Otàn Gbẹzan tọn

Jehovah Wẹ Fibẹtado po Huhlọn Ṣie Po

DILE E YIN DIDỌ GBỌN MARCEL FILTEAU DALI

“Eyin hiẹ wlealọ hẹ ẹ, hiẹ na yì ganpamẹ dandan.” Enẹ wẹ yin nuhe gbẹtọ lẹ dọ na yọnnu he yẹn to titobasi nado wlealọ hẹ lọ. Mì gbọ ma basi zẹẹmẹ nuhewutu yé na dọ onú mọnkọtọn tọn.

TO WHENUENA yẹn yin jiji to 1927, ayimatẹn Canada tọn heyin Québec yin ahọnkan sinsẹ̀n Katoliki tọn. To nudi owhe ẹnẹ godo, Cécile Dufour, heyin lizọnyizọnwatọ whenu-gigọ́ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn de, jẹ dlapọn basi wá owhé mítọn gbè ji to tòdaho Montréal tọn mẹ. Na whẹwhinwhẹ́n ehe wutu, e nọ saba yin budona gbọn kọmẹnu mítọn lẹ dali. Na nugbo tọn, ewọ yin wiwle bosọ yin nuyiwahẹ jẹagọ whlasusu na yẹwheho owẹ̀n Biblu tọn didọ wutu. Enẹwutu to madẹnmẹ mí mọ nugbo ohó Jesu tọn lẹ tọn dọmọ: “Yè nasọ gbẹwanna mì to akọta lẹpo mẹ na oyín ṣie tọn wutu.”—Matiu 24:9.

To ojlẹ lọ mẹ, mẹsusu pọn ẹn hlan taidi nuhe ma sọgbe hẹ lẹnpọn dagbe de dọ whẹndo Canada tọn he nọ do Flansegbe de ni jo sinsẹ̀n Katoliki tọn yetọn do. Dile etlẹ yindọ mẹjitọ ṣie lẹ ma lẹzun Kunnudetọ he yí baptẹm lẹ pọ́n gbede, to madẹnmẹ yé wá tadona lọ kọ̀n dọ nuplọnmẹ Ṣọṣi Katoliki tọn lẹ ma tin to kọndopọmẹ hẹ Biblu gba. Enẹwutu yé na tuli ovi yetọn ṣinatọ̀n lẹ nado hia owe heyin zinzinjẹgbonu gbọn Kunnudetọ lẹ dali, podọ yé nọgodona mí mẹhe ze teninọ na nugbo Biblu tọn lẹ.

Teninọ de Zize to Ojlẹ Awusinyẹnnamẹ Tọn lẹ Whenu

To 1942, to whenuena yẹn gbẹ́ pò to wehọmẹ yì, yẹn jẹ ojlo nujọnu tọn tindo to oplọn Biblu tọn mẹ ji. Nuwiwa Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn to whenẹnu yin alọhẹndotena to Canada na yé hodo apajlẹ Klistiani fliflimẹ tọn lẹ tọn bo ma tindo mahẹ to awhàn akọta lẹ tọn mẹ wutu. (Isaia 2:4; Matiu 26:52) Mẹdaho ṣie sunnu,  Roland, yin zizedo oslá azọ́n sinsinyẹn wiwà tọn mẹ na gbigbẹ́ nado ze awhànfunnu to whenuena wẹkẹ whàn lọ to nugbà wutu.

To ojlẹ ehe mẹ, Papa yí owe de na mi to Flansegbe mẹ he basi zẹẹmẹ yajiji Kunnudetọ Allemagne tọn lẹ tọn na gbigbẹ́ yetọn nado nọgodona nujijla awhànfunfun Adolph Hitler tọn lẹ. a Yẹn yin whinwhàn nado kọ̀n dee dopọ hẹ omẹ apajlẹ adọgbigbo tọn heyin tenọgli-go-hinhẹn tọn mọnkọtọn lẹ, podọ yẹn bẹ opli Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn he nọ yin bibasi to owhé mẹdetiti tọn de gbè yìyì jẹeji. To madẹnmẹ yẹn yin oylọbasina nado tindo mahẹ to azọ́n yẹwhehodidọ tọn mẹ. Yẹn kẹalọyi oylọbasinamẹ lọ to yinyọnẹn mlẹnmlẹn dọ yẹn sọgan yin wiwle bo yin zizedo ganpamẹ.

To dẹ̀hiho na huhlọn godo, yẹn húhú ohọ̀n tintan ṣie. Viyọnnu he jọmẹ de yigbe, podọ to whenuena yẹn ko do dee hia godo, yẹn hia ohó 2 Timoti 3:16 tọn lẹ na ẹn dọmọ: “Owe-wiwe lẹpo gbingbọ́n sọn Jiwheyẹwhe mẹ yin alenọ.”

“Be hiẹ na tindo ojlo nado plọnnu dogọ gando Biblu go ya?” wẹ yẹn kanse.

“Mọwẹ,” wẹ viyọnnu lọ na gblọndo dọ.

Enẹwutu yẹn dọ na ẹn dọ yẹn na plan họntọn de wá he mọnukunnujẹ Biblu mẹ hugan mi, ehe yẹn basi to osẹ he bọdego mẹ. To numimọ tintan enẹ godo, yẹn tindo adọgbigbo dogọ, podọ yẹn plọn dọ mí ma nọ hẹn lizọnyizọn lọ di to huhlọn mídetiti tọn mẹ gba. Dile apọsteli Paulu dọ do, mí nọ wàmọ po alọgọ Jehovah tọn po. Na nugbo tọn, onú titengbe wẹ e yin dọ mí ni yọnẹn dọ “owhanpẹ huhlọn tọn . . . yin Jiwheyẹwhe tọn, bo ma yin sọn míwlẹ mẹ gba.”—2 Kọlintinu lẹ 4:7.

To enẹgodo, azọ́n yẹwhehodidọ tọn lẹzun adà gbesisọmẹ tọn gbẹzan ṣie tọn podọ mọwẹ wiwle po ganpamẹ-ninọ po yin do ga. Abajọ asi sọgodo tọn ṣie yin didọna dọ, “Eyin hiẹ wlealọ hẹ ẹ, hiẹ na yì ganpamẹ dandan”! Ṣogan, numimọ mọnkọtọn lẹ mayin nuhe sinyẹn sọmọ lẹ gba. To ozán dopo yiyizan to ganpamẹ godo, Kunnudetọ hatọ de nọ saba de mí tọ́n to dodonu akuẹ-dánamẹ tọn ji.

Nudide Titengbe Lẹ

To avril 1943, yẹn basi klandowiwe hlan Jehovah bosọ basi yẹhiadonu etọn gbọn baptẹm osìn tọn dali. Enẹgodo, to août 1944, yẹn yì plidopọ daho ṣie tintan, to Buffalo, New York, États-Unis, he madẹn do dogbó Canada-nu lẹ tọn. Gbẹtọ 25 000 wẹ wá, podọ tito-to-whinnu lọ dozolanmẹna ojlo ṣie nado yin gbehosọnalitọ de, dile lizọnyizọnwatọ whenu-gigọ́ tọn Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn nọ yin yiylọ dọ. Alọhẹndotenamẹ he tin to azọ́n Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn ji to Canada yin didesẹ to mai 1945, podọ yẹn bẹ gbehosọnalitọ bibasi jẹeji to osun he bọdego mẹ.

Ṣigba, dile mahẹ tintindo ṣie to lizọnyizọn lọ  mẹ jideji, mọjanwẹ yẹn nọ yin wiwle sọyi ganpamẹ do niyẹn. To ojlẹ dopo mẹ yẹn yin zizedo ganhọ̀ de mẹ hẹ Mike Miller, heyin devizọnwatọ Jehovah tọn whenu-dindẹn tọn de. Mí nọ sinai do aigba bo nọ dọho. Hodọdopọ mẹjlọdote gbigbọmẹ tọn mítọn hẹn mi lodo tlala. Nalete, to enẹgodo, kanbiọ lọ wá ayiha ṣie mẹ dọ, ‘Etẹwẹ eyin dẹ́sọdẹ́mẹ ko tin to mí ṣẹnṣẹn bọ mí ma nọ dọho hẹ ode awetọ?’ Ojlẹ he yin yiyizan hẹ mẹmẹsunnu yiwanna ehe to ganpamẹ plọn mi dopo to nupinplọn titengbe hugan gbẹ̀mẹ tọn ṣie lẹ mẹ—mí tindo nuhudo mẹmẹsunnu mítọn lẹ tọn podọ enẹwutu dona nọ jonamẹ bo nasọ nọ jọmẹ hlan ode awetọ. Eyin e ma yinmọ, dile apọsteli Paulu wlan do: “Eyin mìwlẹ to aduhẹn mìnọzo, bosọ to mìnọzo hù, mì payi mìde go, na mì nikaa zun husudo sọn mìnọzo dè.”—Galatianu lẹ 5:15.

To septembre 1945, yẹn yin oylọbasina nado wadevizọn to wekantẹn alahọ Ogbẹ́ Watch Tower tọn mẹ to Toronto, Canada, ehe mí nọ ylọ dọ Bẹtẹli. Tito-to-whinnu gbigbọmẹ tọn he tin to finẹ yin mẹjlọdote po yise hẹnlodo tọn po na nugbo tọn. To owhe he bọdego mẹ, yẹn yin azọ́ndena nado wazọ́n to ogle Bẹtẹli tọn mẹ, heyin kilomẹtlu 40 delẹ hlan agewaji wekantẹn alahọ tọn lọ. Dile yẹn to sìẹ-sìẹ gbẹ̀n po jọja Anne Wolynec po, yẹn doayi e mayin whanpẹ agbasa tọn etọn kẹdẹ go wẹ gba ṣigba owanyi po zohunhun etọn po na Jehovah. Haṣinṣan de bẹjẹeji, podọ mí wlealọ to janvier 1947.

Na owhe awe-daa he bọdego lẹ, mí basi gbehosọnalitọ to Londres, Ontario, podọ to enẹgodo to lopo Cap-Breton tọn ji, fie mí gọalọ nado ze agun de dai te. Enẹgodo, to 1949, mí yin oylọbasina nado yì klasi 14tọ Wehọmẹ Biblu Pinplọn Watchtower Giliadi tọn, fie mí yin azọ́nplọn te nado lẹzun mẹdehlan lẹ

Azọ́n Mẹdehlan Tọn to Québec

Canada-nu he mọ gbedewema yí to agọe sọn klasi Giliadi tọn mẹ lẹ ko yin azọ́ndena nado bẹ azọ́n yẹwhehodidọ tọn jẹeji to Québec. To 1950, míwlẹ gọna omẹ 25 devo lẹ sọn klasi 14tọ mítọn mẹ kọnawudopọ hẹ yé. Nuwiwa mẹdehlan tọn he jideji lọ hẹn homẹkẹndomẹ sinsinyẹn wá po danuwiwa gbẹtọgun tọn po, heyin finfọndote gbọn nukọntọ Ṣọṣi Katoliki tọn lẹ dali.

Azán awe to jijẹ azọ́ndenamẹ mẹdehlan tọn tintan mítọn mẹ to tòdaho Rouyn tọn mẹ godo, Anne yin wiwle bo yin zizedo mọto ponọ lẹ tọn godo. Numimọ yọyọ de wẹ ehe yin na ewọ, to whenuena e yindọ ewọ wá sọn gbétatò pẹvi de mẹ to ayimatẹn Manitoba, Canada tọn mẹ, fie e ma nọ saba mọ ponọ de te. To jọwamọ-liho, ewọ yin budona bosọ flin ohó lọ lẹ dọmọ, “Eyin hiẹ wlealọ hẹ ẹ, hiẹ na yì ganpamẹ dandan.” Ṣigba, whẹpo yé nido sú-hún, ponọ lọ lẹ sọ mọ mi bo ze mi do mọto lọ mẹ hẹ Anne. “Homẹ ṣie hùn nado mọ we!” wẹ e dawhá dọ. Ṣogan, po nupaṣamẹ po ewọ nabọẹ whii, bo dọ dọ, “Eyọ́n, onú dopolọ jọ do apọsteli lẹ go na yẹwhehodidọ dogbọn Jesu dali.” (Owalọ lẹ 4:1-3; 5:17, 18) To whèjai azán enẹ gbè tọn mí yin didedote to dodonu akuẹ-dánamẹ tọn ji.

To nudi owhe dopo to nujijọ enẹ godo, to whenuena mí tin to lizọnyizọn whédegbè-jẹ-whédegbè tọn mẹ to azọ́ndenamẹ yọyọ mítọn mẹ to Montréal, yẹn se awhágbe zingidi tọn de to tòhomẹ-liho ji bo mọ gbẹtọgun hunyanhunyan tọn de he to zannu lẹ dlán. Dile yẹn yì nado gọalọna Anne po gbẹdohẹmẹtọ etọn po, ponọ lẹ wá nujijọ lọ tẹnmẹ. Kakati nado wle hagbẹ gbẹtọgun hunyanhunyan tọn lọ lẹ, ponọ lọ lẹ wle Anne po gbẹdohẹmẹtọ etọn po! To whenuena e tin to ganpamẹ, Anne flin Kunnudetọ yọyọ lọ dọ yé to numimọ nugbo-yinyin ohó Jesu tọn lẹ tọn tindo dọmọ: “Yè na gbẹwanna mì gbọn gbẹtọ lẹpo dè na oyín ṣie tọn wutu.”—Matiu 10:22.

To ojlẹ dopo mẹ, owhẹ̀ 1 700 delẹ sọta Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ wẹ yin whẹdidọ he tin to ote to Québec. To paa mẹ, mí yin whẹsadokọna dọ mí to owe he diọnukunsọ aṣẹpipa má kavi to owe lẹ má matin gbedewema de. Taidi kọdetọn de, Azọ́nwatẹn Ogbẹ́ Watch Tower tọn he nọ Penukundo Jlọjẹ sọgbe hẹ Osẹ́n go yinuwa sọta gandudu Québec tọn. To owhe susu owhẹ̀-nukọn-yiyi tọn lẹ godo, Jehovah na mí awhàngbigba daho awe to Whẹdatẹn Daho Hugan Canada tọn nukọn. To décembre 1950, mí yin hinhẹn vò sọn whẹsadokọnamẹ lọ glọ dọ owe mítọn nọ diọnukunsọ aṣẹpipa, podọ to octobre 1953, jlọjẹ mítọn nado má owe Biblu tọn matin gbedewema yin godonọna. Gbọnmọ dali mí mọ to aliho he họnwun hezeheze de mẹ lehe Jehovah na nugbo tọn yin nọtẹn “fibẹtado po huhlọn mítọn [tọn] po, alọgọ alọnualọnu tọn to tukla mẹ” do.—Psalm 46:1.

 E sẹhundaga dọ, sọha Kunnudetọ lẹ tọn to Québec ko jideji sọn 356 to 1945, to whenuena yẹn bẹ gbehosọnalitọ jẹeji, jẹ nuhe hugan 24 000 to egbehe! E ko yin nugbo kẹdẹdile dọdai Biblu tọn lọ dọ jẹnukọn do dọmọ: “Avùnhonú depope he yè jlẹ do ogo we ma na wà nude; odẹ́ he fọ́n do oji we to whẹdida mẹ lẹpo wẹ hiẹ na gblewhẹdo.”—Isaia 54:17.

Azọ́n Mítọn to France

To septembre 1959, Anne po yẹn po yin oylọbasina nado wadevizọn to Bẹtẹli to Paris, fie yẹn yin azọ́ndena nado penukundo wezinzin go te. Jẹnukọnna wiwá mítọn to janvier 1960, owe lẹ nọ yin zinzin gbọn azọ́nwhé ajọwiwa tọn de dali. To whenuena e yindọ Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ Lọ Tọn ko yin alọhẹndotena to France to whenẹnu, mí nọ zin linlinnamẹwe lẹ to osun dopodopo mẹ to wunmẹ alọnuwe weda-64 tọn de mẹ. Alọnuwe lọ nọ yin yiylọdọ Le Bulletin intérieur des Témoins de Jéhovah, podọ e nọ bẹ hosọ he na yin pinplọn to agun lẹ mẹ na osun lọ hẹn. Bẹsọn 1960 jẹ 1967, sọha mẹhe to mahẹ tindo to azọ́n yẹwhehodidọ tọn mẹ to France jideji sọn 15 439 jẹ 26 250.

To godo mẹ, suhugan mẹdehlan lẹ tọn yin azọ́n-vọ́-dena hlan fidevo lẹ, delẹ hlan otò he nọ do Flansegbe lẹ to Aflika podọ mẹdevo lẹ yin kọlẹna yì Québec. To whenuena e yindọ e ma nọna Anne bọ e dona yin zizẹ̀, mílọsu lẹkọyi Québec. To owhe atọ̀n nukunpedomẹgo dotowhé tọn godo, agbasalilo Anne tọn yin hinhẹngọ do otẹn etọn mẹ. To whenẹnu yẹn yin azọ́ndena yì azọ́n lẹdo tọn mẹ, bo nọ dla agun voovo lẹ pọ́n to sẹmẹsẹmẹ nado wleawuna tulinamẹ gbigbọmẹ tọn.

Azọ́n Mẹdehlan Tọn to Aflika

Owhe kleun delẹ to godo mẹ, to 1981, mí yin homẹhunnọ nado mọ azọ́ndenamẹ yọyọ de yí taidi mẹdehlan lẹ to Zaïre, heyin République Démocratique du Congo todin. Gbẹtọ lọ lẹ yin hẹntọnọ, podọ yé jiya awusinyẹnnamẹnu susu tọn. To whenuena mí jẹ finẹ, Kunnudetọ 25 753 wẹ tin to finẹ, ṣigba to egbehe sọha enẹ ko yiaga hugan 113 000, podọ 446 362 wẹ wá Oflin okú Klisti tọn to 1999!

To 1984 mí mọ aigba 200 hectares yí sọn tohọluduta dè nado gbá wekantẹn yọyọ alahọ tọn. Enẹgodo, to décembre 1985, plidopọ akọjọpli tọn de yin bibasi to tòdaho tatọ́-tònọ lọ, Kinshasa mẹ, he afọzedaitọ 32 000 wá sọn adà susu aihọn lọ tọn mẹ. To enẹgodo, nukundiọsọmẹ heyin finfọndote gbọn nukọntọ sinsẹ̀n tọn lẹ dali dotukla azọ́n mítọn to Zaïre. To 12 mars 1986, mẹmẹsunnu azọngbannọ lẹ yin nina wekanhlanmẹ de he lá hagbẹ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn to Zaïre taidi nuhe ma sọgbe hẹ osẹ́n. Alọhẹndotenamẹ ehe do nuwiwa mítọn lẹpo ji yin alọdemẹ gbọn togán otò lọ tọn whenẹnu tọn, Mobutu Sese Seko he ko kú lọ dali.

Na nujijọ madonukun enẹlẹ wutu, mí dona yí ayinamẹ Biblu tọn lọ do yizan mẹ he dọmọ: “Omẹ zìnzìn ko mọ oylan donukọn, bo yí ede whlá.” (Howhinwhẹn lẹ 22:3) Mí dín aliho lẹ nado mọ wema, wekansin, agbán yẹdide-to-kànji tọn, agbán-wezinzin tọn lẹ, po nuyizan devo lẹ po sọn tògodo nado zín owe mítọn lẹ jẹgbonu to Kinshasa. Mí sọ wleawuna aliho agbàn didohlan mídetiti tọn. Tlolo he mí ko yin titobasina, tito mítọn wazọ́n ganji hugan aliho wekanhlanmẹ didohlan tohọluduta tọn!

Fọtọ́n susu Kunnudetọ lẹ tọn wẹ yin wiwle, podọ susu lẹ wẹ yin hihò kú-daa-gbẹ̀-daa. Etomọṣo, suhugan yetọn, wẹ hẹn teninọ yetọn go to nuyiwahẹmẹ mọnkọtọn nukọn bosọ hẹn nugbonọ-yinyin yetọn go. Yẹn lọsu yin wiwle bo mọ ninọmẹ ylankan he mẹ mẹmẹsunnu lẹ te to ganpa lẹ mẹ. Whlasusu mí nọ yin kọgbidina to aliho lẹpo mẹ gbọn ponọ nuglọ tọn po aṣẹpatọ lẹ po dali, ṣigba Jehovah nọ whlẹn mí sọn e mẹ whepoponu.—2 Kọlintinu lẹ 4:8.

Mí ko whlá nudi pali 3 000 owe lẹ tọn do agbàn-bẹsẹdotẹn dawe-ajọwatọ de tọn mẹ. Ṣigba, to godo mẹ, dopo to azọ́nwatọ etọn lẹ mẹ doajàn na ponọ nuglọ tọn lẹ, bọ yé sọ wle dawe-ajọwatọ lọ. To aliho ji jei ganpamẹ yetọn, gbọn kosọdudu dali yé pé mi to mọto ṣie mẹ. Dawe-ajọwatọ lọ dọ na yé dọ yẹn wẹ yin mẹhe basi tito hẹ emi nado whlá owe lọ lẹ. Ponọ lọ lẹ nọte bosọ kanhose mi gandego, bosọ gblewhẹdo mi na zize owe he ma sọgbe hẹ osẹ́n do agbàn-bẹsẹdotẹn dawe lọ tọn.

“Be mì tindo dopo to owe lọ lẹ mẹ ya?” wẹ yẹn kanse.

“Mọwẹ, mí tindo,” wẹ yé na gblọndo dọ.

“Be yẹn sọgan pọ́n ẹn ya?” wẹ yẹn kanse.

 Yé ze vọkan dopo na mi, bọ yẹn do nuhe to weda lọ homẹ hia yé, ehe dọ dọ: “Yin zinzinjẹgbonu to États-Unis d’Amérique gbọn Watch Tower Bible & Tract Society dali.”

“Nuhe tin to alọ mìtọn mẹ yin nutindo Amelika tọn bo mayin Zaïre tọn gba,” wẹ yẹn flin yé. “Gandudu mìtọn ko hẹnalọdotena jlọjẹ sọgbe hẹ osẹ́n pipli nukunmọnu Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn to Zaïre e mayin do Watch Tower Bible & Tract Society États-Unis tọn ji gba. Enẹwutu mì dona payi tlala gando nuhe mì na yí owe ehelẹ do wà go.”

Yẹn yin dotẹnmẹ na nado yì na yé ma tindo gbedide whẹdatẹn tọn depope nado wle mi gba. To ozán enẹ mẹ, mí hẹn agbànbẹ-hún awe yì agbàn-bẹsẹdotẹn lọ bosọ bẹ owe lọ lẹpo. To whenuena aṣẹpatọ lẹ wá to wunkẹngbe, yé yin pipaṣa tlala nado mọ ofi lọ to ovọ́. To whenẹnu yé jẹ dindin mi pé ji, to whenuena e yindọ yé ko mọ gbedide whẹdatẹn tọn yí nado wle mi. Yé dín mi mọ, podọ na yé ma tindo mọto wutu, yẹn kùn mọto ṣie yì ganpamẹ! Kunnudetọ devo hodo mi na e nido ze mọto ṣie sọyi whẹpo yé nido doalọ e ji.

To hokansemẹ ganhiho ṣinatọ̀n tọn de godo, yé magbe nado yàn mi sọn otò lọ mẹ. Ṣigba yẹn do vọkan wekanhlanmẹ he wá sọn gandudu lọ dè tọn hia yé he zinnudo mẹdide ṣie ji nado de nutindo hagbẹ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn he ko yin alọhẹndotena to Zaïre lẹ sẹ sọn aimẹ. Enẹwutu yẹn yin dotẹnmẹ na nado zindonukọn to nuwiwa ṣie mẹ to Bẹtẹli.

To sinsẹ̀nzọnwiwa to kọgbidinamẹ glọ na owhe ẹnẹ to alọhẹndotena azọ́n lọ to Zaïre godo, yẹn bẹ azọ̀n apà-to-homẹ sinsinyẹn de. E yin nudide etọn basi dọ yẹn dona tọ́n nado mọ nukunpemẹgo yí to Afrique du Sud, fie alahọ lọ penukundo go e te ganji, bọ yẹn sọ jẹgángán. To devizọnwiwà na owhe ṣinatọ̀n to Zaïre godo, ehe yin ayidego tọn bosọ yin numimọ ayajẹ tọn nugbonugbo, mí sẹtẹn wá Afrique du Sud to 1989. To 1998 mí lẹkọyi otò mítọn mẹ podọ sọn whenẹnu gbọ́n to devizọnwa whladopo dogọ to Bẹtẹli Canada tọn mẹ.

Homẹhunhun na Sinsẹ̀nzọn Bibasi

To whenuena yẹn pọ́n godo hlan na owhe 54 lizọnyizọn whenu-gigọ́ tọn ṣie, yẹn nọ yin homẹhunnọ tlala dọ yẹn yí huhlọn jọja-whenu tọn ṣie zan to sinsẹ̀nzọn họakuẹ Jehovah tọn mẹ. Dile etlẹ yindọ Anne ko doakọnna ninọmẹ mẹwhlepọn tọn susu lẹ, ewọ ma wule gba ṣigba ko yin godonọnamẹtọ to nuwiwa mítọn lẹpo mẹ. To pọmẹ, mí ko tindo lẹblanulọkẹyi nado gọalọna mẹsusu nado wá yọ́n Jehovah, ehe delẹ to yé mẹ to lizọnyizọn whenu-gigọ́ tọn mẹ todin. Ayajẹ nankọtọn die nado mọ delẹ to ovi yetọn lẹ mẹ etlẹ yin ovivi yetọn lẹ nado to Jiwheyẹwhe daho mítọn, Jehovah sẹ̀n!

Yẹn kudeji dọ nudepope matin he aihọn ehe sọgan zedonukọnnamẹ he sọgan yin yiyijlẹdo lẹblanulọkẹyi lẹ po dona lẹ po he Jehovah ko na mí go. Na nugbo tọn, mí ko doakọnna whlepọn susu lẹ, ṣigba yemẹpo ko yinuwa nado jlọ yise po adọgbigbo mítọn po dote to Jehovah mẹ. Ewọ ko sọawuhia na nugbo tọn nado yin atọ̀họ̀ huhlọn tọn, nọtẹn fibẹtado tọn de, podọ alọgọ alọnualọnu tọn he na yin mimọ to ayimajai whenu.

[Nudọnamẹ Odò Tọn]

[Yẹdide to weda 26]

Gbehosọnalitọ bibasi dopọ to 1947; podọ hẹ Anne to egbehe

[Yẹdide to weda 29]

Gbẹtọ he mí dukosọhẹ to Zaïre lẹ yiwanna nugbo Biblu tọn