Hùnwhẹ Alọwle Ayajẹnọ He Nọ Gbògbéna Jehovah Lẹ

Welsh Po Elthea Po Wlealọ To Soweto, Afrique Du Sud, To 1985. Gbọzangbọzan Wẹ Yé Nọ Pọ́n Fọto Hùnwhẹ Alọwle Yetọn Tọn Lẹ Dopọ Hẹ Viyọnnu Yetọn, Zinzi, Bosọ Nọ Vọ́ Azán Ayajẹnọ Enẹ Hẹn Wá Oflin Mẹ. Zinzi Yiwanna Nado Nọ Dọ Yinkọ Jonọ He Wá Hùnwhẹ Alọwle Tọn Lọ Tẹnmẹ Lẹ Podọ Na Titengbe Tọn Nọ Duvivi Fọto Onọ̀ Etọn He Doaṣọ́ He Yọnwhanpẹ Sọmọ Tọn.

HÙNWHẸ alọwle tọn lọ bẹjẹeji po hodidọ alọwle tọn de po heyin nina to topligbasa Soweto tọn de mẹ. Enẹgodo hanjigbẹ́ jọja Klistiani lẹ tọn de jihàn pipà tọn lẹ hlan Jiwheyẹwhe to gbekọndopọ adà ẹnẹ tọn mẹ. Enẹgodo, jonọ lọ lẹ duvivi núdùdù de tọn dile húnhiho ohàn Ahọluduta tọn lẹ to yinyin hihò dẹẹdẹ to godo. Ahàn sinsinyẹn depope mayin mimá gba, podọ húnhiho kavi wedudu awhá lélé tọn depope matin gba. Kakatimọ, jonọ lọ lẹ duvivi awukinkọndopọ po homẹhunhun po didohia hẹ asu po asi po yọyọ lọ. Nujijọ lọ blebu to pọmẹ dẹn-to-aimẹ na nudi ganhiho atọ̀n. “Hùnwhẹ alọwle tọn de he na nọ hẹn oflin ayajẹ tọn lẹ wá na mi tẹgbẹ̀ wẹ e yin,” wẹ Raymond, heyin mẹho Klistiani de dọ.

To ojlẹ hùnwhẹ alọwle yetọn tọn whenu, Welsh po Elthea po yin azọ́nwatọ mẹdezejotọ lẹ to alahọ Watch Tower Bible and Tract Society Afrique du sud tọn mẹ. Yé sọgan penugo nado wleawuna hùnwhẹ alọwle jlẹkaji tọn de poun. Klistiani delẹ ko dè nado jo lizọnyizọn whenu-gigọ́ tọn do bo ko dín agbasazọ́n lẹ nado sọgan suahọ akuẹzinzan hùnwhẹ alọwle tọn pligidi lẹ tọn. Ṣigba, e ma vẹna Welsh po Elthea po depope dọ yé dè nado basi hùnwhẹ alọwle jlẹkaji tọn de gba na e na yé dotẹnmẹ nado zindonukọn to sinsẹ̀nzọnwiwa hlan Jiwheyẹwhe mẹ taidi lizọnyizọnwatọ whenu-gigọ́ tọn lẹ kakajẹ jiji Zinzi tọn whenu.

Nalete, etẹwẹ, eyin asu po asi po de dè nado tindo húnhiho po wedudu aihọn mẹ tọn lẹ po to hùnwhẹ alọwle yetọn tọn tẹnmẹ? Etẹwẹ eyin yé dè nado wleawuna ovẹn kavi ahàn sinsinyẹn devo lẹ? Etẹwẹ eyin yé sọgan penugo nado tindo hùnwhẹ alọwle tọn pligidi de? Nawẹ yé sọgan hẹn ẹn diun dọ nujijọ lọ na dekọtọn do nuwiwa ayajẹ tọn he jẹna sinsẹ̀n-basitọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ de mẹ gbọn? Kanbiọ mọnkọtọn lẹ jẹna dogbapọnnanu sọwhiwhe tọn, na Biblu degbè dọmọ: “Eyin mì to dùdù, kavi eyin mì to nùnù, kavi nudepope mì to wiwà, mì nọ wà popo hlan gigo Jiwheyẹwhe tọn.”—1 Kọlintinu lẹ 10:31.

Didapana Paṣadudu

E sinyẹnawu nado lẹnnupọn do hùnwhẹ alọwle tọn he ma tindo ayajẹ de ji. Owù daho tlala wẹ tin to ada awetọ ji yìyì zẹjlẹgo po paṣadudu he mayin anadena suhugan tintindo po mẹ. To hùnwhẹ alọwle tọn susu he mayin Klistiani tọn lẹ ji, nuhe ma nọ gbògbéna Jiwheyẹwhe lẹ nọ wá aimẹ. Di apajlẹ, ahàn sinsinyẹn yiyizan jẹ obá ahànnumu tọn mẹ nọ gbayipe. E blawu dọ, ehe tlẹ ko jọ to hùnwhẹ alọwle Klistiani tọn delẹ tẹnmẹ.

Biblu na avase dọ “awhádotọ wẹ ahàn sinsinyẹn.” (Howhinwhẹn lẹ 20:1) Hogbe Heblu tọn heyin lilẹdogbedevomẹ do “awhádotọ” zẹẹmẹdo nado “dawhá yiaga.” Eyin ahàn sinsinyẹn sọgan hẹn omẹ dopo gee nado dawhá, lẹnnupọndo nuhe e sọgan wà na gbẹtọgun daho de he pli dopọ bo nùahàn hugan lẹ de ji! E họnwun dọ, ojlẹ mọnkọtọn lẹ sọgan gblezọn po awubibọ po biọ “ahànnumu, [paṣadudu, NW], po onú mọnkọtọn lẹ po,” heyin sislẹ to Biblu mẹ taidi “azọ́n agbasalan tọn lẹ” mẹ. Nuyiwa mọnkọtọn nọ hẹn mẹdepope he ma lẹnvọjọ lẹ ma nado pegan nado dugu ogbẹ̀ madopodo tọn to gandudu Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn tọn glọ.—Galatianu lẹ 5:19-21.

Hogbe Glẹki tọn na “paṣadudu” yin yiyizan nado basi zẹẹmẹ zọnlinzinzin awhá lélé tòhomẹ-liho ji jọja he ko dibla nùahànmú he to ohanji,  to wedu, bo to hànjinu hò lẹ tọn. Eyin ahàn sinsinyẹn sù taun to hùnwhẹ alọwle tọn de tẹnmẹ, podọ eyin húnhiho awhá lélé po wedudu zingidi tọn lẹ po tin, be owù nujọnu tọn de tin dọ nujijọ lọ na lẹzun nude he na taidi paṣadudu nkọtọn. To ninọmẹ mọnkọtọn de mẹ, madogánnọ lẹ sọgan jayi jẹ whlepọn mẹ po awubibọ po bosọ tindo mahẹ to azọ́n agbasalan tọn devo lẹ mẹ taidi “ogalilọ, mawé, wantuntun, [kavi joawu na] homẹgble.” Etẹwẹ sọgan yin wiwà nado glọnalina azọ́n agbasalan tọn mọnkọtọn lẹ sọn hinhẹn ayajẹ hùnwhẹ alọwle Klistiani de tọn gble mẹ? Nado na gblọndo kanbiọ enẹ tọn, mì gbọ mí ni gbadopọnna nuhe Biblu dọ gando hùnwhẹ alọwle tọn de go.

Hùnwhẹ Alọwle Tọn de He Jesu Yì

Jesu po devi etọn lẹ po yin oylọ basina nado yì hùnwhẹ alọwle tọn de tẹnmẹ to Kana Galili tọn. Yé kẹalọyi oylọ basinamẹ lọ, bọ Jesu tlẹ yidogọna ayajẹ nujijọ lọ tọn. To whenuena ovẹn vọ̀, e gbọn azọ́njiawu dali wleawuna ovẹn heyin dagbe hugan dogọ. Matin ayihaawe nuhe pò lọ yin yiyizan gbọn asisunọ-yọyọ pinpẹn-nutọn-yọnẹntọ po whẹndo etọn po dali na ojlẹ de to hùnwhẹ alọwle tọn lọ godo.—Johanu 2:3-11.

Nupinplọn susu wẹ mí sọgan plọn sọn hùnwhẹ alọwle tọn he tẹnmẹ Jesu yì mẹ. Tintan whẹ́, Jesu po devi etọn lẹ po ma yì hùnwhẹ alọwle tọn lọ tẹnmẹ to mayin oylọ basina godo gba. Biblu dọ tlọlọ dọ yé yin oylọ basina. (Johanu 2:1, 2) Mọdopolọ, to nuyijlẹdonugo hùnwhẹ alọwle tọn awe mẹ, Jesu zinnudeji pludopludo dọ jonọ lẹ tin to finẹ na yé yin oylọ basina wutu.—Matiu 22:2-4, 8, 9; Luku 14:8-10.

To aigba delẹ ji nuwiwa aṣa tọn wẹ e yin na mẹlẹpo he tin to lẹdo lọ mẹ nado yì hùnwhẹ alọwle tọn de tẹnmẹ po awuvivo po vlavo yé yin oylọ basina kavi lala. Ṣigba, ehe sọgan dekọtọn do awusinyẹnnamẹnu akuẹzinzan tọn mẹ. Asu po asi po he mayin adọkunnọ de sọgan duahọ nado sọgan hẹn ẹn diun dọ núdùdù po núnùnù he pemẹnu po tin na gbẹtọgun he ma tindo dogbó de. Enẹwutu, eyin asu po asi po Klistiani de basi dide do jonọ-yíyí jlẹkaji tọn de ji po sọha tangan jonọ lẹ tọn de po, ehe dona yin nukunnumọjẹemẹ bo yin sisi na gbọn Klistiani hatọ he ma yin oylọ basina lẹ dali. Dawe de he wlealọ to Le Cap, Afrique du sud, flin dọ jonọ 200 wẹ emi ylọ wá hùnwhẹ alọwle tọn emitọn. Ṣigba, omẹ 600 wẹ wá, bọ núdùdù sọ whè bleun. To mẹhe mayin oylọ basina lẹ mẹ wẹ ohún he mẹ gbẹtọ lẹ gọ́ dopo tin te heyin dlapọn-basitọ he to sadi gbọn Le Cap to sẹfifo hùnwhẹ alọwle lọ tọn. Mẹhe nọ yí omẹ dó ohún lọ mẹ yin hẹnnumẹ he dẹ̀n asi-yọyọ lọ tọn de bọ e sọ lẹndọ jlọjẹ emitọn wẹ e yin nado hẹn pipli lọ blebu wá to ma tlẹ dọho hẹ asi-yọyọ kavi asisunọ lọ jẹnukọn mẹ!

Adavo e yin didọ dọ jonọ-yíyí de tin na mẹlẹpo, hodotọ nugbo Jesu tọn de na dapana yìyì jonọ-yí-tẹn hùnwhẹ alọwle tọn de mayin oylọ basina bosọ tindo mahẹ to núdùdù po ahàn heyin awuwlena na jonọ heyin oylọ basina lẹ po mẹ. Mẹhe yin whiwhlepọn nado yì mayin oylọ basina lẹ na kanse yedelẹ dọ, ‘Be hùnwhẹ alọwle tọn ehe tẹnmẹ yìyì ṣie ma na do owanyi matindo hia hlan alọwlemẹ yọyọ lọ lẹ ya? Be yẹn ma na hẹn awusinyẹnnamẹ wá bosọ fẹayihasẹnamẹ sọn ayajẹ nujijọ lọ tọn ji ya?’ Kakati nado gblehomẹ na mayin yiylọ wutu, Klistiani nukunnumọjẹnumẹtọ de sọgan gbọn owanyi dali yí nudọdomẹ homẹhunhun tọn de hlan asu po asi po lọ bosọ biọ dona Jehovah tọn do yé ji. E tlẹ sọgan sọ lẹnnupọndo alọgigọna asu po asi po lọ ji gbọn dido nunina de hlan nado yidogọna ayajẹ azán hùnwhẹ alọwle yetọn tọn dali.—Yẹwhehodọtọ 7:9; Efesunu lẹ 4:28.

Azọngban Mẹnu Tọn Wẹ?

To apadewhe Aflika tọn lẹ, nuwiwa aṣa tọn wẹ e yin na hẹnnumẹ mẹhomẹ lẹ nado didá azọngban titobibasina hùnwhẹ alọwle lọ tọn lẹ. Asu po asi po lẹ sọgan tindo numọtolanmẹ pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn tọn na ehe, to whenuena e yindọ e nọ de agbàn dandannu akuẹzinzan tọn lẹ pò sọn yé ji. Yé sọgan lẹndọ e sọ de azọngban na nudepope he sọgan jọ tọn sẹ̀ sọn yé ji. Ṣigba, whẹpo yé nado kẹalọyi alọgọ wunmẹ depope sọn hẹnnumẹ ojlo-dagbenọ lẹ dè, asu po asi po de dona hẹn ẹn diun dọ ojlo mẹdetiti tọn yetọn na yin sisi na.

Dile etlẹ yindọ Jesu yin Visunnu Jiwheyẹwhe tọn he “jẹte sọn olọn mẹ wá,” dohia depope matin dọ ewọ didá bosọ deanana suhugan whẹho lẹ tọn to hùnwhẹ alọwle Kana tọn tẹnmẹ gba. (Johanu 6:41) Kakatimọ, kandai Biblu tọn dọna mí dọ mẹdevo de wẹ yin dide nado yinuwa taidi “ogán núdùdù tọn.” (Johanu 2:8) To godo mẹ, dawe ehe, na dogbè na tatọ́ whẹndo yọyọ lọ tọn, yèdọ asisunọ-yọyọ lọ.—Johanu 2:9, 10.

 Klistiani hẹnnumẹ lẹ dona na sisi tatọ́ heyin dide gbọn Jiwheyẹwhe dali whẹndo yọyọ lọ tọn. (Kọlọsinu lẹ 3:18-20) Ewọ wẹ yin mẹhe dona didá azọngban lọ na nuhe wá aimẹ to hùnwhẹ alọwle etọn tọn tẹnmẹ. To jọwamọ liho, asisunọ-yọyọ de dona yin lẹnpọn dagbenọ podọ, yin e yọnbasi, kẹalọyi ojlo asi-yọyọ etọn tọn lẹ, mẹjitọ etọn lẹ tọn, po yọ́nwhẹn etọn lẹ tọn po. Etomọṣo, eyin hẹnnumẹ lẹ tẹkudo tito-bibasina whẹho lẹ jẹagọdo ojlo asu po asi po lọ tọn lẹ ji, to whenẹnu asu po asi po lọ sọgan gbẹ́ alọgọnamẹ yetọn dai po homẹdagbe po bosọ suahọ na hùnwhẹ alọwle jlẹkaji yedetiti tọn. To aliho ehe mẹ nudepope ma na jọ he na jo oflin awubla tọn lẹ dai na asu po asi po lọ gba. Di apajlẹ, to hùnwhẹ alọwle Klistiani tọn de tẹnmẹ to Aflika, hẹnnumẹ mayisenọ de heyin dide nado yinuwa taidi ogán hùnwhẹ lọ lẹ tọn biọ dọ yè ni nùahàn do ota tọgbo he ko kú lẹ tọn mẹ!

To whedelẹnu asu po asi po he wlealọ de nọ yì na gbọjẹ alọwle yetọn tọn whẹpo hùnwhẹ alọwle tọn lọ nido wá vivọnu. To whẹho mọnkọtọn de mẹ, asisunọ-yọyọ lọ dona basi titona mẹhe pegan lẹ nado hẹn ẹn diun dọ nujinọtedo Biblu tọn lẹ go yin titẹdo podọ dọ hùnwhẹ lọ wá vivọnu to ganmẹ he sọgbe hẹ lẹnpọn dagbe de mẹ.

Titobibasi Sọwhiwhe Tọn po Jlẹkajininọ Po

E họnwun dọ, núdùdù dagbe susugege wẹ tin to hùnwhẹ alọwle tọn he tẹnmẹ Jesu yì, na Biblu basi zẹẹmẹ etọn taidi jonọ-yíyí alọwle tọn de. Dile e ko yin ayidego do, ovẹn lọsu sọ tin susugege. Matin ayihaawe, húnhiho he sọgbe po wedudu he doyẹyigonamẹ po tin na ehe yin adà gbayipe gbẹzan ayidedai Juvi lẹ tọn wutu. Jesu do ehe hia to oló diyin etọn heyin visunnu duvanọ lọ tọn mẹ. Homẹ hùn otọ́ adọkunnọ otàn lọ mẹ tọn sọmọ na kọlilẹ visunnu he lẹnvọjọ etọn tọn bọ e dọmọ: “[Mì] gbọ mí ni to dùdù bo to ayajẹ.” Sọgbe hẹ Jesu, hùnwhẹ bibasi lọ bẹ “ohàn po owe po” hẹn.—Luku 15:23, 25.

Ṣigba, po awuvivi po, Biblu ma dlẹnalọdo húnhiho po wedudu po to hùnwhẹ alọwle Kana tọn tẹnmẹ tlọlọ gba. Na nugbo tọn, wedudu mayin alọdlẹndo to kandai Biblu tọn depope mẹ gando hùnwhẹ alọwle tọn lẹ go gba. E taidi dọ to devizọnwatọ nugbonọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ heyin ojlẹ Biblu whenu tọn lẹ ṣẹnṣẹn, wedudu yin kosọnu de bo ma nọ yin adà tangan hugan hùnwhẹ alọwle yetọn lẹ tọn gba. Be mí sọgan plọn nudepope sọn ehe mẹ ya?

To hùnwhẹ alọwle Klistiani tọn delẹ tẹnmẹ to Aflika, hàngbe huhlọnnọ zomọ hànjiji tọn lẹ nọ yin yiyizan. Húnhiho lọ sọgan yiaga sọmọ bọ jonọ lẹ ma sọgan dọhodopọ po awuvivo po gba. To whedelẹnu whèdomẹ núdùdù tọn nọ tin hezeheze ṣigba whèdomẹ wedudu he nọ lẹzun nuhe zẹ̀pá po awubibọ po tọn ma nọ tin gba. Kakati nado yin jonọ-yíyí alọwle tọn de, ojlẹ mọnkọtọn lẹ sọgan yin whẹwhinwhẹ́n de na agọdudu wedudu tọn de poun. Humọ, hàngbe awhá lélé tọn nọ saba dọ̀n nuhahun-hẹnwatọ lẹ, yèdọ jonọ he wá poun mayin oylọ basina lẹ.

To whenuena e yindọ hùnwhẹ alọwle tọn lẹ to kandai Biblu tọn mẹ ma zinnudo húnhiho po wedudu po ji, be ehe ma dona deanana asu po asi po he to tito basina hùnwhẹ alọwle tọn de he na gbògbéna Jehovah ya? Ṣogan, to awuwiwlena susu alọwle agọe tọn lẹ mẹ to hùwaji Aflika tọn, Klistiani jọja heyin dide nado wleawuna họntọn asi-yọyọ lọ tọn lẹ yí ganhiho susu lẹ zan to afọdide wedudu tọn gigẹdẹ lẹ pinplọn mẹ. Na osun susu lẹ suhugan whenu yetọn lẹ tọn wẹ yin yiyizan to aliho ehe mẹ. Ṣigba Klistiani lẹ dona ‘fli ojlẹ’ na ‘nuhe yin nujọnu hugan lẹ,’ taidi azọ́n wẹndagbe-jijlá tọn, oplọn mẹdetiti tọn, po opli Klistiani tọn lẹ yìyì po.—Efesunu lẹ 5:16; Filippinu lẹ 1:10.

Na sọha ovẹn he Jesu wleawuna tọn, e sọawuhia dọ hùnwhẹ alọwle Kana tọn lọ yin dehe klo, yèdọ daho taun. Etomọṣo, mí sọgan deji dọ nujijọ lọ mayin awhá lélé tọn gba podọ dọ jonọ lẹ ma ṣì ahàn sinsinyẹn zan dile whẹho lọ nọ yin do to hùnwhẹ alọwle Juvi lẹ tọn delẹ tẹnmẹ do gba. (Johanu 2:10) Nawẹ mí sọgan yin nujikudonọ gando ehe go gbọn? Na Oklunọ Jesu Klisti tin to finẹ wutu. To gbẹtọ lẹpo mẹ, Jesu na ko yin mẹhe nọ yí sọwhiwhe do setonuna gbedide Jiwheyẹwhe tọn gando gbẹdido ylankan go hugan  dọmọ: “A tin to ahànnumunọ lẹ mẹ blo.”—Howhinwhẹn lẹ 23:20.

Enẹwutu, eyin asu po asi po de dè nado tindo ovẹn kavi ahàn sinsinyẹn lẹ nado yin ninamẹ to hùnwhẹ alọwle yetọn tọn tẹnmẹ, yé dona basi tito na ehe nado yin wiwà to anadenamẹ sinsinyẹn mẹhe pegan lẹ tọn glọ. Podọ eyin yé dè nado tindo húnhiho, yé dona ṣinyan hàngbe he sọgbe lẹ bosọ tindo mẹhe pegan de nado penukundo ogbè-zeyiaga etọn go. Jonọ lẹ ma dona yin dotẹnmẹ na nado yitẹn bosọ hẹn húnhiho he ma sọgbe lẹ wá aimẹ kavi ze ogbè lọ yiaga zẹ̀ obá he sọgbe hẹ lẹnpọn dagbe mẹ go gba. Eyin wedudu na tin, e sọgan yin hinhẹn wá aimẹ to aliho yẹyinọ heyin anadena de mẹ. Eyin hẹnnumẹ mayisenọ lẹ kavi Klistiani he ma whèwhín lẹ yí afọdide wedudu gblewa tọn kavi numọtolanmẹ fọndote tọn lẹ zan, asisunọ-yọyọ lọ sọgan diọ wunmẹ húnhiho lọ tọn kavi yí nuyọnẹn do biọ dọ wedudu lọ ni doalọte. Yin e mayin mọ hùnwhẹ alọwle tọn lọ sọgan gblezọn biọ nuyiwa bẹwlu tọn mẹ bosọ hẹn ahlidida wá.—Lomunu lẹ 14:21.

Na owù he wedudu wunmẹ egbezangbe tọn delẹ, húnhiho he yiaga hugan, po ahàn sinsinyẹn susu hugan po nọ bẹhẹn lẹ tọn wutu, Klistiani asisunọ-yọyọ delẹ ko basi dide ma nado yí adà ehelẹ dogọ to hùnwhẹ alọwle tọn yetọn lẹ mẹ. Mẹdelẹ ko yin homọdọdego na ehe tọn wutu, ṣigba kakatimọ yè dona pà yé na ojlo yetọn nado dapana nudepope he sọgan hẹn vlẹko wá yinkọ wiwe Jiwheyẹwhe tọn ji. To alọ devo mẹ, asisunọ-yọyọ delẹ nọ basi titona húnhiho he sọgbe, ojlẹ de na wedudu, po ahàn sinsinyẹn he tin to jlẹkaji de po. To whẹho awe lọ lẹ mẹ asisunọ-yọyọ lọ wẹ yin azọngbannọ na nuhe e dike nado wá aimẹ to hùnwhẹ alọwle etọn tọn tẹnmẹ.

To Aflika mẹhe ma whèwhín delẹ nọ yí nukun pẹvi do pọ́n hùnwhẹ alọwle Klistiani tọn yẹyinọ lẹ bo nọ dọ dọ yé tin taidi ṣiọdidi de tẹnmẹ yìyì. Ṣigba, enẹ mayin pọndohlan jlẹkaji tọn de gba. Azọ́n ylankan heyin agbasalan tọn lẹ sọgan hẹn awuvivi ojlẹ gli tọn de wá, ṣigba yé nọ jo Klistiani de dó po ayihadawhẹnamẹnu tuklanọ de po bosọ nọ hẹn vlẹko wá yinkọ Jiwheyẹwhe tọn ji. (Lomunu lẹ 2:24) To alọ devo mẹ, gbigbọ wiwe Jiwheyẹwhe tọn nọ de ayajẹ nujọnu tọn tọ́n. (Galatianu lẹ 5:22) Asu po asi po Klistiani susu nọ pọ́n godo hlan azán hùnwhẹ alọwle yetọn tọn gbè po homẹhunhun po, to yinyọnẹn mẹ dọ nujijọ ayajẹ tọn de wẹ e yin he masọ “hẹn mẹde dahli.”.—2 Kọlintinu lẹ 6:3.

Welsh po Elthea po gbẹsọ nọ flin hodidọ dagbe susu heyin hẹnnumẹ mayisenọ he wá hùnwhẹ alọwle yetọn tọn tẹnmẹ lẹ tọn. Omẹ dopo dọmọ: “Hùnwhẹ alọwle tọn awhá lélé tọn he to aimẹ wá to egbezangbe lẹ ko peagbọ́ mí. E pọnte nado yì hùnwhẹ alọwle tọn he tin to titoji de hugan.”

Dehe yin titengbe hugan, hùnwhẹ alọwle Klistiani tọn heyin ayajẹ po yẹyi tọn lẹ po nọ gbògbéna Dowatọ alọwle tọn, yèdọ Jehovah Jiwheyẹwhe.

[Apotin/Yẹdide to weda 22]

NUHE DONA YIN DOGBAPỌNNA NA JONỌ-YÍYÍ HÙNWHẸ ALỌWLE DE TỌN LẸ

• Eyin hiẹ basi oylọna hẹnnumẹ mayisenọ de nado na hodidọ de, be hiẹ ko hẹn ẹn diun dọ ewọ ma na hẹn aṣa he mayin Klistiani tọn delẹ biọ e mẹ ya?

• Eyin húnhiho na tin, be hiẹ ko ṣinyan ohàn he sọgbe lẹ kẹdẹ ya?

• Be ogbè zeyiaga húnhiho towe tọn na sọgbe hẹ lẹnpọn dagbe ya?

• Eyin dotẹnmẹ na tin na wedudu, be e na yin bibasi to aliho he tindo yẹyi de mẹ ya?

• Be ahàn sinsinyẹn na yin ninamẹ to obá jlẹkaji tọn kẹdẹ mẹ ya?

• Be mẹhe pegan lẹ na deanana mimá etọn ya?

• Be hiẹ ko ze whenu he sọgbe hẹ lẹnpọn dagbe de dai na vivọnu wiwá hùnwhẹ alọwle lọ tọn ya?

• Be mẹhe pegan lẹ na tin to finẹ bo na mọdọ titojininọ tin kakajẹ vivọnu ya?