Hinhẹn Onú Lẹpo Zun Yọyọ—Dile E Yin Didọdai Do
Hinhẹn Onú Lẹpo Zun Yọyọ—Dile E Yin Didọdai Do
“Ewọ he sọ sinai to ofìn lọ ji dọmọ, Pọ́n, yẹn diọ onú lẹpo zun yọyọ. E sọ dọ hlan mi, dọmọ, . . . ohó helẹ dodo po nugbo po wẹ.”—OSỌHIA 21:5.
1, 2. Naegbọn owhẹ̀ mẹsusu tọn whẹ́n nado nọ whleawu nado gbadopọnna nuhe sọgodo bẹhẹn lẹ?
BE HIẸ ko dọ kavi lẹnpọn dọ, ‘Mẹnu wẹ yọ́n nuhe sọgodo na hẹnwa ya?’ Hiẹ sọgan mọnukunnujẹ nuhewutu gbẹtọ lẹ nọ whleawu nado pàhodọ dogbọn nuhe sọgodo na hẹnwa dali kavi nado dejido mẹhe nọ gbọn sọmawhe dali sọalọakọ́n nado dọ dọdai nuhe tin to nukọn ja lẹ tọn. E họnwun dọ gbẹtọvi lẹ ma tindo nugopipe lọ nado dọ dọdai nuhe na jọ to osun kavi owhe he tin to nukọn ja lẹ mẹ tọn po gbesisọ po gba.
2 Linlinwe lọ Forbes ASAP klán hosọ dopo dovo na ojlẹ. To e mẹ, mẹhe nọ ze kandai whenuho tọn donukọnnamẹ to televiziọn mẹ lọ Robert Cringely wlan dọmọ: “Na taun tọn ojlẹ nọ dowinyan mímẹpo, ṣigba mẹdepope ma nọ jiya to alọ ojlẹ tọn mẹ hugan dọdai-pàdọtọ lẹ gba. Tintẹnpọn nado pàhodọ dogbọn sọgodo dali yin ajìlilẹ̀ de he mẹ mí nọ dibla duagó te whepoponu. . . . Etomọṣo, mẹhe ylọ yede dọ azọ́nyọnẹntọ lẹ zindonukọn nado to dọdai dọ.”
3, 4. (a) Pọndohlan dagbe tẹwẹ mẹdelẹ tindo gando owhe fọtọ́n yọyọ lọ go? (b) Nukundido he sọgbe hẹ lẹnpọn dagbe tẹwẹ mẹdevo lẹ tindo gando sọgodo go?
3 Hiẹ sọgan ko doayi e go dọ po ayidonugo susu sọmọ po do owhe fọtọ́n yọyọ lọ ji, e sọgan taidi dọ gbẹtọ susu dogọ to nulẹnpọn dogbọn sọgodo dali. To bẹjẹeji owhe he wayi tọn, linlinwe Maclean tọn dọmọ: “Owhe 2000 lọ sọgan yin owhe devo de poun to sunzanhiawe ji na suhugan Canadanu lẹ tọn, ṣigba e sọgan dukosọ hẹ bẹjẹeji yọyọ de nugbonugbo.” Mẹplọntọ Wehọmẹ daho tọn Chris Dewdney to Wehọmẹ Alavọ York tọn na whẹwhinwhẹ́n ehe na pọndohlan dagbe tintindo dọmọ: “Owhe fọtọ́n lọ zẹẹmẹdo dọ mí sọgan deta sọn owhe kanweko budonamẹ tọn taun de mẹ.”
4 Be enẹ dọnú taidi lẹnpọn nujlomẹ tọn poun wẹ ya? To Canada dodinnanu de dohia dọ 22 to kanweko ji poun to mẹhe yigbe na hokansemẹ dodinnanu de tọn mẹ lẹ wẹ “yise dọ owhe 2000 na hẹn bẹjẹeji yọyọ de wá na aihọn lọ.” Na nugbo tọn, diblayi odaa wẹ “donukun avùnhiho aihọn tọn devo”—yèdọ awhàn aihọn tọn—to owhe 50 gblamẹ. E họnwun dọ, mẹsusu wẹ doayi e go dọ owhe kanweko yọyọ de ma sọgan súnsún nuhahun mítọn lẹ sẹ̀, bo hẹn onú lẹpo zun yọyọ gba. Lẹnunnuyọnẹntọ Michael Atiyah, azinponọ dai tọn na Ogbẹ́ Lẹnunnuyọnẹntọ Grande-Bretagne tọn, wlan dọmọ: “Awuyiya diọdo tọn . . . zẹẹmẹdo dọ owhe kanweko konukundopotọ lọ na hẹn avùnnukundiọsọmẹnu titengbe lẹ wá nukunhunhun mítọn pete ji. Nuhahun agayiyi sọha gbẹtọ lẹ tọn, whèdomẹ adọkunnu lẹ tọn, hẹnflu lẹdo tọn, po gbigbayipe ohẹ́n tọn po ko to tuklado mí to alọnu bo dona yin avùnho hẹ taidi whẹho niyaniya tọn de.”
5. Fie wẹ mí sọgan mọ nudọnamẹ he go yè sọgan ganjẹ gando nuhe tin to nukọn ja go te?
5 E sọgan paṣa we dọ, ‘To whenuena e yindọ gbẹtọ lẹ ma sọgan dọ dọdai nuhe sọgodo mítọn bẹhẹn tọn, be mí ma na kúkú gbọ̀ bo gbẹkọ sọgodo go poun ya?’ Gblọndo lọ yin lala! Nugbo wẹ dọ, gbẹtọ ma sọgan dọ dọdai nuhe tin to nukọn ja tọn po gbesisọ po gba, ṣigba mí ma dona lẹndọ mẹdepope ma sọgan wàmọ gba. Eyọ́n, mẹnu wẹ sọgan wàmọ, podọ naegbọn mí sọgan tindo pọndohlan dagbe gando sọgodo go? Hiẹ sọgan mọ gblọndo pekọhẹnwanamẹ tọn lẹ to dọdai tangan ẹnẹ lẹ mẹ. Yé yin kinkàndai to owe he gbayipe hugan he suhugan gbẹtọ lẹ tọn tindo bo nọ hia lọ mẹ, ehe sọ nọ yin nukunnumọjẹemẹ do agọ̀ bo nọ yin kọgbẹ́ e go hugan lọ mẹ—yèdọ Biblu. Nudepope he hiẹ lẹn dogbọn Biblu dali, podọ mahopọnna lehe hiẹ sọgan ko jẹakọhẹ ẹ do sọ, alemọyinu de wẹ e na yin na we nado gbadopọnna wefọ dodonu tọn ẹnẹ helẹ. Na taun tọn yé dọ dọdai sọgodo he họnwun tọn. Humọ, dọdai titengbe ẹnẹ helẹ basi todohukanji nuhe sọgodo towe po mẹyiwanna towe lẹ tọn po sọgan yin tọn.
6, 7. Whetẹnu wẹ Isaia dọ dọdai, podọ nawẹ dọdai etọn tindo hẹndi jiawu de gbọn?
6 Tintan lọ yin mimọ to Isaia weta 65 mẹ. Whẹpo mí na hia ẹ, ze ayiha towe do ninọmẹ lọ ji hezeheze—whenuena owe lọ yin kinkàn po ninọmẹ he ji e dọhodo po. Yẹwhegán Jiwheyẹwhe tọn Isaia, he wlan ohó ehelẹ, nọgbẹ̀ to nuhe hugan owhe kanweko dopo whẹpo ahọluduta Juda tọn wá vivọnu. Opodo lọ wá to whenuena Jehovah doalọtena hihọ́-basinamẹ etọn do Ju he mayin nugbonọ lẹ ji, bo dike Babilọninu lẹ ni và Jelusalẹm sudo bo bẹ gbẹtọ etọn lẹ yì kanlinmọgbenu. Enẹ jọ to nuhe hugan owhe kanweko dopo godo to whenuena Isaia ko dọ dọdai etọn.—2 Otannugbo lẹ 36:15-21.
7 Gando dodonu hẹndi whenuho lọ tọn go, flindọ po anademẹ Jiwheyẹwhe tọn po Isaia dọ dọdai oyín Pẹlsianu he ma ko yin jiji, yèdọ Kilusi tọn, mẹhe gbawhàn Babilọni tọn to godo mẹ. (Isaia 45:1) Kilusi wleawu aliho lọ tọn na kọlilẹ Ju lẹ tọn yì otò yetọn mẹ to owhe 537 J.W.M. Po nupaṣamẹ po, Isaia ko dọ dọdai hinhẹngọwa enẹ tọn, dile mí hia do to weta 65 mẹ. E dọ̀n ayidonugo wá ninọmẹ he Islaelivi lẹ sọgan duvivi etọn to otò yetọn mẹ ji.
8. Dọdai sọgodo ayajẹ tọn tẹwẹ Isaia dọ, podọ hodidọ tẹwẹ fọ́njlodote na mí na taun tọn?
8 Mí hia to Isaia 65:17-19 mẹ dọmọ: “Saa pọ́n yẹn na dá olọn yọyọ lẹ po aigba yọyọ de po: yè ma na flin hoho tọn, mọ yé ma na wá linlẹn mẹ. Ṣigba homẹ mìtọn ni hùn, na mì ni sọ to ayajẹ kakadoi to enẹ he yẹn dá mẹ: na doayi e go, yẹn dá Jelusalẹm homẹvivi de, podọ gbẹtọ etọn lẹ ayajijẹ de. Yẹn na jaya to Jelusalẹm mẹ, yẹn nasọ jaya to omẹ ṣie lẹ mẹ: yè ma nasọ sè ogbè avi tọn to e mẹ ba, kavi ogbè awhá tọn.” Na taun tọn, Isaia basi zẹẹmẹ ninọmẹ he na pọnte tlala hugan dehe glọ Ju lẹ ko nọ̀ to Babilọni tọn lẹ. E dọ dọdai ayajẹ po homẹvivi po tọn. Todin doayi hodidọ lọ go yèdọ “olọn yọyọ lẹ po aigba yọyọ de po.” Ehe wẹ tintan to whla ẹnẹ lọ lẹ mẹ he hodidọ ehelẹ sọawuhia to Biblu mẹ, podọ wefọ ẹnẹ ehelẹ sọgan tindo nugandomẹgo tlọlọ de do sọgodo mítọn ji, yèdọ tlẹ dọ dọdai etọn.
9. Nawẹ Ju hohowhenu tọn lẹ tindo mahẹ to hẹndi Isaia 65:17-19 tọn mẹ gbọn?
9 Hẹndi tintan Isaia 65:17-19 tọn bẹ Ju hohowhenu tọn lẹ hẹn mẹhe, dile Isaia dọ dọdai etọn po gbesisọ po do, lẹkọyi otò yetọn mẹ, fie yé vọ́ sinsẹ̀n-bibasi wiwe ṣeke zedai te. (Ẹzla 1:1-4; 3:1-4) Na nugbo tọn, hiẹ yọnẹn dọ, yé lẹkọyi otò yetọn mẹ to planẹti dopolọ ji, e mayin fidevo to wẹkẹ lọ mẹ gba. Oyọnẹn enẹ sọgan gọalọna mí nado mọ nuhe dọ Isaia te gando olọn yọyọ lẹ po aigba yọyọ de po go. Mí ma dona pàhodọ, dile mẹdelẹ nọ basi do, gando dọdai dozín Nostradamus tọn lẹ kavi gbẹtọ dọdai-pàdọtọ devo lẹ tọn go gba. Biblu lọsu hẹn nuhe Isaia tindo to ayiha mẹ họnwun.
10. Nawẹ mí na mọnukunnujẹ “aigba” yọyọ he Isaia dọ dọdai etọn mẹ gbọn?
10 To Biblu mẹ, “aigba” ma nọ dlẹnalọdo globu mítọn to whepoponu gba. Di dohia, Psalm 96:1 dọ to paa mẹ dọmọ: ‘Mì jihàn hlan Jehovah, mì aigba lẹpo.’ Mí yọnẹn dọ planẹti mítọn—aigba tata lọ po ohù gblagada lọ po—ma sọgan jihàn gba. Gbẹtọ lẹ wẹ nọ jihàn. Mọwẹ, Psalm 96:1 to alọdlẹndo gbẹtọ lẹ to aigba ji. a Ṣigba Isaia 65:17 sọ donù “olọn yọyọ lẹ” go ga. Eyin “aigba” lọ nọtena ogbẹ́ gbẹtọvi tọn yọyọ de to otò Ju lẹ tọn mẹ, etẹwẹ dogbọn “olọn yọyọ lẹ” dali?
11. Etẹwẹ hodidọ lọ “olọn yọyọ lẹ” dlẹnalọdo?
11 Otanwe Cyclopedia of Biblical, Theological, and Ecclesiastical Literature, gbọn M’Clintock po Strong po dali, dọmọ: “Fidepope to numimọ dọdai tọn de mẹ he olọn yin nùdego te, olọn nọ nọtena . . . bẹplidopọ huhlọn gandudu tọn lẹpo pete . . . he yin ota bo to gandu do mẹjidugando lẹ ji, yèdọ dile olọn jọwamọ tọn tin to aga bo to gandu do aigba lọ ji do.” Gando hodidọ heyin kinkọndopọ lọ “olọn po aigba po” go, otanwe Cyclopedia lọ basi zẹẹmẹ dọ ‘to hogbe dọdai tọn mẹ hodidọ lọ nọtena ninọmẹ tonudidọ gbẹtọ he tindo ogán-tẹn voovo lẹ tọn. Olọn wẹ yin nupojipetọ lọ; aigba wẹ yin mẹjidugando lọ lẹ, yèdọ mẹhe ji huhlọnnọ lẹ to gandu do.’
12. Nawẹ Ju hohowhenu tọn lẹ tindo numimọ “olọn yọyọ lẹ po aigba yọyọ de po” tọn gbọn?
12 To whenuena Ju lẹ lẹkọyi aigba yetọn ji, yé duale nuhe sọgan yin yiylọdọ titonu yọyọ de tọn. Yé tindo pipli gandudu tọn yọyọ de. Zelubabẹli, heyin kúnkan Ahọlu Davidi tọn, wẹ yin tògán, podọ Jọṣua wẹ yin yẹwhenọ daho. (Hagai 1:1, 12; 2:21; Zekalia 6:11) Ehelẹ nọpọ́ bo wleawuna “olọn yọyọ” de. Do etẹ ji? “Olọn yọyọ” enẹ dugán do “aigba yọyọ” lọ ji, heyin ogbẹ́ gbẹtọvi klọwé he lẹkọyi aigba yetọn ji nado sọgan vọ́ Jelusalẹm po tẹmpli etọn po gbá na sinsẹ̀n-bibasi Jehovah tọn. Enẹwutu, to linlẹn nujọnu tọn ehe mẹ, olọn yọyọ lẹ po aigba yọyọ de po tin to hẹndi he gando Ju lẹ go to whenẹnu mẹ.
13, 14. (a) Fidevo tẹwẹ hodidọ lọ “olọn yọyọ lẹ po aigba yọyọ de po” sọawuhia te he mí dona gbadopọnna? (b) Naegbọn dọdai Pita tọn do yin ojlofọndotenamẹnu titengbe de to ojlẹ ehe mẹ?
13 Yì agbọji ma nado mọnukunnujẹ nuagokun lọ mẹ to aliho agọ̀ mẹ. Ehe mayin vivẹnudido nado basi tadena Biblu tọn gba mọjanwẹ e mayin nado yìnnukunpọn whenuho hohowhenu tọn mẹ poun gba. Hiẹ sọgan mọ ehe gbọn hùnhùn do fidevo he hodidọ lọ “olọn yọyọ lẹ po aigba yọyọ de po” sọawuhia te dali. To 2 Pita weta 3 mẹ, hiẹ na mọ fie e sọawuhia te ehe, bo nasọ mọdọ sọgodo mítọn gandego.
14 Apọsteli Pita wlan wekanhlanmẹ etọn to nuhe hugan owhe 500 to whenuena Ju lẹ ko lẹkọyi otò yetọn mẹ godo. Taidi dopo to apọsteli Jesu tọn lẹ mẹ, Pita to wekanhlan hodotọ Klisti, “Oklunọ” heyin nùdego to 2 Pita 3:2 mẹ tọn lẹ. To wefọ 4 mẹ, Pita donù “opagbe gigọwá” Jesu tọn go, he hẹn dọdai lọ yin onú titengbe to egbehe. Kunnudenu susugege lẹ dohia dọ sọn Wẹkẹ Whàn I whenu gbọ́n, Jesu ko tin tofi to linlẹn aṣẹpipa tintindo tọn mẹ taidi Gandutọ to Ahọluduta olọn mẹ tọn Jiwheyẹwhe tọn mẹ. (Osọhia 6:1-8; 11:15, 18) Ehe tindo zẹẹmẹ vonọtaun to pọndohlan mẹ na onú devo he Pita dọ dọdai etọn to weta ehe mẹ.
15. Nawẹ dọdai Pita tọn gando “olọn yọyọ lẹ” go to hẹndi mọyi gbọn?
15 Mí hia to 2 Pita 3:13 mẹ dọmọ: “Di opagbe etọn, míwlẹ to nukundo olọn yọyọ lẹ, po aigba yọyọ de po, fihe dodo nọ nọ̀.” Hiẹ sọgan ko plọn dọ Jesu to olọn mẹ wẹ yin Gandutọ titengbe lọ to “olọn yọyọ lẹ” lọ mẹ. (Luku 1:32, 33) Etomọṣo, wefọ Biblu tọn devo lẹ dohia dọ e mayin ewọ dopo kẹdẹ wẹ to gandu gba. Jesu dopagbe dọ apọsteli lẹ po mẹdevo lẹ po taidi yewlẹ na tindo otẹn de to olọn mẹ. To owe Heblu lẹ tọn mẹ, apọsteli Paulu basi zẹẹmẹ omẹ mọnkọtọn lẹ tọn taidi “mahẹtọ oylọ olọn tọn.” Podọ Jesu dọ dọ mẹhe tin to pipli ehe mẹ lẹ na sinai do ofìn lẹ ji to olọn mẹ hẹ emi. (Heblu lẹ 3:1; Matiu 19:28; Luku 22:28-30; Johanu 14:2, 3) Nuagokun lọ wẹ yindọ mẹdevo lẹ duahọlu hẹ Jesu taidi apadewhe olọn yọyọ lọ tọn lẹ. To whelọnu lo e tẹ dọ wẹ Pita te gbọn hogbe lọ “aigba yọyọ” dali?
16. “Aigba yọyọ” tẹwẹ ko tin-to-aimẹ?
16 Dile e yin do na hẹndi hohowhenu tọn—heyin kọlilẹ Ju lẹ tọn yì otò yetọn mẹ—hẹndi alọnu tọn na 2 Pita 3:13 bẹ gbẹtọ he ze yede jo na gandudu olọn yọyọ lọ tọn lẹ hẹn. Hiẹ sọgan mọ gbẹtọ livi susu lẹ he to yedelẹ ze jo na gandudu mọnkọtọn to egbehe. Yé to alemọyi sọn tito-to-whinnu mẹpinplọn tọn etọn mẹ bosọ to kanván nado hodo osẹ́n etọn heyin mimọ to Biblu mẹ lẹ. (Isaia 54:13) Omẹ ehelẹ wẹ wleawuna dodonu “aigba yọyọ” lọ tọn to linlẹn lọ mẹ dọ yé wleawuna ogbẹ́ lẹdo globu pé tọn de heyin akọta lẹpo, ogbè lẹpo, po akọ̀ lẹpo tọn po, he to azọ́n wà to pọmẹ to taliai mẹ hlan Ahọlu lọ he to gandu, yèdọ Jesu Klisti. Nugbo nujọnu tọn lọ wẹ yindọ hiẹ sọgan yin apadewhe ehe tọn!—Mika 4:1-4.
17, 18. Naegbọn hodidọ lọ lẹ to 2 Pita 3:13 mẹ na mí whẹwhinwhẹ́n nado pọ́n sọgodo hlan?
17 Ma lẹndọ ehe wẹ yin vivọnu whẹho lọ lẹ tọn, dọ mí ma tindo wuntuntun gigọ́ sọgodo tọn blo. Na nugbo tọn, dile hiẹ gbadopọnna lẹdo hodidọ 2 Pita weta 3 tọn, hiẹ na mọ dohia diọdo daho he ja to nukọn lẹ tọn. To wefọ 5 po 6 po mẹ, Pita wlan dogbọn Osingigọ azán Noa tọn gbè dali, yèdọ Osingigọ lọ he hẹn vasudo wá na aihọn ylankan whenẹnu tọn. To wefọ 7 mẹ, Pita donù e go dọ “olọn he tin to dinvie lẹ, po aigba lọ po,” heyin gandutọ lẹ po gbẹtọ lẹ po, yin hihlá dai na “whẹdazangbe po dindọ̀n mẹylankan lẹ tọn po.” Ehe zinnudeji dọ hodidọ lọ ‘olọn lẹ po aigba po he tin todin’ dlẹnalọdo, e mayin wẹkẹ paa lọ gba, ṣigba hlan gbẹtọvi lẹ po gandutọ yetọn lẹ po.
18 Pita basi zẹẹmẹ to enẹgodo dọ azán Jehovah tọn he ja na hẹn klọwé daho de wá, bo wleawudai na olọn yọyọ lẹ po aigba yọyọ de po heyin nùdego to wefọ 13 mẹ. Doayi vivọnu wefọ enẹ tọn go—“fihe dodo nọ nọ̀.” Be enẹ ma dohia dọ diọdo nujọnu tọn dagbe delẹ dona wá aimẹ ya? Be e ma fọ́n nukundido onú yọyọ lẹ tọn dote nugbonugbo, yèdọ ojlẹ de to whenuena gbẹtọ lẹ na mọ awuvivi daho to gbẹninọ mẹ hugan dehe yé tindo to egbehe ya? Eyin hiẹ sọgan mọ enẹ, to whelọnu lo hiẹ ko tindo wuntuntun to nuhe Biblu dọ dọdai etọn lẹ mẹ, yèdọ wuntuntun he omẹ vude wẹ tindo.
19. To lẹdo hodidọ tọn tẹ mẹ wẹ owe Osọhia tọn dlẹnalọdo “olọn yọyọ lẹ po aigba yọyọ de po” he gbẹsọ ja te?
19 Ṣigba mì gbọ mí ni yinukọn dogọ. Mí ko pọ́n fihe hodidọ lọ “olọn yọyọ lẹ po aigba yọyọ de po” sọawuhia te to Isaia weta 65 mẹ, podọ fidevo he e sọawuhia te to 2 Pita weta 3 mẹ. Todin hùn Osọhia weta 21, ehe bẹ awusọhia hodidọ ehe tọn dopo devo hẹn to Biblu mẹ. Whladopo dogọ, nukunnumimọjẹ ninọmẹ hodidọ lọ tọn mẹ na gọalọ. Weta awe jẹnukọn, to Osọhia weta 19 mẹ, mí mọ awhàn de he yin zẹẹmẹ-basina hezeheze to yẹhiadonu-liho—ṣigba e mayin awhàn de to akọta he gbẹwanna yedelẹ ṣẹnṣẹn gba. To awà dopo ji “Ohó Jiwheyẹwhe tọn.” Vlavo hiẹ yọ́n enẹ taidi tẹnmẹ-yinkọ Jesu Klisti tọn de. (Johanu 1:1, 14) Ewọ tin to olọn mẹ, podọ numimọ ehe do e hia po awhànpa olọn mẹ tọn lẹ po. Mẹnu wẹ yé to awhànfun hẹ? Weta lọ donù “ahọlu lẹ” “awhàngán lẹ,” po gbẹtọ wunmẹ voovo lẹ po go, yèdọ “pẹvi po daho lẹ po.” Awhàn ehe bẹ azán Jehovah tọn he ja, yèdọ vasudo kanyinylan lẹ tọn hẹn. (2 Tẹsalonikanu lẹ 1:6-10) To nukọnzinzindo mẹ, Osọhia weta 20 bẹjẹeji gbọn zẹẹmẹ-bibasina didesẹ “odàn hoho lọ, he yin Lẹgba, Satani” tọn dali. Ehe ze dodonu lẹ dai na dogbigbapọnna Osọhia weta 21.
20. Osọhia 21:1 do diọdo nujọnu tọn he pò to nukọn ja tẹlẹ hia?
20 Apọsteli Johanu bẹjẹeji po hogbe ojlofọndotenamẹ tọn lẹ po dọmọ: “Yẹn sọ mọ olọn yọyọ de, po aigba yọyọ de po: na olọn tintan, po aigba tintan po ko juwayi; ohù ma sọ tin ba.” Sinai do nuhe mí ko mọ to Isaia weta 65 po 2 Pita weta 3 po mẹ ji, mí sọgan deji dọ ehe ma zẹẹmẹdo didiọ olọn paa lẹ po planẹti mítọn po, gọna otọ̀ daho he tin to e ji lẹ gba. Dile weta he jẹnukọn lẹ dohia do, mẹylankan lẹ po gandutọ yetọn lẹ po, gọna Satani heyin gandutọ mayinukundomọ lọ, wẹ na yin didesẹ. Mọwẹ, opagbe heyin dido tofi yin titonu yọyọ de he bẹ mẹhe tin to aigba ji lẹ hẹn.
21, 22. Johanu na mí jide gando dona tẹlẹ go, podọ etẹwẹ dasìn súnsún sẹ̀ zẹẹmẹdo?
21 Mí yin hinhẹn tindo nujikudo gando ehe go dile mí zindonukọn biọ dọdai jiawu ehe mẹ. Vivọnu wefọ 3 tọn dọho gando ojlẹ lọ go whenuena Jiwheyẹwhe na tin po gbẹtọvi lẹ po, bo na lilẹ́ ayidonugo nukundagbe etọn tọn dohlan mẹhe to ojlo etọn wà lẹ ji. (Ezekiẹli 43:7) Johanu zindonukọn to wefọ 4, 5 mẹ dọmọ: “[Jehovah] nasọ súnsún dasìn lẹpo sẹ̀ sọn nukun yetọn mẹ; okú ma nasọ tin ba, kavi awubla, kavi avi, mọ awufiẹsa ma na tin ba: na onú tintan lẹ ko juwayi. Ewọ he sọ sinai to ofìn lọ ji dọmọ, Pọ́n, yẹn diọ onú lẹpo zun yọyọ. E sọ dọhlan mi, dọmọ, Wlanwe: ohó helẹ dodo po nugbo po wẹ.” Dọdai mẹwhàntọ nankọ die!
22 Yì agbọji nado duvivi nuhe Biblu to didọdai tofi tọn. “Jiwheyẹwhe nasọ súnsún dasìn lẹpo sẹ̀ sọn nukun yetọn mẹ.” Enẹ ma sọgan to alọdlẹndo dasìn paa he numọtolanmẹ nọ hẹn wá nukun mítọn lẹ ji gba, mọjanwẹ e ma sọgan to alọdlẹndo dasìn ayajẹ tọn lẹ gba. Lala, dasìn he Jiwheyẹwhe jlo na súnsún sẹ̀ yin dehe nọ yin hinhẹnwa gbọn yajiji, awubla, flumẹjijẹ, awugble, po awufiẹsa po dali. Nawẹ mí sọgan tindo nujikudo gbọn? Eyọ́n, opagbe jiawu Jiwheyẹwhe tọn ehe kọ̀n dasìn lẹ súnsún sẹ̀ dopọ hẹ ‘didesẹ okú, awubla, avi, po awufiẹsa po tọn.’—Johanu 11:35.
23. Opodo ninọmẹ tẹlẹ tọn wẹ yin jide etọn namẹ gbọn dọdai Johanu tọn dali?
23 Be ehe ma dohia dọ azọ̀n agbasa wiwọ̀ tọn, awukuzọ̀n, ahunzọ̀n, podọ etlẹ yin okú lọsu na ko yin didesẹ ya? Mẹnu to mí mẹ wẹ ma ko hẹn mẹyiwanna de bu sọn awutu delẹ, nujijọ ajiji, kavi nugbajẹmẹji mẹ? Jiwheyẹwhe to opagbe do tofi dọ okú ma na tin ba, he dohia dọ ovi he sọgan yin jiji to ojlẹ enẹ mẹ depope ma dona pannukọn nukundido whinwhẹ́n podọ to enẹgodo poyọnho—bo hẹn ẹn wá opodo to okú mẹ gba. Dọdai ehe sọ zẹẹmẹdo dọ awutu plibọ́ tọn, azọ̀n ohú mẹ tọn, hùndidi, nukunzọ̀n, kavi etlẹ yin nukuntintọ́n—he nọ gbayipe taun to yọnho-whè mẹ ma na tin ba.
24. Nawẹ ‘olọn yọyọ po aigba yọyọ po’ sọawuhia nado yin dona de gbọn, podọ etẹwẹ mí na gbẹsọ gbadopọnna?
24 Matin ayihaawe hiẹ na yigbe dọ aluẹmẹninọ po avi po na depò to whenuena okú, yọnhopipo, po azọ̀n lẹ po na ko yin didesẹ. Etomọṣo, etẹwẹ dogbọn ohẹ́n klókló, fifiẹ do ovi go, po kọgbidinamẹnu kinklan tọn na dodonu kavi sinmẹ agbasa tọn po wutu dali? Eyin onú mọnkọtọn lẹ—he gbayipe sọmọ to egbehe—na zindonukọn, be mí ma na gán sọn aluẹmẹninọ po avi po si gba. Gbọnmọ dali, gbẹninọ to “olọn yọyọ de” glọ “po aigba yọyọ de po” ji ma na yin hinhẹngble gbọn nuhe nọ hẹn awubla wá to alọnu din lẹ dali gba. Diọdo nankọ die! Nalete, mí ko gbadopọnna atọ̀n poun to ofi ẹnẹ he hodidọ lọ “olọn yọyọ lẹ po aigba yọyọ de po” sọawuhia te to Biblu mẹ lẹ mẹ. E gbẹ́ pò dopo dogọ he kọ̀n nuhe mí ko gbadopọnna lọ dopọ bosọ zinnudo nuhewutu mí tindo whẹwhinwhẹ́n lẹ nado pọ́n nukọn hlan na whenue podọ lehe Jiwheyẹwhe na hẹn opagbe etọn nado ‘hẹn onú lẹpo zun yọyọ’ tọn di. Hosọ he bọdego dọhodo dọdai enẹ ji podọ nuhe e sọgan zẹẹmẹdo na ayajẹ mítọn.
[Nudọnamẹ Odò Tọn]
a The New English Bible basi lẹdogbedevomẹ Psalm 96:1 tọn dọmọ: “Mì jihàn hlan OKLUNỌ, mì gbẹtọ aigba ji tọn lẹpo.” The Contemporary English Version hia dọmọ: “Mẹhe tin to aigba ehe ji lẹpo, mì jihàn pipà tọn lẹ hlan OKLUNỌ.” Enẹ sọgbe hẹ nukunnumọjẹnumẹ lọ dọ Isaia to alọdlẹndo omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ to aigba yetọn ji gbọn “aigba yọyọ” dali.
Etẹwẹ Hiẹ Flin?
• To ofi atọ̀n tẹlẹ wẹ Biblu dọ dọdai “olọn yọyọ lẹ po aigba yọyọ de po” tọn te?
• Nawẹ Ju hohowhenu tọn lẹ tindo mahẹ to hẹndi “olọn yọyọ lẹ po aigba yọyọ de po” tọn mẹ gbọn?
• Hẹndi tẹlẹ wẹ yin nukunnumọjẹemẹ na “olọn yọyọ lẹ po aigba yọyọ de po” dile e yin nùdego gbọn Pita dali do?
• Nawẹ Osọhia weta 21 dlẹnalọdo sọgodo dagbe de na mí gbọn?
[Kanbiọ Oplọn Tọn Lẹ]
[Yẹdide to weda 10]
Kẹdẹdile Jehovah ko dọ dọdai do, Kilusi wleawuna aliho lọ na Ju lẹ nado lẹkọyi otò yetọn mẹ to owhe 537 J.W.M.