Ahidídí hẹ Mẹhodu po Ohí Gbigbọmẹ Tọn Po

“Mì ni sọ ze gbẹtọ yọyọ lọ dogo, mẹhe yè dá to dodo mẹ di apajlẹ jiwheyẹwhe tọn, podọ to jijọ wiwe nugbo tọn mẹ.”—Efesunu lẹ 4:24.

TO WHENUENA e tin to otẹn he yiaga pete etọn mẹ, Ahọluigba Lomu tọn wẹ yin tito anadenanu daho hugan gbẹtọvi tọn he aihọn ko mọ pọ́n gbede. Osẹ́ndoai Lomu tọn tindo kọdetọn dagbe sọmọ bọ e gbẹsọ yin dodonu lọ na todohukanji osẹ́n tọn na otò susu lẹ. Etomọṣo, mahopọnna nuwadotana Lomu tọn lẹ, awhànpa etọn lẹ ma penugo nado gbawhàn kẹntọ mẹklọtọ dopo tọn: yèdọ mẹhodu. To godo mẹ, mẹhodu hẹn aijijẹ Lomu tọn wá po awuyiya po.

Apọsteli Paulu yin dopo to mẹhe jiya to ahọluzọnwatọ mẹhodutọ Lomu tọn lẹ glọ. E họnwun dọ, Feliksi, heyin togán Lomu tọn he kanhose e, yọ́n homẹvọnọ-yinyin Paulu tọn. Ṣigba Feliksi, heyin dopo to togán mẹhodutọ hugan ojlẹ etọn tọn lẹ mẹ, hẹn owhẹ̀ nukọn wiwá Paulu tọn dọngbàn, bo lẹndọ Paulu na na ẹn akuẹ nado mọ túndote etọn yí.—Owalọ lẹ 24:22-26.

Kakati nado na alọgodo-kuẹ Feliksi, Paulu dọho na ẹn madoadúdẹji dogbọn ‘dodowiwa po mawazẹjlẹgo po’ dali. Feliksi ma diọ aliho etọn lẹ gba, podọ Paulu gbọṣi gànpamẹ kakati nado tẹnpọn bo dapana nuwiwa jlọjẹ sọgbe hẹ osẹ́n tọn gbọn alọgodo-kuẹ nina dali. E dọyẹwheho owẹ̀n nugbo po nugbodidọ po tọn, bosọ nọgbẹ̀ sọgbe hẹ ẹ. “Mí dotu dọ mí tindo ayiha dagbe,” wẹ e wlan hlan Klistiani Juvi lẹ, “bosọ jlo nado tin to owalọ dagbe mẹ to onú lẹpo mẹ.”—Heblu lẹ 13:18.

 Teninọ mọnkọtọn tin to vogbingbọn mlẹnmlẹn mẹ na walọ ojlẹ lọ mẹ tọn lẹ. Nọvisunnu Feliksi tọn Pallas yin dopo to sunnu adọkunnọ hugan ojlẹ hohowhenu tọn lẹ mẹ, podọ adọkun etọn—to lẹndopọ mẹ yì dọla livi 45 Amelika tọn—yin hihopli diblayin to blebu etọn mẹ gbọn alọgodo-kuẹ po alọslonamẹ po dali. Ṣigba, adọkun etọn lẹ whè tlala to whenuena e yin yiyijlẹdo dọla liva susu he gandutọ mẹhodutọ owhe kanweko 20tọ́ tọn delẹ ko whlá do akuẹsẹdotẹn nuglọ tọn lẹ mẹ. E họnwun dọ, agblinọ lẹ kẹdẹ wẹ na yise dọ gandudu egbezangbe tọn lẹ ko gbawhàn sọta mẹhodu.

To whenuena e yindọ mẹhodu ko doadọ̀do na whenu dindẹn sọmọ, be mí dona kẹalọyi dọ e yin apadewhe jijọ gbẹtọ tọn poun wẹ ya? Kavi be nudepope sọgan yin wiwà nado sukúndona mẹhodu ya?

Nawẹ Mẹhodu Sọgan Yin Kúnsúdona Gbọn?

Aliho tintan nado sukúndona mẹhodu wẹ nado yọnẹn dọ mẹhodu yin mẹvasudonu bosọ jẹagọ, to whenuena e yindọ e nọ hẹn alemọyi wá na mẹhe to jlòkòkò lẹ bo nọ gbleawu mẹdevo lẹ. Matin ayihaawe nukọnyiyi delẹ ko yin bibasi to adà enẹ mẹ. James Foley, heyin mẹbọdo wekantọ tohọluduta États-Unis tọn go, dọmọ: “Mímẹpo wẹ yọnẹn dọ alọgodo-kuẹ họakuẹ tlala. Alọgodo-kuẹ nọ dekanpona gandudu dagbe, nọ gbleawuna kọdetọn dagbe po nukọnyiyi akuẹzinzan tọn po, nọ sọtadona ajọwiwa, bo nọ hẹnawugblena tòmẹnu lẹ lẹdo aihọn pé.” Mẹsusu wẹ na kọngbedopọ hẹ ẹ. To 17 décembre 1997, otò nukundeji 34 wẹ doalọ “gbekọndopọ alọgodo-kuẹ yíyí tọn” de mẹ he yin awuwlena nado “tindo nuyiwadomẹji titengbe de do ahidídí globu tọn sọta mẹhodu ji.” Gbekọndopọ lọ “hẹn ẹn yin sẹ́nhẹngba nado zedonukọnnamẹ, dopagbe kavi na alọgodo-kuẹ ahọluzọnwatọ jonọ de nado sọgan mọyi kavi gọ̀ tito ajọwiwa akọjọpli tọn de yí.”

Ṣigba, alọgodo-kuẹ na gbekọndopọ ajọwiwa tọn lẹ mimọyi to otò devo lẹ mẹ, yin adà yinukundomọ kleun mẹhodu lọ tọn poun. Mẹhodu didesẹ to hagbẹ lẹpo mẹ biọ afọdide awetọ, yèdọ dehe sinyẹn tlala de: diọdo ahun tọn kavi, na taun tọn, diọdo ahun susu tọn de. Gbẹtọ lẹ to filẹpo dona plọn nado gbẹwanna alọgodo-kuẹ po mẹhodu po. Whenẹnu kẹdẹ wẹ alè mawadodo tọn na busẹ sọn aimẹ. Nado jẹ yanwle enẹ kọ̀n, linlinnamẹwe Newsweek dọ dọ mẹdelẹ lẹndọ gandudu lẹ dona “na tuli linlẹn paa jijọ dagbe tovi lẹ tọn.” Nugbodidọ Akọjọpli tọn, yèdọ pipli he nọ diahi hẹ mẹhodu, mọdopolọ na ayinamẹ dọ godonọnamẹtọ etọn lẹ ni “dó ‘okún tenọgli tọn’ ” de do azọ́nwatẹn lọ.

Ahidídí sọta mẹhodu yin walọ dagbe de he ma sọgan yin dududeji gbọn osẹ́n bibasi kẹdẹ dali kavi gbọn “ohí” yasanamẹ sọgbe hẹ osẹ́n tọn lẹ dali gba. (Lomunu lẹ 13:4, 5) Okún jijọ dagbe po tenọgli tọn po dona yin dido dó ahun gbẹtọ lẹ tọn mẹ. Ehe sọgan yin wiwadotana to aliho dagbe hugan mẹ gbọn yizan nuhe apọsteli Paulu basi zẹẹmẹ etọn taidi “ohí [gbigbọ] tọn,” yèdọ Ohó Jiwheyẹwhe tọn, Biblu lọ dali.—Efesunu lẹ 6:17.

Biblu Gblewhẹdo Mẹhodu

Naegbọn Paulu ma do yí nukun pẹvi do pọ́n mẹhodu? Na e jlo na wà ojlo Jiwheyẹwhe, “he ma nọ hò [mẹnukuntapọn, NW], mọ ma nọ yí nubla” tọn wutu wẹ. (Deutelonomi 10:17) Humọ, matin ayihaawe Paulu flin anademẹ tangan he tin to Osẹ́n Mose tọn mẹ dọmọ: “Hiẹ ma na hò gbẹtọ nukunta pọ́n gba; mọ hiẹ ma na yí nunina de gba; na nunina de nọ hẹn nukun nuyọnẹntọ lẹ tọn lẹ dozinvlu, bosọ nọ hẹn owhẹho dodonọ lẹ tọn gble.” (Deutelonomi 16:19) Mọdopolọ Ahọlu Davidi mọnukunnujẹemẹ dọ Jehovah gbẹwanna mẹhodu, podọ e biọ dọ Jiwheyẹwhe ni ma hia ẹ gọna ylandonọ, “[he] adusilọ yetọn sọ gọ́ na núbibla” lẹ blo.—Psalm 26:10.

Mẹhe to Jiwheyẹwhe sẹ̀n po ahundopo po lẹ tindo whẹwhinwhẹ́n dogọ lẹ nado gbẹ́ mẹhodu dai. “Gbọn whẹdida dodo dali ahọlu nọ hẹn otò de lodo,” wẹ Sọlọmọni dọ, “ṣigba mẹhe yin nukunkẹnnọ na alọgodo-kuẹ nọ gbà ẹ hányán.” (Howhinwhẹn lẹ 29:4, New International Version) Whẹdida dodo—na taun tọn to whenuena e yin bibasi sọn ahọluzọnwatọ he yiaga hugan lẹ dè wá jẹ mẹhe yido lẹ ji—nọ hẹn dolilo wá, to whenuena mẹhodu nọ hẹn otò jẹvọ́. Po awuvivi po, Newsweek dlẹnalọdo dọmọ: “To tito de mẹ fie mẹlẹpo nọ jlo mimá alè yetọn tọn sọn mẹhodu mẹ bosọ yọ́n lehe e nọ yin mimọyi gbọn, akuẹzinzan sọgan jayi poun.”

Etlẹ yin to whenuena akuẹzinzan ma jayi mlẹnmlẹn, mẹhe yiwanna whẹdida dodo lẹ nọ  tindo numọtolanmẹ flumẹjijẹ tọn to whenuena mẹhodu to gbigbayipe bo mayin aliglọnna. (Psalm 73:3, 13) Mẹdatọ mítọn, mẹhe na mí ojlo jọwamọ tọn mítọn na whẹdida dodo, sọ nọ yin awuhẹngblena. To ojlẹ he wayi mẹ, Jehovah ko dádemẹ nado doalọtena mẹhodu ylankan. Di apajlẹ, e dọna tòmẹnu Jelusalẹm tọn lẹ madoadúdẹji nuhewutu e na jo yé do na kẹntọ yetọn lẹ.

Gbọn yẹwhegán etọn Mika dali, Jiwheyẹwhe dọmọ: “Mì sè ehe, yẹn vẹ̀ mì, mì nukọntọ owhé Jakobu tọn tọn lẹ, po ogán owhé Islaeli tọn tọn lẹ po, he [gbẹwanna whẹdida dodo, NW], bosọ nọ sọtadona kunnumahù lẹpo. Nukọntọ etọn lẹ nọ dawhẹ na alè, podọ yẹwhenọ etọn lẹ to mẹplọ́n na azọ́nkuẹ, podọ yẹwhegán etọn lẹ sọ to dọṣẹdọ na akuẹ . . . Enẹwutu wẹ Ziọni na mìtọn wutu na yin pipọ̀ di ogle de, podọ Jelusalẹm na lẹzun okiti lẹ.” Mẹhodu ko và ogbẹ́ sudo to Islaeli, kẹdẹdile e gbà Lomu hányán to owhe kanweko susu to godo mẹ do. Hlan hẹndi avase Jiwheyẹwhe tọn, to nudi owhe kanweko godo he Mika wlan ohó enẹlẹ, Jelusalẹm yin vivasudo bosọ yin gbigbẹdai.—Mika 3:9, 11, 12.

Ṣigba, gbẹtọ kavi akọta depope ma dona yin mẹhodutọ gba. Jiwheyẹwhe na tuli mẹylankan lẹ nado jo aliho gbẹzan tọn yetọn do bo diọ aliho nulẹnpọn tọn yetọn. (Isaia 55:7) E nọ jlo dọ dopodopo podọ mímẹpo ni yí ṣejannabi matindo do diọ nukunkẹn podọ yí dodowiwa do diọ mẹhodu. “Ewọ he to nukunbiana wamọnọ to Jọtọ etọn vlẹ: ṣigba ewọ he walẹblanuna wamọnọ gbògbéna [Ẹ]n,” wẹ Jehovah flin mí.—Howhinwhẹn lẹ 14:31.

Nugbo Biblu Tọn Yíyí do Diahi hẹ Mẹhodu po Kọdetọn Dagbe Po

Etẹwẹ sọgan whàn mẹde nado basi diọdo mọnkọtọn? Huhlọn dopolọ he whàn Paulu nado gbẹ́ gbẹzan Falesi tọn de dai bo lẹzun hodotọ he dolido Jesu Klisti tọn tọn de wẹ. “Ohó Jiwheyẹwhe tọn tin to ogbẹ̀, e dohuhlọn,” wẹ e wlan. (Heblu lẹ 4:12) To egbehe, nugbo Owe-wiwe lẹ tọn gbẹsọ nọ nọgodona nugbodidọ, etlẹ yin to mẹhe ko tindo mahẹ to mẹhodu mẹ sisosiso lẹ ṣẹnṣẹn. Gbadopọnna apajlẹ de.

Ojlẹ vude to whenuena e dotana devizọnwiwa awhàn tọn etọn, Alexander, he tọ́nsọn Whèzẹtẹn-waji Europe tọn, kọnawudopọ hẹ ogbẹ́ de he nọ yí mẹkiklọ, alọslonamẹ, po alọgodo-kuẹ po zan. a “Azọ́ndenamẹ ṣie wẹ nado nọ sloalọna ajọwatọ adọkunnọ lẹ nado basi hihọ́na yé,” wẹ e basi zẹẹmẹ dọ. “Tlolo he yẹn ko mọ jidedomẹgo ajọwatọ de tọn yí, hagbẹ devo pipli mítọn tọn lẹ nọ ze obu danuwadomẹ tọn lẹ donukọnna ẹn. Whenẹnu wẹ yẹn nọ biọ nado penukundo whẹho lọ go—na akuẹ he yiaga tlala de. ‘Ahisinọ’ ṣie lẹ nọ dopẹna mi na alọgigọna yé nado penukundo nuhahun yetọn lẹ go, to whenuena e yindọ yẹn na taun tọn wẹ nọ hẹn yé wá. Dile e sọgan taidi nubajonọmẹ do sọ, ehe wẹ adà azọ́n lọ tọn he yẹn yiwanna.

“Yẹn sọ nọ duvivi akuẹ po awuvivi he aliho gbẹzan tọn ehe nọ na mi tọn po. Yẹn nọ kùn gbẹduhun he vẹahi de, bo nọ nọ̀ owhé dagbe de gbè, podọ yẹn tindo akuẹ nado họ̀ nudepope he jlo mi. Gbẹtọ lẹ nọ dibusi mi, he nọ na mi numọtolanmẹ huhlọn tọn. To aliho de mẹ yẹn nọ tindo numọtolanmẹ mẹhe ma sọgan yin dududeji tọn podọ dọ yẹn ma tin to osẹ́n glọ gba. Nuhahun depope hẹ ponọ lẹ sọgan yin didedẹ vlavo gbọn whẹ̀yidọtọ azọ́nyọnẹntọ de dali, he tindo aliho lẹ nado slokọna tito whẹdida dodo tọn, kavi gbọn alọgodo-kuẹ nina hlan mẹhe tin to otẹn dagbe mẹ lọ dali.

“Nalete, nugbodidọ ma nọ saba tin to mẹhe gbẹninọ yetọn lẹ sinai do mẹhodu ji lẹ ṣẹnṣẹn gba. Dopo to hagbẹ mítọn lẹ mẹ jẹ wangbẹna mi ji, podọ yẹn masọ diyin ba. To ajiji mẹ, yẹn hẹn gbẹduhun he nọ to sisẹ́ ṣie, akuẹ ṣie, po họntọn yọnnu yiwanna ṣie po bu. Yẹn tlẹ sọ yin hihò oku-daa ogbẹ̀-daa. Adadidiọ ehe hẹn mi lẹnnupọn sinsinyẹn dogbọn lẹndai ogbẹ̀ tọn dali.

“Osun kleun delẹ die wayi, onọ̀ ṣie ko lẹzun dopo to Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ mẹ, podọ yẹn jẹ owe yetọn lẹ hia ji. Wefọ he tin to Howhinwhẹn lẹ 4:14, 15 hẹn mi lẹnnupọn taun dọmọ: ‘A biọ omọ́ mẹylankan tọn mẹ blo, a sọ zinzọnlin to ali ylandonọ lẹ tọn ji blo. Klọ́n ẹn dai, a jù gbọn ṣẹnṣẹn etọn blo, jù sọn finẹ, bo yì na dewe.’ Wefọ taidi ehe lẹ hẹn mi kudeji dọ mẹhe jlo na zan gbẹzan sẹ́nhẹngba tọn lẹ matindo sọgodo nujọnu tọn depope gba. Yẹn jẹ dẹ̀ho hlan Jehovah ji bosọ biọ to e si nado deanana mi do aliho he sọgbe ji. Yẹn plọn Biblu hẹ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ, podọ to godo mẹ, yẹn klán gbẹzan ṣie do wiwe hlan Jiwheyẹwhe. Yẹn ko to gbẹnọ po  nugbonọ-yinyin po sọn whenẹnu gbọ́n.

“Nugbo wẹ dọ, gbẹninọ po nujinọtedo nugbodidọ tọn lẹ po ko zẹẹmẹdo akuẹ vude mimọyi. Ṣigba todin yẹn tindo numọtolanmẹ dọ yẹn tindo sọgodo de, dọ ogbẹ̀ ṣie tindo zẹẹmẹ nujọnu tọn. Yẹn yọnẹn dọ aliho gbẹzan ṣie dai tọn po alemọyi he lẹdo e lẹ po taidi ohọ̀ he yè yí wema do gbá de he to tenọpọn gbakija to whedepopenu. To ojlẹ de mẹ wayi, ayihadawhẹnamẹnu ṣie ko tliji. Todin, pẹdido wẹ na oplọn Biblu tọn ṣie, e nọ sọ́whan mi to whedepopenu he yẹn yin tintẹnpọn nado yin nugbomadọtọ—yèdọ etlẹ yin to whẹho pẹvi lẹ mẹ. Yẹn to tintẹnpọn nado nọgbẹ̀ to kọndopọmẹ hẹ Psalm 37:3, he dọmọ: ‘Dotudo OKLUNỌ go, bosọ nọ wà dagbe; nọ nọ̀ aigba lọ ji, bosọ nọ doafọna nugbo.’ ”

“Ewọ He Gbẹwanna Alọgodo-Kuẹ na Nọgbẹ̀”

Dile Alexander mọ do, nugbo Biblu tọn nọ whàn mẹde nado duto mẹhodu ji. E basi diọdo lẹ to kọndopọmẹ hẹ nuhe apọsteli Paulu dọ to wekanhlanmẹ etọn hlan Efesunu lẹ mẹ dọmọ: “Dọ mì ni klọ́n do apadopo owalọ ogbẹ̀ mìtọn hoho tọn, gbẹtọ hoho lọ, he ko gblezọn kẹdẹdi wantuntun he gọ́ na oklọ; . . . mì ni lẹzun yọyọ to gbigbọ ayiha mìtọn tọn mẹ; na mì ni sọ ze gbẹtọ yọyọ lọ dogo, mẹhe yè dá to dodo mẹ di apajlẹ Jiwheyẹwhe tọn, podọ to jijọ wiwe nugbo tọn mẹ. Enẹwutu mì jo lalodido dai, na mì omẹ pó ni nọ dọ nugbo hẹ kọmẹnu etọn; na awutugonu mínọzo tọn wẹ mí. Ewọ he nọ jajo, sọ jajo ba blo, ṣigba ni nọ wakoe, bo nọ yí alọ etọn do wazọ́n onú dagbe tọn, na ewọ nido tindo nado na mẹhe ma tindo.” (Efesunu lẹ 4:22-25, 28) Sọgodo nujọnu tọn gbẹtọvi tọn sinai do diọdo mọnkọtọn lẹ ji.

Eyin e mayin aliglọnna, nukunkẹn po mẹhodu po sọgan và aigba sudo, kẹdẹdile yé yidogọna vasudo Ahọluigba Lomu tọn do. Nalete, po homẹhunhun po, Mẹdatọ gbẹtọvi tọn ma basi tito nado jo whẹho mọnkọtọn do mayin nukunpedego gba. E ko magbè nado “hùsudo yé he to aihọn hùsudo lẹ.” (Osọhia 11:18) Podọ Jehovah dopagbe na mẹhe tindo ojlo na aihọn de he vò sọn mẹhodu si lẹ dọ to ojlẹ vude godo “olọn yọyọ lẹ, po aigba yọyọ de po, ofi he dodo nọnọ̀” na tin.—2 Pita 3:13.

Na nugbo tọn, e sọgan nọ ma bọawu nado nọgbẹ̀ gbọn nujinọtedo nugbodidọ tọn lẹ dali to egbehe. Etomọṣo, Jehovah na mí nujikudo dọ e dẹn wẹo kavi e ya wẹo, “nukunkẹnnọ de nọ hẹn nuhahun wá na whẹndo etọn, ṣigba ewọ he gbẹwanna alọgodo-kuẹ na nọgbẹ̀.” b (Howhinwhẹn lẹ 15:27, NIV) Gbọn gbigbẹ́ mẹhodu dai todin dali, mí nọ do ahundoponọ-yinyin mítọn hia to whenuena mí hodẹ̀ hlan Jiwheyẹwhe dọmọ: “Ahọludu towe ni wá. Ojlo towe ni yin wiwà to aigba go, dile e te to olọn mẹ.”—Matiu 6:10.

Dile mí to tenọpọn Ahọluduta enẹ nado yinuwa, dopodopo mítọn sọgan ‘do okún to dodowiwa mẹ’ gbọn gbigbẹ́ ma nado yí nukunpẹvi do pọ́n kavi nado hòmẹdu dali. (Hosea 10:12) Eyin mí wà mọ, gbẹzan mílọsu lẹ tọn na do huhlọn Ohó gbọdo Jiwheyẹwhe tọn hia. Ohí gbigbọmẹ tọn sọgan gbawhàn mẹhodu tọn.

[Nudọnamẹ Odò Tọn Lẹ]

[Yẹdide to weda 7]

Po alọgọ Biblu tọn po, mí sọgan wleawuna ‘gbẹtọ-yinyin yọyọ lọ’ bo gbẹ́ mẹhodu dai