Biblu Jẹ Madagascar

MADAGASCAR he yin ẹnẹtọ to lopo he klo hugan to aihọn mẹ lẹ mẹ, dẹn do hùwaji-whèzẹtẹn Aflika tọn na nudi kilomẹtlu 400. E ko dẹn bọ Madagascar-nu lẹ jẹakọ hẹ yinkọ lọ, Jehovah, na lẹdogbedevomẹ Biblu tọn he tin to malgache-gbè mẹ tindo oyín Jiwheyẹwhe tọn, podọ e ko tin-to-aimẹ na nuhe hugan owhe 170 todin. E biọ vivẹnudido po gbemima po whẹpo Biblu do yin lilẹdo malgache-gbè mẹ.

Île Maurice he ma dẹn do Madagascar wẹ lẹdogbedevomẹ Biblu tọn to malgache-gbè mẹ bẹjẹeji te. Sọn 1813 gbọ́n wẹ togán Robert Farquhar, he gandudu Grande-Bretagne tọn de do Île Maurice ji, ko de linlẹn lọ tọ́n dọ owe Wẹndagbe tọn lẹ ni yin lilẹ́ do malgache-gbè mẹ. To nukọn mẹ, e na tuli ahọlu Madagascar tọn he yin Radama I nado ylọ mẹplọntọ lẹ sọn Ogbẹ́ Mẹdehlan Londres tọn (OML) mẹ wá Madagascar.

To 18 août 1818, mẹdehlan Galles-nu awe, yèdọ David Jones po Thomas Bevan po, tọ́n sọn Île Maurice bo wá bato-glintẹn Madagascar tọn to Toamasina. Tòvi he yé mọ to finẹ lẹ yiwanna sinsẹ̀n taun, podọ sinsẹ̀n po aṣa tọgbo lẹ tọn po gbayipe to ṣẹnṣẹn yetọn. Malgache-gbè nọ yọ́n sè taun podọ e wá sọn ogbè malayo-polynésie tọn mẹ.

Jones po Bevan po hùn wehọmẹ kleun de, podọ to ojlẹ gli de godo, yé plan asi po ovi yetọn lẹ po sọn Île Maurice wá Toamasina. Ṣigba, e blawu dọ yemẹpo wẹ bẹ ovà bọ asi Jones tọn po ovi etọn po kú to décembre 1818. To osun awe godo, awutu lọ sukúndona whẹndo Bevan tọn blebu. David Jones kẹdẹ wẹ gán.

Jones ma dike adán he gbò e lọ ni hẹn ẹn gbọjọ. E magbe nado hẹn Ohó Jiwheyẹwhe tọn tin-to-aimẹ na Madagascar-nu lẹ. Whenue Jones lẹkọyi Île Maurice nado penukundo ede go, e bẹ malgache-gbè pinplọn jẹeji dile enẹ ma tlẹ bọawuna ẹn. E ma dẹn bọ e bẹ awuwiwlena azọ́n lẹdogbedevomẹ owe Wẹndagbe Johanu tọn jẹeji.

To octobre 1820, Jones lẹkọwa Madagascar. E jẹte to Antananarivo, he yin tatọ́-tònọ Madagascar tọn, podọ e ma dẹn bọ e do wehọmẹ sinsẹ̀n tọn devo de ai. Ninọmẹ lẹ ylan taun. Nuplọnmẹwe, owhlẹ he go mẹplọntọ lẹ nọ kanwe do, po tafo depope po ma tin. Ṣigba tito nupinplọn tọn lọ yọ́n taun, podọ ovi lẹ to jejeji nado plọnnu.

Whenue Jones ko wazọ́n edeṣo na osun ṣinawe godo, e mọ gbẹdohẹmẹtọ de he jẹ otẹn Bevan tọn mẹ, yèdọ mẹdehlan de he nọ yin David Griffiths. Yé omẹ awe lẹ wazọ́n sinsinyẹn nado lẹ́ Biblu do malgache-gbè mẹ.

Lẹdogbedevomẹ Biblu Tọn Bẹjẹeji

To bẹjẹeji owhe 1820 lẹ tọn, nukinkan malgache-gbè tọn dopo gee wẹ tin he nọ yin yiylọdọ sorabe—yèdọ hogbe malgache tọn he nọ yin kinkàn po wekun Arabe-gbè tọn po. Gbẹtọ kleun de janwẹ sọgan hia ẹ. Enẹwutu, mẹdehlan lọ lẹ biọgbè Ahọlu Radama I bọ e nagbè yé nado yí wekun Lomu tọn zan kakati nido yin sorabe.

Azọ́n lẹdogbedevomẹ bibasi tọn bẹjẹeji to 10 septembre 1823. Jones wazọ́n do Gẹnẹsisi po Matiu po ji, bọ Griffiths wazọ́n do  Eksọdusi po Luku po ji. Yé omẹ awe lẹpo wẹ yin azọ́n sinsinyẹn watọ. Gbọnvona dọ yelọsu wẹ nọ wà suhugan azọ́n lẹdogbedevomẹ lọ tọn lẹ, yé nọ plọnnu wehọmẹvi lẹ to afọnnu po whèmẹ lẹ po. Yé sọ nọ wleawu bo nọ deanana sinsẹ̀n do ogbè voovo atọ̀n mẹ. Etomọṣo, azọ́n lẹdogbedevomẹ tọn wẹ tin to otẹn tintan mẹ na yé.

Po alọgọ wehọmẹvi 12 tọn po, mẹdehlan awe lọ lẹ basi lẹdogbedevomẹ Owe-wiwe Glẹki tọn blebu po Owe-wiwe Heblu tọn susu po to osun 18 poun gblamẹ. To owhe he bọdego mẹ, adà tintan azọ́n lẹdogbedevomẹ Biblu blebu tọn wá vivọnu. Ṣigba yé dona basi vọjlado delẹ nado hẹn ẹn didi. Enẹwutu, David Johns po Joseph Freeman po he sè ogbè lọ ganji yin didohlan sọn Angleterre nado gọalọ.

Akọndidona Aliglọnnamẹnu Lẹ

Whenue lẹdogbedevomẹ malgache-gbè tọn fó, Ogbẹ́ Mẹdehlan Londres tọn do Charles Hovenden hlan nado do wezintẹn tintan ai to Madagascar. Hovenden wá to 21 novembre 1826. Ṣigba e bẹ ovà bo kú to osun dopolọ gblamẹ, podọ mẹde ma tin he yọ́n alọ maṣinu lọ tọn. To owhe he bọdego mẹ, alọnuzọ́nwatọ de he nọ yin James Cameron he wá sọn Écosse, tẹnpọn nado ján maṣinu lọ po alọgọ owe nudọnamẹ tọn he zọ̀n maṣinu lọ ji wá tọn po. To vivẹnu susu godo, Cameron penugo nado zín apadewhe Gẹnẹsisi weta 1 tọn jẹgbonu to 4 décembre 1827. a

To okú Radama I tọn godo, yé sọ pehẹ aliglọnnamẹnu devo to 27 juillet 1828. Ahọlu Radama ko nọgodona azọ́n lẹdogbedevomẹ tọn lọ taun. To ojlẹ lọ mẹ, David Jones dọ dọ: “Ahọlu Radama jọmẹ taun bo yọ́n dọnsẹpọ. E nọ nọgodona wepinplọn taun, podọ wepinplọn po nukunhunhun tòvi etọn lẹ tọn po nọ duahunmẹna ẹn hú Sika po Fataka po.” To okú etọn godo, asi etọn, Ranavalona I jẹ otẹn etọn mẹ, ṣigba e ma dẹn bọ e họnwun na mẹlẹpo dọ ewọ ma na nọgodona azọ́n lẹdogbedevomẹ tọn lọ taidi asu etọn.

Ojlẹ kleun de to whenue ahọsi lọ hẹ́ ofìn ji godo, mẹde wá sọn Angleterre bo biọ to e si nado dọho hẹ ẹ do azọ́n lẹdogbedevomẹ tọn lọ ji. Ahọsi lọ gbẹna ẹn. To whedevonu, mẹdehlan lẹ dọna ahọsi lọ dọ yé gbẹ́ tindo nususu nado plọn tòvi etọn lẹ, kakajẹ Glẹkigbe po Heblugbe po ji, ṣigba ahọsi lọ gblọnna yé dọmọ: “Nude ma kàn mi po Glẹkigbe po Heblugbe po, ṣigba e na jlo mi dọ mì ni plọn nujọnu de tòvi ṣie lẹ he na wà dagbe na yé, taidi adí didà.” Na Cameron mọdọ ahọsi lọ sọgan wá yàn yé sọn otò lọ mẹ whẹpo yé nido fó azọ́n lẹdogbedevomẹ tọn lọ wutu, e dọna ẹn dọ emi na lẹnnupọndo nuhe e dọ ji.

To osẹ he bọdego mẹ, Cameron hẹn adí gaa awe he yé dà to otò lọ mẹ lẹ wá na wẹnsagun ahọsi lọ tọn lẹ. Ehe po azọ́n voovo devo he na wà dagbe na tòvi lọ lẹ po he mẹdehlan lọ lẹ wà, fahomẹna ahọsi lọ na ojlẹ de bọ enẹ na yé dotẹnmẹ nado wà azọ́n yetọn bọ yé dibla fó Owe-wiwe Heblu tọn lẹpo zínzín.

Nupaṣamẹ de po Mẹhẹnjẹflumẹ Po

Mahopọnna dọ ahọsi lọ ko ylangbè na mẹdehlan lọ lẹ wayi, e de osẹ́n de tọ́n to mai 1831 he paṣamẹ taun. E nagbè tòvi etọn lẹ nado yí baptẹm bo lẹzun Klistiani. Ṣigba gbedide enẹ ma dẹn-to-aimẹ. Sọgbe hẹ owe lọ A History of Madagascar, “sọha mẹhe yí baptẹm lẹ tọn yiaga sọmọ bọ enẹ gbàhundona omẹ nukundeji họ̀nmẹ tọn lẹ bọ yé diọlinlẹnna ahọsi lọ dọ communion yíyí na dohia dọ tòvi lẹ to opà do nado ze yede jo na Glẹnsinu lẹ.” Enẹwutu, ahọsi lọ zẹhudo gbedide lọ nado yí baptẹm bo lẹzun Klistiani ji to vivọnu owhe 1831 tọn, yèdọ to osun ṣidopo poun godo.

Linlẹn didiọ ahọsi lọ tọn po nuyiwadomẹji mẹhe nọ tẹdo aṣa otò lọ tọn lẹ go tọn po zọ́n bọ mẹdehlan lọ lẹ yawu fó azọ́n Biblu zínzín tọn yetọn. Lẹdogbedevomẹ Owe-wiwe Glẹki  tọn lẹ tọn ko fó, podọ vọkan fọtọ́n susu wẹ ko yin mimá. Ṣigba, yé pehẹ aliglọnnamẹnu devo to 1^er mars 1835, whenue Ahọsi Ranavalona I lá dọ osẹ́n masọ kẹalọyi sinsẹ̀n Klistiani tọn ba, bo degbè dọ owe Klistiani tọn lẹpo dona yin bibẹ jo na aṣẹpipa.

Gbedide enẹ sọ zẹẹmẹdo dọ tòvi Madagascar tọn he to azọ́nplọn to wezintẹn lọ lẹ dona doazọ́nte. Gbọnmọ dali, na mẹdehlan lọ lẹ kẹdẹ wẹ pò wutu, yé dona wazọ́n to okle po ozán po kaka azọ́n lọ do fó, bọ Biblu blebu do yin didetọn to juin 1835. Mọwẹ, Biblu tin to malgache-gbè mẹ todin!

Na alọhẹndotenamẹ ahọsi lọ tọn gbẹ́ pò to aimẹ wutu, Biblu yawu yin mimá na gbẹtọ lẹ, podọ vọkan 70 yin whiwhla do odò mẹ na yé nikaa sukúndona Biblu. Nuhe yé wà yọ́n taun, na to nuhe ma pé owhe dopo gblamẹ, mẹdehlan lẹpo wẹ yin yinyan sọn otò lọ mẹ bọ e pò mẹdehlan awe gee. Mahopọnna enẹ, ohó Jiwheyẹwhe tọn to gbigbayipe to Madagascar.

Numọtolanmẹ Madagascar-nu lẹ Tọn Na Biblu

Madagascar-nu lẹ jaya taun nado sọgan hia Ohó Jiwheyẹwhe tọn do ogbè yetọn titi mẹ! Nugbo wẹ dọ onú delẹ ma sọgbe to lẹdogbedevomẹ lọ mẹ, bọ ogbè he mẹ e yin lilẹdo lọ ko sọ dohó. Ṣigba, e na vẹawu ma nado mọ Biblu to owhé de gbè, podọ Madagascar-nu susu wẹ nọ hia ẹ to gbesisọ mẹ. Nuhe jẹna ayidego gando lẹdogbedevomẹ lọ go wẹ yindọ oyín Jiwheyẹwhe tọn, Jehovah yin yiyizan to Owe-wiwe Heblu tọn pete mẹ. To Owe-wiwe Glẹki tọn tintan he yin zinzinjẹgbonu lẹ mẹ, oyín Jiwheyẹwhe tọn sọ sọawuhia ga. Abajọ suhugan Madagascar-nu lẹ tọn do jẹakọ hẹ oyín Jiwheyẹwhe tọn.

Na nugbo tọn, to whenuena vọkan tintan Owe-wiwe Glẹki tọn yin didetọn, Baker he yin wezintọ lọ mọ lehe homẹ Madagascar-nu lẹ tọn hùn do bo dọmọ: “E ma yindọ n’do to dọdai dọ gba, ṣigba e na vẹawu dọ ohó Jiwheyẹwhe tọn ni yin kúnsúdona to otò ehe mẹ!” Nuhe e dọ lẹ yin nugbo. Ovà, nuhahun ogbè tọn, po alọhẹndotenamẹ ahọlu tọn po ma glọnalina Ohó Jiwheyẹwhe tọn nado gbayipe to Madagascar gba.

Ṣigba todin, ninọmẹ nulẹ tọn ko pọnte taun. Gbọnna? To 2008, Les Saintes Écritures—Traduction du monde nouveau blebu ko yin didetọn to malgache-gbè mẹ. Wadotana jiawu de wẹ lẹdogbedevomẹ ehe yin, na e yin didetọn do ogbè egbezangbe tọn mẹ bo bọawu nado mọnukunnujẹemẹ. Enẹwutu, Ohó Jiwheyẹwhe tọn ko hẹnai gligli to Madagascar.—Isa. 40:8.

[Nudọnamẹ odò tọn]

[Yẹdide to weda 31]

Traduction du monde nouveau to malgache-gbè mẹ to pipà hẹn wá na oyín Jehovah tọn