Mí Sọgan Plọnnu sọn Gbẹtọvi Asu po Asi po Tintan Dè

JIWHEYẸWHE yí nukun do pọ́n planẹti Aigba hlan. E to awuwlena ẹn nado yin fininọ gbẹtọvi tọn. E mọ dọ nuhe emi to bibasi lẹpo wẹ yọ́n. Na nugbo tọn, to whenuena azọ́n ehe yin wiwà, e lá dọ e “yọ́n tlala.” (Gẹnẹsisi 1:12, 18, 21, 25, 31) Ṣigba, whẹpo e do wá tadona pipé mọnkọtọn kọ̀n, Jiwheyẹwhe dọho gando nude go he “ma yọ́n.” Nugbo wẹ dọ Jiwheyẹwhe ma basi nude heyin mape gba. Nudida etọn ma ko sọgbe mlẹnmlẹn poun wẹ. “E ma yọ́n na sunnu lọ ni yin dopo kẹdẹ gba,” wẹ Jehovah dọ. “Yẹn na hẹn ẹn basi alọgọtọ de he jẹ na ẹn [taidi gọtọ́ de, NW ].”—Gẹnẹsisi 2:18.

Lẹndai Jehovah tọn wẹ e yin dọ ogbẹ́ gbẹtọvi tọn ni duvivi ogbẹ̀ mavọmavọ tọn to agbasalilo mẹ, to ayajẹ mẹ, to paladisi aigba ji tọn de mẹ susugege. Otọ́ gbẹtọvi lẹpo tọn wẹ Adam. Asi etọn, yèdọ Evi, lẹzun “onọ̀ omẹ [he] to ogbẹ̀ lẹpo tọn.” (Gẹnẹsisi 3:20) Dile etlẹ yindọ aigba ko yin gigọ́ todin gbọn  liva susu ovivi yetọn lẹ dali, e họnwun dọ gbẹtọvi lẹ mayin pipé gba.

Otàn Adam po Evi po tọn yin yinyọnẹn ganji. Ṣigba alemọyi yọn-na-yizan tẹwẹ e tindo na míwlẹ? Etẹwẹ mí sọgan plọn sọn numimọ gbẹtọvi asu po asi po tintan lẹ tọn mẹ?

“Asu de Asi de Wẹ E Dá Yé”

To whenuena Adam to yinkọ do na kanlin lẹ, e mọdọ yé tindo awetọ podọ ewọ ma tindo gba. Enẹwutu to whenuena e mọ nudida whanpẹnọ he Jehovah ko wleawuna sọn adàjahú etọn mẹ, e jaya. To yinyọnẹn mẹ dọ e yin apadewhe ewọ tọn na taun tọn, Adam lá dọmọ: “Ehe wẹ dinvie ohú sọn ohú ṣie lẹ mẹ, podọ olàn sọn olàn ṣie mẹ. Yọnnu wẹ yè na nọ ylọ ẹ, na sunnu go wẹ yè de e sọn jẹgbonu wutu.”—Gẹnẹsisi 2:18-23.

Sunnu tindo nuhudo “alọgọtọ de” tọn. Todin e tindo mẹde he sọgbe hẹ ẹ pẹpẹ. Evi sọgbe mlẹnmlẹn nado yin gọtọ́ Adam tọn—to nukunpipedo owhé jipa tọn yetọn po kanlin lẹ po go mẹ, to ovi lẹ jiji mẹ, podọ to awuwlena numọtolanmẹ nuyọnẹn apọ̀nmẹ tọn po godonọnamẹ gbẹdohẹmẹtọ nugbo tọn po mẹ.—Gẹnẹsisi 1:26-30.

Jehovah wleawuna onú lẹpo he asu po asi po lọ na tindo nuhudo etọn sọgbe hẹ lẹnpọn dagbe. Gbọn Evi hinhẹnwa asu etọn dè mẹ podọ to didona kọndopọ yetọn dali, Jiwheyẹwhe ze dodonu alọwle po whẹndo tọn po dai gbọn ehe gblamẹ ogbẹ́ gbẹtọvi tọn dona yin tito basina. Kandai Gẹnẹsisi tọn dọmọ: “Sunnu na jo otọ́ po onọ̀ po do, bo na sẹbọdo asi etọn go: yé nasọ lẹzun olàn dopo.” Podọ to whenuena Jehovah dona asu po asi po he wlealọ tintan lọ bo dọna yé nado yin sinsẹ́nnọ, e họnwun dọ lẹndai etọn wẹ yindọ ovi dopodopo ni yin jiji do whẹndo nukunpedomẹgotọ tọn de mẹ, he tindo otọ́ de po onọ̀ de po nado pọ́n e go.—Gẹnẹsisi 1:28; 2:24.

‘To Ojlẹmọ Jiwheyẹwhe Tọn Mẹ’

Adam yin visunnu pipé Jiwheyẹwhe tọn de, heyin bibasi to ‘ojlẹmọ po dopolọ-yinyin’ Etọn po mẹ. Ṣigba to whenuena e yindọ “gbigbọ wẹ Jiwheyẹwhe,” mẹdidi lọ ma sọgan yin to agbasa-liho gba. (Gẹnẹsisi 1:26; Johanu 4:24) Dopolọ-yinyin lọ tin to jẹhẹnu lẹ he hẹn gbẹtọ nado yiaga tlala hugan kanlin lẹ mẹ. Mọwẹ, jẹhẹnu he ko yin zize do gbẹtọ mẹ sọn bẹjẹeji lẹ wẹ owanyi, nuyọnẹn, huhlọn, po whẹdida dodo po. Ewọ yin nina nudide mẹdekannujẹ tọn po nugopipe gbigbọnọ-yinyin tọn po. Numọtolanmẹ jọwamọ walọ dagbe tọn de, kavi ayihadawhẹnamẹnu, hẹn ẹn penugo nado yọ́n vogbingbọn to dagbe po oylan po mẹ. Gbẹtọ tindo nugopipe apọ̀nmẹ tọn, he nọ hẹn ẹn penugo nado lẹnayihamẹpọn do whẹwhinwhẹ́n he wutu gbẹtọvi do tin tọn ji, nado bẹ oyọnẹn Mẹdatọ etọn tọn pli, podọ nado wleawuna haṣinṣan pẹkipẹki hẹ Omẹ enẹ lọ. Na yinyin hinhẹn pegan to aliho enẹ mẹ wutu, Adam tindo nuhe e tindo nuhudo etọn lẹpo nado hẹn azọngban etọn di taidi anadenanutọ alọnuzọn aigba ji tọn Jiwheyẹwhe tọn lẹ tọn.

Evi Gbasẹ́n

Matin ayihaawe, Adam ko dọna Evi gando aliglọnnamẹ dopo he Jehovah zedai lọ go to afọdopolọji dọ: Yé sọgan dù sọn atin sinsẹ́n he tin to owhé jipa tọn yetọn gbè lẹpo mẹ adavo dopo—heyin atin oyọnẹn dagbe po oylan po tọn. Yé ma dona dù sọn e mẹ gba. Eyin yé wàmọ, gbenẹgbe wẹ yé na kú.—Gẹnẹsisi 2:16, 17.

To madẹnmẹ, whẹho de yin finfọndote gando atin sinsẹ́n heyin gbigbẹdai lọ go. Odàn de, heyin yiyizan taidi hoyidọtọ de gbọn gbigbọ mayinukundomọ de dali dọnsẹpọ Evi. To awusọhia taidi homẹvọnọ mẹ, odàn lọ kanse dọmọ: “Oje, [be] Jiwheyẹwhe ko dọmọ mì ma na dù to atin lẹ mẹ he tin to jipa mẹ lẹ depope?” Evi gblọn dọ e mayin atin sinsẹ́n lẹpo dùdù wẹ yin gbigbẹdai gba adavo dopo. Ṣigba to enẹgodo odàn lọ jẹagọdo Jiwheyẹwhe, bo dọna yọnnu lọ dọ: “Mì ma na kú dandan gba: na Jiwheyẹwhe yọnẹn dọ azán he gbè mìwlẹ dù to e mẹ te, whenẹnu wẹ yè na hùn nukun mìtọn, bọ mìwlẹ na tin di Jiwheyẹwhe, bo nọ yọ́n onú dagbe po oylan po.” Yọnnu lọ jẹ atin heyin gbigbẹdai lọ pọ́n ji to aliho devo mẹ. “Atin lọ yọ́n na núdùdù, podọ e sọ yọnwhanpẹ to nukunta.” Na yinyin kiklọ mlẹnmlẹn wutu, Evi gbà osẹ́n Jiwheyẹwhe tọn.—Gẹnẹsisi 3:1-6; 1 Timoti 2:14.

Be ylando Evi tọn ma sọgan yin didapana wẹ ya? E mayin mọ paali! Ze dewe do otẹn etọn mẹ. Alọsọakọ́n odàn lọ tọn sọtadona nuhe Jiwheyẹwhe po Adam po ko dọ mlẹnmlẹn. Etẹwẹ na yin numọtolanmẹ towe eyin jonọ de sawhẹ nugbomadọ tọn dokọna mẹde he hiẹ yiwanna bosọ nọ dejidego de? Evi dona ko yinuwa to aliho he  gbọnvo de mẹ, bo do wangbẹna po homẹgble po hia, yèdọ tlẹ gbẹ́ nado dotoai. To popolẹpo mẹ, etẹwẹ odàn yin nado hẹn ayihaawe tintindo wá dodowiwa Jiwheyẹwhe tọn po ohó asu etọn tọn po ji? To sisi tintindo na nunọwhinnusẹ́n tatọ́-yinyin tọn mẹ, Evi dona ko dín ayinamẹ whẹpo do basi nudide depope. Mí lọsu lẹ dona wà onú dopolọ eyin nudọnamẹ he jẹagọdo anademẹ heyin nina gbọn Jiwheyẹwhe dali lẹ yin zizedonukọnna mí gbede. Etomọṣo, Evi dejido ohó Mẹwhlepọntọ lọ tọn lẹ go, bo jlo na basi nudide edetiti tọn na nuhe yin dagbe po nuhe yin oylan po. Dile e lẹnayihamẹpọn do linlẹn lọ ji dẹn sọ, mọwẹ e dọ̀n ẹn dogo do niyẹn. Nuṣiwa nankọtọn die e basi gbọn nulinlẹnpọn do ojlo he ma sọgbe de ji dali, kakati nado dè e sẹ sọn ayiha etọn mẹ kavi dọhodo whẹho lẹ ji hẹ tatọ́ whẹndo etọn tọn!—1 Kọlintinu lẹ 11:3; Jakobu 1:14, 15.

Adam Dotoaina Ogbè Asi Etọn Tọn

To madẹnmẹ Evi klọ Adam nado kọnawudopọ hẹ ẹ to ylando mẹ. Nawẹ mí na basi zẹẹmẹ gbeyiyi madogánnọ etọn tọn gbọn? (Gẹnẹsisi 3:6, 17) Adam pannukọn nudide nugbonọ-yinyin tọn he sọta yedelẹ. Be ewọ na setonuna Mẹdatọ etọn, he ko na ẹn onú lẹpo, gọna alọwlemẹ yiwanna etọn, Evi ya? Be Adam na dín anademẹ Jiwheyẹwhe tọn do nuhe e jlo na wà todin lọ ji ya? Kavi be sunnu lọ na de nado kọnawudopọ hẹ asi etọn wẹ ya? Adam yọnẹn ganji dọ nuhe Evi lẹn nado mọyi gbọn atin sinsẹ́n heyin gbigbẹdai lọ dùdù dali yin oklọ tata de. Apọsteli Paulu yin gbigbọdo nado wlan dọmọ: “Yè masọ klọ Adam gba, ṣigba yọnnu lọ, whenuena yè klọ ẹ, ewọ wẹ jai do sẹ́nmẹjẹ mẹ.” (1 Timoti 2:14) Enẹwutu Adam de sọn ojlo mẹ wá nado diọnukunsọ Jehovah. E họnwun dọ obu etọn nado yin kinklan sọn asi etọn go klo hugan yise etọn to nugopipe Jiwheyẹwhe tọn nado basi vọjlado na ninọmẹ lọ mẹ.

Nuyiwa Adam tọn yin mẹdetiti-hùhù tọn. E sọ yin onú dopolọ hẹ kúnkàn he Jehovah gbọn lẹblanu dali na ẹn dotẹnmẹ nado yin otọ́ na lẹpo hùhù tọn, to whenuena e yindọ yemẹpo wẹ yin jiji do whẹgbledomẹ okú tọn glọ gbọn ylando dali. (Lomunu lẹ 5:12) Lehe ahọ́ tolivivẹ ṣejannabi tọn klo sọ!

 Kọdetọn Ylando Tọn Lẹ

Nugandomẹgo ylando tọn to afọdopolọji wẹ winyan. Kakati nado dówezun po ayajẹ po nado wá dọho hẹ Jehovah, asu po asi po lọ whlá yedelẹ. (Gẹnẹsisi 3:8) Họntọnjiji yetọn hẹ Jiwheyẹwhe yin hinhẹngble. To whenuena yè kanse yé gando nuhe yé ko wà go, yé ma do numọtolanmẹ whẹhuhu tọn depope hia gba, dile etlẹ yindọ yé omẹ awe lẹ yọnẹn dọ yé ko gbà osẹ́n Jiwheyẹwhe tọn. Gbọn atin sinsẹ́n heyin gbigbẹdai lọ dùdù dali, yé lilẹ́ godo yetọn lẹ do dagbewà sọn olọn mẹ wá.

Taidi kọdetọn de, Jiwheyẹwhe dohia dọ awufiẹsa susu na nọ zọnpọ hẹ vijiji. Evi na nọ tindo ojlo vẹkuvẹku na asu etọn, podọ ewọ wẹ na nọ dugán do e ji. Vivẹnudido etọn nado tindo mẹdekannujẹ gbọnmọ dali dekọtọn do adà awetọ mẹ mlẹnmlẹn. Todin Adam na nọ dù sinsẹ́n aigba tọn to awufiẹsa mẹ. Kakati nado hẹn pekọwa na huvẹ etọn matin azọ́n sinsinyẹn wiwà to Edẹni mẹ, ewọ dona nọ jẹtukla nado mọ dandannu gbẹ̀mẹ tọn lẹ kakajẹ whenuena e na lẹkọ do kọ́gudu he mẹ e ko yin didesọn dè.—Gẹnẹsisi 3:16-19.

To godo mẹ, Adam po Evi po yin yinyan jẹgbonu sọn jipa Edẹni tọn mẹ. Jehovah dọmọ: “Doayi e go, sunnu lọ ko lẹzun di dopo to míwlẹ mẹ nado yọ́n dagbe po oylan po: dinvie ewọ nikaa dè alọ etọn jẹgbonu bo yí to atin ogbẹ̀ tọn mẹ ga, bo dù bosọ nọ ogbẹ̀ kakadoi. . . . ” “Hodidọ lọ wá vivọnu to dáglámẹ,” wẹ weyọnẹntọ Gordon Wenham doayi e go, podọ mí dona wleawuna pipòtọ linlẹn Jiwheyẹwhe tọn tọn—he na vlavo tọn sọgan yin, “mì gbọ yẹn ni yàn ẹn jẹgbonu sọn jipa lọ mẹ.” To paa mẹ, Biblu kàntọ de nọ kàn linlẹn pipé Jiwheyẹwhe tọn dai. Tofi, Wenham zindonukọn dọ, “didesẹ tadona lọ tọn de niyaniya-yinyin nuwiwa Jiwheyẹwhe tọn hia. Ewọ ma tlẹ ko dọho vọ̀ whẹpo yé do yin yinyan jẹgbonu sọn jipa lọ mẹ.” (Gẹnẹsisi 3:22, 23) Po enẹ po, e họnwun dọ hodọdopọ lẹpo to Jehovah po asu po asi po tintan lọ po ṣẹnṣẹn doalọte mlẹnmlẹn.

Adam po Evi po ma kú to agbasa-liho to azán ganhiho 24 tọn enẹ whenu gba. Ṣigba, yé kú to linlẹn gbigbọmẹ tọn de mẹ. Na yinyin hinhẹn jẹla sọn Asisa ogbẹ̀ tọn dè matin vọjlado wutu, yé jẹ kandepo ji biọ okú mẹ. Lẹnnupọndo lehe kosọdudu hẹ okú to tintan whenu yetọn na ko vẹadi do sọ ji to whenuena visunnu yetọn awetọ, Abẹli, yin hùhù gbọn Kaini, heyin plọnji yetọn dali!—Gẹnẹsisi 4:1-16.

To enẹgodo, onú vude poun wẹ yin yinyọnẹn gando gbẹtọvi asu po asi po tintan lọ go. Visunnu yetọn atọ̀ntọ, yèdọ Ṣẹti, yin jiji to whenuena Adam yin owhe 130 mẹvi. Adam kú to owhe 800 lẹ godo, to owhe 930-mẹvi mẹ, to whenuena e ko ji ‘visunnu lẹ po viyọnnu lẹ po’ godo.—Gẹnẹsisi 4:25; 5:3-5.

Nuplọnmẹ de na Míwlẹ

Gbọnvona dide nuhe hẹn ninọmẹ doyiyi ogbẹ́ gbẹtọvi tọn wá to egbehe hia, kandai asu po asi po tintan he wlealọ tọn plọn mí nuplọnmẹ dodonu tọn de. Yẹnuwiwa depope nado jẹ mẹdekannu sọn Jehovah Jiwheyẹwhe dè yin nululu mlẹnmlẹn. Mẹhe yin nuyọnẹntọ nugbonugbo lẹ nọ yí yise zan to Jehovah po Ohó etọn po mẹ, e mayin to oyọnẹn ṣejannabinọ mẹdetiti tọn yetọn mẹ gba. Jehovah nọ magbe onú dagbe po oylan po tọn, podọ nuhe sọgbe wiwà zẹẹmẹdo tonusisena ẹn. Ylanwiwa zẹẹmẹdo osẹ́n etọn lẹ gbigbà po kọgbigbẹ́ nunọwhinnusẹ́n etọn lẹ go po.

Jiwheyẹwhe nọ namẹ podọ gbẹ́ pò to nuhe e yọnbasi dọ gbẹtọvi sọgan jlo lẹpo zedonukọnnamẹ—yèdọ ogbẹ̀ madopodo, mẹdekannujẹ, pekọ, ayajẹ, agbasalilo, jijọho, kọdetọn dagbe, po onú yọyọ lẹ yinyọnẹn po. Ṣigba, nado duvivi onú ehe lẹpo tọn biọ dọ mí ni ganjẹ Otọ́ olọn mẹ tọn mítọn, Jehovah go mlẹnmlẹn.—Yẹwhehodọtọ 3:10-13; Isaia 55:6-13.

[Apotin/Yẹdide to weda 26]

Adam po Evi po—Otàngblo Tata Ya?

Yise to paladisi dowhenu tọn de heyin hinhẹnbu na ylando wutu mẹ gbayipe to Babilọninu, Assilianu, Egiptinu hohowhenu tọn lẹ, po omẹ devo lẹ po ṣẹnṣẹn. Nuhe gbayipe to kandai susu mẹ wẹ atin ogbẹ̀ tọn de he sinsẹ́n etọn na na ogbẹ̀ mavọmavọ mẹhe dù sọn e mẹ lẹ. Enẹwutu gbẹtọvi flin dọ nugbajẹmẹji awubla tọn de jọ to Edẹni mẹ.

To egbehe, mẹsusu nọ gbẹ́ kandai Biblu tọn heyin Adam po Evi po tọn dai taidi otangblo tata de. Ṣogan, suhugan lẹnunnuyọnẹntọ lẹ tọn wẹ yigbe dọ akọ̀ gbẹtọvi tọn yin whẹndo dopo akàn he tindo bẹjẹeji dopolọ. Sinsẹ̀n-nuplọnmẹtọ susu wẹ mọ ẹn taidi nuhe mayọ́n gbẹ́dai dọ nugandomẹgo ylando dowhenu tọn lẹ heyin wiwà gbọn tọgbo dopo de dali yin jijodai na gbẹtọvi. Yise lọ dọ gbẹtọ jọ sọn asisa he hugan dopo mẹ na hẹn yé po huhlọn po nado dọ dọ ylando dowhenu tọn yin wiwà gbọn tọgbo susu dali. To alọ devo mẹ, ehe na hẹn yé po huhlọn po nado gbẹ́ dọ Klisti, yèdọ “Adam godo tọn,” fli gbẹtọvi gọ̀. Ṣigba Jesu po devi etọn lẹ po ma pannukọn bẹwlu mọnkọtọn de gba. Yé yọnẹn dọ kandai Gẹnẹsisi tọn yin zize sinai do nugbo ji.—1 Kọlintinu lẹ 15:22, 45; Gẹnẹsisi 1:27; 2:24; Matiu 19:4, 5; Lomunu lẹ 5:12-19.