Míwlẹ Wẹ Gbẹtọ Wunmẹ He Tindo Yise

Yẹwheho Ahọluduta lọ Tọn Didọ to Altiplano to Pérou

TO OSÓ Andes tọn lẹ ṣẹnṣẹn to whèzẹtẹn-waji po whèyihọ-waji po—to fie Bolivie po Pérou po pé te—wẹ Altiplano tin te. Yinkọ etọn zẹẹmẹdo “danfafa he yiaga,” kavi “pópló plẹsẹ.” Suhugan etọn tin to Bolivie.

Altiplano tindo gbigblo kilomẹtlu 100 tọn bọ tedidi etọn sọ yin kilomẹtlu 1 000, podọ agayiyi etọn yin nudi mẹtlu 3 700 hugan agayiyi ohù tọn. To agahun de he jei finẹ sọn todaho tatọ́-tònọ Pérou tọn, Lima mẹ, hiẹ na zẹ̀ El Misti he osin-agó nọ ṣinyọ́n, heyin osó miyọnnọ de he dite biọ aslọ lẹ mẹ na agayiyi mẹtlu 5 822 tọn de go. Dehe sọ yiaga fiofio yì mẹtlu 6 000 lẹ wẹ Nevado Ampato po Nevado Coropuna po he tin to olá bọ osin-agó ṣinyọ́n ota yetọn lẹ. Dehe nọ sọawuhia to ajiji mẹ wẹ pópló plẹsẹ gblagada de—yèdọ Altiplano hùwaji Pérou tọn.

Tatọ́-tònọ Altiplano omẹ Pérou tọn lẹ tọn wẹ Puno, he tin to bẹbẹnu agewaji-whèyihọ Tándò Titicaca tọn, yèdọ tándò he ji bato nọ gbọ̀n hugan aihọn tọn. Na lẹdo lọ yiaga hugan kilomẹtlu 3 wutu, e nọ yí whenu to dlapọn basitọ lẹ si nado diọada sọgbe hẹ jẹhọn he zẹjlẹgo lọ. Mẹhe nọ nọ̀ sẹpọ Tándò Titicaca tọn lẹ wẹ Indianu Quechua po Aymara tọn lẹ po. Po aṣọdido to avọ̀ sinmẹ vẹẹ, amamúnọ, kavi jiwhé-sinmẹ tọn lẹ po mẹ, yé sọgan yin mimọ nado to zọnlinzin to chacras, kavi ogle kleun kleun yetọn lẹ mẹ. Dile etlẹ yindọ Espagnol wẹ yin ogbè tangan Pérou tọn, Quechua po Aymara po sọ nọ yin dido to Altiplano ga.

Tọ́ntlọngbọ́n to Azọ́n Yẹwhehodidọ Tọn Mẹ

Susu gbẹtọ whiwhẹnọ, azọ́n sinsinyẹnwatọ he nọ do ogbè Quechua po Aymara tọn po lẹ ko wá oyọnẹn he pegan nugbo Biblu tọn kọ̀n to agọe. Ehe yin mọ taun na dona họakuẹ Jehovah tọn do vivẹnudido zohunhunnọ lilatọ whenu-gigọ́ tọn Ahọluduta lọ tọn he to devizọnwa taidi gbehosọnalitọ titengbe lẹ tọn ji wutu.

Di dohia, José po Silvia po heyin gbehosọnalitọ titengbe lẹ yin azọ́ndena yì otò Putina tọn mẹ, to nudi kilomẹtlu 50 do Tándò Titicaca tọn. To osun awe gblamẹ, Silvia ko to anadena plọnmẹ Biblu whégbè tọn 16, podọ José, 14. To osun ṣidopo poun gblamẹ, sọha wẹnlatọ agun tọn lẹ jideji sọn 23 jẹ 41. To ojlẹ dopolọ mẹ, sọha opli-watọ lẹ tọn jideji sọn 48 jẹ agayiyi 132 tọn kọ̀n.

“To whenuena yè jlo na bẹ opli agun tọn lẹ jẹeji to agbegbe he tin to olá ehelẹ mẹ,” wẹ José dọ, “mí mọ ẹn taidi nuhe yọn-na-yizan nado bẹjẹeji po Opli Togunmẹho tọn po gọna Oplọn Agunwe tọn. Ehe nọ hẹn ẹn bọawu na jlodotọ yọyọ lẹ nado jẹ opli lẹ wá ji.”

Nọviyọnnu awe—he dopo yin gbehosọnalitọ—hẹn wẹndagbe lọ wá lẹdo he tin to olá Muñani tọn ji, heyin nudi kilomẹtlu 20 do Putina to tintan whenu. To finẹ yé bẹ plọnmẹ Biblu de jẹeji hẹ dawe nukuntọ́nnọ de he yinkọ etọn yin Lucio. a E basi oylọ na nọvisunnu etọn Miguel, heyin mẹdehlan Katoliki tọn po kọmẹgán de po sọn lẹdo he tin to yakẹ de mẹ. To whenuena họntọn de kanse Miguel nuhewutu e nọ yì Muñani to osẹ lẹpo mẹ, e dọ dọ nado yì plọnnu gando Jehovah po Ohó etọn po go wutu wẹ. To whenẹnu wẹ kanbiọ lọ fọ́n dọmọ: “Naegbọn mí ma na plọn Biblu tofi?” Na ojlo heyin didohia gbọn mẹhe tin to agbegbe Miguel tọn mẹ lẹ dali wutu, to madẹnmẹ Kunnudetọ lọ lẹ basi tito nado nọ basi opli lẹ to finẹ.

Miguel jẹ nuhe e to pinplọn lọ má hẹ mẹdevo lẹ ji. Ṣigba etẹwẹ dogbọn otẹn etọn taidi mẹdehlan Katoliki tọn po mẹbọdomẹgo togán tọn po dali? To opli de tẹnmẹ to topligbasa lẹdo lọ tọn mẹ, e lá azọ́n gbigbẹdai etọn taidi mẹdehlan Katoliki tọn de. Be mẹdevo na yin dide ya? Mẹdopo to mẹplidopọ lẹ mẹ dọmọ: “Naegbọn mí tindo nuhudo mẹdehlan devo tọn to whenuena mí ko to nugbo lọ plọn?” Na nugbo tọn, ehe yin alọdlẹndonu de hlan nuhe Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ to pinplọnmẹ. Mẹdevo yidogọ  dọmọ: “Mí ma kọngbedopọ hẹ we dọ hiẹ ni gbẹ́ azọ́n dai na dewe gba. Naegbọn mímẹpo ma nado tọ́n sọn e mẹ?” Enẹgodo wẹ mẹplidopọ lẹpo dawhá to gbekọndopọmẹ dọmọ: “Mímẹpo tọ́n sọn e mẹ!”

To madẹnmẹ to enẹgodo boṣiọ lẹ po yẹdide satin tọn lẹ po yin hodọdeji to opli agbegbe lọ tọn de tẹnmẹ. Dawe dopo biọ dọ mẹhe wá lẹpo ni hia Deutelonomi 7:25, he dọmọ: “Boṣiọ pipà yẹwhe yetọn lẹ tọn lẹ wẹ hiẹ na yí miyọ́n do mẹ̀: hiẹ ma na donukunkẹndo fataka lọ kavi sika lọ go he tin to yé go gba, kavi yí ì hlan dewe gba, hiẹ nikaa yin mọ̀dona to e mẹ: na osùnú de wẹ hlan OKLUNỌ lọ Jiwheyẹwhe towe.”

Enẹgodo dawe lọ kanse dọ mẹhe kẹalọyi boṣiọ lọ lẹ mimẹ̀ lẹ ni ze alọ yetọn daga. Alọ lẹpo wẹ yiaga to afọdopolọji. (Owalọ lẹ 19:19, 20) Todin 23 to whẹndo 25 he tin to lẹdo lọ mẹ lẹ mẹ to Ohó Jiwheyẹwhe tọn plọn. Omẹ awe to sinsẹ̀nzọnwà taidi wẹnlatọ he ma ko yí baptẹm lẹ, podọ asu po asi po atọ́n basi tito nado hẹn alọwle yetọn lẹ sọgbe hẹ osẹ́n nado sọgan tindo teninọ wiwe de to Jehovah nukọn.—Titu 3:1; Heblu lẹ 13:4.

Kasẹti Hoyidokanji Tọn lẹ Yíyí Do Plọnmẹ

To whenuena e yindọ mẹsusu ma yì wehọmẹ to Altiplano, video po kasẹti hoyidokanji Watch Tower tọn lẹ po to ogbè lẹdo lọ tọn lẹ mẹ yin alọgọnamẹnu daho de—etlẹ yin na anadidena plọnmẹ Biblu whégbè tọn lẹ. Po alọgọ kasẹti-hònú de tọn po, gbehosọnalitọ titengbe de he yinkọ etọn yin Dora nọ deanana oplọn lẹ to alọnuwe Etẹwẹ Jiwheyẹwhe Biọ to Mí Si? mẹ. To hukan dopo hihò to ojlẹ dopo mẹ godo, e nọ kàn kanbiọ lẹ sè Biblu plọntọ lọ do nuhe ko ṣẹṣẹ yin hihia lọ ji.

Azọ́nwatẹn ladio tọn lẹdo lọ mẹ tọn de nọ hia adà alọnuwe Etẹwẹ Jiwheyẹwhe Biọ tọn lẹ to gbesisọmẹ to ogbè Quechua tọn mẹ. E nọ wà onú dopolọ na adà linlinnamẹwe Réveillez-vous! tọn lẹ to Espagnol-gbè mẹ. Enẹwutu, mẹsusu yọ́n owẹ̀n Ahọluduta lọ tọn bo nọ jlo nado plọnnu dogọ to whenuena Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ dla owhé yetọn lẹ pọ́n.

Altiplano ma nọ yin ayidego gbọn aihọn lọ dali to paa mẹ gba ṣigba e mayin mọ to Jiwheyẹwhe dè gba. Na owanyi Jehovah tọn na gbẹtọvi wutu, susu mẹhe nọ nọ̀ ofi yiaga Andean Altiplano tọn ji lẹ to lilẹzun apadewhe gbẹtọgun he to gigopana owhé gigonọ sinsẹ̀n-bibasi nugbo tọn etọn.—Hagai 2:7.

[Nudọnamẹ Odò Tọn]