1. Nawẹ mí sọgan yọ́n mẹhe go yè gán dejido de gbọn?

 MẸHE go yè gán dejido de nọ dovivẹnu nado de opà etọn lẹ, bosọ nọ dọ nugbo. (Salm. 15:4) Mẹlẹ nọ yọnẹn dọ yé gán ganjẹ e go. Mí nọ jlo dọ mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu mítọn lẹ po ni nọ do numọtolanmẹ mọnkọ gando mí go. Etẹwẹ na gọalọna mí nado jẹna jidedomẹgo yetọn?

2. Nawẹ mí gán do míde hia di mẹhe go yè gán dejido gbọn?

² Mí ma gán hẹn mẹdevo lẹ po huhlọn po nado dejido mí go. Yè nọ jẹna wẹ. Mẹlẹ nọ saba yí jidedomẹgo jlẹdo akuẹ go. E nọ vẹawu taun nado mọ ẹn, amọ́ e bọawu nado hẹn ẹn bu. Ayihaawe matin dọ Jehovah jẹna jidedomẹgo mítọn. Mí ma na tindo whẹwhinwhẹ́n de gbede nado hẹn jidide mítọn bu to ewọ mẹ, na “yè sọgan dejido nuhe e nọ wà lẹpo go” wutu. (Salm. 33:4) Podọ, e nọ donukun dọ mí ni hodo apajlẹ emitọn. (Efe. 5:1) Mì gbọ mí ni gbadopọnna apajlẹ devizọnwatọ Jehovah tọn delẹ tọn he hodo apajlẹ Otọ́ olọn mẹ tọn yetọn tọn bo do yede hia di mẹhe go yè gán dejido. Mí nasọ mọ jẹhẹnu atọ́n delẹ he na gọalọna mí nado yin mẹhe go yè gán dejido.

3, 4. Nawẹ yẹwhegán Daniẹli dohia dọ emi yin gbẹtọ dejidego de gbọn, podọ kanbiọ tẹlẹ wẹ enẹ dona whàn mí nado kanse míde?

³ Yẹwhegán Daniẹli yin apajlẹ dagbe de na nuhe dù mẹhe go yè gán dejido. Dile etlẹ yindọ Babilọninu lẹ wle e yì  kanlinmọgbenu, e ma dẹn bọ e do ede hia di mẹhe go yè gán dejido. Mẹlẹ sọ dejidego dogọ whenue Jehovah gọalọna ẹn nado detana odlọ Nẹbukadnẹzali he yin ahọlu Babilọni tọn. To gbèdopo, Daniẹli dona dọna ahọlu lọ dọ Jehovah gblehomẹ do e go, yèdọ wẹndomẹ de he ahọlu de ma na ko jlo nado sè. Ehe biọ adọgbigbo, na Nẹbukadnẹzali nọ yawu gblehomẹ sinsinyẹn wutu! (Dan. 2:12; 4:20-22, 25) To owhe susu lẹ godo, Daniẹli sọ do ede hia di mẹhe go yè gán dejido whenue e detana wẹndomẹ jiawu de he sọawuhia to adó họ̀nmẹ tọn de go to Babilọni. (Dan. 5:5, 25-29) Podọ to nukọn mẹ, Daliusi Medianu lọ po ahọluzọnwatọ dide etọn lẹ po sọ doayi e go ga dọ “gbigbọ vonọtaun de tin to” Daniẹli mẹ. Yé kẹalọyi dọ Daniẹli “yin gbẹtọ dejidego de bọ vọdonanu kavi oklọ depope ma yin mimọ to ewọ mẹ.” (Dan. 6:3, 4) Mọwẹ, gandutọ kosi lẹ tlẹ doayi e go dọ yè gán dejido sinsẹ̀n-basitọ Jehovah tọn ehe go!

⁴ Po apajlẹ Daniẹli tọn po to ayiha mẹ, mí na wà dagbe nado kanse míde dọ: ‘Nukun tẹwẹ mẹhe ma yin Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ nọ yí do pọ́n mi? Be n’yin yinyọnẹn taidi mẹhe nọ hẹn azọngban etọn lẹ di bọ yè gán dejidego ya?’ Naegbọn mí dona na gblọndo kanbiọ ehelẹ tọn? Na mí nọ na pipà Jehovah whenue mí do míde hia taidi mẹhe go yè gán dejido.

5. Naegbọn Hanania do yin yinyọnẹn taidi gbẹtọ dejidego de?

⁵ To 455 J.W.M., whenue Ayimatẹn-gán Nẹhemia ko vọ́ adó Jelusalẹm tọn lẹ do godo, e dín sunnu dejidego lẹ he na penukundo tòdaho  lọ go to aliho dagbe mẹ. To omẹ ehelẹ mẹ, Nẹhemia de Hanania, yèdọ ogán Figángán lọ tọn. Biblu dọ gando Hanania go dọ e yin “sunnu dejidego de [he] nọ dibusi Jiwheyẹwhe nugbo lọ hú mẹsusu devo lẹ.” (Nẹh. 7:2) Owanyi na Jehovah gọna obu lọ ma nado hẹn homẹgble e whàn Hanania nado vánkan to azọ́ndenamẹ depope he e mọyi kọ̀n. Jẹhẹnu enẹlẹ nasọ gọalọna mílọsu nado yin gbẹtọ dejidego lẹ to sinsẹ̀nzọn mítọn na Jiwheyẹwhe mẹ.

6. Nawẹ Tikiku dohia dọ emi yin họntọn dejidego de na apọsteli Paulu gbọn?

⁶ Doayi apajlẹ Tikiku tọn go, yèdọ gbẹdohẹmẹtọ dejidego apọsteli Paulu tọn de. Whenue Paulu yin ginglọndo owhé de gbè, e dejido Tikiku go bo dọ gandego dọ e yin “lizọnyizọnwatọ nugbonọ” de. (Efe. 6:21, 22) Paulu deji dọ e na má wekanhlanmẹ lẹ na mẹmẹsunnu lẹ to Efesu po Kolosi po, podọ dọ e na na tuli yé bosọ miọnhomẹna yé. Tikiku nọ flin mí sunnu nugbonọ lẹ, yèdọ gbẹtọ dejidego he nọ penukundo nuhudo gbigbọmẹ tọn mítọn lẹ go to egbehe lẹ.—Kol. 4:7-9.

7. Etẹwẹ a gán plọn sọn mẹho po devizọnwatọ he to agun towe mẹ lẹ po dè na nuhe dù jidedomẹgo?

⁷ To egbehe, mí nọ yiwanna mẹho agun tọn po devizọnwatọ lizọnyizọnwiwa tọn dejidego mítọn lẹ po taun. Taidi Daniẹli, Hanania po Tikiku po, yé nọ ylọ azọngban yetọn lẹ dọ nujọnu. Di apajlẹ, eyin mí yì opli osẹ ṣẹnṣẹn tọn, mí ko nọ yọnẹn dọ adà tito-to-whinnu lọ tọn lẹpo ko yin didenamẹ. Podọ, lehe mẹho lẹ nọ yọ́n pinpẹn etọn do sọ whenue mẹhe yin azọ́ndena lẹ wleawu ganji bosọ ze adà yetọn lẹ donukọnnamẹ to opli lọ ji! Di apajlẹ, mí ma nọ whleawu nado ylọ Biblu plọntọ mítọn lẹ wá opli sẹfifo tọn, na mí to nuhà dọ mẹhe nọ basi tito mẹhe na na hodidọ na mẹlẹpo lẹ tọn na wọnji nado wàmọ wutu. Podọ, mí nọ deji dọ owe he mí na do hudo etọn na lizọnyizọn lọ lẹ na tin-to-aimẹ. Mẹmẹsunnu nugbonọ enẹlẹ nọ penukundo mí go ganji, podọ mí nọ dopẹ́ etọn na Jehovah! Amọ́, aliho tẹlẹ mẹ wẹ mí gán do míde hia di mẹhe go yè gán dejido lẹ te?

8. Naegbọn mí dona nọ jlẹkaji whenue mí to ojlo dohia to mẹdevo lẹ mẹ? (Howhinwhẹn lẹ 11:13)

⁸ Mí yiwanna mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu mítọn lẹ po, podọ dagbemẹninọ yetọn nọ duahunmẹna mí. Etomọṣo, mí dona tin to jlẹkaji bo nọ na sisi whẹho mẹdetiti tọn yetọn lẹ. To agun owhe kanweko tintan whenu tọn mẹ, mẹdelẹ yin “mẹnudọtọ lẹ bo nọ dádo whẹho mẹdevo lẹ tọn mẹ bosọ nọ to ohó he yé ma dona dọ lẹ dọ.” (1 Tim. 5:13) Ayihaawe ma tin dọ mí ma jlo na hodo apajlẹ yetọn. Amọ́, mí ni dọ dọ mẹde dọ aṣlihó etọn na mí bo biọ to mí si ma nado dọ ẹ na mẹdevo. Di apajlẹ, mẹmẹyọnnu de gán dọhona mí gando nuhahun agbasalilo tọn kavi whlepọn devo delẹ he e to pipehẹ go, bo biọ to mí si ma nado dọ ẹ na mẹdepope. Mí dona yinuwa sọgbe hẹ obiọ etọn. * (Hia Howhinwhẹn lẹ 11:13.) Todin, mì gbọ mí ni dọhodo ninọmẹ devo lẹ ji he mẹ e yin nujọnu te dọ mí ni hẹn aṣlihó lẹ.

9. Nawẹ hagbẹ whẹndo tọn lẹ gán dohia dọ emi yin gbẹtọ dejidego gbọn?

⁹ To whẹndo mẹ. Hagbẹ whẹndo tọn dopodopo wẹ tindo azọngban lọ nado hẹn whẹho whẹndo lọ tọn delẹ taidi aṣlihó. Di apajlẹ, mẹmẹyọnnu de gán do jijọ de he nọ do nukiko na asu etọn. Be e na dọ ẹ na mẹdevo lẹ bo gbọnmọ dali de e pò wẹ ya? Paali! E yiwanna asi etọn, podọ e ma na jlo gbede nado wà nude he  na gbleawuna ẹn. (Efe. 5:33) Jọja aflanmẹ lẹ nọ jlo dọ yè ni nọ yinuwa hẹ yé po sisi po jẹ obá de mẹ. Mẹjitọ lẹ na wà dagbe nado flin ehe. Yé ma na dowinyan ovi yetọn lẹ gbọn nuṣiwa yetọn lẹ didọna mẹdevo lẹ dali. (Kol. 3:21) Ovi lẹ dona plọn nado nọ hẹn aṣli bo ma nọ fúnfún nudọnamẹ he gán dowinyan hagbẹ whẹndo lọ tọn he pò lẹ pé. (Deut. 5:16) Eyin hagbẹ whẹndo tọn dopodopo yí adà etọn wà nado hẹn aṣlihó whẹndo lọ tọn lẹ, kanṣiṣa whẹndo tọn nọ lodo.

10. Etẹwẹ e zẹẹmẹdo nado yin họntọn nugbo de? (Howhinwhẹn lẹ 17:17)

¹⁰ To họntọn mítọn lẹ ṣẹnṣẹn. To ojlẹ de kavi devo mẹ, susu mítọn wẹ nọ jlo na dọ homẹ na họntọn vivẹ́ de. To whedelẹnu, enẹ gán vẹawu. Mí gán nọma tindo aṣa lọ nado nọ dọ linlẹn ahun mẹ tọn mítọn he whlá lẹ na mẹdepope, podọ e gán hẹn mí jẹflumẹ taun eyin mí wá sè dọ họntọn mítọn de dọ nuhe mí dọ de na mẹdevo lẹ. To alọ devo mẹ, lehe mí nọ yọ́n pinpẹn mẹhe gán hẹn aṣlihó de tọn do sọ! Ewọ yin “họntọn nugbo” de.—Hia Howhinwhẹn lẹ 17:17.

11. (a) Nawẹ mẹho agun tọn lẹ po asi yetọn lẹ po nọ dohia dọ yé yin gbẹtọ dejidego lẹ gbọn? (b) Etẹwẹ mí gán plọn sọn mẹho agun tọn de dè he penukundo whẹho aṣli tọn de go to agun mẹ bo wá topọ hẹ whẹndo etọn to godo mẹ? (Pọ́n yẹdide lọ.)

¹¹ To agun mẹ. Mẹho agun tọn he yin yinyọnẹn nado nọ hẹn aṣlihó lẹ yin “bẹtẹn de sọn jẹhọn nù, yèdọ fiwhiwhlá de sọn yujẹhọn nù” na mẹmẹsunnu yetọn lẹ. (Isa. 32:2) Mí yọnẹn dọ mí gán voawu bo dọhona sunnu enẹlẹ, bo deji dọ nuhe mí dọna yé lẹ na yin hinhẹn di aṣli. Mí ma nọ gbidikọna yé nado dọ nuhe yé dona hẹn di aṣli lẹ na mí. Humọ, mí nọ yọ́n pinpẹn asi mẹho agun tọn lẹ tọn, na yé ma nọ tẹnpọn nado dindona aṣlihó lẹ to asu yetọn lẹ dè. Na nugbo tọn dona de wẹ, eyin mẹho agun tọn de ma nọ dọ aṣlihó mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu lẹ po tọn na asi etọn. Asi mẹho agun tọn de tọn dọmọ: “N’yọ́n pinpẹn etọn dọ asu ṣie nọ hẹn aṣlihó mẹhe e nọ basi dlapọn lẹngbọhọtọ tọn na lẹ tọn, kavi mẹhe do  hudo alọgọ gbigbọmẹ tọn lẹ tọn bo ma tlẹ nọ dọ yinkọ yetọn na mi. Homẹ ṣie nọ hùn dọ e ma nọ yí whẹho he go n’ma gán wà nudepope gando lẹ do doagbàn do kọ̀ji na mi. N’nọ penugo bo nọ voawu hẹ mẹlẹpo to agun lọ mẹ. Podọ, n’gán deji dọ eyin n’dọ aṣlihó ṣie lẹ na asu ṣie gando numọtolanmẹ kavi nuhahun ṣie lẹ go, e nasọ hẹn yé di aṣlinu de ga.” Na nugbo tọn, mímẹpo wẹ nọ jlo na yin mẹhe go yè gán dejido. Jẹhẹnu tẹlẹ wẹ na gọalọna mí nado jẹ yanwle enẹ kọ̀n? Mì gbọ mí ni gbadopọnna atọ́n to yé mẹ.

12. Naegbọn mí gán dọ dọ owanyi ji wẹ jidedomẹgo sinai do? Na apajlẹ.

¹² Owanyi ji wẹ jidedomẹgo sinai do. Jesu dọ dọ gbedide awe he klohugan lẹ wẹ owanyi na Jehovah podọ na kọmẹnu mítọn. (Mat. 22:37-39) Owanyi na Jehovah nọ whàn mí nado hodo apajlẹ pipé etọn bo yin mẹhe go yè gán dejido. Di apajlẹ, owanyi na mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu mítọn lẹ po nọ whàn mí nado nọ hẹn aṣlihó yetọn lẹ. Mí ma na jlo gbede nado dọ nude he gán gbleawuna yé, de yé pò kavi hẹn awufiẹsa wá na yé.—Joh. 15:12.

13. Nawẹ whiwhẹ nọ gọalọna mí nado yin gbẹtọ dejidego lẹ gbọn?

¹³ Whiwhẹ na gọalọna mí nado yin gbẹtọ dejidego. Klistiani whiwhẹnọ de ma nọ tẹnpọn nado hẹn awuji mẹdevo lẹ bo nọ jlo na yin omẹ tintan he na dọhona mẹdevo lẹ gando whẹho de go. (Flp. 2:3) E ma nọ tẹnpọn nado hẹn mẹdevo lẹ lẹndọ emi yọ́n aṣlihó he go e ma do jlọjẹ nado dọho gando lẹ. Whiwhẹ nasọ zọ́n bọ mí ma na nọ hẹn linlẹn mítọn titi lẹ gbayipe gando whẹho he go Biblu kavi owe sinai do Biblu ji mítọn lẹ ma dọhodo lẹ ji.

14. Nawẹ zinzin nọ gọalọna mí nado yin gbẹtọ dejidego gbọn?

¹⁴ Zinzin na gọalọna Klistiani de nado yọ́n vogbingbọn to “ojlẹ de nado nabọẹ [po] ojlẹ de nado dọho” po ṣẹnṣẹn. (Yẹwh. 3:7) To aṣa delẹ mẹ, mẹlẹ nọ saba dọ dọ “hodidọ yin fataka, ṣigba abọẹninọ yin sika.” To hogbe devo mẹ, ojlẹ delẹ nọ tin he mẹ abọẹninọ nọ yọ́n hú hodidọ. Abajọ Howhinwhẹn lẹ 11:12 do na ayinamẹ dọ: “Mẹhe tindo wuntuntun nugbo nọ gbọṣi abọẹ.” Lẹnnupọndo apajlẹ de ji. Yè nọ saba biọ alọgọ mẹho agun tọn numimọnọ de tọn nado penukundo whẹho he gẹdẹ lẹ go to agun devo lẹ mẹ. Mẹho agun tọn hatọ etọn de dọ gandego dọmọ: “E nọ to aṣeji to whelẹponu ma nado dọ aṣlihó agun devo lẹ tọn tọ́n.” Zinzin mẹho agun tọn lọ tọn zọ́n bọ e jẹna sisi mẹmẹsunnu he e to sinsẹ̀n dopọ hẹ to pipli mẹho lẹ tọn mẹ lẹ tọn. Yé kudeji dọ e ma na dọ aṣlihó yetọn lẹ na mẹdevo lẹ.

15. Na apajlẹ de he do lehe nugbodidọ gán zọ́n bọ mí na jẹna jidedomẹgo mẹdevo lẹ tọn do hia.

¹⁵ Nugbodidọ yin onú devo he nọ gọalọ nado yin gbẹtọ dejidego. Mí gán dejido nugbodọtọ de go, na mí yọnẹn dọ e na dọ nugbo to whelẹponu wutu. (Efe. 4:25; Heb. 13:18) Di apajlẹ, mí ni dọ dọ a jlo na hẹn nugopipe mẹpinplọn tọn towe pọnte. Enẹwutu, a biọ to mẹde si nado dotoaina hodidọ towe, bo na we ayinamẹ lẹ gando fie a gán basi vọjlado te go. Mẹnu go wẹ a gán dejido dọ e na dọ hójọhó na we? Be mẹhe nọ dọ nuhe a nọ jlo na sè lẹ na we wẹ ya, kavi mẹhe nọ gbọn homẹdagbe dali dọ nugbo na we? Gblọndo lọ họnwun. Biblu dọmọ: “Wọhẹmẹ to gbangba pọnte hú owanyi he yin zizewhla. Awugblenamẹ họntọn de tọn lẹ nọ yin po nugbonọ-yinyin po.” (Howh. 27:5, 6) Dile etlẹ yindọ e gán nọma yọ́nsè na mí to tintan whenu, nuhe họntọn nugbo de dọ lẹ na wà dagbe na mí to godo mẹ.

16. Nawẹ Howhinwhẹn lẹ 10:19 zinnudo nuhudo lọ ji nado wleawuna mawazẹjlẹgo gbọn?

¹⁶ Mawazẹjlẹgo yin dandan eyin mí jlo na jẹna jidedomẹgo mẹdevo lẹ tọn. Jẹhẹnu ehe  nọ gọalọna mí nado dogànnuna míde whenue mí yin whiwhlepọn nado tún aṣlihó mẹde tọn lẹ. (Hia Howhinwhẹn lẹ 10:19.) Mí gán mọdọ mawazẹjlẹgonọ-yinyin mítọn yin whiwhlepọn whenue mí to nọtẹn gbẹdido Intẹnẹt ji tọn de yizan. Eyin mí ma to aṣeji, mí gán de aṣlihó lẹ gbà na mẹsusu to mayọnẹn mẹ. Podọ, to whenue mí ko do nudọnamẹ alokan ji tọn lẹ hlan godo, mí ma gán sọ deanana lehe e na yin yiyizan do kavi awugble he e gán hẹnwa lẹ ba. Mawazẹjlẹgo sọ nọ gọalọna mí nado gbọṣi abọẹ whenue nukundiọsọmẹtọ lẹ to kọgbidina mí nado dọ nuhe gán ze mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu mítọn lẹ po do owù mẹ lẹ. Ehe gán jọ whenue ponọ lẹ to hokanse mí to otò de he mẹ azọ́n mítọn yin aliglọnna kavi yin alọhẹndotena te. Mí gán yí nunọwhinnusẹ́n lọ he biọ dọ mí ni nọ “doajànuna [míde]” zan to ninọmẹ ehe po devo lẹ po mẹ. (Salm. 39:1) Vlavo mí to nuyiwa hẹ hagbẹ whẹndo tọn mítọn, họntọn lẹ, mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu mítọn lẹ po kavi mẹdevo depope, mí dona yin mẹhe go yè gán dejido lẹ. Podọ mí do hudo mawazẹjlẹgo tọn nado yin gbẹtọ dejidego lẹ.

17. Nawẹ mí gán yidogọna gbigbọ jidedomẹgo tọn to agun mítọn mẹ gbọn?

¹⁷ Lehe mí yọ́n pinpẹn etọn do sọ dọ Jehovah ko dọ̀n mí wá pipli mẹmẹsunnu lẹ tọn he bẹ gbẹtọ owanyinọ he go yè gán dejido lẹ hẹn de mẹ! Mímẹpo wẹ tindo azọngban lọ nado jẹna jidedomẹgo mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu mítọn lẹ po tọn. Dile dopodopo mítọn to vivẹnudo nado nọ do owanyi, whiwhẹ, zinzin po mawazẹjlẹgo po hia, bosọ nọ dọ nugbo, mí nọ yidogọna gbigbọ jidedomẹgo tọn to agun mítọn mẹ. Nado yin gbẹtọ dejidego de, mí dona fọ́n bo to azọ́nwa do míde ji egbesọegbesọ. Mì gbọ mí ni hodo apajlẹ Jiwheyẹwhe mítọn Jehovah tọn bo zindonukọn nado nọ do míde hia taidi mẹhe go yè gán dejido lẹ.