ̀n go wẹ ya? Jehovah na avase Islaelivi lẹ dọ e yọnbasi taun dọ ehe ni jọ do yé go.—Deut. 6:10-12.

2. Apajlẹ tẹwẹ Ahọlu Asa zedai?

² Ahọlu Asa ze apajlẹ dagbe de dai, na nuhe dù nuyiwa po nuyọnẹn po gọna jidide mlẹnmlẹn do Jehovah go. E sẹ̀n Jehovah to ojlẹ awusinyẹn tọn lẹ mẹ, podọ to ojlẹ jijọho tọn lẹ mẹ ga. Sọn odò gbọ́n wẹ “Asa [ko] ze ahun etọn lẹpo jo na Jehovah.” (1 Ahọ. 15:14, Odò.) Aliho de he mẹ Asa do mẹdezejo etọn hia te wẹ gbọn sinsẹ̀n-bibasi lalo didesẹ sọn Juda dali. Biblu dọ dọ “e de agbà jonọ lẹ po ofi yiaga lẹ po sẹ̀ bo gbà dòtin wiwe zannu tọn lẹ hányán bosọ sán dòtin wiwe lẹ liai.” (2 Otàn. 14:3, 5) E tlẹ de Maaka he yin onọ̀ daho etọn sẹ̀ sọn otẹn ahọsi daho tọn mẹ to ahọluduta lọ mẹ. Etẹwutu? Na ewọ to sinsẹ̀n-bibasi hlan boṣiọ lẹ zedaga wutu.—1 Ahọ. 15:11-13.

3. Etẹlẹ wẹ mí na gbadopọnna to hosọ ehe mẹ?

³ Asa wà nususu hú sinsẹ̀n-bibasi lalo didesẹ poun. E ze sinsẹ̀n-bibasi wiwe-ṣeke daga, bo gọalọna omẹ Juda tọn lẹ nado lẹkọwa Jehovah dè. Jehovah dona Asa po Islaelivi lẹ po, bo  na yé ojlẹ jijọho tọn de. * To gandudu Asa tọn whenu, “aigba lọ vò sọn tukla si” na owhe ao. (2 Otàn. 14:1, 4, 6) To hosọ ehe mẹ, mí na dọhodo lehe Asa yí ojlẹ jijọho tọn enẹ zan do ji. Enẹgodo, mí na gbadopọnna apajlẹ Klistiani owhe kanweko tintan whenu tọn lẹ tọn, he yí ojlẹ jijọho tọn de zan ganji taidi Asa. Nado dotana, mí na na gblọndo kanbiọ ehe tọn: Eyin otò he mẹ mẹdekannujẹ sinsẹ̀n-bibasi tọn tin te de mẹ wẹ a te, nawẹ a sọgan yí ojlẹ jijọho tọn enẹ zan po nuyọnẹn po gbọn?

4. Sọgbe hẹ 2 Otànnugbo lẹ 14:2, 6, 7, nawẹ Asa yí ojlẹ jijọho tọn de zan gbọn?

⁴ Hia 2 Otànnugbo lẹ 14:2, 6, 7. Asa dọna gbẹtọ lọ lẹ dọ Jehovah wẹ “na [yé] gbọjẹ lẹdo pé.” Asa ma lẹndọ ojlẹ jijọho tọn enẹ yin ojlẹ de nado kànflẹmẹ. Kakatimọ, e jẹ tòdaho lẹ, adó lẹ, atọ̀họ̀ lẹ gọna họngbo lẹ gbá ji. E dọna omẹ Juda tọn lẹ dọmọ: “Aigba lọ gbẹ́ pò to alọ mítọn mẹ.” Etẹ na dọ wẹ Asa te? Nuhe dọ e te wẹ yindọ gbẹtọ lọ lẹ sọgan basi yidọn-yide yetọn lẹ po awubibọ po to aigba he Jiwheyẹwhe na yé lọ ji bosọ wazọ́n họ̀gbigbá tọn lẹ matin nukundiọsọmẹ kẹntọ lẹ tọn. E dotuhomẹna yé nado yí ojlẹ jijọho tọn ehe zan ganji.

5. Naegbọn Asa do na huhlọn awhànpa etọn?

⁵ Asa sọ yí ojlẹ jijọho tọn lọ zan nado na huhlọn awhànpa etọn. (2 Otàn. 14:8) Be ehe zẹẹmẹdo dọ e ma dejido Jehovah go wẹ ya? Lala. Kakatimọ, Asa yọnẹn dọ taidi ahọlu de, azọngban emitọn wẹ nado wleawudaina omẹ emitọn lẹ na tukla he yé sọgan wá pehẹ to sọgodo lẹ. Asa yọnẹn dọ ojlẹ jijọho tọn he mẹ Juda tin te enẹ sọgan nọma dẹn-to-aimẹ, podọ nuhe jọ pẹẹ niyẹn.

6. Nawẹ Klistiani owhe kanweko tintan whenu tọn lẹ yí ojlẹ jijọho tọn de zan gbọn?

⁶ Dile etlẹ yindọ Klistiani owhe kanweko tintan whenu tọn lẹ pehẹ homẹkẹn whlasusu, yé duvivi ojlẹ jijọho tọn lẹ tọn ga. Nawẹ devi lọ lẹ yí dotẹnmẹ hundote enẹlẹ zan gbọn? Sunnu po yọnnu nugbonọ enẹlẹ po dọyẹwheho wẹndagbe lọ tọn madoalọte. Kandai owe Owalọ lẹ tọn dọ dọ, yé “zindonukọn nado to budisi Jehovah.” Yé zindonukọn nado to wẹndagbe lọ lá, podọ taidi kọdetọn de, yé “to jijideji” mapote. Ayihaawe ma tin dọ Jehovah dona zohunhun he yé yí do dọyẹwheho to ojlẹ jijọho tọn enẹlẹ mẹ.—Owalọ 9:26-31.

7, 8. Etẹwẹ Paulu po mẹdevo lẹ po wà to whenue dotẹnmẹ lọ hundote na yé? Basi zẹẹmẹ.

⁷ Devi owhe kanweko tintan whenu tọn lẹ yí dotẹnmẹ hundote lẹpo zan nado hẹn wẹndagbe lọ gbayipe. Taidi apajlẹ, whenue apọsteli Paulu mọnukunnujẹemẹ dọ ohọ̀n daho de yin hunhundonuvo na emi to Efesu, e yí dotẹnmẹ hundote enẹ zan nado dọyẹwheho bosọ hẹn gbẹtọ lẹ zun devi to tòdaho enẹ mẹ.—1 Kọl. 16:8, 9.

⁸ Dotẹnmẹ devo sọ hundote na Paulu po Klistiani devo lẹ po to whenue whẹho adàgbigbo tọn yin dididẹ to owhe 49 W.M. (Owalọ 15:23-29) To whenue gbèta lọ ko yin hinhẹn zun yinyọnẹn na agun lẹ godo, devi lẹ dovivẹnu susu nado lá “wẹndagbe ohó Jehovah tọn.” (Owalọ 15:30-35) Etẹwẹ yin kọdetọn lọ? Biblu dọ dọ “agun lẹ to yinyin hinhẹn lodo zọnmii bo to jijideji to sọha mẹ egbesọegbesọ.”—Owalọ 16:4, 5.

9. Etẹwẹ yin ninọmẹ otò susu tọn to egbehe, podọ kanbiọ tẹwẹ mí sọgan kanse míde?

⁹ To otò susu lẹ mẹ, mí nọ penugo nado dọyẹwheho matin tukla. Be otò he mẹ mẹdekannujẹ sinsẹ̀n-bibasi tọn tin te de mẹ wẹ a te ya? Eyin mọwẹ, kanse dewe dọ, ‘Nawẹ n’to mẹdekannujẹ ehe yizan gbọn?’ To azán godo tọn ayidego tọn ehelẹ mẹ, titobasinanu Jehovah tọn to anadena azọ́n yẹwhehodidọ po mẹpinplọn po tọn daho hugan lọ he nkọ ma ko yin wiwà pọ́n to aihọn lọ mẹ. (Malku 13:10) Dotẹnmẹ susu wẹ nọ hundote na omẹ Jehovah tọn lẹ.

10. Etẹwẹ 2 Timoti 4:2 dotuhomẹna mí nado wà?

¹⁰ Nawẹ a sọgan yí ojlẹ jijọho tọn de zan ganji gbọn? (Hia 2 Timoti 4:2) Naegbọn a ma na lẹnnupọndo ninọmẹ towe ji bo pọ́n eyin hiẹ kavi hagbẹ whẹndo tọn towe de sọgan wà susu dogọ to azọ́n yẹwhehodidọ tọn lọ mẹ, vlavo bo tlẹ sẹ̀n taidi gbehosọnalitọ? E ma yin ojlẹ lọ die nado bẹ adọkun po nutindo agbasa tọn lẹ po pli—yèdọ nuhe ma na lùn nukunbibia daho lọ tọ́n po mí po lẹ.—Howh. 11:4; Mat. 6:31-33; 1 Joh. 2:15-17.

11. Etẹwẹ mẹdelẹ ko wà nado hẹn wẹndagbe lọ jẹ gbẹtọ susu dè dile e sọgan yọnbasi do?

¹¹ Wẹnlatọ susu wẹ ko plọn ogbè yọyọ de nado sọgan yí i do dọyẹwheho bosọ plọnmẹ. Titobasinanu Jiwheyẹwhe tọn ko wleawuna azọ́nwanu sinai do Biblu ji lẹ do ogbè he sọha yetọn fọ́n bo to jijideji lẹ mẹ nado gọalọna yé. Di apajlẹ, to 2010 owe mítọn lẹ tin-to-aimẹ to nudi ogbè 500 mẹ. To egbehe, sọha enẹ ko jideji bo ko yì 1 000 linlán!

12. Nawẹ gbẹtọ lẹ nọ mọaleyi gbọn eyin yé sè owẹ̀n Ahọluduta lọ tọn to anọ́nù-gbè yetọn mẹ? Na apajlẹ de.

¹² Nawẹ e nọ ṣí na mẹlẹ eyin yé sè nugbo he tin to Ohó Jiwheyẹwhe tọn mẹ lọ to anọ́nù-gbè yetọn mẹ? Lẹnnupọndo numimọ mẹmẹyọnnu de tọn ji he duvivi plidopọ daho de tọn to Memphis, Tennessee to États-Unis. Plidopọ lọ yin bibasi to Kinyarwanda-gbè mẹ, yèdọ ogbè de he nọ yin dido titengbe to Rwanda, Congo (Kinshasa), po Ouganda po. To plidopọ  lọ godo, mẹmẹyọnnu he nọ do Kinyarwanda-gbè lọ dọ dọ: “Whla tintan die he n’penugo nado mọnukunnujẹ tito gbigbọmẹ tọn de mẹ to gigọ́ mẹ sọn whenue gbọ́n n’sẹtẹn wá États-Unis to owhe 17 die.” Na nugbo tọn, tito-to-whinnu lọ he mẹmẹyọnnu ehe hodo to anọ́nù-gbè etọn mẹ yinuwadeji sisosiso. Eyin ninọmẹ towe na dotẹnmẹ etọn, be a sọgan plọn ogbè devo nado gọalọna mẹdelẹ to aigba-denamẹ towe ji ya? Be ehe ma na fọnjlodotena mẹdelẹ to aigba-denamẹ agun towe tọn ji, titengbe eyin ogbè devo wẹ yé nọ do hugan wá? Vivẹnudido towe lẹ ma na yin to ovọ́ mẹ.

13. Nawẹ mẹmẹsunnu mítọn Russie tọn lẹ yí ojlẹ jijọho tọn de zan gbọn?

¹³ E ma yin mẹmẹsunnu lẹpo wẹ tindo mẹdekannujẹ nado dọyẹwheho to gbangba. To ojlẹ delẹ mẹ, alọhẹndotenamẹ aṣẹpatọ lẹ tọn ko hẹn ẹn vẹawuna mí taun nado hẹn lizọnyizọn mítọn di. Di apajlẹ, lẹnnupọndo mẹmẹsunnu mítọn he to Russie lẹ ji. To whenue yé ko nọ homẹkẹn glọ na owhe susu lẹ godo, yé yin alọkẹyi sọgbe hẹ osẹ́n to mars 1991. To ojlẹ enẹ mẹ, nudi wẹnlatọ Ahọluduta lọ tọn 16 000 wẹ to Russie. To owhe 20 godo, sọha enẹ jideji bo yì 160 000 linlán! E họnwun dọ mẹmẹsunnu mítọn lẹ yinuwa po nuyọnẹn po to whenue dotẹnmẹ lọ hundote na yé nado dọyẹwheho po awuvivo po. Ojlẹ jijọho tọn enẹ ma dẹn-to-aimẹ. Ṣigba, dile etlẹ yindọ ninọmẹ lẹ diọ, enẹ ma dekanpona zohunhun yetọn nado nọgodona sinsẹ̀n-bibasi wiwe-ṣeke. Yé zindonukọn nado to nuhe go yé pé lẹpo wà nado sẹ̀n Jehovah.

14, 15. Nawẹ Jehovah yí huhlọn etọn zan nado nọgodona Asa gbọn?

¹⁴ To ojlẹ Asa tọn mẹ, ojlẹ jijọho tọn lọ wá wá vivọnu. Awhànpa huhlọnnọ de he  bẹ awhànfuntọ livi dopo hẹn wá sọn Etiopia. Awhàngán yetọn Zela kudeji dọ emilẹ po awhànpa emitọn po na gbawhàn Juda tọn. Amọ́, Ahọlu Asa ma dejido sọha awhànfuntọ etọn lẹ tọn go, ṣigba do Jiwheyẹwhe etọn Jehovah go. Asa hodẹ̀ dọmọ: “Gọalọna mí, Jehovah Jiwheyẹwhe mítọn E, na hiẹ go wẹ mí ganjẹ, podọ oyín towe mẹ wẹ mí tọ́navùn gbẹtọgun ehe te.”—2 Otàn. 14:11.

¹⁵ Dile etlẹ yindọ sọha awhànfuntọ Etiopianu lẹ tọn diblayi sọha awhànpa Asa tọn donù awe, ewọ yọnẹn dọ Jehovah tindo huhlọn po nugopipe lọ po nado yinuwado omẹ Etọn lẹ tamẹ. Podọ Jehovah ma dowinyan ẹn; na Etiopianu lẹ wá ṣíawhàn po winyan po gọ̀nti.—2 Otàn. 14:8-13.

16. Nawẹ mí wagbọn do yọnẹn dọ ojlẹ jijọho tọn lọ na wá vivọnu?

¹⁶ Dile etlẹ yindọ mí ma yọ́n nuhe sọgodo bẹhẹn na dopodopo mítọn to gigọ́ mẹ, mí mọnukunnujẹemẹ ganji dọ ojlẹ jijọho tọn depope he omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ to vivi etọn dù na yin ojlẹ gli tọn. Na nugbo tọn, Jesu dọ dọdai dọ to azán godo tọn lẹ mẹ, “akọta lẹpo na gbẹwanna” devi emitọn lẹ. (Mat. 24:9) Mọdopolọ, apọsteli Paulu dọ dọ “mẹhe to jijlo nado nọgbẹ̀ po mẹdezejo na Jiwheyẹwhe po to kọndopọ mẹ hẹ Klisti Jesu lẹpo na yin homẹkẹndo ga.” (2 Tim. 3:12) Satani to “homẹgble daho” de ji, podọ eyin mí lẹndọ mí ma na sè họ̀họ̀ etọn to aliho de kavi devo mẹ, be mí klọ míde.—Osọ. 12:12.

17. Aliho tẹlẹ mẹ wẹ yise mítọn sọgan yin whiwhlepọn te?

¹⁷ To sọgodo he to yakẹ de, mímẹpo wẹ na pehẹ nuhe na ze yise mítọn do whlepọn mẹ lẹ. To madẹnmẹ, aihọn lọ na jugbọn “nukunbibia daho de [mẹ] ehe nkọ ma ko jọ pọ́n sọn bẹjẹeji aihọn tọn gbọ́n kakajẹ din.” (Mat. 24:21) To ojlẹ enẹ mẹ, hagbẹ whẹndo tọn lẹ sọgan diọnukunsọ mí bọ azọ́n mítọn gán yin alọhẹndotena. (Mat. 10:35, 36) Taidi Asa, be hiẹ lọsu na ganjẹ Jehovah go nado mọ alọgọ po hihọ́ po yí ya?

18. Sọgbe hẹ Heblu lẹ 10:38, 39, etẹwẹ na gọalọna mí nado wleawudai na ojlẹ he mẹ jijọho ma na tin te?

¹⁸ Jehovah ko to awuwlena mí to gbigbọ-liho na nuhe to nukọn ja lẹ. Ewọ to anadena “afanumẹ nugbonọ podọ nuyọnẹntọ lọ” nado na mí “núdùdù” gbigbọmẹ tọn dojó “to ojlẹ sisọ mẹ,” ehe na gọalọna mí nado nọtegli  to sinsẹ̀n-bibasi mítọn mẹ. (Mat. 24:45) Ṣigba, mí dona yí adà mítọn wà bo wleawuna yise mawhango to Jehovah mẹ.—Hia Heblu lẹ 10:38, 39.

19, 20. Sọgbe hẹ nuhe 1 Otànnugbo lẹ 28:9 dọ, kanbiọ tẹlẹ wẹ mí dona kanse míde, podọ etẹwutu?

¹⁹ Taidi Ahọlu Asa, mí dona “dín Jehovah.” (2 Otàn. 14:4; 15:1, 2) Mí nọ jẹ Jehovah dín ji to whenue mí wá yọ́n ewọ bosọ yí baptẹm. Mí nọ yí dotẹnmẹ he hundote na mí lẹpo zan nado hẹn owanyi mítọn na Jehovah lodo. Nado gbeje lehe mí to ehe wà do pọ́n, mí sọgan kanse míde dọ, ‘Be n’nọ yì opli agun tọn lẹ to gbesisọ mẹ ya?’ To whenue mí yì opli agun tọn he titobasinanu Jehovah tọn wleawuna lẹ, mí nọ duvivi kọfanamẹ gbigbọmẹ tọn nujọnu tọn po gbẹdido mẹjlọdote tọn de po tọn. (Mat. 11:28) Mí sọgan sọ kanse míde dọ, ‘Be n’tindo aṣa nupinplọn tọn dagbe de ya?’ Eyin a gbẹ́ pò topọ hẹ whẹndo towe, be a nọ mọ whenu na sinsẹ̀n-bibasi whẹndo tọn to osẹ dopodopo mẹ ya? Kavi eyin a ko jẹ ovò, be a gbẹ́ nọ de whenu dovo nado plọnnu dile a nọ wà do to whenue a gbẹ́ topọ hẹ whẹndo towe ya? Humọ, be a nọ tindo mahẹ gigọ́ to azọ́n yẹwhehodidọ po mẹhẹnzun devi po tọn lọ mẹ dile e yọnbasi do ya?

²⁰ Naegbọn mí dona nọ kàn kanbiọ enẹlẹ sè? Biblu dọ dọ Jehovah nọ gbeje linlẹn po nuhe to ahun mítọn mẹ lẹ po pọ́n, enẹwutu mílọsu dona nọ wà nudopolọ. (Hia 1 Otànnugbo lẹ 28:9.) Eyin mí mọdọ e biọ dọ mí ni diọ yanwle, pọndohlan po linlẹn mítọn delẹ po, mí dona biọ alọgọ Jehovah tọn nado basi diọdo enẹlẹ. Din wẹ ojlẹ lọ nado wleawudaina míde na whlepọn he to nukọn ja lẹ. Ma dike nudepope ni glọnalina we nado yí ojlẹ jijọho tọn de zan po nuyọnẹn po blo!