Nuagokun lẹ sọn Owe Gẹnẹsisi Tọn Mẹ—II
Ohó Jehovah Tọn Tin to Ogbẹ̀
Nuagokun lẹ sọn Owe Gẹnẹsisi Tọn Mẹ—II
BẸSỌN ojlẹ he mẹ sunnu tintan lọ, Adam, yin didá te kakajẹ okú Josẹfu, visunnu Jakobu tọn whenu, e yin owhe 2 369 to whenuho gbẹtọvi tọn mẹ he Gẹnẹsisi bẹhẹn. Weta 10 tintan lẹ gọna wefọ 9 nukọn tọn to weta 11tọ mẹ, he bẹ kandai nudida tọn kakajẹ atọ̀họ̀ Babẹli tọn whenu hẹn, ko yin hodọdeji to zinjẹgbonu linlinnamẹwe ehe tọn he wayi mẹ. a Hosọ ehe na gbadopọnna nuagokun lẹ sọn pipotọ owe Gẹnẹsisi tọn mẹ, he gando nuyiwa Jiwheyẹwhe tọn lẹ hẹ Ablaham, Isaki, Jakobu po Josẹfu po go.
ABLAHAM LẸZUN HỌNTỌN JIWHEYẸWHE TỌN
Nudi owhe 350 to Singigọ godo, dawe de heyin omẹ vonọtaun de na Jiwheyẹwhe, yin jiji to kúnkan visunnu Noa tọn, Ṣẹm, tọn mẹ. Yinkọ etọn wẹ Ablam, he wá yin didiọ do Ablaham. To gbedide Jiwheyẹwhe tọn glọ, Ablam jo tòdaho Kaldeanu lẹ tọn, Uli, do bo lẹzun gohọ̀ mẹ nọtọ to aigba he Jehovah dopagbe nado na ewọ po kúnkan etọn lẹ po de ji. Na yise po tonusise etọn po wutu, Ablaham wá yin yiylọdọ “họntọn Jiwheyẹwhe tọn.”—Jakobu 2:23.
Jehovah yinuwa sọta tòmẹnu kanylantọ Sọdọmi po tòdaho he sẹpọ ẹ lẹ po tọn lẹ, to whenuena Lọti po viyọnnu etọn lẹ po yin whinwhlẹngán. Opagbe Jiwheyẹwhe tọn de mọ hẹndi to whenuena visunnu Ablaham tọn, Isaki, yin jiji. Owhe susu to enẹgodo, yise Ablaham tọn yin whiwhlepọn to whenuena Jehovah degbena ẹn nado yí visunnu ehe do sanvọ́. Ablaham tin to gbesisọmẹ nado setonu ṣigba e yin alọhẹndotena gbọn angẹli de dali. Ayihaawe matin dọ Ablaham yin sunnu yisenọ de, podọ ewọ yin hinhẹn deji dọ akọta lẹpo na dona yedelẹ gbọn okún etọn gblamẹ. Okú asi yiwanna etọn, Sala, tọn hẹn Ablaham blawu tlala.
Gblọndo Na Kanbiọ Owe-Wiwe Tọn Lẹ:
12:1-3—Whetẹnu wẹ alẹnu Ablaham tọn jẹ nuyiwa ji te, podọ nawẹ e na dẹnsọ? E họnwun dọ alẹnu he Jehovah basi hẹ Ablam dọ “to [Ablam] mẹ wẹ yè na dona hẹnnu aigba tọn lẹpo te” jẹ nuyiwa ji to whenuena Ablam dasá Euflate to gbejizọnlin etọn yì Kenani mẹ. Ehe dona ko yin to Nisan 14, 1943 J.W.M.—yèdọ owhe 430 jẹnukọnna túndote Islaeli tọn sọn Egipti. (Eksọdusi 12:2, 6, 7, 40, 41) “Alẹnu madopodo de” wẹ alẹnu Ablaham tọn yin. E na gbẹpo to nuyiwa kakajẹ whenuena dona whẹndo aigba tọn lẹpo tọn podọ vasudo kẹntọ Jiwheyẹwhe tọn lẹpo tọn na yin wiwadotana.—Gẹnẹsisi 17:7; 1 Kọlintinu lẹ 15:23-26.
15:13—Whetẹnu wẹ nukunbianamẹ owhe-400 tọn heyin didọdai gando kúnkan Ablaham tọn go yin hinhẹndi? Ojlẹ nukunbianamẹ tọn ehe bẹjẹeji to 1913 J.W.M. to whenuena visunnu Ablaham tọn Isaki yin anọ́dena to nudi owhe 5 mẹvi yinyin mẹ bọ nọvisunnu daa etọn, Iṣmaẹli, heyin owhe 19 mẹvi to ‘vivlẹ ẹ ko.’ (Gẹnẹsisi 21:8-14; Galatianu lẹ 4:29) E wá vivọnu po túndote Islaelivi lẹ tọn sọn kanlinmọgbenu Egipti tọn po to 1513 J.W.M.
16:2—Be e sọgbe na Sala nado ze deviyọnnu etọn Hagali na Ablam taidi asi de ya? Nuzedonukọnnamẹ Sala tọn sọgbe hẹ aṣa whenẹnu tọn—dọ asi wẹnsinọ de tin to dandannu glọ nado wleawuna asimọwhlá de na asu etọn nado sọgan jì whédutọ de. Yọnnu-bibẹpli bẹjẹeji to kúnkan Kaini tọn mẹ. To godo mẹ, e wá lẹzun aṣa de bo yin alọkẹyi gbọn sinsẹ̀n-basitọ Jehovah tọn delẹ dali. (Gẹnẹsisi 4:17-19; 16:1-3; 29:21-28) Ṣigba, Jehovah ma gbẹkọ nujinọtedo dowhenu tọn asi dopo tintindo tọn etọn go gbede gba. (Gẹnẹsisi 2:21, 22) E họnwun dọ asi doponọ wẹ Noa po visunnu etọn lẹ po yin, yé mẹhe gbedide lọ nado ‘yin sinsẹ́nnọ, bo sugege, bosọ gọ́ aigba ji’ yin vivọdọna. (Gẹnẹsisi 7:7; 9:1; 2 Pita 2:5) Podọ Jesu Klisti sọ vọ́ nùzindo nujinọtedo asu dopo asi dopo tintindo tọn ehe ji.—Matiu 19:4-8; 1 Timoti 3:2, 12.
19:8—Be Lọti ma ṣinuwa to whenuena e ze viyọnnu etọn lẹ donukọnna Sọdọminu lẹ ya? Sọgbe hẹ nujinọtedo Whèzẹtẹn-waji tọn lẹ, azọngban whétọ de tọn wẹ nado basi hihọ́ na jonọ he tin to owhé etọn gbè lẹ, bo basi hihọ́na yé etlẹ yin kakajẹ kúdonu eyin e biọ domọ. Lọti ko wleawufo nado wàmọ. E yí adọgbigbo do tọ́n pé gbẹtọgun bẹwlunọ lọ lẹ, bo suhọ̀n do ede do gbonu, bosọ pannukọn yé ewọ dopokẹdẹ. To ojlẹ he mẹ e ze viyọnnu etọn lẹ donukọnna yé te, vlavo Lọti ko mọnukunnujẹemẹ dọ wẹnsagun Jiwheyẹwhe tọn wẹ jonọ etọn lẹ yin, podọ ewọ sọgan ko lẹnnupọn dọ Jiwheyẹwhe sọgan basi hihọ́na viyọnnu etọn lẹ dile E basi hihọ́na Sala, asi tavẹ etọn tọn do to Egipti. (Gẹnẹsisi 12:17-20) Na nugbo tọn, to whenuena whẹho lọ wá sinyẹn, Lọti po viyọnnu etọn lẹ po yin hihọ́ basina.
19:30-38—Be Jehovah miyọnnukundo nuyiwa Lọti tọn to whenuena e nùahànmú bo lẹzun otọ́ visunnu viyọnnu etọn awe lẹ tọn wẹ ya? Jehovah ma nọ miyọnnukundo zanhẹmẹ hẹnnumẹ tọn kavi ahànnumu gba. (Levitiku 18:6, 7, 29; 1 Kọlintinu lẹ 6:9, 10) Na nugbo tọn, “wantuntun walọ” tòmẹnu Sọdọmi tọn lẹ gblehomẹna Lọti. (2 Pita 2:6-8) Nugbo lọ dọ viyọnnu Lọti tọn lẹ hẹn ẹn nùahànmú dohia dọ yé yọnẹn dọ ewọ ma na yigbe nado zanhẹ yé eyin e tin to wunza. Ṣigba taidi waṣinu lẹ to aigba lọ ji, viyọnnu etọn lẹ lẹndọ enẹ wẹ aliho dopo lọ nado hẹn whẹndo Lọti tọn gbọṣi aimẹ. Kandai lọ tin to Biblu mẹ nado do haṣinṣan he Moabinu lẹ (gbọn Moabi dali) po Ammọninu lẹ po (gbọn Bẹn-ammi dali) tindo hẹ kúnkan Ablaham tọn lẹ, yèdọ Islaelivi lẹ hia.
Nuhe Mí Plọn sọn E Mẹ:
13:8, 9. Apajlẹ dagbe nankọ die Ablaham zedai nado sọgan didẹ gbemanọpọ lẹ! Na mí ni ma hẹn haṣinṣan jijọhonọ lẹ gble na akuẹ, nujlomẹ mẹdetiti tọn lẹ kavi goyiyi wutu pọ́n gbede blo.
15:5, 6. To whenuena Ablaham to yọnhopo bọ e ma ko ji visunnu de, e dọho hẹ Jiwheyẹwhe etọn gando whẹho lọ go. Jehovah vọ́ jide na ẹn. Etẹwẹ kọdetọn lọ? Ablaham “sọ yise to OKLUNỌ mẹ.” Eyin mí hùn ahun mítọn lẹ donuvo hlan Jehovah to odẹ̀ mẹ, bo kẹalọyi jidevọnamẹ etọn lẹ sọn Biblu mẹ, bosọ setonuna ẹn, yise mítọn na yin hinhẹn lodo.
15:16. Jehovah dọ̀n whẹdida etọn hinhẹnṣẹ do Amolinu lẹ (kavi, Kenaninu lẹ) ji dogodo na whẹndo ẹnẹ. Etẹwutu? Na e yin Jiwheyẹwhe homẹfanọ de wutu. E nọte kakajẹ whenuena todido nado basi vọjlado lẹpo juwayi. Taidi Jehovah, mílọsu dona nọ fahomẹ.
18:23-33. Jehovah ma nọ và gbẹtọ lẹpo sudo to pọmẹ gba. E nọ basi hihọ́na dodonọ lẹ.
19:16. Lọti “whleawu,” bọ diblayin dọ angẹli lọ lẹ dona dọ̀n ewọ po whẹndo etọn po jẹgbonu sọn tòdaho Sọdọmi tọn mẹ wẹ. Mí na yin nuyọnẹntọ eyin mí ma hẹn linlẹn niyaniya-yinyin tọn mítọn bú dile mí to tenọpọn opodo aihọn ylankan ehe tọn.
19:26. Lehe e yin nululu nado yin ayihafẹsẹna kavi nado nọ pọ́n nuhe mí ko jodo aihọn ehe mẹ lẹ hlan godo po ojlo zogbe po do sọ!
JAKOBU TINDO VISUNNU 12
Ablaham basi tito na alọwle Isaki tọn hẹ Lebeka, yèdọ yọnnu de he tindo yise to Jehovah mẹ. E jì Esau po Jakobu po, ahoho lẹ. Esau vlẹ jlọjẹ viplọnji tọn etọn kò bo sà ẹ na Jakobu, he wá mọ dona otọ́ etọn tọn yí to godo mẹ. Jakobu họnyi Padan-alami, fihe e dà Lea po Laheli po te bo penukundo lẹngbọpa otọ́ yetọn tọn go na nudi owhe 20 whẹpo do yì sọn finẹ po whẹndo etọn po. Gbọn Lea, Laheli, po deviyọnnu yetọn awe lẹ po gblamẹ, Jakobu tindo visunnu 12 po viyọnnu dopo po. Jakobu diahi hẹ angẹli de bo yin didona, podọ yinkọ etọn yin didiọ do Islaeli.
Gblọndo Na Kanbiọ Owe-Wiwe Tọn Lẹ:
28:12, 13—Etẹwẹ yin zẹẹmẹ odlọ Jakobu tọn gando “aliyá” de go tọn? “Aliyá” enẹ, he sọgan ko taidi pekan zannu tọn de dohia dọ kanṣiṣa hodọdopọ tọn tin to aigba po olọn po ṣẹnṣẹn. Angẹli Jiwheyẹwhe tọn he to aga hẹ bo to tejẹ to e ji dohia dọ angẹli lẹ nọ wadevizọn to aliho titengbe de mẹ to Jehovah po gbẹtọvi he tindo alọkẹyi etọn lẹ po ṣẹnṣẹn.—Johanu 1:51.
30:14, 15—Naegbọn Laheli do jo dotẹnmẹ hòmimọ tọn de do na mandlaki wutu? To ojlẹ hohowhenu tọn lẹ mẹ, sinsẹ́n mandlaki tọn nọ yin yiyizan to amasin mẹ podọ nado glọnalina nujẹmẹji kavi de e pò. E sọ yin yiyise dọ atin-sinsẹ́n lọ tindo huhlọn nado fọ́n ojlo zanhẹmẹ tọn dote bo nọ na huhlọn nugopipe vijiji gbẹtọvi tọn kavi gọalọ nado mọhò. (Ohàn Sọlọmọni tọn 7:13) Dile Biblu ma tlẹ dọ nuhe whàn Laheli nado basi nudidiọ mọnkọtọn, ewọ sọgan ko lẹndọ mandlaki lọ lẹ na gọalọna ẹn nado mọhò bo doalọtena vlẹko wẹnsinọ-yinyin etọn tọn. Ṣigba, owhe delẹ wayi whẹpo Jehovah do “hùn adọ̀ etọn.”—Gẹnẹsisi 30:22-24.
Nuhe Mí Plọn sọn E Mẹ:
25:23. Jehovah tindo nugopipe lọ nado yọ́n gbẹtọ-yinyin mẹhe ma ko yin jiji de tọn podọ nado yí oyọnẹn etọn zan jẹnukọn bo basi nudide mẹhe e na yizan na lẹndai etọn lẹ tọn jẹnukọn. Etomọṣo, e ma basi nudide do nuhe mẹdopodopo na yin to sọgodo ji tọn gba.—Hosea 12:3; Lomunu lẹ 9:10-12.
25:32, 33; 32:24-29. Ahunmẹdunamẹnu Jakobu tọn dogbọn jlọjẹ viplọnji yinyin tọn mimọyi dali gọna ahididi etọn hẹ angẹli de to zánto blebu mẹ nado mọ dona yí dohia dọ e yọ́n pinpẹn onú wiwe lẹ tọn nugbonugbo. Jehovah ko ze onú wiwe susu do alọmẹ na mí, taidi haṣinṣan mítọn hẹ ewọ po titobasinanu etọn po, ofligọ, Biblu, po todido Ahọluduta tọn mítọn po. Na mí ni taidi Jakobu to pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn didohia na onú ehelẹ mẹ.
34:1, 30. Nuhahun he “do magbọjẹ na” Jakobu lọ bẹjẹeji na Dina jihọntọn hẹ mẹhe ma yiwanna Jehovah lẹ wutu. Mí dona nọ yí nuyọnẹn do de gbẹdohẹmẹtọ mítọn lẹ.
JEHOVAH DONA JOSẸFU TO EGIPTI
Awuwhàn hẹn visunnu Jakobu tọn lẹ nado sà nọvisunnu yetọn Josẹfu taidi kanlinmọ de. To Egipti, Josẹfu yin zize do ganpamẹ na e gbọn nugbonọ-yinyin po adọgbigbo po dali tẹdo nujinọtedo walọyizan dagbe Jiwheyẹwhe tọn lẹ go wutu. To ojlẹ de mẹ, e yin didetọn sọn ganpamẹ nado detana odlọ Falo tọn lẹ, he dọ dọdai owhe ṣinawe núdùdù susu tọn he go owhe ṣinawe huvẹ tọn devo na bọdo. Enẹgodo Josẹfu yin dide taidi nukunpedonugotọ núdùdù tọn to Egipti. Nọvisunnu etọn lẹ dín núdùdù wá Egipti na huvẹ lọ wutu. Whẹndo lọ yin kinkọndopọ whladopo dogọ bọ yé sawhé do aigba dojó Goṣẹni tọn ji. To kúzanji, Jakobu dona visunnu etọn lẹ bo dọ dọdai de he ze todido dejidego dona susu sọgodo tọn de donukọnnamẹ. Oṣiọ Jakobu tọn yin hinhẹn yì Kenani nado yin didi. To whenuena Josẹfu kú to owhe 110 mẹvi yinyin mẹ, oṣiọ etọn yin bowlena, nado yin zizeyì Aigba Pagbe tọn ji to godo mẹ.—Eksọdusi 13:19.
Gblọndo Na Kanbiọ Owe-Wiwe Tọn Lẹ:
43:32—Naegbọn nado dùnú hẹ Heblunu lẹ yin osùnú de na Egiptinu lẹ? Na taun tọn, ehe sọgan ko yin na nuvẹun sinsẹ̀n tọn kavi goyiyi akọ̀ tọn wutu. Egiptinu lẹ sọ gbẹwanna lẹngbọhọtọ lẹ. (Gẹnẹsisi 46:34) Etẹwutu? Lẹngbọhọtọ lẹ sọgan ko tin to godo pete to ogbẹ́ kinklan Egiptinu lẹ tọn mẹ. Kavi e sọgan yindọ to whenuena aigba he tin na glepipọ ma sù sọmọ, Egiptinu lẹ gbẹwanna mẹhe to danji dín na kanlinpa lẹ.
44:5—Be Josẹfu nọ yí kọfo de zan nado dín sọgodo pọ́n nugbonugbo wẹ ya? E họnwun dọ kọfo fataka tọn lọ po nuhe yin didọ gandego po yin mẹkiklọ de poun. Sinsẹ̀n-basitọ nugbonọ Jehovah tọn wẹ Josẹfu yin. Ewọ ma nọ yí kọfo lọ zan nado dín sọgodo pọ́n gba, dile Bẹnjamini lọsu ma fin in nugbonugbo do.
49:10—Etẹwẹ “ogánpò” po “opò ogán tọn” po zẹẹmẹdo? Ogánpò yin opò de he gandutọ de nọ hẹn taidi yẹhiadonu aṣẹpipa ahọlu tọn. Opò ogán tọn yin opò gaa de heyin ohia huhlọn etọn nado degbè tọn. Alọdlẹndonu Jakobu tọn hlan onú ehelẹ dohia dọ asẹpipa vonọtaun po huhlọn po na tin to whẹndo Juda tọn mẹ kakajẹ whenue Ṣilo na wá. Kúnkan Juda tọn ehe wẹ Jesu Klisti, mẹhe Jehovah ko na gandudu sọn olọn mẹ wá. Klisti hẹn asẹpipa ahọlu tọn go bosọ tindo huhlọn nado degbè.—Psalm 2:8, 9; Isaia 55:4; Daniẹli 7:13, 14.
Nuhe Mí Plọn sọn E Mẹ:
38:26. Juda ṣinuwa to nuyiwa etọn hẹ ovisi asuṣiọsi etọn, Tamali mẹ. Etomọṣo, to whenuena e mọdọ gbọn ewọ dali wẹ Tamali mọho, Juda yí whiwhẹ do yigbena nuṣiwa etọn. Mílọsu dona nọ yawu yigbena nuṣiwa mítọn lẹ.
39:9. Gblọndo he Josẹfu na asi Pọtifali tọn dohia dọ nulẹnpọn etọn sọgbe hẹ nulẹnpọn Jiwheyẹwhe tọn do whẹho walọ dagbe tọn ji podọ dọ ayihadawhẹnamẹnu etọn yin anadena gbọn nunọwhinnusẹ́n Jiwheyẹwhe tọn lẹ dali. Be e ma jẹ dọ mílọsu ni vánkan na nudopolọ dile mí to whinwhẹ́n to oyọnẹn he pegan nugbo tọn mẹ ya?
41:14-16, 39, 40. Jehovah sọgan hẹn diọdo ninọmẹ lẹ tọn wá na mẹhe nọ dibusi ì lẹ. To whenuena yajiji wá mí ji, mí na yin nuyọnẹntọ nado ze jidide mítọn do Jehovah mẹ bo gbọṣi nugbonọ-yinyin mẹ hlan ẹn.
Yé Gbọṣi Yise Mẹ
Na nugbo tọn, Ablaham, Isaki, Jakobu po Josẹfu po yin sunnu budisi Jiwheyẹwhe tọ he tindo yise lẹ. Kandai gbẹzan yetọn lẹ tọn, he tin to owe Gẹnẹsisi tọn mẹ, hẹn yise lodo taun bo gọ́ na nuplọnmẹ họakuẹ susu na mí.
Hiẹ sọgan mọaleyi sọn kandai ehe mẹ dile hiẹ to azọ́ndenamẹ Biblu hihia sẹmẹsẹmẹ tọn towe hẹndi na Wehọmẹ Lizọnyizọn Yẹwhehọluduta Tọn. Dogbigbapọnna nuhe tin to aga lẹ na gọalọna we nado hẹn kandai lọ yin awuvivi tọn de.
[Nudọnamẹ Odò Tọn]
a Pọ́n hosọ lọ “Ohó Jehovah Tọn Tin to Ogbẹ̀—Nuagokun lẹ sọn Owe Gẹnẹsisi Tọn Mẹ—I” to zinjẹgbonu Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ Lọ Tọn 1er janvier 2004 tọn mẹ.
[Yẹdide lẹ to weda 26]
Jehovah dona Josẹfu
Sunnu yisenọ de wẹ Ablaham yin
Lọti Dodonọ po viyọnnu etọn lẹ po yin hihọ́-basina
[Yẹdide to weda 29]
Jakobu yọ́n pinpẹn onú wiwe lẹ tọn. Hiẹ lo?