Họ̀nkọnsi Nugbonọ lọ po Hagbẹ Anademẹtọ Etọn Po
Họ̀nkọnsi Nugbonọ lọ po Hagbẹ Anademẹtọ Etọn Po
“Mẹnu wẹ họ̀nkọnsi nugbonọ, nuyọnẹntọ lọ, mẹhe Oklunọ etọn na do basi ogán do owhé etọn ji, nado na núdùdù sọha yetọn yé to ojlẹ etọn mẹ?”—LUKU 12:42.
1, 2. Kanbiọ titengbe tẹwẹ Jesu fọndote to whenue e to ohia azán godo tọn lẹ tọn na?
WHENUE Jesu to ohia azán godo tọn lẹ tọn na, e fọ́n kanbiọ ehe dote dọmọ: “Mẹnu wẹ afanumẹ nugbonọ, nuyọnẹntọ, mẹhe klunọ etọn do basi ogán whédo etọn tọn, nado na núdùdù yetọn yé to osaa sisọ mẹ?” Enẹgodo, e dọ dọ afanumẹ ehe na mọaleyi na e gbọn nugbonọ-yinyin dali penukundo nutindo oklunọ etọn tọn lẹpo go wutu.—Mat. 24:45-47.
2 Osun delẹ jẹnukọn, Jesu ko kàn kanbiọ mọnkọtọn de sè. (Hia Luku 12:42-44.) E ylọ afanumẹ lọ dọ “họ̀nkọnsi” de bo dlẹnalọdo “whédo” lọ taidi “owhé etọn.” Họ̀nkọnsi de yin nukunpedonugotọ whégbè tọn kavi anadenanutọ he yin dide do devi devo lẹ ji. Etomọṣo, devi de wẹ họ̀nkọnsi lọ lọsu yin. Mẹnu wẹ afanumẹ, kavi họ̀nkọnsi ehe, podọ nawẹ e nọ wleawuna ‘núdùdù to osaa sisọ mẹ’ gbọn? Nujọnu wẹ e yin dọ mímẹpo ni yọ́n asisa he Jiwheyẹwhe nọ yizan nado má núdùdù gbigbọmẹ tọn lọ.
3. (a) Etẹwẹ zẹẹmẹ-basitọ sinsẹ̀n Mẹylọhodotọklisti tọn lẹ tọn ko tẹnpọn nado dọ dogbọn nuhe Jesu dọ gando “afanumẹ” lọ go dali? (b) Mẹnu wẹ “họ̀nkọnsi,” kavi “afanumẹ” lọ, podọ mẹnu wẹ “owhé,” kavi “whédo” lọ?
3 Zẹẹmẹ-basitọ sinsẹ̀n Mẹylọhodotọklisti tọn lẹ tọn nọ saba pọ́n hogbe Jesu tọn ehelẹ hlan taidi nuhe dlẹnalọdo mẹhe tin to otẹn azọngban tọn mẹ to mẹhe ylọ yede dọ Klistiani lẹ ṣẹnṣẹn. Ṣigba Jesu, heyin yiylọdọ “Oklunọ” to oló lọ mẹ, ma dọ dọ afanumẹ susu wẹ na tin gbọn sinsẹ̀n Mẹylọhodotọklisti tọn voovo lẹ mẹ pé gba. Kakatimọ, e dọ to aliho he họnwun mẹ dọ “họ̀nkọnsi,” kavi “afanumẹ,” dopo gee wẹ na tin, he emi na de do nutindo emitọn lẹpo ji. Enẹwutu, dile linlinnamẹwe ehe nọ saba basi zẹẹmẹ etọn do, họ̀nkọnsi lọ dona nọtena “lẹngbọpa pẹvi” devi yiamisisadode lẹ tọn taidi pipli de. Jesu ṣẹṣẹ donù omẹ ehelẹ go wẹ to owe wẹndagbe Luku tọn mẹ. (Luku 12:32) “Owhé,” kavi “whédo” lọ, dlẹnalọdo pipli dopolọ ṣigba zinnudo azọngban voovo he dopodopo yetọn tindo lẹ ji. Podọ kanbiọ titengbe de die, Be dopodopo hagbẹ pipli afanumẹ ehe tọn lẹ tọn nọ doalọ to awuwiwlena núdùdù gbigbọmẹ tọn mẹ to osaa sisọ mẹ wẹ ya? Gblọndo lọ na họnwun na mí eyin mí yí sọwhiwhe do gbadopọnna nuhe Owe-wiwe dọ.
Devizọnwatọ Jehovah Tọn to Hohowhenu
4. Nawẹ Jehovah ylọ akọta Islaeli hohowhenu tọn dọ, podọ etẹwẹ mí dona hẹn do ayiha mẹ gando akọta enẹ go?
4 Jehovah ylọ omẹ etọn lẹ, yèdọ akọta Islaeli hohowhenu tọn dọ devi de. “Mìwlẹ [hogbe he nọ yin yiyizan na mẹsusu] wẹ kunnudetọ ṣie, wẹ OKLUNỌ dọ, devi ṣie [hogbe he nọ yin yiyizan na mẹdopo] he yẹn ko de.” (Isa. 43:10) Akọta lọ blebu wẹ yin yiylọdọ devi dopo. Ṣigba, mí dona hẹn do ayiha mẹ dọ, yẹwhenọ lẹ po Levinu he mayin yẹwhenọ lẹ po kẹdẹ wẹ nọ plọnmẹ Osẹ́n Jiwheyẹwhe tọn to akọta lọ mẹ.—2 Otan. 35:3; Mal. 2:7.
5. Sọgbe hẹ nuhe Jesu dọ, diọdo tangan tẹwẹ na wá aimẹ?
5 Be akọta Islaeli tọn wẹ afanumẹ he go Jesu donù lọ ya? Lala. Mí sọgan dọ mọ na nuhe Jesu dọna Juvi azán etọn gbè tọn lẹ wutu dọmọ: “Yè na yí ahọludu Jiwheyẹwhe tọn sọn mì dè, yè nasọ yí na akọta de he na de sinsẹ́n etọn jẹgbonu.” (Mat. 21:43) E họnwun dọ diọdo de na wá aimẹ. Jehovah na yí akọta yọyọ de zan. Ṣigba na nuhe dù anademẹ gbigbọmẹ tọn lẹ, afanumẹ he go Jesu donù to oló etọn mẹ lọ nọ hodo apajlẹ “devi” Jiwheyẹwhe tọn hohowhenu tọn lọ tọn to azọ́n etọn hinhẹndi mẹ.
Afanumẹ Nugbonọ lọ Sọawuhia
6. Akọta yọyọ tẹwẹ yin didoai to Pẹntikọsti owhe 33 W.M., podọ mẹnu lẹ wẹ lẹzun apadewhe etọn?
6 Akọta yọyọ lọ, yèdọ “Islaeli Jiwheyẹwhe tọn” wẹ wleawuna Islaelivi gbigbọmẹ tọn lẹ. (Gal. 6:16; Lom. 2:28, 29; 9:6) E yin didoai to whenue gbigbọ Jiwheyẹwhe tọn kọ̀n do devi lẹ ji to Pẹntikọsti owhe 33 W.M. Bọdo enẹ go, Klistiani yí gbigbọ do de lẹpo wẹ lẹzun apadewhe akọta he to nuyiwa todin taidi pipli afanumẹ he yin dide gbọn Oklunọ lọ, Jesu Klisti dali tọn. Dopodopo hagbẹ akọta enẹ tọn lẹ wẹ yin azọ́ndena nado lá wẹndagbe lọ bo hẹn gbẹtọ lẹ zun devi. (Mat. 28:19, 20) Ṣigba be hagbẹ pipli enẹ tọn lẹpo wẹ dona doalọ to awuwiwlena núdùdù gbigbọmẹ tọn mẹ to osaa sisọ mẹ ya? Mì gbọ mí ni pọ́n lehe Owe-wiwe na gblọndo kanbiọ ehe tọn do.
7. To tintan whenu, etẹwẹ yin azọ́ndenamẹ tangan apọsteli lẹ tọn, podọ azọngban tẹwẹ yé wá mọyi to nukọn mẹ?
7 Whenue Jesu de apọsteli 12 etọn lẹ, azọ́ndenamẹ yetọn tintan wẹ nado yin didohlan nado lá wẹndagbe lọ na mẹdevo lẹ. (Hia Malku 3:13-15.) Azọ́ndenamẹ ehe tin to kọndopọ mẹ hẹ zẹẹmẹ hogbe dowhenu Glẹki tọn lọ apostolos, ehe wá sọn hogbe de mẹ he zẹẹmẹdo “yin didohlan.” Ṣigba, dile ojlẹ lẹ to yìyì bọ agun Klistiani tọn ko dibla yin didoai, azọ́n apọsteli tọn wá lẹzun ‘otẹn azọngban tọn.’—Owalọ 1:20-26.
8, 9. (a) Etẹwẹ yin ahunmẹdunamẹnu tangan apọsteli 12 lọ lẹ tọn? (b) Mẹnu lẹ wẹ sọ mọ azọngban devo lẹ yí bọ hagbẹ anademẹtọ lọ dekunnuna?
8 Etẹwẹ yin ahunmẹdunamẹnu tangan apọsteli 12 lọ lẹ tọn? Mí sọgan mọ gblọndo etọn to nujijọ he bọdo azán Pẹntikọsti tọn go lẹ mẹ. To whenue nudindọn de fọ́n gando núdùdù mimá na asuṣiọsi lẹ egbesọegbesọ go, apọsteli 12 lẹ pli devi lẹ bo dọmọ: ‘E ma jẹ na míwlẹ ni jo ohó Jiwheyẹwhe tọn do nado to núdùdù má do tafo lẹ ji gba.’ (Hia Owalọ lẹ 6:1-6.) Enẹgodo, apọsteli lẹ de mẹmẹsunnu he pegan to gbigbọ-liho lẹ nado penukundo ‘azọ́n titengbe’ ehe go na apọsteli lẹ nido ze yede jo pete na “devizọn ohó lọ tọn.” Taidi kọdetọn de, Jehovah dona tito ehe dile “ohó Jiwheyẹwhe tọn sọ hẹnai; sọha nuplọntọ lẹ tọn sọ to susudeji tlala to Jelusalẹm.” (Owalọ 6:7) Enẹwutu, azọngban tangan apọsteli lẹ tọn wẹ nado na núdùdù devi lẹ to gbigbọ-liho.—Owalọ 2:42.
9 To nukọn mẹ, azọngban pinpẹn lẹ yin zizedo alọmẹ na mẹdevo lẹ. Agun Antioku tọn do Paulu po Balnaba po hlan taidi mẹdehlan lẹ to anademẹ gbigbọ wiwe tọn glọ. Yelọsu wá yin yinyọnẹn taidi apọsteli dile etlẹ yindọ yé ma tin to apọsteli 12 dowhenu tọn lẹ mẹ. (Owalọ 13:1-3; 14:14; Gal. 1:19) Hagbẹ anademẹtọ he tin to Jelusalẹm lọ dekunnuna apọsteli-yinyin yetọn. (Gal. 2:7-10) Ojlẹ kleun de to enẹgodo, Paulu tindo mahẹ to núdùdù gbigbọmẹ tọn mimá na mẹdevo lẹ mẹ. E wlan wekanhlanmẹ gbọdo etọn tintan.
10. Be Klistiani yí gbigbọ do de lẹpo wẹ tindo mahẹ to awuwiwlena núdùdù gbigbọmẹ tọn mẹ to owhe kanweko tintan whenu ya? Basi zẹẹmẹ.
10 Ṣigba, be Klistiani yí gbigbọ do de lẹpo wẹ penukundo azọ́n yẹwhehodidọ tọn lọ po awuwiwlena núdùdù gbigbọmẹ tọn po go ya? Lala. Apọsteli Paulu dọna mí dọmọ: “Be yemẹpo wẹ apọsteli? Yemẹpo wẹ yẹwhegán? Yemẹpo wẹ mẹplọntọ? Yemẹpo wẹ azọ́njiawu-watọ?” (1 Kọl. 12:29) Dile etlẹ yindọ Klistiani he yin jiji gbọn gbigbọ dali lẹpo wẹ tindo mahẹ to azọ́n yẹwhehodidọ tọn lọ mẹ, sọha vude poun—yèdọ sunnu ṣinatọ̀n poun to yé mẹ—wẹ yin yiyizan nado kàn owe 27 Owe Wiwe Glẹki tọn lẹ.
Afanumẹ Nugbonọ lọ to Ojlẹ Mítọn Mẹ
11. ‘Nutindo’ tẹlẹ ji wẹ afanumẹ lọ yin dide do?
11 Hogbe Jesu tọn he tin to Matiu 24:45 mẹ lẹ dohia hezeheze dọ pipli afanumẹ nugbonọ nuyọnẹntọ tọn de na gbẹ́ tin to aigba ji to ojlẹ opodo tọn lọ mẹ. Osọhia 12:17 dlẹnalọdo omẹ ehelẹ taidi okún yọnnu lọ tọn “he pò lẹ.” Taidi pipli de, pipotọ ehe ko yin dide do nutindo Klisti tọn lẹpo ji to aigba ji. ‘Nutindo’ he ji họ̀nkọnsi nugbonọ lọ yin dide do nado nọ penukundego lẹ wẹ dagbenu Oklunọ lọ tọn he tin to aigba ji lẹ, ehe bẹ mẹjidugando Ahọluduta lọ tọn he tin to aigba ji lẹ gọna owhé po nudevo he nọ yin yiyizan na wẹndagbe lọ lilá lẹ po hẹn.
12, 13. Nawẹ Klistiani de nọ yọnẹn gbọn eyin e tindo oylọ olọn mẹ tọn?
12 Nawẹ Klistiani de nọ yọnẹn eyin e tindo todido olọn mẹ tọn bo yin dopo to pipotọ Islaelivi gbigbọmẹ tọn lẹ mẹ gbọn? Mí sọgan mọ gblọndo ehe to nuhe apọsteli Paulu dọna mẹhe tindo todido olọn mẹ tọn dopolọ hẹ ẹ lẹ mẹ dọmọ: “Omẹ sọha he yè hlẹali gbọn [gbigbọ] Jiwheyẹwhe tọn dali, yé wẹ ovi Jiwheyẹwhe tọn. Na mìwlẹ ma yí gbigbọ mẹglọnọ tọn nasọ do to budi gba; ṣigba gbigbọ sọdodovi tọn wẹ mì yí, ehe tọn dali mí to awhádo ylọ, Abba, Otọ́. Gbigbọ lọsu sọ to kunnude hẹ gbigbọ mítọn, dọ ovi Jiwheyẹwhe tọn wẹ mí; be eyin mí yin ovi, whenẹnu whédutọ; whédutọ Jiwheyẹwhe tọn, podọ whédutọ dopọ hẹ Klisti; eyin e yin mọ dọ mí jiya hẹ ẹ, na yè nido pagigona mí dopọ hẹ ẹ ga.”—Lom. 8:14-17.
13 Do glido, omẹ ehelẹ yin dide gbọn gbigbọ wiwe Jiwheyẹwhe tọn dali podọ yé nọ mọ “oylọ” olọn mẹ tọn yí. (Heb. 3:1) Jiwheyẹwhe lọsu wẹ nọ ylọ yé tlọlọ. Podọ yé ma nọ whleawu kavi dibu nado kẹalọyi oylọ enẹ bo nọ lẹzun sọdodovi Jiwheyẹwhe tọn. (Hia 1 Johanu 2:20, 21.) Enẹwutu, e ma yin yelọsu wẹ nọ de todido enẹ na yede gba, ṣigba Jehovah wẹ nọ do ohia etọn yé go, kavi yí gbigbọ wiwe do de yé.—2 Kọl. 1:21, 22; 1 Pita 1:3, 4.
Pọndohlan He Sọgbe Lọ
14. Nukun tẹwẹ mẹyiamisisadode lẹ nọ yí do pọ́n oylọ yetọn?
14 Nukun tẹwẹ mẹyiamisisadode ehelẹ dona nọ yí do pọ́n yede dile yé to nukundo ale olọn mẹ tọn yetọn? Yé nọ yọnẹn dọ, dile etlẹ yindọ yé mọ oylọ vonọtaun de yí, e ma yin nude hugan oylọ-basinamẹ de poun. Yé dona hẹn nugbonọ-yinyin yetọn go kakajẹ okú nado sọgan mọ ale ehe yí. Po whiwhẹ po, yé nọ tindo numọtolanmẹ dopolọ taidi Paulu he dọmọ: “Mẹmẹsunnu emi, yẹn ma hia dee di mẹhe alọ etọn ko jẹ e go gba: ṣigba onú dopo he wẹ yẹn to wiwà, yẹn to jiwọn nuhe tin to godo lẹ go, bosọ to alọdlẹndo nuhe tin to nukọn lẹ, yẹn to whinwhlẹndo nado jẹ fie ohia lọ te hlan ale oylọ daho Jiwheyẹwhe tọn to Klisti Jesu mẹ.” (Flp. 3:13, 14) Pipotọ mẹyiamisisadode lẹ tọn dona wà nuhe go yé pé lẹpo nado nọ ‘zinzọnlin dole e jẹ do na oylọ he mẹ yè ylọ yé do, to ayiha whiwhẹ lẹpo mẹ to walọmimiọn lẹpo mẹ,’ bosọ nọ wàmọ “to osi po sisọsisọ po mẹ.”—Efe. 4:1, 2; Flp. 2:12; 1 Tẹs. 2:12.
15. Nukun tẹwẹ Klistiani lẹ dona nọ yí do pọ́n mẹhe nọ tindo mahẹ to yẹhiadonu Oflin tọn mẹ lẹ, podọ nukun tẹwẹ mẹyiamisisadode lẹ nọ yí do pọ́n yedelẹ?
15 To alọ devo mẹ, nukun tẹwẹ Klistiani he pò lẹ dona nọ yí do pọ́n mẹhe dọ dọ emi tin to mẹyiamisisadode lẹ mẹ bo jẹ mahẹ tindo ji to yẹhiadonu lẹ mẹ to Oflin whenu? Mẹde ma dona dawhẹna ẹn gba. Whẹho lọ pò to ewọ po Jehovah po si. (Lom. 14:12) Ṣigba, Klistiani he yin dide nugbonugbo lẹ ma nọ biọ dọ yè ni na yé ayidonugo vonọtaun gba. Yé ma nọ mọdọ na yé yin mẹyiamisisadode wutu, yé tindo nukunnumọjẹnumẹ vonọtaun hú mẹhe yin numimọnọ to “gbẹtọ susugege” lọ lẹ mẹ delẹ gba. (Osọhia 7:9) Yé ma nọ mọdọ emilẹ tindo gbigbọ wiwe hugan gbẹdohẹmẹtọ yetọn he yin “lẹngbọ devo” lẹ dandan gba. (Joh. 10:16) Yé ma nọ donukun dọ yè ni na sisi vonọtaun emi; mọjanwẹ yé ma nọ dohia dọ na emilẹ nọ tindo mahẹ to yẹhiadonu lọ lẹ mẹ wutu, emilẹ yiaga hú mẹho agun tọn lẹ gba.
16-18. (a) Be mẹyiamisisadode lẹpo wẹ nọ doalọ to nugbo gbigbọmẹ tọn yọyọ lẹ hinhẹn họnwun mẹ ya? Basi zẹẹmẹ. (b) Naegbọn e ma yin dandan dọ Hagbẹ Anademẹtọ lọ ni kanhose mẹhe nọ tindo mahẹ to yẹhiadonu lọ lẹ mẹ lẹpo whẹpo do basi nudide?
16 Be mẹyiamisisadode he tin to aigba ji lẹpo wẹ nọ doalọ to nugbo gbigbọmẹ tọn yọyọ lẹ hinhẹn họnwun mẹ ya? Lala. Dile etlẹ yindọ azọngban pipli afanumẹ lọ tọn wẹ nado na núdùdù whédo gbigbọmẹ tọn lọ, azọngban kavi azọ́ndenamẹ voovo wẹ dopodopo yetọn tindo. (Hia 1 Kọlintinu lẹ 12:14-18.) Dile mí donù e go do jẹnukọn, Klistiani lẹpo wẹ tindo mahẹ to azọ́n vonọtaun yẹwhehodidọ tọn lọ mẹ to owhe kanweko tintan whenu. Ṣigba omẹ vude poun to yé mẹ wẹ yin yiyizan nado kàn owe Biblu tọn lẹ podọ nado penukundo agun Klistiani tọn go.
17 Di dohia: Owe-wiwe nọ yí hogbe lọ “agun” zan to whedelẹnu taidi mẹhe yinuwa nado penukundo whẹho whẹdida tọn delẹ go. (Mat. 18:17) Ṣigba na taun, mẹho lẹ kẹdẹ wẹ nọ yí adà ehe wà taidi afọzedaitọ agun tọn lẹ. Mẹho lẹ ma nọ kanhose hagbẹ agun tọn lẹpo nado yọ́n pọndohlan voovo yetọn lẹ whẹpo do basi nudide gba. Sọgbe hẹ tito yẹwhehọluduta tọn, mẹho ehelẹ nọ hẹn azọngban he yin didena yé di; yé nọ yinuwa do ota agun lọ blebu tọn mẹ.
18 Mọdopolọ to egbehe, sunnu sọha kleun delẹ sọn mẹyiamisisadode lẹ mẹ wẹ tindo azọngban lọ nado ze afọ pipli afanumẹ lọ tọn dai. Yewlẹ wẹ yin Hagbẹ Anademẹtọ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn. Sunnu he yin dide gbọn gbigbọ dali ehelẹ nọ penukundo azọ́n Ahọluduta lọ tọn po tito-to-whinnu gbigbọmẹ tọn lẹ po go. Ṣigba dile e te do to owhe kanweko tintan whenu, Hagbẹ Anademẹtọ lọ ma nọ kanhose hagbẹ pipli afanumẹ lọ tọn dopodopo whẹpo do basi nudide lẹ gba. (Hia Owalọ lẹ 16:4, 5.) Etomọṣo, mẹyiamisisadode lẹpo wẹ nọ tindo mahẹ gigọ́ to azọ́n vonọtaun jibẹwawhé tọn he to yìyì todin lọ mẹ. “Afanumẹ nugbonọ, nuyọnẹntọ” lọ yin pipli de, ṣigba dopodopo yetọn tindo azọ́ndenamẹ voovo lẹ.—1 Kọl. 12:19-26.
19, 20. Pọndohlan jlẹkaji tọn tẹwẹ gbẹtọ susugege lọ nọ tindo gando “afanumẹ nugbonọ, nuyọnẹntọ” lọ po Hagbẹ Anademẹtọ etọn po go?
19 Nawẹ nugbo he go mí donù to aga ehelẹ dona yinuwado gbẹtọ susugege he to jijideji bo tindo todido lọ nado nọgbẹ̀ kakadoi to aigba ji lẹ ji gbọn? Taidi apadewhe nutindo Ahọlu lọ tọn lẹ, yé nọ yí homẹhunhun do kọngbedopọ mlẹnmlẹn hẹ tito he Hagbẹ Anademẹtọ he ze afọ “afanumẹ nugbonọ, nuyọnẹntọ” lọ tọn dai basi lẹ. Hagbẹ gbẹtọ susugege lọ tọn lẹ nọ yọ́n pinpẹn núdùdù gbigbọmẹ tọn he Hagbẹ Anademẹtọ nọ wleawuna lẹ tọn. Ṣigba to ojlẹ dopolọ mẹ, dile yé nọ na sisi afanumẹ lọ taidi pipli de, hagbẹ gbẹtọ susugege lọ tọn lẹ nọ payi ma nado ze depope to hagbẹ afanumẹ lọ tọn lẹ mẹ daga. Klistiani he gbigbọ Jiwheyẹwhe tọn de nugbonugbo de ma na jlo kavi donukun dọ yè ni na ẹn sisi mọnkọtọn gba.—Owalọ 10:25, 26; 14:14, 15.
20 Vlavo mí yin “whédo,” he yin apadewhe pipotọ mẹyiamisisadode lẹ tọn, kavi yin hagbẹ gbẹtọ susugege lọ tọn lẹ, mì gbọ mí ni magbe nado kọngbedopọ hẹ họ̀nkọnsi nugbonọ lọ po Hagbẹ Anademẹtọ etọn po mlẹnmlẹn. Enẹwutu, mì gbọ mí ni ‘nọ họ́ali’ bo hẹn nugbonọ-yinyin mítọn go kakajẹ opodo.—Mat. 24:13, 42.
Be Hiẹ Flin Ya?
• Mẹnu wẹ “afanumẹ nugbonọ, nuyọnẹntọ” lọ, podọ mẹnu whédo lọ?
• Nawẹ mẹde nọ yọnẹn gbọn eyin e tindo oylọ olọn mẹ tọn?
• Mẹnu lẹ na taun tọn wẹ tindo azọngban lọ nado wleawuna núdùdù gbigbọmẹ tọn yọyọ lẹ?
• Nukun tẹwẹ mẹyiamisisadode lẹ dona nọ yí do pọ́n yede?
[Kanbiọ Oplọn tọn lẹ]
[Yẹdide to weda 23]
To egbehe, Hagbẹ Anademẹtọ lọ nọ ze afọ pipli afanumẹ nugbonọ nuyọnẹntọ lọ tọn dai. Tito dopolọ wẹ tin to owhe kanweko tintan whenu