‘Whlá Gbedide Ṣie lẹ Bosọ to Gbẹnọ Zọnmii’

EWỌ yin jọja, nuyọnẹntọ, “omẹ dagbe, bosọ jọmẹ tlala.” Asi azọ́nmẹyimẹdotọ etọn tọn yin numọtolanmẹ sinsinyẹnnọ po adọgbotọ po. Na e yin dindọ̀n hlan sunnu jọja ehe sinsinyẹn wutu, e to tintẹnpọn egbesọegbesọ nado doyẹklọ ẹ. “E sọ wá jọ to ojlẹ he mẹ, ewọ biọ họmẹ nado wazọ́n etọn; bọ sunnu he to whégbè lẹ de matin to họmẹ. Ewọ tẹdo avọ̀ [etọn] go, bo dọmọ, Mlọnai hẹ mi.” Ṣigba Josẹfu, visunnu tọgbo Jakobu tọn, jo avọ̀ etọn do bosọ họnyi sọn asi Pọtifali tọn dè.—Gẹnẹsisi 39:1-12.

Nugbo wẹ dọ, e mayin mẹlẹpo wẹ nọ họ̀n na ninọmẹ mẹwhlepọn tọn de gba. Di apajlẹ, lẹnnupọndo apajlẹ sunnu jọja de tọn ji mẹhe Ahọlu Sọlọmọni Islaeli hohowhenu tọn mọ to tòhomẹ-liho ji to zánmẹ. Na e yin kiklọ gbọn yọnnu jijọ ylankannọ de dali wutu, “e hodo e to afọdopolọji taidi oyìnsú-sisá de yì fie yè na hù i te.”—Howhinwhẹn lẹ 7:21, 22, New International Version.

Klistiani lẹ yin tudohomẹna nado “họ̀n na ogalilọ.” (1 Kọlintinu lẹ 6:18) Hlan devi Klistiani jọja Timoti, apọsteli Paulu wlan dọmọ: “Nọ họ̀n na wantuntun yọpọ whenu tọn ga.” (2 Timoti 2:22) To whenuena mí pannukọn ninọmẹ he nọ ze linlẹn ogalilọ, ayọdide, kavi nuṣiwa mawé tọn devo lẹ donukọnnamẹ, mílọsu dona họ̀n po nujikudo po dile Josẹfu wà do sọn asi Pọtifali tọn dè. Etẹwẹ na gọalọna mí nado yin nujikudonọ nado wà enẹ? To weta 7tọ owe Biblu tọn heyin Howhinwhẹn lẹ tọn mẹ, Sọlọmọni na ayinamẹ họakuẹ delẹ mí. E mayin nuplọnmẹ he nọ whlá mí sọn oklọ omẹ mawé tọn lẹ mẹ kẹdẹ ji wẹ e dọho do gba ṣigba sọ hùngona aliho nuyiwa yetọn tọn gbọn zẹẹmẹ ninọmẹ de he mẹ yọnnu ayọdetọ de doyẹklọ sunnu jọja de tọn bibasi hezeheze dali.

‘Blá Gbedide Ṣie lẹ do Alọviyẹyẹ Towe lẹ Go’

Ahọlu lọ bẹjẹeji po ayinamẹ otọ́ de tọn nkọtọn lẹ po dọmọ: “Ovi ṣie, sè ohó ṣie, bo yí [gbedide ṣie lẹ] whlá do dè we. Yí [gbedide ṣie lẹ] whlá, bo nọ ogbẹ̀; osẹ́n ṣie di nukunzìn towe.”—Howhinwhẹn lẹ 7:1, 2.

Mẹjitọ lẹ, titengbe otọ́ lẹ, tindo azọngban heyin nina yé sọn Jiwheyẹwhe dè nado plọn nujinọtedo dagbe po oylan po Jiwheyẹwhe tọn lẹ ovi yetọn lẹ. Mose dotuhomẹna otọ́ lẹ dọmọ: “Ohó helẹ, he yẹn degbena we to egbehe, na tin to ayiha towe ji: hiẹ nasọ yí sọwhiwhe do plọn yé ovi towe lẹ, bosọ dọho yetọn whenuena hiẹ sinai to owhé towe gbè, podọ whenuena hiẹ to zọnlinzin to aliho ji, podọ to whenuena hiẹ mlọnai, podọ to whenuena hiẹ fọ́n tite.” (Deutelonomi 6:6, 7) Podọ apọsteli Paulu wlan dọmọ: “Mì otọ́ emi, mì hẹn homẹgblena ovi mìtọn lẹ blo, ṣigba mì nọ plọn yé to hihò po hokọnamẹ Oklunọ tọn po mẹ.” (Efesunu lẹ 6:4) Enẹwutu, anademẹ mẹjitọ tọn de he dona yin bowlena, kavi yin nukun nuhọakuẹ tọn yí do pọ́n, bẹ nuflinmẹ lẹ, na titengbe tọn gbedide lẹ, po osẹ́n heyin mimọ to Ohó Jiwheyẹwhe tọn, yèdọ Biblu mẹ lẹ po hẹn.

Nuplọnmẹ mẹjitọ tọn sọgan sọ bẹ gbedide devo lẹ hẹn ga—yèdọ osẹ́n whẹndo tọn lẹ. Ehelẹ yin na dagbe hagbẹ whẹndo lọ tọn lẹ. Nugbo wẹ dọ, sinai do nuhudo lẹ ji, osẹ́n lọ lẹ sọgan gbọnvo sọn whẹndo de mẹ jẹ devo mẹ. Nalete, mẹjitọ lẹ tindo azọngban lọ nado basi nudide nuhe yin dagbe hugan na whẹndo yetọn. Podọ osẹ́n he yé nọ na lẹ nọ saba yin dohia owanyi po mẹtọnhopọn nujọnu tọn yetọn po. Ayinamẹ lọ na jọja lẹ wẹ yindọ yé ni setonuna osẹ́n ehelẹ to pọmẹ hẹ nuplọnmẹ Owe-wiwe tọn lẹ he yé nọ mọyi sọn mẹjitọ yetọn lẹ dè. Mọwẹ, nuhudo tin nado yinuwa hẹ anademẹ mọnkọtọn lẹ “di nukunzin towe [lẹ]”—yèdọ nado basi hihọ́na yé po sọwhiwhe tlala po. Enẹ wẹ yin aliho he mẹ yè sọgan dapana nugandomẹgo mẹhutọ  heyin kọgbigbẹ́ nujinọtedo Jehovah tọn lẹ go tọn te bo gbọnmọ dali to ‘gbẹnọ zọnmii.’

“Blá yé [gbedide ṣie lẹ] do alọviyẹyẹ towe go,” wẹ Sọlọmọni zindonukọn dọ, “wlan yé do tafo ayiha towe tọn ji.” (Howhinwhẹn lẹ 7:3) Dile nukun mítọn nọ yawu mọ alọviyẹyẹ lẹ bọ yé sọ yin nuyizan tangan de to lẹndai mítọn lẹ hinhẹndi mẹ do, mọwẹ nuplọnmẹ heyin pinplọn sọn mẹgopinpọnwhẹn Owe-wiwe tọn mẹ kavi oyọnẹn Biblu tọn tintindo dona yin nuflinmẹ po anademẹ gbọzangbọzan tọn lẹ po do to nuhe mí to wiwà lẹpo mẹ. Mí dona wlan yé do tafo ahun mítọn tọn ji, bo hẹn yé yin apadewhe gbẹtọ-yinyin mítọn tọn.

To ma wọnji nujọnu-yinyin nuyọnẹn po nukunnumọjẹnumẹ po tọn mẹ, ahọlu lọ dotuhomẹnamẹ dọmọ: “Dọna nuyọnẹn dọ, Hiẹ wẹ mẹmẹyọnnu ṣie; bo ylọ [nukunnumọjẹnumẹ] dọ hẹnnumẹ towe yọnnu.” (Howhinwhẹn lẹ 7:4) Nuyọnẹn yin nugopipe nado yí oyọnẹn heyin ninamẹ gbọn Jiwheyẹwhe dali do yizan mẹ to aliho he sọgbe mẹ. Mí dona tindo owanyi zògbè na nuyọnẹn taidi na nọviyọnnu he yè yiwanna tlala de. Etẹwẹ nukunnumọjẹnumẹ yin? E yin nugopipe nado tindo wuntuntun do whẹho de ji bosọ yọ́n zẹẹmẹ etọn gbọn nukunnumimọjẹ kọndopọ he tin to adà etọn lẹ mẹ podọ to blebu etọn mẹ dali. Nukunnumọjẹnumẹ dona sẹpọ mí pẹkipẹki taidi họntọn vivẹ de.

Naegbọn mí dona tẹdo azọ́nplọnmẹ Owe-wiwe tọn go bosọ wleawuna haṣinṣan pẹkipẹki hẹ nuyọnẹn po nukunnumọjẹnumẹ po? Nado sọgan “whlá [mídelẹ] sọn yọnnu [jonọ] si, sọn jonọ he to ohó etọn yí do to mẹgàn si.” (Howhinwhẹn lẹ 7:5) Mọwẹ, mọwiwà na basi hihọ́na mí sọn nùflo vivi po aliho linlẹndiọnamẹ jonọ de tọn lẹ po si—yèdọ gbẹtọ gblewanọ de. a

Sunnu Jọja lọ Dukosọhẹ ‘Yọnnu Yẹdoklọmẹtọ De’

Enẹgodo ahọlu Islaeli tọn basi zẹẹmẹ nujijọ de he ewọ lọsu ko mọ tọn dọmọ: “To vẹsẹlivonu owhé ṣie gbè tọn wẹ, yẹn pọ́n hlan to vẹsẹlivonu ṣẹnṣẹn. Bosọ mọ to wunvinọ lẹ mẹ, yẹn doayi e go to yọpọsunnu lẹ mẹ, yọpọsunnu de he zìnzìn pò na. E juwayi to [tòhomẹ-liho ji], to họ̀gosu etọn dali; e sọ yì aliho owhé etọn gbè tọn ji. To flifli mẹ to tenu, to ozán mẹ podọ to zinvlu mẹ.”—Howhinwhẹn lẹ 7:6-9.

Fleṣe he nù Sọlọmọni pọ́n gbonu hlan gbọn tindo nùvo de—e họnwun dọ e yin vẹsẹnu owhlẹ tọn de he yè yí owhlẹ flinflin lẹ do gbò podọ na vlavo tọn yin atin pipà whanpẹnọ lẹ. Dile hinhọ́n whèjai tọn lẹ to bubusẹ, zinvlu zánmẹ tọn hẹn tòhomẹ-liho lẹ dozinvlu. E mọ jọja sunnu de he tin to owù mẹ taun. Na e ma tindo wuntuntun, kavi nuyọnẹn wutu, zìnzìn pò na ẹn. Vlavo, e yọ́n wunmẹ lẹdo he mẹ e ko biọ podọ nuhe sọgan jọ do ewọ go to finẹ. Sunnu jọja lọ wá sẹpọ “họgosu etọn,” he tin to aliho he yì owhé yọnnu lọ tọn gbè ji. Mẹnu wẹ yọnnu lọ yin? Etẹwẹ ewọ sọgan wà?

 Ahọlu nupọntọ lọ zindonukọn dọmọ: “Doayi e go, yọnnu de pé e, e do avọ̀ gàlọtọ tọn de, yẹwiwa ayiha tọn. E basi awhánọ tolivẹtọ; afọ etọn ma nọ nọte to owhé etọn gbè. Dinvie e jẹgbonu, dinvie e tin to tòhomẹ, e to owù mẹ to họ̀gosu lẹpo mẹ.”—Howhinwhẹn lẹ 7:10-12.

Wunmẹ nusísọ́ yọnnu ehe tọn dọ nususu gando gbẹtọ wunmẹ he ewọ yin go. (Gẹnẹsisi 38:14, 15) E doaṣọ to aliho he ma tin to jlẹkaji de mẹ, taidi ayọdetọ de. Humọ, e yin yẹdoklọmẹtọ ahun mẹ tọn—yèdọ ayiha etọn yin “mẹblutọ,” linlẹn etọn yin “ayiha wintinwintin tọn.” (An American Translation; New International Version) E yin awhádotọ po tolivẹtọ po, nọ dọho susu bosọ yin tasinyẹntọ, zingidinọ po ṣejannabinọ po, adọgbotọ po avùnnukundiọsọmẹtọ po. Kakati nado nọ nọ̀ whégbè, e yiwanna nado nọ to sadi danpé to gbọjẹtẹn lẹ, yèdọ nọ tin to owù mẹ to tòhomẹ-liho lẹ ji nado wle nuyanwẹnna etọn. E to tenọpọn mẹde taidi sunnu jọja lọ.

‘Hogbe Vivi Susu Linlẹndiọnamẹ Tọn’

Gbọnmọ dali sunnu jọja de dukosọhẹ yọnnu fẹnnuwatọ lọ he tindo tito oklọ wintinwintin tọn de. Lehe ehe na ko wle ayidonugo Sọlọmọni tọn do sọ! E basi zẹẹmẹ dọmọ: “Mọ wẹ e tẹdo e go, e sọ donùnùgo na ẹn bosọ yí winyanmado do dọ na ẹn dọ, [Avọ́sinsan] jijọho tọn tin to dè e; egbé wẹ yẹn sú pagbe ṣie. Enẹwutu wẹ yẹn tọ́n wá pé we, nado dín nukun towe mọ, yẹn sọ mọ we.”—Howhinwhẹn lẹ 7:13-15.

Nùflo yọnnu ehe tọn lẹ vivi. To nukunmẹ winyanmado tọn zizedo godo, e dọ ohó etọn lẹ po adọgbigbo po. Nuhe e dọ lẹpo wẹ yin awuwlena po sọwhiwhe po nado doyẹklọ sunnu jọja lọ. Gbọn didọ dali dọ emi ko basi avọ́sinsan jijọho tọn lẹ to gbenẹgbe bo ko sọ sú opagbe emitọn lẹ, e to dodonọ-yinyin dohia, bo to nùzindeji dọ emi ma gbọ̀agba gbigbọnọ-yinyin tọn gba. Avọ́sinsan jijọho tọn he nọ yin bibasi to tẹmpli Jelusalẹm tọn mẹ lẹ bẹ olàn, linfin, ami, po ovẹn po hẹn. (Levitiku 19:5, 6; 22:21; Osọha lẹ 15:8-10) To whenuena e yindọ mẹhe basi avọ́nunina lọ lọsu po whẹndo etọn po sọgan dù sọn avọ́sinsan jijọho tọn lẹ mẹ, ewọ gbọnmọ dali to didohia dọ onú susu wẹ tin nado dù bosọ nù to owhé etọn gbè. Nuhe dọ e te họnwun: Sunnu jọja lọ na tindo ojlẹ awuvivi tọn de to finẹ. E ko tọ́n jẹgbonu sọn ohọ̀ etọn mẹ nado dín in mọ na taun tọn. Lehe e na yinuwadomẹji sọ—yèdọ eyin mẹdepope sọgan yí otàn enẹ sè. “Nugbo wẹ dọ ewọ tin to gbonu bo to mẹde dín,” wẹ weyọnẹntọ Biblu tọn dopo dọ, “ṣigba be omẹ taun ehe lọ wẹ e tọ́n jẹgbonu nado wá dín na taun tọn ya? Nulunọ de—vlavo omẹ ehe lọ kẹdẹ—wẹ na yí ì sè.”

To ede hinhẹn yọnwhanpẹ gbọn awusọhia nusísọ́ etọn tọn dali, gbọn hogbe mẹpipà oklọ tọn etọn lẹ dali, gbọn mẹgbofan etọn dali, podọ gbọn nùflo vivi etọn lẹ dali godo, yọnnu yẹdoklọmẹtọ lọ yí linlẹn he na dọnmẹdogo de zan. E dọmọ: “Yẹn ko yí avọ̀ titẹ́ anazọ́n tọn do tẹ́ adọ́zan ṣie, anazọ́n winwlan, po alavọ̀ dagbedagbe Egipti tọn po. Yẹn ko yí zuya he dewán, aloesi, po kinamọni po do adọ́zan ṣie ji.” (Howhinwhẹn lẹ 7:16, 17) E ko gbọn anazọnwiwa sọwhiwhe tọn dali wleawuna adọ́zan etọn po avọ̀ adọ́zan ji tọn winwlan he wá sọn Egipti de po bo ko sọ hẹn ẹn dewán gbọn nusisá owán dagbenọ zuya, aloesi, po kinamọni tọn lẹ po dali.

“Wá, gbọ̀ mí ni yí gigọ́ owanyi mítọn tọn kakajẹ afọnnu,” wẹ e zindonukọn dọ, “gbọ̀ mí ni yí owanyi do miọn agbasa na míde.” Oylọ basinamẹ lọ yin na nude he hugan núdùdù vivi whèjai tọn de na omẹ awe poun. Opagbe etọn wẹ nado duvivi kọndopọ pẹkipẹki zanhẹmẹ tọn. Hlan sunnu jọja lọ, oylọ basinamẹ lọ yin awuvivinu po ojlofọndotenamẹnu po! Taidi yẹdoklọmẹ yinukọn dogọ de, e yidogọ dọmọ: “Na [asu] lọ ma tin to whégbè, e tọ́nwhẹ̀n dindẹn. E yí apò akuẹ tọn dopo hẹn, azán [osun gigọ́ yọyọ tọn] gbè wẹ e na gọ̀.” (Howhinwhẹn lẹ 7:18-20) Owù depope ma na tin na yé, wẹ yọnnu lọ dọna ẹn po nujikudo po, na asu etọn ko tọ́nwhẹ̀n yì gbejizọnlin ajọwiwa tọn de ji podọ ewọ ma yin nukundo nado lẹkọ na ojlẹ de. Lehe e yin azọ́nyọnẹntọ to yẹdidoklọ sunnu jọja de mẹ do sọ! “Hogbe vivi susu [linlẹndiọnamẹ tọn] etọn wẹ e do hẹn ẹn jlo, yẹwiwa nùflo etọn tọn wẹ e do wẹ́n awà na ẹn.” (Howhinwhẹn lẹ 7:21) Sunnu taidi Josẹfu nkọtọn de kẹdẹ wẹ na penugo nado nọavunte sọta whlepọn mẹdọndogo tọn ehe. (Gẹnẹsisi 39:9, 12) Be sunnu jọja ehe pegan jẹ obá enẹ mẹ ya?

 ‘Taidi Oyìn He Jei Hùhùtẹn De’

“E sọ hodo e to afọdoponẹji,” wẹ Sọlọmọni dọ, “di oyìn he jei hùhù tẹnmẹ, kavi di nulunọ he jei fie yè nọ yí osópo do plọnmẹ te. Kaka bọ ogá sọ́ ẹ sọn [otù mẹ]; dile ohẹ̀ nọ yawu jẹ omọ̀, bo masọ yọnẹn dọ [alindọn] etọn wẹ.”—Howhinwhẹn lẹ 7:22, 23.

Mẹdindọn ehe sọawuhia taidi nuhe yè ma sọgan dapana na sunnu jọja lọ. To kọgbigbẹ́ wuntuntun lẹpo go mẹ, e hodo e ‘taidi oyìn he jei hùhùtẹn de.’ Dile mẹhe tin to osópo mẹ de ma sọgan họ̀ngán sọn yasanamẹ etọn mẹ do, mọwẹ sunnu jọja lọ yin dindọ̀n biọ ylando mẹ do. E ma mọ owù he tin to e mẹ lẹ depope kaka ‘ogá do sọ otù etọn,’ enẹ wẹ yin, kakajẹ whenuena e mọ awugble he sọgan hẹn okú wá na ẹn de. Okú lọ sọgan yin to agbasamẹ to linlẹn lọ mẹ dọ e hùn ede do nùvo hlan asamẹzọ̀n he nọ hẹn okú wá lẹ. b Awugble lọ sọgan sọ hẹn okú gbigbọmẹ tọn wá na ẹn; na ‘e bẹ alindọn etọn hẹn’ wutu. Gbẹtọ-yinyin po ogbẹ̀ etọn blebu po ko yin nuyiwadeji tlala, podọ ewọ ko wà ylando sinsinyẹn do Jiwheyẹwhe. Ewọ gbọnmọ dali yawu biọ alọ okú tọn mẹ taidi ohẹ̀ de he biọ omọ̀ de mẹ!

‘Ma Buali Yì Omọ́ Etọn Ji Blo’

To nuplọnmẹ de mimọyi sọn nuhe e ko mọ lọ mẹ, ahọlu nuyọnẹntọ lọ dotuhomẹnamẹ dọmọ: “Mì sè ṣie, mì ovi ṣie [lẹ] emi, mì tuntóai do ohó onù ṣie mẹ tọn go. A dike ayiha towe dẹ́ hlan aliho etọn ji blo, a buali yì omọ́ etọn ji blo. Na omẹ susu wẹ e húnu liai; nugbo, gbẹtọ adántọ susu wẹ yè gbọn alọ etọn mẹ hù. Owhé etọn wẹ aliho olọn zodomẹ tọn, he to tejẹ jei abò okú tọn mẹ.”—Howhinwhẹn lẹ 7:24-27.

E họnwun dọ, ayinamẹ Sọlọmọni tọn wẹ nado dapana aliho okú-hẹnwatọ gbẹtọ gblewanọ de tọn lẹ bosọ ‘to gbẹnọ zọnmii.’ (Howhinwhẹn lẹ 7:2) Lehe ayinamẹ ehe wá do ganmẹ na azán mítọn do sọ! Na jide tọn nuhudo tin nado dapana nọtẹn lẹ he mẹ mẹhe nọ tọwu nado zlọn jẹ nuyanwẹnna yetọn ji lẹ nọ nọ̀ hugan lẹ mẹ. Naegbọn hiẹ nado ze dewe jo na ayiha wintinwintin yetọn lẹ gbọn nọtẹn mọnkọtọn lẹ mẹ yìyì dali? Na nugbo tọn, naegbọn hiẹ nado yin omẹ lọ he “zìnzìn pò na” bosọ buali yì omọ́ “jonọ” de tọn lẹ ji?

“Yọnnu jonọ” he ahọlu mọ lọ doyẹklọ sunnu jọja lọ po oylọ basinamẹ lọ po nado “yí owanyi do miọn agbasa na yede.” Be jọja susu lẹ—na titengbe tọn awhli lẹ—ma ko yin titafú to aliho mọnkọtọn de mẹ ya? Ṣigba lẹnnupọndeji: To whenuena mẹde to tintẹnpọn nado doyẹklọ we biọ fẹnnuwiwa zanhẹmẹ tọn mẹ, be owanyi nugbo tọn wẹ e yin ya kavi wantuntun ṣejannabi tọn? Naegbọn sunnu de he yiwanna yọnnu de nugbonugbo na gbidikọna ẹn biọ nuplọnmẹ po ayihadawhẹnamẹnu Klistiani tọn etọn po hinhẹn hoapa mẹ? ‘Mì dike ahun mìtọn dẹ́’ hlan aliho mọnkọtọn lẹ ji blo, wẹ yin tudohomẹnamẹ Sọlọmọni tọn.

Hogbe yẹdoklọmẹtọ de tọn lẹ nọ saba vivi bo nọ yin awuwlena po sọwhiwhe po. Nuyọnẹn po nukunnumọjẹnumẹ po whiwhlá pẹkipẹki na gọalọna mí nado yọnẹn dọ yé to yẹdoklọmẹ wẹ. Mí na yin whiwhlá eyin mí ma wọnji nuhe Jehovah ko degbè etọn lẹ go. Enẹwutu, mì gbọ mí ni to kanván to whepoponu nado ‘whlá gbedide Jiwheyẹwhe tọn lẹ bosọ to gbẹnọ zọnmii,’ yèdọ kakadoi.—1 Johanu 2:17.

[Nudọnamẹ Odò Tọn]

[Yẹdide to weda 29]

Nawẹ hiẹ nọ pọ́n osẹ́n mẹjitọ tọn lẹ hlan gbọn?

[Yẹdide to weda 31]

Gbedide Jiwheyẹwhe tọn lẹ whiwhlá nọ zẹẹmẹdo ogbẹ̀