Aliho Dopo Akàn lọ Nado Dè Wangbẹna Sẹ̀

“Wangbẹna de matin he ma tindo obu gba. . . . Mí nọ gbẹwanna nuhe mí dibuna podọ gbọnmọ dali fie wangbẹna tin te, obu nọ tin to oglọ.”—CYRIL CONNOLLY HOYIJLẸDO OWE LẸ GO TỌ́ PO WEKANTỌ PO.

LẸNUNNUYỌNẸNTỌ lẹdo tọn susu yise dọ wangbẹna doadọ̀do sisosiso to gbẹtọvi mẹ to mayọnẹnmẹ. “Adà he klo hugan etọn tlẹ sọgan ko yin sẹ́gbè,” heyin awuwlena do jijọ gbẹtọvi lẹ tọn mẹ, wẹ lẹnunnuyọnẹntọ de dọ.

E yin nukunnumọjẹemẹ dọ nuplọntọ jijọ gbẹtọvi tọn lẹ wá tadona mọnkọtọn lẹ kọ̀n. Hosọ dopo akàn oplọn tọn yetọn lẹ wẹ sunnu po yọnnu po heyin jiji to “ylanwiwa mẹ” podọ to “ylando mẹ” lẹ sọgbe hẹ kandai gbọdo Biblu tọn. (Psalm 51:5) To dogbigbapọnna gbẹtọ mapenọ mẹ to owhe fọtọ́n susu die wayi, Mẹdatọ lọ lọsu na ede tlẹ “mọ [dọ] kanyinylan gbẹtọ tọn su gbau to aigba mẹ, podọ ayilinlẹn ayiha etọn mẹ tọn lẹpo oylan dodo wẹ to whepoponu.”—Gẹnẹsisi 6:5.

Nuvẹun, kinklan, po wangbẹna he nọ dekọtọn sọn yé mẹ po yin nudetọ́n mape po ṣejannabi he gbẹtọ dugu etọn tọn po. (Deutelonomi 32:5) E blawu dọ, nuzedai gbẹtọ tọn kavi gandudu depope, mahopọnna aliho nuyiwa tọn etọn, ma ko penugo nado basi diọdo de to ahun gbẹtọ tọn mẹ do whẹho mọnkọtọn lẹ ji gba. Afọzedaitọ tògodo tọn Johanna McGeary doayi e go dọmọ: “Ponọ depope, mahopọnna lehe e dohuhlọn sọ, ma sọgan dádemẹ bo dè wangbẹna he ko hẹn Bosnie, Somalie, Libéria, Kashmir, po Caucase po tindo numimọ hùnsọndai susu sọmọ tọn sẹ̀ gba.”

Ṣigba, whẹpo mí nado jẹ pọngbọ lẹ dín ji, mí dona tindo nukunnumọjẹnumẹ dodonu tọn gando nuhe tin to godo na dohia wangbẹna tọn lẹ go.

Wangbẹna Heyin Whinwhàn Gbọn Obu Dali

Wunmẹ voovo wangbẹna tọn susu wẹ tin. Wekantọ Andrew Sullivan basi bladopọ whẹho lọ tọn ganji dọmọ: “Wangbẹna he nọ dibu tin, podọ wangbẹna he ma nọ hò mẹtọn pọ́n poun; wangbẹna he nọ do huhlọn hia tin, podọ wangbẹna he nọ wá sọn madogánnọ-yinyin mẹ; hlọnvivi tin, podọ wangbẹna he nọ wá sọn nuvẹun mẹ tin. . . . Wangbẹna kọgbidinamẹtọ tọn tin, podọ wangbẹna yajitọ tọn tin. Wangbẹna he nọ sọawuhia dẹẹdẹ tin, podọ wangbẹna he nọ busẹ tin. Podọ wangbẹna he nọ gbajẹgbonu tin,  podọ wangbẹna he ma nọ yin didohia gbede tin.”

Matin ayihaawe, delẹ to whẹwhinwhẹ́n tangan he nọ hẹn nudindọn wangbẹna tọn wá to ojlẹ mítọn mẹ wẹ whẹho ogbẹ́ po akuẹzinzan tọn po. Nuvẹun sinsinyẹn lẹ po gbajẹgbonu wangbẹna tọn po nọ saba yin mimọ to awà he ji pipli he tin to otẹn dagbe hugan mẹ to akuẹzinzan-liho ma sù sọmọ lẹ te. Humọ, wangbẹna nọ saba tin to fie nujinọtedo gbẹninọ tọn mẹdelẹ tọn to lẹdo de mẹ yin zize do owù mẹ gbọn tòmẹ-bibiọ jonọ lẹ tọn dali.

Mẹdelẹ sọgan lẹndọ jonọ ehelẹ na whlẹnagbà na agbasazọ́n lẹ, na azọ́nwiwa to sùnmẹ-kuẹ he yìdo lẹ glọ, kavi na hẹn nuhọakuẹ nutindo lẹ tọn nado depò. Vlavo obu mọnkọtọn lẹ yin whẹsuna kavi lala yin whẹho devo pete. Obu ninọmẹ dagbe akuẹzinzan tọn hinhẹnbú po obu dọ nujinọtedo lẹdo lọ tọn kavi gbẹninọ tọn na jiya po yin whẹwhinwhẹ́n huhlọnnọ he nọ hẹn nuvẹun po wangbẹna po wá lẹ.

Etẹwẹ dona yin afọdide tintan lọ hlan wangbẹna didesẹ kọ̀n? Diọdo walọyizan tọn lẹ wẹ.

Walọyizan lẹ Didiọ

“Diọdo nugbo sọgan wá sọn nudide mẹhe yin gingandego lẹ tọn kẹdẹ mẹ,” wẹ McGeary doayi e go. Podọ nawẹ nudide gbẹtọ lẹ tọn sọgan yin didiọ gbọn? Numimọ ko dohia dọ nuyiwadomẹji huhlọnnọ hugan, mẹwhinwhàn tọn hugan, podọ he nọ dẹn-to-aimẹ hugan sọta nukọnyiyi wangbẹna tọn nọ wá sọn Ohó Jiwheyẹwhe tọn, yèdọ Biblu mẹ. Ehe yinmọ na “ohó Jiwheyẹwhe tọn tin to ogbẹ̀, e dohuhlọn, bo da hú ohi nùawenọ, e nọ sọ́ omẹ, yèdọ nado klán ayiha po gbigbọ po do voovo, agómẹ húpetẹn tọn po ojo ohú mẹ tọn po, ewọ sọ wẹ linlẹn ayiha tọn po ojlo ayiha tọn po yọnẹntọ.”—Heblu lẹ 4:12.

Po gbeyiyi po, adọ̀-hinhọ̀nna nuvẹun po wangbẹna po ma nọ wá aimẹ to ajijimẹ gba, mọjanwẹ e ma nọ jọ to zánto dopo mẹ do niyẹn. Ṣigba e sọgan yin wiwà. Jesu Klisti, mẹwhàntọ daho ahun  lẹ tọn po mẹhe nọ hẹn ayihadawhẹnamẹnu lẹ bọ̀ po penugo nado whàn gbẹtọ lẹ nado diọ. Livi susu lẹ ko tindo kọdetọn dagbe to ayinamẹ nuyọnẹn tọn Jesu Klisti tọn hihodo mẹ dọmọ: “Mì yiwanna kẹntọ mìtọn lẹ, bosọ hodẹ̀ na mẹhe to [homẹkẹndo mì lẹ].”—Matiu 5:44.

To gbesisọmẹ hẹ nuplọnmẹ etọn lẹ, Jesu yí Matiu, yèdọ takuẹ-ṣinyantọ dai tọn de, he ko yin tapònọ he yè gbẹwanna to ogbẹ́ Juvi lẹ tọn mẹ dogọ pipli họntọn etọn tọn he go e dejido hugan lẹ. (Matiu 9:9; 11:19) Humọ, Jesu ze aliho sinsẹ̀n-bibasi wiwe-ṣeke de dai he na bẹ fọtọ́n susu Kosi he ko yin gbigbẹdai bo yin wangbẹna wayi lẹ hẹn to godo mẹ. (Galatianu lẹ 3:28) Gbẹtọ lẹ sọn lẹdo aihọn heyin yinyọnẹn to whenẹnu lẹpo mẹ lẹzun hodotọ Jesu Klisti tọn lẹ. (Owalọ lẹ 10:34, 35) Omẹ ehelẹ lẹzun mẹhe yin yinyọnẹn na owanyi yiaga hugan yetọn. (Johanu 13:35) To whenuena gbẹtọ heyin gigọ́ po wangbẹna po lẹ dlan zannu do devi Jesu tọn Stefani jẹ okú, ohó godo tọn etọn lẹ wẹ yindọ: “Oklunọ, a lẹn ylando he do okọ̀ na yé blo.” Stefani jlo dagbe hugan na mẹhe gbẹwanna ẹn lẹ.—Owalọ lẹ 6:8-14; 7:54-60.

Mọdopolọ Klistiani nugbo egbezangbe tọn lẹ ko yigbe hlan ayinamẹ Jesu tọn nado nọ wà dagbe, e mayin dohlan mẹmẹsunnu Klistiani tọn yetọn lẹ kẹdẹ wẹ gba, ṣigba dohlan mẹhe tlẹ gbẹwanna yé lẹ ga. (Galatianu lẹ 6:10) Yé to azọ́n sinsinyẹn wà nado dè wangbẹna vẹadi sẹ̀ sọn gbẹzan yetọn lẹ mẹ. To yinyọ́n huhlọnnọ sinsinyẹn he sọgan zín wangbẹna do ahun yetọn mẹ, yé nọ ze afọdide nujikudo tọn bo nọ yí owanyi do diọ wangbẹna. Mọwẹ, dile dawe nuyọnẹntọ hohowhenu tọn de dọ do, “wangbẹnamẹ wẹ nọ fọ́n avùn daga: ṣigba owanyi ṣinyọ́n ylanwa lẹpo ji.”—Howhinwhẹn lẹ 10:12.

Apọsteli Johanu dọmọ: “Mẹdepope he gbẹwanna mẹmẹsunnu etọn mẹhùtọ de wẹ; mì sọ yọnẹn dọ ogbẹ̀ madopodo ma na nọhẹ mẹhùtọ gba.” (1 Johanu 3:15) Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ yí enẹ sè. Taidi kọdetọn de, yé to yinyin kinkọndopọ todin—sọn dodonu hẹnnu, aṣa, sinsẹ̀n po tonudidọ tọn lẹpo po mẹ—biọ lẹdo pọninọ tọn dopo, he vò sọn wangbẹna si, yèdọ mẹmẹsunnu-yinyin lẹdo aihọn pé nujọnu tọn de mẹ.—Pọ́n apotin he zọ̀n hẹ ẹ lẹ.

Wangbẹna Na Yin Didesẹ Mlẹnmlẹn!

‘Ṣigba, enẹ sọgan yin pọngbọ lọ na mẹhe yin gingandego lẹ,’ wẹ hiẹ sọgan dọ. ‘Etomọṣo, ehe ma na hẹn wangbẹna busẹ sọn aigba mítọn ji mlẹnmlẹn gba.’ Na nugbo tọn, eyin hiẹ ma tlẹ tindo wangbẹna to ahun towe mẹ, hiẹ sọgan gbẹ́ jiya etọn. Enẹwutu mí dona ganjẹ Jiwheyẹwhe go na pọngbọ nujọnu tọn hlan nuhahun globu tọn ehe.

 Lẹndai Jiwheyẹwhe tọn wẹ yindọ ohia pẹvi pete wangbẹna tọn lẹpo na yin didesẹ sọn aigba ji to madẹnmẹ. Ehe na wá aimẹ to aṣẹpipa gandudu olọn mẹ tọn glọ gando ehe go Jesu plọn mí nado nọ hodẹ̀ dọmọ: “Otọ́ mítọn he tin to olọn mẹ, hihiọ wẹ oyín towe. Ahọludu towe ni wá. Ojlo towe ni yin wiwà to aigba go, dile e te to olọn mẹ.”—Matiu 6:9, 10.

To whenuena odẹ̀ enẹ na yin gblọndo etọn na to gigọ́mẹ, ninọmẹ he nọ na tuli wangbẹna lẹ ma na tin ba. Ninọmẹ he nọ yí ì zan lẹ na ko yin didesẹ mlẹnmlẹn. Nukunnumọjẹnumẹ, nugbo, po dodowiwa po na ko diọ tẹnmẹ na nujijla oklọ tọn, wunvinọ-yinyin, po nuvẹun po. Na nugbo tọn, to whenẹnu, Jiwheyẹwhe ‘na súnsún dasin lẹpo sẹ̀, okú ma nasọ tin ba, kavi awubla, kavi avi, mọjanwẹ awufiẹsa ma na tin ba.’—Osọhia 21:1-4.

Todin wẹndagbe he pọnte hugan nankọ die! Kunnudenu he ma sọgan yin gbigbẹdai tin dọ mí to gbẹnọ to ‘azán godo tọn lẹ’ mẹ. Enẹwutu, mí sọgan deji dọ to madẹnmẹ mí na mọ wangbẹna jijọ-madi-Jiwheyẹwhe tọn na busẹ sọn aigba ehe ji. (2 Timoti 3:1-5; Matiu 24:3-14) To aihọn yọyọ dopagbe Jiwheyẹwhe tọn mẹ, gbigbọ nujọnu mẹmẹsunnu-yinyin tọn de na tin na gbẹtọvi lẹ na ko yin hinhẹn jẹ pipé kọ̀n wutu.—Luku 23:43; 2 Pita 3:13.

Ṣigba hiẹ ma dona nọte kakajẹ whenẹnu nado duvivi mẹmẹsunnu-yinyin nujọnu tọn gba. Na nugbo tọn, dile e yin didohia to linlin he bọdego lọ lẹ mẹ do, owanyi Klistiani tọn ko mọ otẹn de to ahun livi susu lẹ tọn mẹ he sọgan ko yin gigọ́ po wangbẹna po dai. Hiẹ lọsu ga yin oylọ-basina nado lẹzun apadewhe mẹmẹsunnu-yinyin owanyinọ enẹ tọn!

[Yẹdide to weda 7]

To Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn glọ ohia pẹvi pete wangbẹna tọn lẹpo na yin didesẹ sọn aigba ji