Nuhe Hiẹ Dona Yọnẹn Dogbọn Azé Dali

E VẸAWU nado basi zẹẹmẹ azé egbezangbe tọn. Ehe yinmọ na mẹhe nọ basi yizan etọn lẹ gbọnvo tlala. Yé ma yọ́n aṣẹpipa kavi sinsẹ̀n-nuplọnmẹ kavi owe wiwe dodonu tọn depope nado blá nuyise lọ dopọ gba. Yé sọ gbọnvo to aṣa, titobasinanu, nuyiwa aṣa tọn, podọ to linlẹn liho gando yẹwhe he dona yin gbégbòna lẹ go. Wekantọ dopo dọmọ: “Aihọn afinyọnnuwiwa tọn ze ‘nọtẹn ahi vọ́nu’ linlẹn lẹ tọn de donukọnna mẹdopodopo.” Mẹdevo dọmọ: “Suhugan Kosi-Yọyọ lẹ tọn ma kọngbedopọ diblayin do nulẹpo ji.”

Na mẹsusu lẹ, agọjẹdonu lẹ ma yin nuhahun de gba. Owe anadenanu tọn dopo nado dozolanmẹ na azétọ lẹ dọmọ: “To whenuena hiẹ pannukọn nudọnamẹ he e taidi dọ yé sọta yedelẹ, gbeje nudọnamẹ ehe pọ́n bosọ basi nudide dehe dona yin hihodo tọn. Dotoaina nugopipe oyọnẹn towe tọn. To hogbe devo lẹ mẹ, voawu nado ṣinyan sọn nuyiwa aṣa tọn heyin zinzinjẹgbonu po owe nuyiwa aṣa tọn lẹ po mẹ nado basi nudide nuhe taidi dehe sọgbe lẹ tọn.”

Na mẹhe yọ́n ninọmẹ nugbo lọ tọn lẹ, agọjẹdonu mọnkọtọn lẹ yin nuhahun de. Nugbo yin nujijọ de, ehe yin nujọnu tọn. Onú lẹ ma nọ yin nugbo na mẹde tindo numọtolanmẹ kavi todido kavi yise dọ yé yin nugbo poun wutu gba. Di apajlẹ, to ojlẹ de mẹ wayi doto lẹ yise dọ yé sọgan hẹn afujezọ̀n gbọ gbọn zizẹ̀ kòklò gbẹ̀te de doawe bo tẹ́ dopodopo do akọ́nnu awutunọ lọ tọn ji dali. Matin ayihaawe, awutunọ susu lẹ yise po ahundopo po dọ nukunpedomẹgo ehe na hẹn azọ̀n yetọn gbọ̀. Ṣigba, nuyise po todido yetọn lẹ po, ma tin to kọndopọmẹ hẹ nujijọ nugbo lọ—aliho nuwiwa tọn mọnkọtọn ma nọ hẹn afujezọ̀n gbọ̀ gba. Gbẹtọ lẹ ma nọ wleawuna nugbo gba; yé nọ dovivẹnu nado mọnukunnujẹemẹ wẹ.

Biblu sọalọakọ́n nado bẹ nugbo gando whẹho gbigbọmẹ tọn lẹ go hẹn. Jesu Klisti, to whenuena e tin to aigba ji, dọ hlan Otọ́ etọn to odẹ̀ mẹ dọmọ: “Ohó towe wẹ nugbo.” (Johanu 17:17) Apọsteli Paulu wlan dọmọ: “Owe-wiwe lẹpo yin gbingbọ́n sọn Jiwheyẹwhe dè.” (2 Timoti 3:16) Azétọ susu ma nọ kọngbedopọ gba. Kakatimọ, yé nọ lẹhlan otangblo, sinsẹ̀n hohowhenu tọn lẹ, podọ etlẹ yin otangblo lẹnunnuyọnẹn tọn na nuyiwadomẹji po anademẹ po. Nalete, be e ma sọgbe hẹ lẹnpọn dagbe, e whè gbau nado gbadopọnna nuhe Biblu dọ ya? Hú popolẹpo, e dibla yin yinyọnẹn lẹdo aihọn pé taidi owe wiwe de. Mọdopolọ e sọ yin owe sinsẹ̀n tọn he dẹn-to-aimẹ hugan lọ he ko lùntọ́n. Biblu yin winwlan to nuhe hugan owhe 1 600 lẹ gblamẹ, ṣogan e tin to kọndopọmẹ jẹdo to nuplọnmẹ etọn lẹ mẹ. Mì gbọ mí ni yí nuplọnmẹ Biblu tọn lẹ jlẹdo nuyise  he gbayipe delẹ he yin didọ to agọe gbọn mẹhe nọgodona azé lẹ dali go.

Mẹnu lẹ Wẹ Nọ Nọ̀ Agblò Gbigbọ Tọn Mẹ?

Kanbiọ dodonu tọn de to nukunnumọjẹnumẹ gbigbọmẹ tọn dindin mẹ wẹ ehe dọmọ, Mẹnu lẹ wẹ tin to agblò gbigbọ tọn mẹ? To whenuena e yindọ suhugan azétọ egbezangbe tọn lẹ yin hodotọ yise nuyọnẹntọ jọwamọ tọn, to yẹwhe susu mẹ tọn lẹ, mẹdelẹ nọ sẹ̀n yẹwhe-yọnnu onọ̀ daho tọn lẹ, bo nọ yin pinpọnhlan to nuyiwa atọ̀n-to-pọ́ yọnnu awhlivu de tọn, onọ̀, po yọnnu yọnhonọ de tọn po mẹ, he nọtena adà titengbe ogbẹ̀ tọn lẹ. Mẹyiwanna etọn wẹ yẹwhe de he tindo azò lẹ. Azétọ devo lẹ nọ sẹ̀n yẹwhe de po yẹwhe-yọnnu de po dopọ. Wekantọ dopo dọmọ: “Yẹwhe-yọnnu lọ po Yẹwhe lọ po nọ yin mimọ taidi awusọhia yọnnu-yinyin tọn po huhlọn jọwamọ sunnu-yinyin tọn lẹ po. Dopodopo [tindo] jijọ vonọtaun lẹ ehe to whenuena e yin kinkọndopọ nọ dekọtọn do kọndopọ nudida ogbẹ̀ tọn mẹ.” Wekantọ devo wlan dọmọ: “Dopo to nudide titengbe hugan lẹ mẹ na Azé wẹ nudide towe gando yẹwhe lẹ go (Yẹwhe lẹ kavi Yẹwhe-Yọnnu lẹ) he hiẹ na wazọ́n hẹ. . . . Azọ́nyinyọnẹn lọ nọ na we mẹdekannujẹ nado basi nudide bo gbọn gbesisọ dali gbògbéna wunmẹ Yẹwhe towe titi.”

Biblu ma nọgodona depope to linlẹn ehelẹ mẹ gba. Jesu Klisti ze lizọnyizọn etọn blebu sinai do mẹdevo lẹ pinplọn dogbọn Jehovah dali ji, yèdọ ‘Jiwheyẹwhe nugbo dopo lọ.’ (Johanu 17:3) Biblu dọmọ: “Daho wẹ OKLUNỌ, bọ yè nado nọ pà tlala: ewọ [dona yin budisi, NW] hú yẹwhe [devo] lẹpo. Na yẹwhe akọta lẹ tọn lẹpo boṣiọ lẹ wẹ yé.”—1 Otannugbo lẹ 16:25, 26.

Etẹwẹ dogbọn Lẹgba dali? Webster’s Ninth New Collegiate Dictionary basi zẹẹmẹ azé tọn taidi “hodọdopọ hẹ lẹgba.” E na vẹawu nado mọ azétọ de to egbehe he na kọngbedopọ hẹ zẹẹmẹ ehe, na susu yetọn ma tlẹ nọ kẹalọyi tintin-to-aimẹ Satani Lẹgba tọn gba. Yọnnu jọja dopo, heyin zẹẹmẹ basina to The Irish Times mẹ taidi “azétọ diyin de bosọ yin nukọntọ na dopo to pipli diyin hugan azétọ Irlande tọn lẹ tọn mẹ,” yihojlẹdohogo to aliho ehe mẹ dọmọ: “Yise tintindo to Lẹgba mẹ zẹẹmẹdo alọkikẹyi sinsẹ̀n-Klistiani tọn . . . [Lẹgba] ma sọgan nọ wẹkẹ de mẹ fie Jiwheyẹwhe depope matin te gba.”

Biblu zinnudo tintin-to-aimẹ Lẹgba tọn ji bosọ ylọwhẹ ewọ na suhugan yajiji po hunyanhunyan he tin to aigba ji po. (Osọhia 12:12) E mayin dọ Jesu plọnmẹ dọ Lẹgba tin kẹdẹ wẹ gba ṣigba sọ dohia ga dọ e yọnbasi nado wà ojlo Lẹgba tọn to mayọnẹn mẹ. Di apajlẹ, nukọntọ sinsẹ̀nnọ dodonọ mẹdetiti tọn owhe kanweko tintan tọn lẹ dọ dọ yé yin, visunnu Jiwheyẹwhe tọn lẹ to aliho de mẹ, bosọ yise dọ yé to ojlo Jiwheyẹwhe tọn wà. Jesu, mẹhe sọgan tunwun nuhe tin to ahun yetọn lẹ mẹ, yọnẹn to aliho he gbọnvo de mẹ. E dọna yé tlọlọ dọmọ: “Otọ́ mìtọn [L]ẹgba tọn wẹ mì, wantuntun otọ́ mìtọn tọn ojlo mìtọn wẹ nado wà.” (Johanu 8:44) Humọ, owe Biblu tọn Osọhia dọ dọ Lẹgba “to aihọn lẹpo klọ.”—Osọhia 12:9.

Be Nujijlẹ Delẹ Yọ́n Ya?

Na nugbo tọn, nujijlẹ ko nọ saba yin kinkọndopọ hẹ ogbẹ́ aṣli tọn. a Mẹsusu lẹ to ojlẹ hohowhenu po egbezangbe tọn lẹ po mẹ yise dọ nujijlẹ he nọ yin bibasi gbọn azétọ lẹ dali nọ yin wiwà nado hẹn awugble wá na mẹdevo lẹ. Azétọ  lẹ nọ yin yinyọnẹn taidi mẹhe tindo huhlọn nado hẹn awufiẹsa sinsinyẹn podọ etlẹ yin okú wá gbọn nujijlẹ dali. To aṣa-liho, azétọ lẹ ko nọ yin whẹgbledo na kọdetọn dagbe matindo he ma tindo dogbó lẹ, gọna azọ̀njijẹ, okú, po sinsẹ́n madetọ́n jinukun tọn po.

Azétọ lẹ to egbehe nọ gbẹ́ whẹ̀sadokọnamẹ mọnkọtọn lẹ dai sinsinyẹn. Dile yé tlẹ nọ yigbena tintin azétọ kanylantọ lẹ tọn he nọ doafọna oylan to whedelẹnu, suhugan dọ dọ nujijlẹ yetọn nọ yin yiyizan nado hẹn alemọyi lẹ wá, e mayin awugble gba. Wiccan lẹ plọnmẹ dọ nugandomẹgo nujijlẹ lọ tọn na lẹkọ do mẹhe nọ yí ì zan lọ ji do ogbẹ́-atọ̀n ji bosọ dọ dọ ehe yin aliglọnnamẹnu tangan de na dẹhodomẹ lẹ. Apajlẹ nuhe nọ yin yiylọdọ nujijlẹ dagbe ehe tọn lẹ bẹ bogbèsisa lẹ hẹn nado basi-hihọ́na dewetiti, nado lẹ̀ owhé towe wé sọn huhlọn awugblenamẹ tọn he yin jijodo gbọn ohọ̀-hayatọ dai tọn lẹ dali mẹ, nado hẹn mẹde nado tindo owanyi na we, nado nọgodona azọ̀nhẹngbọ po agbasalilo po, nado glọnalina agbasazọ́n towe hinhẹnbú, podọ nado tindo akuẹ. Po huhlọn he gbloada mọnkọtọn lẹ po he gando azé go, e ma dona paṣamẹ dọ e ko lẹzun nuhe gbayipe sọmọ gba.

Ṣigba, Biblu ma basi vogbingbọn depope to nujijlẹ he yin dagbe po nujijlẹ he yin oylan po ṣẹnṣẹn gba. To Osẹ́n heyin nina Mose mẹ, Jiwheyẹwhe hẹn otẹn etọn họnwun hezeheze. E dọmọ: “Mìwlẹ ma na basi yizan nujijlẹ tọn gba.” (Levitiku 19:26, NW ) Mí sọ hia ga dọmọ: “Yè ma na mọ . . . to dè we finẹ . . . ode he nọ yí [nujijlẹ, NW] basi, kavi afinyọnnọ de, kavi owọ́ntọ de. Kavi bojlẹtọ de, kavi wedotọ de po gbigbọ aovi tọn de po.”—Deutelonomi 18:10, 11.

Naegbọn Jiwheyẹwhe dọ enẹ? E ma yin dọ e jlo na glọnalina mí ma nado mọaleyi wẹ gba. Jehovah na osẹ́n ehelẹ hlan omẹ etọn lẹ na e yiwanna yé bo ma jlo dọ yé ni lẹzun afanumẹ obu po otangblo po tọn wutu. Kakatimọ, e basi oylọna devizọnwatọ etọn lẹ nado dọnsẹpọ ẹ na nuhe yé tindo nuhudo etọn lẹ. Ewọ wẹ yin Nunamẹtọ “nunina dagbedagbe po nunina he sọgbe lẹpo po” tọn. (Jakobu 1:17) Apọsteli Johanu hẹn yisenọ hatọ lẹ deji dọmọ: “Onú depope mí kanbiọ, mí mọyi to [Jiwheyẹwhe] dè; na mí yìn osẹ́n etọn wutu, bosọ to onú he yin jijlọ to nukọn etọn lẹ wà.”—1 Johanu 3:22.

Etẹwẹ Dogbọn Gbigbọ Ylankan lẹ Dali?

Azétọ susu lẹ kọngbedopọ hẹ Biblu do nuagokun ehe ji dọmọ: Gbigbọ ylankan lẹ tin. To wekinkan dopo mẹ mẹhe nọgodona azé dopo na avase dọmọ: “Oyẹ̀ lẹ tin to finẹ: Yé tin-to-aimẹ, to aihọn mayinukundomọ he yin nudopolọ hẹ mítọn titi lọ mẹ, heyin gigọ́ po nudida gbẹ̀te lẹ po. . . . Hogbe lọ lẹ ‘Aovi pẹvi’, ‘Gbigbọ Ylankan’ po ‘Aovi’ po sọgbe mlẹnmlẹn. Yé tindo huhlọn tlala. . . . Wunmẹ he tindo nuyọnẹn hugan lẹ . . . yé penugo (eyin mẹde yin alọgọnamẹtọ  taun nado hùn ohọ̀n na yé) nado biọ aihọn mítọn mẹ. . . . Yé sọgan biọ agbasa towe mẹ . . . , bo tlẹ sọgan yí anademẹ jẹ oba de mẹ zan do hiẹ ji. Mọwẹ, ehe diblayin onú dopolọ pẹpẹ hẹ otàn hoho lẹ gando mẹhe tindo Aovi lẹ go.”

To ojlẹ Biblu tọn lẹ mẹ, mẹhe tindo aovi lẹ nọ sayana gbẹtọ lẹ to aliho voovo lẹ mẹ. Delẹ to mẹhe ji e yinuwado lẹ mẹ ma nọ penugo nado dọho, delẹ yin nukuntọ́nnọ, delẹ nọ yinuwa taidi alẹnọ, podọ delẹ nọ tindo huhlọn hugan jọwamọ tọn. (Matiu 9:32; 12:22; 17:15, 18; Malku 5:2-5; Luku 8:29; 9:42; 11:14; Owalọ lẹ 19:16) To ojlẹ delẹ mẹ yajiji lọ nọ sudeji to whenuena aovi susu lẹ yinuwado mẹde ji to ojlẹ dopolọ mẹ. (Luku 8:2, 30) To whelọnu lo, na jide tọn whẹwhinwhẹ́n dagbe tin he wutu Jehovah na avase gbẹtọ lẹ nado nọla na azé po nuyizan ogbẹ́ aṣli tọn devo lẹ po.

Sinsẹ̀n He Sinai do Nugbo Ji

Mẹsusu nọ yin dindọ̀n hlan azé to egbehe na e taidi nuhe ma nọ gbleawunamẹ, bo jọmẹ, yin sinsẹ̀n jọwamọ tọn wutu. To lẹdo delẹ mẹ e ko yin alọkẹyi. E ma nọ yin budisi ba. Kakatimọ, e ko nọ saba lẹzun nuhe yè yí nukunpẹvi do pọ́n. To lẹdo de mẹ fie gbeyina onú lẹpo sinsẹ̀nnọ lẹ tọn ko plan mẹsusu nado kẹalọyi etlẹ yin nudazi lẹ te, azé ko mọ sisi he gbloada tlala de yí.

Na nugbo tọn, aihọn sinsẹ̀n lẹ tọn ko lẹzun ahi de sọn ehe mẹ gbẹtọ lẹ vò nado dè dopo he sọgbe hẹ nuhudo yetọn lẹ te, kẹdẹdile mẹde nọ họ̀ afọpa lẹ do. To vogbingbọn mẹ, Jesu dọho gando nudide awe kẹdẹ go. E dọmọ: “Mì gbọn họntonu bibó mẹ biọ whégbè, na gbigblo wẹ họntonu lọ, gblagada sọ wẹ ali lọ, he hẹn omẹ yì dindọ̀n mẹ, susu sọ wẹ yé he to zọnlinzin gbọn finẹ lẹ. Na bibó wẹ họntonu lọ, jijlọ sọ wẹ ali lọ, he hẹn omẹ yì ogbẹ̀ mẹ, pẹvide wẹ yé he dín in mọ lẹ.” (Matiu 7:13, 14) To jọwamọ-liho, mí vò nado de aliho he ji mí na gbọ̀n. Ṣigba to whenuena e yindọ dagbemẹ-ninọ mítọn tin to owù mẹ, nudide enẹ yin titengbe na taun tọn. Nado tindo nukunnumọjẹnumẹ gbigbọmẹ tọn, mí dona doafọna aliho nugbo tọn—aliho lọ he yin mimọ to Ohó Jiwheyẹwhe tọn kẹdẹ mẹ, yèdọ Biblu.

[Nudọnamẹ Odò Tọn]

[Yẹdide to weda 5]

Mẹsusu lẹ to egbehe nọ pọ́n azé hlan taidi sinsẹ̀n jọwamọ tọn he ma nọ gbleawunamẹ

[Yẹdide to weda 6]

Nujijlẹ ko nọ yin kinkọndopọ hẹ ogbẹ́ aṣli tọn to whepoponu

[Yẹdide to weda 6]

Be azétọ lẹ gbọn mayọnẹn dali do to ojlo Lẹgba tọn wà wẹ ya?

[Yẹdide to weda 7]

Biblu de aliho nugbo tọn hia