Be Hiẹ Yin ‘Họ̀nkọnsi Nukundagbe Majẹhẹ Jiwheyẹwhe Tọn’ Ya?
Be Hiẹ Yin ‘Họ̀nkọnsi Nukundagbe Majẹhẹ Jiwheyẹwhe Tọn’ Ya?
“Na nuhe dù owanyi mẹmẹsunnu tọn, mì tindo owanyi sisosiso na ode awetọ. Mì yin nukọntọ to gbégbò didohia ode awetọ mẹ.”—LOM. 12:10, NW.
1. Jidenamẹ tẹwẹ mí mọ to Ohó Jiwheyẹwhe tọn mẹ?
WHLASUSU wẹ Ohó Jiwheyẹwhe tọn hẹn mí deji dọ Jehovah na gọalọna mí eyin mí tin to flumẹjijẹ kavi awubla mẹ. Di dohia, doayi hogbe homẹmiọnnamẹ tọn ehelẹ go: “OKLUNỌ jlọ yé he jai lẹpo dote, bosọ ze yé he yin didẹ́ do odò lẹ daga.” “E hẹnazọ̀ngbọna ayihagbàdonọ lẹ, bosọ blá alán yetọn.” (Ps. 145:14; 147:3) Humọ, Otọ́ mítọn olọn mẹ tọn lọsu dọmọ: “Yẹn OKLUNỌ Jiwheyẹwhe towe, na hẹn adusilọ towe go, bo na dọhlan we dọ, A dibu blo; yẹn na gọalọna we.”—Isa. 41:13.
2. Nawẹ Jehovah nọ gọalọna devizọnwatọ etọn lẹ gbọn?
2 Ṣigba, nawẹ Jehovah, mẹhe nọ nọ̀ olọn mayinukundomọ lẹ mẹ, nọ ‘hẹn alọ mítọn go’ gbọn? Nawẹ e nọ ‘jlọ mí dote eyin mí dẹ́ do odò’ na awubla wutu gbọn? Jehovah Jiwheyẹwhe nọ wleawuna alọgọ mọnkọtọn to aliho voovo mẹ. Di apajlẹ, e nọ na ‘huhlọn he hú jọwamọ tọn’ omẹ etọn lẹ gbọn gbigbọ wiwe etọn gblamẹ. (2 Kọl. 4:7; Joh. 14:16, 17) Devizọnwatọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ sọ nọ yin jijlọdote gbọn Biblu, Ohó gbọdo Jiwheyẹwhe tọn dali. (Heb. 4:12) Be aliho devo sọ tin he mẹ Jehovah nọ hẹn mí lodo te ya? Pita Tintan na gblọndo kanbiọ enẹ tọn.
‘Nukundagbe Majẹhẹ Jiwheyẹwhe Tọn Yin Didohia to Aliho Voovo Mẹ’
3. (a) Etẹwẹ apọsteli Pita dọ gando whlepọn lẹ go? (b) Etẹ ji wẹ adà godo tọn wekanhlanmẹ tintan Pita tọn dọhodo?
3 To whenuena apọsteli Pita to wekanhlan Klistiani yiamisisadode lẹ, e dọ dọ yé tindo whẹwhinwhẹ́n dagbe nado jaya na dona susu tin to sẹdotẹnmẹ na yé. Enẹgodo, e yidogọ dọmọ: “Le etlẹ te dinvie na whenu de, yin e ma sọgan nọma jọ, mì tin to awubla mẹ gbọn whlepọn susu dali.” (1 Pita 1:1-6) To ogbè dowhenu tọn mẹ, hogbe lọ “susu” he Pita yizan tofi sọ zẹẹmẹdo “voovo.” E dohia dọ whlepọn wunmẹ voovo wẹ mí na nọ pehẹ. Ṣigba, Pita ma fó whẹho lọ do finẹ, bo jo mẹmẹsunnu etọn lẹ do nado to nuhà gando lehe yé sọgan doakọnna whlepọn voovo lẹ do go gba. Kakatimọ, Pita zinnudeji dọ Klistiani lẹ sọgan deji dọ Jehovah na gọalọna yé nado doakọnna whlepọn dopodopo he yé to pipehẹ, mahopọnna whlepọn alọpa he e sọgan yin. Jidenamẹ enẹ yin mimọ to adà godo tọn wekanhlanmẹ Pita tọn mẹ, fie apọsteli lọ dọhodo whẹho he gando “opodo onú popo tọn” go ji te.—1 Pita 4:7.
4. Hogbe homẹmiọnnamẹ tọn tẹlẹ wẹ mí mọ to 1 Pita 4:10 mẹ?
4 Pita dọmọ: “Kẹdẹdile omẹ dopodopo ko mọ nunina de yí do, mì nọ yí i zan to lizọnyina ode awetọ mẹ taidi họ̀nkọnsi dagbe nukundagbe majẹhẹ Jiwheyẹwhe tọn he yin didohia to aliho voovo mẹ tọn lẹ.” (1 Pita 4:10, NW) Tofi, Pita vọ́ nùzindo hogbe lọ “voovo” ji. Na taun tọn, nuhe dọ e te wẹ yindọ, ‘Whlepọn wunmẹ voovo wẹ mí nọ pehẹ, ṣigba dohia nukundagbe majẹhẹ Jiwheyẹwhe tọn sọ nọ wá to aliho voovo mẹ ga.’ Be e ma yin hogbe homẹmiọnnamẹ tọn wẹ enẹlẹ yin ya? E zẹẹmẹdo dọ mahopọnna whlepọn wunmẹ he mí sọgan to pipehẹ, dohia nukundagbe majẹhẹ Jiwheyẹwhe tọn de na tin he na sọgbe hẹ ẹ janwẹ. Ṣigba be hiẹ doayi aliho he mẹ Jehovah nọ do nukundagbe majẹhẹ etọn hia te go to hogbe Pita tọn lẹ mẹ ya? Klistiani hatọ lẹ wẹ E nọ yizan.
‘Mì Nọ Yilizọn Na Ode Awetọ’
5. (a) Etẹwẹ Klistiani dopodopo dona wà? (b) Kanbiọ tẹlẹ wẹ fọndote?
5 To whenuena Pita to hodọna hagbẹ agun Klistiani tọn lẹpo, e dọmọ: “Hú popolẹpo, mì tindo owanyi sisosiso na ode awetọ.” Enẹgodo e yidogọ dọmọ: “Kẹdẹdile omẹ dopodopo ko mọ nunina de yí do, mì nọ yí i zan to lizọnyina ode awetọ mẹ.” (1 Pita 4:8, 10, NW) Enẹwutu, dopodopo mítọn dona nọ dovivẹnu nado jlọ Klistiani hatọ mítọn lẹ dote to agun lọ mẹ. Nutindo họakuẹ Jehovah tọn de ko yin zizedo alọmẹ na mí, podọ azọngban mítọn wẹ nado má ẹn hẹ mẹdevo lẹ. Ṣigba nutindo họakuẹ tẹlẹ wẹ yin zizedo alọmẹ na mí? Pita dọ dọ yé yin “nunina de.” Nunina tẹ? Nawẹ mí nọ “yí i zan to lizọnyina ode awetọ mẹ” gbọn?
6. Etẹwẹ yin delẹ to nunina he yin zizedo alọmẹ na Klistiani lẹ mẹ?
6 Ohó Jiwheyẹwhe tọn dọmọ: “Nunina dagbedagbe po nunina he sọgbe lẹpo po, aga wẹ e sọn, bosọ jẹte sọn Otọ́ hinhọ́n lẹ tọn dè.” (Jak. 1:17) Na nugbo tọn, nunina depope he Jehovah zedo alọmẹ na omẹ etọn lẹ yin dohia nukundagbe majẹhẹ etọn tọn. Dopo to nunina jiawu he Jehovah nọ na mí lẹ mẹ wẹ gbigbọ wiwe etọn. Nunina enẹ nọ gọalọna mí nado wleawuna jẹhẹnu Jiwheyẹwhe tọn nkọ lẹ taidi owanyi, dagbewà po walọmimiọn po. Enẹgodo, jẹhẹnu mọnkọtọn lẹ nọ whàn mí nado do owanyi ahundopo tọn hia yisenọ hatọ lẹ bosọ wleawufo nado gọalọna yé. Nuyọnẹn nugbo po oyọnẹn po sọ tin to nunina dagbe he mí nọ mọyi gbọn alọgọ gbigbọ wiwe tọn dali lẹ mẹ. (1 Kọl. 2:10-16; Gal. 5:22, 23) Nado dọ hójọhó, huhlọn po nugopipe mítọn lẹpo po sọgan yin pinpọnhlan taidi nunina he mí na yizan nado hẹn pipà po yẹyi po wá na Otọ́ mítọn olọn mẹ tọn. Jiwheyẹwhe ko ze azọngban lọ do alọmẹ na mí nado yí nugopipe po jẹhẹnu mítọn lẹ po zan taidi aliho de nado do nukundagbe majẹhẹ Jiwheyẹwhe tọn hia yisenọ hatọ mítọn lẹ.
“Yí I Zan to Lizọnyina Ode Awetọ mẹ”—Gbọnna?
7. (a) Etẹwẹ hogbe lọ “kẹdẹdile” dohia? (b) Kanbiọ tẹlẹ wẹ mí dona kanse mídelẹ, podọ etẹwutu?
7 Pita sọ dọ gando nunina he mí mọyi go dọmọ: “Kẹdẹdile omẹ dopodopo ko mọ nunina de yí do, mì nọ yí i zan.” Hogbe lọ “kẹdẹdile” dohia dọ mí sọgan do jẹhẹnu po nugopipe mítọn lẹ po hia to aliho voovo mẹ podọ to obá he gbọnvo mẹ. Mahopọnna nunina depope he mẹde tindo, dopodopo mítọn yin tulina nado nọ “yí i [yèdọ, nunina tangan depope he mí mọyi] zan to lizọnyina ode awetọ mẹ.” Humọ, hogbe lọ “yí i zan . . . taidi họ̀nkọnsi dagbe” lẹ yin gbedide de. Enẹwutu, mí dona kanse mídelẹ dọ: ‘Be n’nọ yí nunina he yin zizedo alọmẹ na mi lẹ zan nado hẹn yisenọ hatọ ṣie lẹ lodo ya?’ (Yijlẹdo 1 Timoti 5:9, 10 go.) ‘Kavi be yẹn nọ yí nugopipe he Jehovah na mi lẹ zan na ale dee titi tọn kẹdẹ—vlavo nado bẹ adọkunnu lẹ pli kavi nado diyin wẹ ya?’ (1 Kọl. 4:7) Eyin mí nọ yí nunina mítọn lẹ zan “to lizọnyina ode awetọ mẹ,” mí na nọ hẹn homẹ Jehovah tọn hùn.—Howh. 19:17; hia Heblu lẹ 13:16.
8, 9. (a) Etẹwẹ yin delẹ to aliho he mẹ Klistiani lẹ lẹdo aihọn pé nọ yilizọn na yisenọ hatọ lẹ te? (b) Nawẹ mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu he tin to agun towe mẹ lẹ po nọ gọalọna ode awetọ gbọn?
8 Ohó Jiwheyẹwhe tọn donù aliho voovo he mẹ Klistiani owhe kanweko tintan tọn lẹ yilizọn na ode awetọ te go. (Hia Lomunu lẹ 15:25, 26; 2 Timoti 1:16-18.) Mọdopolọ to egbehe, Klistiani nugbo lẹ nọ hùnhomẹ nado setonuna gbedide lọ nado yí nunina he yé mọyi lẹ zan do ota yisenọ hatọ lẹ tọn mẹ. Mì gbọ mí ni lẹnnupọndo aliho he mẹ enẹ nọ yin wiwà te delẹ ji.
9 Susu mẹmẹsunnu lẹ tọn nọ yí ganhiho susu zan to sunmẹsunmẹ nado wleawuna azọ́ndenamẹ lẹ na agun. To whenuena yé to nudọnamẹ họakuẹ he yé mọ to Biblu pinplọn yetọn whenu delẹ dọ to opli lẹ ji, hogbe mẹjlọdote tọn yetọn lẹ nọ whàn mẹlẹpo to agun lọ mẹ nado zindonukọn. (1 Tim. 5:17) Mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu susu po wẹ yin yinyọnẹn na awuyadomẹ po awuvẹmẹ he yé nọ dohia yisenọ hatọ lẹ po. (Lom. 12:15) Delẹ to yé mẹ nọ dla mẹhe tin to apọṣimẹ glọ lẹ pọ́n to gbesisọ mẹ, bosọ nọ hodẹ̀ po yé po. (1 Tẹs. 5:14) Mẹdelẹ nọ yí sọwhiwhe do wlan hogbe tulinamẹ tọn lẹ hlan Klistiani hatọ he to pipehẹ whlepọn lẹ. Ṣigba, mẹdevo lẹ nọ gbọn homẹdagbe dali gọalọna mẹhe tindo madogán agbasa tọn lẹ nado wá opli agun tọn lẹ. Fọtọ́n susu Kunnudetọ lẹ tọn wẹ nọ tindo mahẹ to azọ́n kọgbọ tọn mẹ, bo nọ gọalọna yisenọ hatọ lẹ nado vọ́ owhé yetọn he nugbajẹmẹji ko hẹngble lẹ gbá. Owanyi sisosiso po alọgọ nujọnu tọn mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu he jọmẹ ehelẹ po tọn yin kunnudenu ‘nukundagbe majẹhẹ Jiwheyẹwhe tọn he yin didohia to aliho voovo mẹ’ tọn.—Hia 1 Pita 4:11.
Detẹ Wẹ Yin Nujọnu Hugan?
10. (a) Adà sinsẹ̀nzọn lọ tọn awe tẹlẹ wẹ duahunmẹna Paulu? (b) Nawẹ mí nọ hodo apajlẹ Paulu tọn to egbehe gbọn?
10 E ma yin nunina he dona yin yiyizan do yisenọ hatọ lẹ tamẹ kẹdẹ wẹ yin zizedo alọmẹ na devizọnwatọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ gba, ṣigba owẹ̀n de sọ yin zizedo alọmẹ na yé, he yé dona lá na gbẹtọvi hatọ yetọn lẹ. Apọsteli Paulu mọnukunnujẹ adà awe ehelẹ go ganji to sinsẹ̀nzọn etọn hlan Jehovah mẹ. E kanwehlan agun Efesu tọn gando “azọ́n mánamẹ ojọmiọn Jiwheyẹwhe tọn” he yin didena ẹn do ota yetọn mẹ go. (Efe. 3:2) Humọ, e sọ dọmọ: “Yè ko dikena mí sọn Jiwheyẹwhe dè nado yí wẹndagbe do naplọnmẹ.” (1 Tẹs. 2:4) Taidi Paulu, mílọsu mọnukunnujẹemẹ dọ mí yin azọ́ndena taidi lilatọ Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn. Gbọn mahẹ zohunhun tọn tintindo to azọ́n yẹwhehodidọ tọn lọ mẹ dali, mí nọ dovivẹnu nado hodo apajlẹ he Paulu zedai taidi lilatọ wẹndagbe lọ tọn he ma yọ́n nuṣikọ. (Owalọ 20:20, 21; 1 Kọl. 11:1) Mí yọnẹn dọ owẹ̀n Ahọluduta lọ tọn lilá sọgan whlẹn ogbẹ̀ gán. Ṣigba, to ojlẹ dopolọ mẹ, mí sọ nọ dovivẹnu nado hodo apajlẹ Paulu tọn gbọn dotẹnmẹ hundote lẹ dindin nado ‘na nunina gbigbọmẹ tọn’ yisenọ hatọ lẹ dali.—Hia Lomunu lẹ 1:11, 12; 10:13-15.
11. Nukun tẹwẹ mí dona nọ yí do pọ́n azọ́ndenamẹ mítọn nado dọyẹwheho podọ nado jlọ mẹmẹsunnu mítọn lẹ dote?
11 Detẹ to nuwiwa Klistiani tọn awe ehelẹ mẹ wẹ yin nujọnu hugan? Kanbiọ mọnkọtọn kinkanse sọgan taidi nado kanse dọ: Detẹ to awà awe ohẹ̀ de tọn lẹ mẹ wẹ yin nujọnu na ẹn hugan? Gblọndo lọ họnwun. Nuhudo awà awe lẹpo tọn wẹ ohẹ̀ de nọ tindo nado sọgan zlọn ganji. Mọdopolọ, adà sinsẹ̀nzọn mítọn tọn awe lẹpo mẹ wẹ mí dona tindo mahẹ te nado sọgan pegan taidi Klistiani. Enẹwutu, kakati nado nọ pọ́n azọ́ndenamẹ mítọn nado dọyẹwheho wẹndagbe lọ tọn podọ nado jlọ yisenọ hatọ lẹ dote taidi azọ́n voovo awe, mí nọ pọ́n yé hlan dile apọsteli Pita po Paulu po wà do—yèdọ taidi azọ́ndenamẹ he nọ zọ̀n afọsu-afọsi hẹ yedelẹ. To aliho tẹ mẹ?
12. Nawẹ Jehovah nọ yí mí zan gbọn?
12 Taidi wẹndagbe-jlatọ lẹ, mí nọ yí nugopipe mẹpinplọn tọn depope he mí tindo po owẹ̀n Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn he nọ hẹnmẹ jaya po zan nado jẹ ahun gbẹtọvi hatọ mítọn lẹ tọn mẹ. Gbọnmọ dali, mí nọ gọalọna yé nado lẹzun devi Klisti tọn lẹ. Humọ, mí sọ nọ yí nugopipe po nunina devo depope he mí tindo po, yèdọ dohia nukundagbe majẹhẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ zan nado na tuli yisenọ hatọ mítọn lẹ po hogbe mẹjlọdote tọn lẹ po gọna nuyiwa alọgọnamẹ tọn lẹ. (Howh. 3:27; 12:25) Gbọnmọ dali, mí na gọalọna yé nado to devi Klisti tọn yin zọnmii. To nuwiwa awe lẹpo mẹ—yèdọ yẹwhehodidọ na mẹlẹpo podọ “to lizọnyina ode awetọ mẹ”—mí tindo lẹblanulọkẹyi vonọtaun lọ nado yin yiyizan gbọn Jehovah dali.—Gal. 6:10.
“Mì Tindo Owanyi Sisosiso Na Ode Awetọ”
13. Etẹwẹ na jọ eyin mí gboawupo nado “to lizọnyina ode awetọ”?
13 Paulu dotuhomẹna yisenọ hatọ etọn lẹ dọmọ: “Na nuhe dù owanyi mẹmẹsunnu tọn, mì tindo owanyi sisosiso na ode awetọ. Mì yin nukọntọ to gbégbò didohia ode awetọ mẹ.” (Lom. 12:10, NW) Na nugbo tọn, eyin mí tindo owanyi sisosiso na mẹmẹsunnu mítọn lẹ, enẹ na whàn mí nado nọ yinuwa po ahun dopo po taidi họ̀nkọnsi nukundagbe majẹhẹ Jiwheyẹwhe tọn. Mí yọnẹn dọ eyin Satani penugo nado doalọtena mí “to lizọnyina ode awetọ mẹ,” ewọ na hẹn pọninọ mítọn gble. (Kọl. 3:14) Podọ eyin pọninọ ma tin, mí ma na tindo zohunhun to azọ́n yẹwhehodidọ tọn lọ mẹ. Satani yọnẹn dọ eyin emi gbẹ́ wẹ́n awà dopo na mí to yẹhiadonu-liho, mí na jai to gbigbọ-liho.
14. Mẹnu wẹ nọ mọaleyi eyin mí “to lizọnyina ode awetọ”? Na apajlẹ de.
14 Eyin mí “to lizọnyina ode awetọ,” e ma yin mẹhe mí yilizọn na lẹ kẹdẹ wẹ enẹ na hẹn ale wá na gba, ṣigba mílọsu na mọaleyi ga. (Howh. 11:25) Lẹnnupọndo apajlẹ, Ryan po Roni po tọn ji, yèdọ asu po asi po de to Illinois, États-Unis. To whenuena yé sè dọ jẹhọn-ahizi Katrina hẹn owhé Kunnudetọ hatọ lẹ tọn kanweko susu gble, owanyi mẹmẹsunnu tọn whàn yé nado jo azọ́n po owhé yetọn po do, podọ yé họ̀ ohọ̀ zánpo he nọ yin tẹnsẹna de bo vọ́ ẹ jlado bosọ zingbejizọnlin na kilomẹtlu 1400 yì Louisiane. Yé yí owhè dopo linlán zan to finẹ bo yí whenu, huhlọn po nutindo yetọn lẹpo po do gọalọna mẹmẹsunnu yetọn lẹ. “Mahẹ tintindo to azọ́n kọgbọ tọn mẹ dọ̀n mi sẹpọ Jiwheyẹwhe dogọ,” wẹ Ryan he tindo owhe 29 dọ. E yidogọ dọmọ: “N’mọ lehe Jehovah nọ penukundo omẹ etọn lẹ go do. Azọ́nwiwa hẹ mẹmẹsunnu mẹhomẹ lẹ plọn nususu mi dogọ gando lehe n’na nọ vẹawu mẹmẹsunnu lẹ do go. N’sọ plọn dọ míwu jọja lẹ tindo nususu nado wà to tito-basinanu Jehovah tọn mẹ.” Roni he tindo owhe 25 dọmọ: “Homẹ ṣie hùn dọ n’tindo mahẹ to azọ́n alọgigọna mẹdevo lẹ tọn ehe mẹ. N’tindo numọtolanmẹ ayajẹ tọn hú ehe n’ko tindo pọ́n to gbẹzan ṣie mẹ. N’yọnẹn dọ to nukọn mẹ, yẹn na to vivi numimọ jiawu ehe tọn dù zọnmii.”
15. Whẹwhinwhẹ́n dagbe tẹlẹ wẹ mí tindo nado zindonukọn taidi họ̀nkọnsi dagbe nukundagbe majẹhẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ?
15 Na nugbo tọn, tonusisena gbedide Jiwheyẹwhe tọn nado dọyẹwheho wẹndagbe lọ tọn bo jlọ yisenọ hatọ lẹ dote nọ hẹn dona wá na mẹlẹpo. Mẹhe mí gọalọna lẹ nọ lodo to gbigbọ-liho, podọ mílọsu nọ duvivi ayajẹ nujọnu tọn he nunamẹ kẹdẹ nọ hẹnwa. (Owalọ 20:35) Eyin hagbẹ agun lọ tọn lẹpo nọ do owanyi hia ode awetọ yetọn, enẹ nọ zọ́n bọ agun lọ blebu nọ hunzo to gbigbọ-liho. Humọ, owanyi sisosiso he mí nọ dohia ode awetọ nọ do mí hia hezeheze taidi Klistiani nugbo lẹ. Jesu dọmọ: “Gbọn ehe dali wẹ gbẹtọ lẹpo na yọnẹn dọ nuplọntọ ṣie wẹ mì, eyin mìwlẹ tindo owanyi hlan mìnọzo.” (Joh. 13:35) Hú popolẹpo, Jehovah, Otọ́ mẹtọnhopọntọ mítọn wẹ gbégbò lẹpo dona yì na, dile ojlo etọn nado hẹn mẹhe tin to nuhudo mẹ lẹ lodo nọ sọawuhia to devizọnwatọ etọn aigba ji tọn lẹ mẹ. Enẹwutu, mí tindo whẹwhinwhẹ́n dagbe lẹ nado “to lizọnyina ode awetọ . . . taidi họ̀nkọnsi dagbe nukundagbe majẹhẹ Jiwheyẹwhe tọn.” Be hiẹ na zindonukọn to mọwiwà mẹ ya?—Hia Heblu lẹ 6:10.
Be Hiẹ Flin Ya?
• Aliho tẹlẹ mẹ wẹ Jehovah nọ hẹn devizọnwatọ etọn lẹ lodo te?
• Etẹlẹ wẹ yin zizedo alọmẹ na mí?
• Etẹwẹ yin delẹ to aliho he mẹ mí sọgan yilizọn na yisenọ hatọ lẹ te mẹ?
• Etẹwẹ na whàn mí nado yí nunina mítọn do “to lizọnyina ode awetọ” zọnmii?
[Kanbiọ Oplọn tọn lẹ]
[Yẹdide to weda 13]
Be hiẹ nọ yí “nunina” he a tindo zan nado yilizọn na mẹdevo lẹ kavi nado hẹn homẹhun dewe wẹ ya?
[Yẹdide to weda 15]
Mí nọ lá wẹndagbe lọ na mẹdevo lẹ bo nọ gọalọna Klistiani hatọ lẹ
[Yẹdide to weda 16]
Mẹhe nọ wà azọ́n kọgbọ tọn lẹ jẹna pipà na gbigbọ mẹde-yido-sanvọ́ tọn yetọn