1. To egbehe, naegbọn e ma paṣa mí dọ mẹsusu nọ mọdọ emi ma gán dejido mẹdepope go?

 TO AIHỌN Satani tọn mẹ, mẹlẹ ma nọ yọ́n mẹhe go yé gán dejido. Nuyiwa ajọwatọ lẹ, tonudọtọ lẹ po nukọntọ sinsẹ̀n tọn lẹ po tọn ko hẹn yé jẹflumẹ whlasusu. Mẹsusu sọ nọ do numọtolanmẹ dopolọ gando họntọn lẹ, kọmẹnu lẹ podọ etlẹ yin hagbẹ whẹndo tọn lẹ go. Ehe ma dona paṣa mí. Biblu ko dọ jẹnukọn dọmọ: “To azán godo tọn lẹ mẹ . . . , gbẹtọ lẹ na yin . . . nugbomadọtọ, . . . mẹhẹngbletọ, . . . mẹdehiatọ.” To hogbe devo mẹ, gbẹtọ lẹ na nọ yinuwa di yẹwhe titonu ehe tọn, yèdọ mẹhe go yè ma gán dejido paali.—2 Tim. 3:1-4; 2 Kọl. 4:4.

2. (a) Mẹnu lẹ podọ etẹ go wẹ mí gán nọ dejido mlẹnmlẹn? (b) Etẹwẹ mẹdelẹ gán nọ kanse yede?

² Amọ́ taidi Klistiani lẹ, mí yọnẹn dọ mí gán dejido Jehovah go mlẹnmlẹn. (Jel. 17:7, 8) Mí kudeji dọ Jehovah yiwanna mí, podọ ewọ “ma na gbẹ́” họntọn etọn lẹ “dai gbede.” (Salm. 9:10) Mí gán sọ dejido Klisti Jesu go na e ze ogbẹ̀ etọn jo do ota mítọn mẹ wutu. (1 Pita 3:18) Podọ sọn numimọ mẹdetiti tọn mítọn lẹ mẹ, mí ko plọn dọ Biblu nọ na anademẹ dejidego lẹ. (2 Tim. 3:16, 17) Mí kudeji dọ mí gán dejido Jehovah, Jesu po Biblu po go. Amọ́ mẹdelẹ gán nọ kanse eyin yé gán nọ dejido mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu lẹ po go to agun mẹ to whepoponu. Eyin gblọndo lọ yin mọwẹ, naegbọn mí gán dejido yé go?

3. Lẹblanulọkẹyi jiawu tẹwẹ mí tindo? (Malku 10:29, 30)

³ Jehovah ko de mí nado yin apadewhe whẹndo lẹdo aihọn pé he bẹ sinsẹ̀n-basitọ etọn lẹ hẹn tọn. Lẹblanulọkẹyi daho he nọ dekọtọn do dona susu lẹ mẹ de wẹ ehe yin! (Hia Malku 10:29, 30.) Lẹdo aihọn pé, mí tindo mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu lẹ po he yiwanna Jehovah taidi míwlẹ bosọ nọ wà nuhe go yé pé lẹpo nado nọgbẹ̀ sọgbe hẹ nujinọtedo etọn lẹ. Ogbè, aṣa gọna aliho  nusisọ́ tọn mítọn gán gbọnvona yetọn, amọ́ mí nọ yiwanna yé etlẹ yin to whenue mí dukosọ hẹ míde whla tintan. Na taun tọn, mí nọ yiwanna nado nọpọ hẹ yé nado pà Otọ́ owanyinọ olọn mẹ tọn mítọn bosọ basi sinsẹ̀n hlan ẹn.—Salm. 133:1.

4. Naegbọn mí do hudo mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu mítọn lẹ po tọn?

⁴ Hugan gbede pọ́n, mí dona gbọṣi kọndopọ mẹ hẹ mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu mítọn lẹ po. To whedelẹnu, yé nọ gọalọna mí nado hẹn agbàn mítọn lẹ. (Lom. 15:1; Gal. 6:2) Yé sọ nọ na mí tuli nado hẹn zohunhun mítọn go to sinsẹ̀nzọn Jehovah tọn mẹ, podọ nado hẹn gbigbọnọ-yinyin mítọn go zọnmii. (1 Tẹs. 5:11; Heb. 10:23-25) Lẹnnupọndo lehe e na ko ṣí na mí ji eyin mí ma tindo hihọ́-basinamẹ agun lọ tọn he nọ gọalọna mí nado nọtegli pannukọn kẹntọ mítọn lẹ, yèdọ Satani Lẹgba po aihọn ylankan etọn po. To madẹnmẹ, Satani po mẹhe to anademẹ etọn glọ lẹ po na yangbé devizọnwatọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ tọn. Yí nukun homẹ tọn do pọ́n lehe mí na yọ́n pinpẹn etọn do sọ nado mọ mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu mítọn lẹ po to adà mítọn mẹ!

5. Naegbọn mẹdelẹ gán nọ whleawu nado dejido mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu yetọn lẹ po go?

⁵ Amọ́, e gán nọ vẹawuna mẹdelẹ nado dejido mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu yetọn lẹ po go, vlavo na yisenọ hatọ de ko de aṣlihó yetọn de gbà kavi ko gboawupo nado de opà de wutu. Kavi vlavo na mẹde to agun lọ mẹ dọ kavi wà nude he gbleawuna yé sinsinyẹn wutu. Numimọ mọnkọ lẹ gán zọ́n bọ e na vẹawuna yé nado dejido mẹdevo lẹ go. To whelọnu lo, etẹwẹ gán gọalọna mí nado wleawuna jidide do yisenọ hatọ mítọn lẹ go?

6. Nawẹ owanyi gán gọalọna mí nado wleawuna jidedomẹgo gbọn? (1 Kọlintinu lẹ 13:4-8)

⁶ Owanyi ji wẹ jidedomẹgo nọ sinai do. 1 Kọlintinu lẹ weta 13tọ basi zẹẹmẹ adà owanyi tọn  susu tọn he gán gọalọna mí nado wleawuna jidide do mẹdevo lẹ go kavi nado vọ́ jidedo yé go whladopo dogọ. (Hia 1 Kọlintinu lẹ 13:4-8.) Di apajlẹ, wefọ 4tọ dọ dọ “owanyi nọ fahomẹ bo nọ yin homẹdagbenọ.” Jehovah nọ fahomẹ hẹ mí etlẹ yin whenue mí waylando do e. Enẹwutu, mí dona nọ fahomẹ hẹ mẹmẹsunnu mítọn lẹ eyin yé dọ kavi wà nude he gblehomẹna mí kavi gbleawuna mí. Wefọ 5tọ yidogọ dọmọ: “[Owanyi] ma nọ gblehomẹ aplà. E ma nọ basi kandai nuṣiwa tọn.” Mí ma na jlo nado “nọ basi kandai nuṣiwa tọn,” enẹ wẹ nado nọ hẹn nuhe mẹmẹsunnu mítọn lẹ wà bọ e vẹna mí lẹ do ayiha mẹ, nado wá yí do dọho kavi yí do yinuwa to godo mẹ. Yẹwhehodọtọ 7:9 dọ dọ mí ma dona nọ “yawu nado gblehomẹ.” Lehe e pọnte hugan do sọ nado nọ yí nuhe to Efesunu lẹ 4:26 mẹ do yizan mẹ he dọmọ: “Mì dike owhè yihọ to whenue mì gbẹ́ pò to homẹgble ji blo”!

7. Nawẹ nunọwhinnusẹ́n he to Matiu 7:1-5 mẹ lẹ gọalọna mí nado wleawuna jidedomẹgo gbọn?

⁷ Nudevo he na gọalọna mí nado wleawuna jidide do mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu mítọn lẹ po go wẹ nado nọ pọ́n yé dile Jehovah nọ wà do. Jiwheyẹwhe yiwanna yé bo ma nọ to nuṣiwa yetọn lẹ ṣọ́. Mílọsu dona nọ wà nudopolọ. (Salm. 130:3) Kakati nado nọ ze ayiha do nuṣiwa yetọn lẹ ji, mí dona nọ dovivẹnu nado doayi jẹhẹnu yetọn lẹ go bo nọ lẹnnupọndo nugopipe yetọn nado wà dagbe ji. (Hia Matiu 7:1-5.) Mí ma nọ vẹnudo yé, na owanyi “nọ yí nulẹpo sè” wutu. (1 Kọl. 13:7) Ehe ma zẹẹmẹdo dọ Jehovah nọ donukun dọ mí ni dejido mẹdevo lẹ go domọ poun; kakatimọ, e nọ donukun dọ mí ni dejido yé go na yé do yede hia taidi mẹhe go yè gán dejido wutu. *

8. Nawẹ a gán wleawuna jidide do mẹmẹsunnu towe lẹ go gbọn?

⁸ Dile e nọ yindo to whẹho sisi tọn mẹ, yè nọ jẹna jidedomẹgo wẹ, podọ ehe nọ yí whenu. Nawẹ a gán wleawuna jidide do mẹmẹsunnu towe lẹ go gbọn? Plọn nado yọ́n yé ganji. Nọ dọho hẹ yé to opli agun tọn lẹ ji. Nọ basi tito nado wazọ́n dopọ hẹ yé to lizọnyizọn lọ mẹ. Nọ fahomẹ hẹ yé bo nọ na yé dotẹnmẹ nado dohia dọ yè gán dejido yé go. To bẹjẹeji, a gán nọma nọ dọ whẹho mẹdetiti tọn towe lẹpo na mẹhe a ṣẹṣẹ jẹ yinyọnẹn ji de. Dile haṣinṣan mìtọn to sinsinyẹn deji, a gán voawu dogọ nado nọ dọ numọtolanmẹ towe lẹ na ẹn. (Luku 16:10) Amọ́ etẹwẹ a na wà eyin mẹmẹsunnu de yinuwa to aliho de mẹ he dohia dọ a ma gán dejidego? Agbọ́ etọn ni ma yawu pé we blo. Kakatimọ, na whenu whẹho lọ. Podọ, a dike nuyiwa mẹdelẹ tọn ni hẹn we gbọjọ ma nado nọ dejido mẹmẹsunnu towe lẹ go blo. To adà ehe mẹ, mí na gbadopọnna apajlẹ devizọnwatọ nugbonọ Jehovah tọn delẹ tọn he gbẹ́ nọ dejido mẹdevo lẹ go, mahopọnna dọ mẹdelẹ hẹn yé jẹflumẹ.

9. (a) Nawẹ Hanna hẹn jidide etọn to tito Jehovah tọn lẹ mẹ go gbọn mahopọnna nuṣiwa afọzedaitọ Jehovah tọn delẹ tọn? (b) Etẹwẹ apajlẹ Hanna tọn plọn we na nuhe dù jidide do tito Jehovah tọn lẹ go? (Pọ́n yẹdide lọ.)

⁹ Be nuyiwa mẹmẹsunnu he to otẹn azọngban tọn mẹ de tọn ko hẹn we jẹflumẹ pọ́n wẹ ya? Eyin mọ wẹ, a gán mọaleyi eyin a gbadopọnna apajlẹ Hanna tọn. To ojlẹ enẹ mẹ, Yẹwhenọ Daho Eli wẹ nọ nọ̀ nukọnna sinsẹ̀n-bibasi Jehovah tọn to Islaeli. Amọ́, whẹndo etọn ma yin apajlẹ dagbe de. Visunnu etọn lẹ he nọ sẹ̀n taidi yẹwhenọ lẹ nọ doalọ to walọyizan mawé he huwinyan lẹ mẹ whẹwhẹ; amọ́ otọ́ yetọn ma wà nukaka de nado domẹplọnlọ yé go. Jehovah ma de Eli sẹ̀ sọn otẹn yẹwhenọ daho tọn mẹ to afọdopolọji. Etomọṣo, Hanna ma  gbẹ́ nado nọgodona tito Jiwheyẹwhe tọn, bo doalọtena sinsẹ̀n-bibasi to gohọtúntún mẹ dile e na dẹnsọ bọ Eli gbẹ́ yin yẹwhenọ daho. Whenue Eli mọ Hanna to dẹ̀ho po flumẹjijẹ daho de po, e gbọn nuṣiwa dali wá tadona kọ̀n dọ ahàn wẹ e nùmú. E ma dindona whẹho lọ ganji bo ka mọhodọdo yọnnu he ko jẹflumẹ taun ehe go. (1 Sam. 1:12-16) Etomọṣo, Hanna dopà dọ eyin emi ji visunnu de, emi na ze e wá gohọtúntún mẹ bọ e na sẹ̀n to finẹ, yèdọ fihe e na nọ nukunpedomẹgo Eli tọn glọ te. (1 Sam. 1:11) Be whẹho he gando visunnu Eli tọn go lẹ dona yin nukunpedego wẹ ya? Mọwẹ, podọ Jehovah yinuwa to ojlẹ sisọ mẹ. (1 Sam. 4:17) To ojlẹ lọ mẹ, Jiwheyẹwhe suahọ Hanna bo na ẹn visunnu de he nọ yin Samuẹli.—1 Sam. 1:17-20.

10. Nawẹ Ahọlu Davidi hẹn jidide etọn to mẹdevo lẹ mẹ go gbọn mahopọnna numimọ ylankan he e do?

¹⁰ Be a ko do numọtolanmẹ lọ pọ́n dọ họntọn vivẹ́ de zan we ya? Eyin enẹ ko jọ do go we pọ́n, lẹnnupọndo apajlẹ Ahọlu Davidi tọn ji. Dopo to họntọn etọn lẹ mẹ wẹ dawe de he nọ yin Ahitofẹli. Amọ́ whenue visunnu Davidi tọn Absalọmi tẹnpọn nado hò gánzinpo yí sọn otọ́ etọn si, Ahitofẹli hopódona Absalọmi to atẹṣiṣi lọ mẹ. Lehe e na ko gbleawuna Davidi taun do sọ nado ba godonọnamẹ visunnu etọn po dawe de he e nọ pọnhlan di họntọn etọn po tọn pò! Amọ́ Davidi ma dike nuyiwa pàdudu tọn ehe ni hẹnalọdotena ẹn nado nọ dejido mẹdevo lẹ go. E zindonukọn nado dejido họntọn nugbonọ devo go taidi Huṣai, he gbẹ́ nado doalọ to atẹṣiṣi lọ mẹ. Davidi ma ṣinuwa nado dejido Huṣai go. Huṣai do ede hia taidi họntọn dagbe de bo tlẹ ze ogbẹ̀ etọn do owù mẹ nado gọalọna Davidi.—2 Sam. 17:1-16.

11. Aliho tẹ mẹ wẹ devizọnwatọ Nabali tọn de do jidedomẹgo hia te?

¹¹ Sọ lẹnnupọndo apajlẹ devizọnwatọ Nabali tọn de tọn ji. Davidi po sunnu etọn lẹ po gbọn homẹdagbe dali basi hihọ́na devizọnwatọ dawe Islaelivi de he nọ yin Nabali tọn lẹ. To nukọn mẹ, Davidi biọ to dawe adọkunnọ lọ Nabali si nado na núdùdù sunnu emitọn lẹ, yèdọ nudepope he alọ etọn plá. Whenue Nabali gbẹ́ obiọ he to jlẹkaji ehe, homẹgble Davidi sọmọ bọ e basi dide nado hù sunnu depope he to whédo Nabali tọn mẹ. Devizọnwatọ de dọho gando ninọmẹ lọ go na asi Nabali tọn he nọ yin Abigaili. Taidi hagbẹ whédo lọ tọn de, e yọnẹn dọ ogbẹ̀ emitọn to alọ Abigaili tọn mẹ. Kakati nado họ̀n, e deji dọ Abigaili na penugo nado jla  ninọmẹ lọ do. E gán ko do nujikudo mọnkọ na e yọnẹn dọ yọnnu zinzintọ de wẹ Abigaili yin. Nuhe jọ bọdego dohia dọ owhẹ̀ etọn whẹ́n nado tindo nujikudo enẹ. Abigaili yinuwa po adọgbigbo po bo diọlinlẹnna Davidi ma nado wà nuhe lẹn e te. (1 Sam. 25:2-35) E deji dọ Davidi na yinuwa po lẹnpọn dagbe po.

12. Nawẹ Jesu dohia dọ emi dejido devi emitọn lẹ go mahopọnna awugbopo yetọn lẹ gbọn?

¹² Jesu dejido devi etọn lẹ go mahopọnna awugbopo yetọn lẹ. (Joh. 15:15, 16) Whenue Jakọbu po Johanu po biọ to Jesu si nado na yé otẹn nukundeji de to Ahọluduta lọ mẹ, Jesu ma tindo ayihaawe gando mẹwhinwhàn he wutu yé do to Jehovah sẹ̀n go kavi gbẹ́ dọ yé ma nasọ yin apọsteli lẹ ba. (Malku 10:35-40) To nukọn mẹ, devi Jesu tọn lẹpo gbẹ́ ẹ dai to ozán he mẹ e yin wiwle te. (Mat. 26:56) Amọ́ Jesu gbẹ́ dejido yé go. E yọ́n awugbopo yetọn lẹ ganji; ṣogan “e yiwanna yé jẹ opodo.” (Joh. 13:1) Jesu he yin finfọnsọnku lọ tlẹ ze azọngban pinpẹn de do alọmẹ na apọsteli nugbonọ 11 etọn lẹ, enẹ wẹ nado deanana azọ́n mẹhẹnzun devi tọn lọ bosọ penukundo lẹngbọ vivẹ́ etọn lẹ go. (Mat. 28:19, 20; Joh. 21:15-17) Owhẹ̀ etọn whẹ́n nado dejido sunnu mapenọ ehelẹ go. Yemẹpo wẹ sẹ̀n po nugbonọ-yinyin po kakajẹ vivọnu gbẹzan aigba ji tọn yetọn tọn. E họnwun dọ Hanna, Davidi, devizọnwatọ Nabali tọn, Abigaili po Jesu po ze apajlẹ dagbe dai na nuhe dù jidide do gbẹtọvi mapenọ lẹ go.

13. Etẹwẹ gán hẹn ẹn vẹawuna mí nado nọ dejido mẹdevo lẹ go?

¹³ Be a ko dọ aṣlihó de na mẹmẹsunnu de pọ́n bo wá sè to godo mẹ dọ e dọ ẹ na mẹdevo ya? Enẹ gán vẹna we taun. To gbèdopo, mẹmẹyọnnu de dọho gando whẹho mẹdetiti tọn de go na mẹho agun tọn de. To wunkẹngbe, mẹho agun tọn lọ sin asi ylọ mẹmẹyọnnu lọ nado na ẹn tuli, matin ayihaawe na e yọ́n aṣlihó he yin didọna mẹho agun tọn lọ wutu. E sọgbe dọ ehe ni yinuwado jidide mẹmẹyọnnu lọ tọn do mẹho agun tọn lọ go ji. Amọ́ mẹmẹyọnnu lọ wà dagbe nado dín alọgọ. E dọnsẹpọ mẹho agun tọn devo, podọ ewọ gọalọna ẹn nado vọ́ hẹn jidide etọn to mẹho agun tọn lẹ mẹ lodo.

14. Etẹwẹ gọalọna mẹmẹsunnu de nado wleawuna jidide whladopo dogọ?

¹⁴ Na ojlẹ dindẹn, mẹmẹsunnu de tindo gbemanọpọ hẹ mẹho agun tọn awe delẹ he e mọdọ emi ma gán dejido yé go. Amọ́, e jẹ nulẹnpọn do nude he mẹmẹsunnu he e nọ na sisi taun de dọ ji, yèdọ onú kleun de he ka dohuhlọn, enẹ wẹ: “Satani wẹ yin kẹntọ lọ, e ma yin mẹmẹsunnu mítọn lẹ.” Mẹmẹsunnu lọ hodẹ̀ bo lẹnnupọndo hodidọ sisosiso enẹ ji, podọ to godo mẹ e penugo bo basi jijọho hẹ mẹho agun tọn awe lọ lẹ.

15. Naegbọn awuwiwlena jidide whladopo dogọ gán yí whenu? Na apajlẹ de.

¹⁵ Be a ko hẹn lẹblanulọkẹyi de bu pọ́n wẹ ya? Numimọ enẹ gán ko hẹn awufiẹsa wá na we taun. Grete po onọ̀ etọn po yin Kunnudetọ nugbonọ lẹ to Allemagne Nazi to owhe 1930 lẹ gblamẹ whenue azọ́n mítọn yin alọhẹndotena. Grete yiwanna lẹblanulọkẹyi lọ nado nọ basi vọ́kan Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ lọ Tọn lẹ tọn na yisenọ hatọ etọn lẹ. Amọ́ whenue mẹmẹsunnu lẹ sè dọ otọ́ etọn jẹagọdo nugbo lọ, yé yí lẹblanulọkẹyi enẹ sọn e si na yé to budi dọ otọ́ etọn na de agun lọ gbà na nukundiọsọmẹtọ lẹ wutu. Amọ́ whlepọn Grete tọn lẹ ma vọ̀ do finẹ. To Wẹkẹ-Whàn awetọ bleblu whenu, mẹmẹsunnu lẹ ma dejido Grete po onọ̀ etọn po go, ehe zọ́n bọ yé ma nọ na yé vọ́kan linlinwe lẹ tọn bo masọ nọ dọho hẹ yé eyin yé dukosọna yé to aliji. E vẹawu taun! Awugble lọ sinyẹn taun, podọ Grete dọ dọ e yí whenu susu to emi si nado jona mẹmẹsunnu lọ lẹ bosọ vọ́ jidedo yé go whladopo dogọ. Amọ́ to nukọn mẹ, e kẹalọyi dọ Jehovah  dona ko jona yé, enẹwutu emilọsu dona wà nudopolọ. *

16. Naegbọn mí dona duto nudepope he nọ glọnalina mí nado wleawuna jidedomẹgo ji?

¹⁶ Eyin a ko tindo numimọ mẹhẹngbọjọ tọn mọnkọ pọ́n, dovivẹnu nado wleawuna jidide towe whladopo dogọ. E gán yí whenu to asi we, amọ́ vivẹnudido towe lẹ ma na yin to ovọ́ mẹ. Di apajlẹ, eyin mí ko dù núdùdù he yin hinhẹnflu de pọ́n, mí gán to aṣeji dogọ gando nuhe mí nọ dù lẹ go. Amọ́, núdùdù gbigble dopo poun dùdù ma na zọ́n bọ mí ma nasọ dùnú ba. Mọdopolọ, mí ma dona dike bọ numimọ ylankan dopo poun ni zọ́n bọ jidide mítọn to mẹmẹsunnu gọna mẹmẹyọnnu mítọn lẹpo mẹ ni depò, yèdọ mẹhe mí yọnẹn dọ yé yin jiji taidi mapenọ lẹ. Eyin mí wleawuna jidide mítọn whladopo dogọ, mí na do ayajẹ bo nasọ penugo dogọ nado nọ ze ayiha do nuhe mí gán wà nado yidogọna jidedomẹgo to agun mítọn mẹ ji.

17. Naegbọn jidedomẹgo do yin nujọnu sọmọ, podọ etẹ ji wẹ mí na dọhodo to hosọ he bọdego mẹ?

¹⁷ Jidedomẹgo ma sù to aihọn Satani tọn mẹ, amọ́ jidedomẹgo he nọ sinai do owanyi ji gbayipe to pipli mẹmẹsunnu lẹ tọn lẹdo aihọn pé tọn mítọn mẹ. Jidedomẹgo mọnkọ nọ yidogọna ayajẹ po pọninọ mítọn po todin podọ e na yin hihọ́ de na mí dile mí pannukọn ojlẹ awusinyẹn tọn he to nukọn ja lẹ. Etẹwẹ a na wà eyin mẹde ko hẹn we jẹflumẹ pọ́n bọ a masọ dejidego ba? Tẹnpọn nado pọ́n whẹho lọ lẹ hlan dile Jehovah nọ wà do, yí nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn lẹ do yizan mẹ, wleawuna owanyi sisosiso na mẹmẹsunnu towe lẹ bosọ plọnnu sọn apajlẹ Biblu tọn lẹ mẹ. Mí gán duto numọtolanmẹ awugble tọn lẹ ji bo wleawuna jidide do mẹdevo lẹ go whladopo dogọ. Dile mí to mọwà, mí na duvivi dona mayọnjlẹ de tọn, enẹ wẹ nado tindo họntọn madosọha ‘he nọ sẹpọ yede pẹkipẹki hú nọvisunnu’ lẹ. (Howh. 18:24) Amọ́, e ma ko pé dọ mí ni nọ dejido mẹdevo lẹ go, yelọsu dona mọdọ yé gán dejido mí go ga. To hosọ he bọdego mẹ, mí na dọhodo lehe mí gán dohia dọ mí jẹna jidedomẹgo mẹmẹsunnu mítọn lẹ tọn do ji.